Philippi Ambrosii Marherr ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones medicas. Cum praefatione Crantzii. Transitvs et mvtationes alimentorvm per primas vias, nec non chyli per sva vasa [electronic resource]

471쪽

vomunt ex capitis vulneribus, aut contusionibus hi a Vi ribus idem obseruatur et est periculosum plerumque si maptoma in his casibus sentitus bilis aeruginosae. Odorem recens bilis aut nullum habet, aut exiguum alia

quem non niucundum et myrria a quodammodo ae mulum, quasi leuiter aromaticum, dum autem minus recens est, suburinosum Moderate tepida adhuc ex ani

anale recens destinata, non valde viscosa est, sed dum re friguit talem visciditatem acquirit vi effusa in ion uacrassaque si traliatur, nec in guttulas abeat. Adliaeepellucida est cum eximio splendore, qualem velatinae bene paratae relieci ere soletit. Sapor 3 siciae iii ad modum amarus et acer est; et in uniuersum ex omni corporis animalis inquilinis iunioribus acerrimus

'est bilis cystica. Utio non stifens in infestina Hace bilis styssiea non continuo fluit in duodenum id facile apparet, si consideremus situm cystidis. Nam vesicilla fellis uim parte ob dextra hepatis ita adet ex transuers, ut 'fundus eius anteriora et marginem costarum spectans

stinui depreisor sit, ceruix aut em seu ollum, unde duactus cysticus exit, postrorsum tendat simulque ascendat, in homine ad perpendiculunt erecto via de in tali situ bilis contra propriam grauitatem quasi per planum inclinatum sursum promoueri debet, ut per ductum cysticum estuat Facilior hinc solum bilis exitus erit mutato ebrporis situ, homine supino et in dorsum reclinato, tum enim fundus esculae superior sit, cerari et principium ductus cystici inferiora tenet Verum ipse hie duciss ubi ex ceruice vesiculae emergit coanos deus convergenses et imo in origine sua incurua.

tur, ac contra te ipsum replicatur, unde denuo obsta. tum fluxurae bili ponitur. Denique interior huius ductus membrana rugas format plurimas, quae styluinimmissum repellunt, adeoque et bilis notum aliqua

472쪽

ex parte remorantur. Ex hisce patet bilem ex vesicula non sponte sua, nec perpetuo luere, sed solum certis caussis accedentibus ex ea propelli nimirum si vel . maiore copia collecta fuerit, ut altitudo eius superet orificium vesiculae, vel si mora temporis acrior facta fuerit, tum enim ipsam Vesticulam, quae musculari tunica' praedita est, irritare et in contractionem ciere

potest; et reapse propria vi constringi cystidem ex cadauerum inspectione patet, ubi post mortem etiam ita supra calculos constricta nonnunquam vesicula inuenta est, ut plures quasi sacculos formaret et calculos arcti Lsime amplecteretur. Idem quoque docent pasini illi enormes in ictero periodico ex calculis vesicae felleae nato. Sed constantior causa, quae bilem ex vessicula propellit, est motus diaphragmatis et musculorum abdominalium, maxime repleto post pastum abdomine, tum enim a contentis abdominis pressa vesicula bilem omnino dimittere debet; sed ecte tum otiam maior huius dysticae bilis ad digestionem necessitas est. Uoluerunt quidem not inulli etiam ventriculum tumentemoressione sua in vesiculam agere, eamque emulgere; id autem fieri non posse, demonstrat anatonae, cum Dulorus sinisterius finiatur, neque vel attingere vesticu-i,in obstit Sustici autem presso adiacentium intestinorum et praeli abdominalis actio. Imo vero nolim otiis credat, abdomen valde repletum a cibis disten-

Equiri, ut bilis cystica ex suo folliculo exprima ut ii m et in ieiuno homine, etsi tanta non est pressio viscerum abdominalium, tamen musculi abdominales et diaphragma constanter agunt hinc num bilis uesieula aecumulatio etiam in ieiunis ex hac caula' ueestuetur Verum quidem est inde etiam argu- entum in contrarium formari posse, et inserri ex eo ouod praelum abdomines perpetuo agat, etiam bilis

radita citi debere en e perpetuum. Sed hoc iς -

473쪽

mentum facile solui potest. Nam praeterquam quod talia obstabula adsint, quae bilis motum ex vesicula remorentur, et pressio viscerum abdominalium et praeli abdominalis perinde ductum cysticum ac vesiculam urget, imo magis quidem ductum cysticum, quam Vesiculam premit, quia ille magis posterior est fund ovessiculae in origine sua superior; sed viscera abdom nati maximie a musculis abdominalibus sursum ac postrorsum urgentur; hinc si ductus cysticus perinde, ut maGis etiam premitur, quam vesicula, bilis ex hac Diluxus nullatenus promouetur adeoque non effluet bilis ex cystide nisi maiori copia colleel sit et vesicula

moderate distenta maiori partium adiacentium pressioni obnoxia sat Denique experimenta in vivis animalibus infli tuta evidenter demonstrant, non perpetuo effluere. bilem cysticam, et idem docet vesicula felle in cadavere saeptissime bilem continens imo saepe diu admodum in cystide stagnare bilem, docent eiusdein coagula et calculi ex nimia stagnatione orti, maxime frequentes otiosis et sedentariam vitam agentibus. Et omnino non fuit alia ratio, cur natura vesiculam felleam ab esecerit, quam ut hae bilem receptam aliquo temporeas seruaret, immutaretque, ac demum iterum suos in usus iam mutatam emitteret. Nam hic omnium in corpore nostro receptaculorum sus est: stagnant in his fiuida, stagnando per moram immutantur a demum expelluntur. Bilem autem in vesicula stagnantem mutari, docet ipsa huius a bile hepatica diuersitas Nam in origine sua, dum secernitur bilis cystica eadem cum hepatio est; innis ergo diuersitas, quae inter cysticam et hepaticam bilem Ueprehenditur, solum

adscribenda est mutationi illi, quam bilis in cysideitagnans subit. Et si ad eam mutationem attendere

velimus, facile rationem diuersitatis reddere poterimus.

Nempe tenuia ab initio, et uidior, et mitior bilis

Fici cystica,

474쪽

cystica, dum aliquamdiu i vesicula sta nat sensim privatur parte sui subtiliore, lyidi illima, quosa, quae per vasa bibula ipsius ystidis continuo resorbetur hinc necesse est, itera paulatim spimiorem et viscidiorent reddi. Sed et ab ea parte aquosa absorpta bilis minus diluta colorem profundiorem acquirat necesse est; et necesi etiam est eam acriorem et magia amaram fieri, seporemque eius intendi eo magis, quo plus diluentis aquae perdiderit. Sed et ipse calor loci liquidis nostris,

dum stagnant, acrimoniam inducit, et si diu maneat plicatus, etiam putredinem iri his excitat, quae semper curia ingenti crinioni coniuncta est. Veruntamen cum adeo diu in statu naturali bilis non fiagnet in vesicula, mutationern eius minus a calore, quam quidem a resorptione partis tenuioris aquosae repetendam censeo. t eque solum resorbetur pars tenuior bilis pervon sinibulas, sed et lain per poros inorro nicos ipsius vesiculae trans sudat, quod ex eo patet, quia intestinum colon ea parte, quae vesiculae subi cet fere semperbile inerum conspicitur. Ea ipsa transsudatio partis tenuioris facit, ut reliqua bilis,lateries imagis spissescat,niagis coloret ir, alagis amara et acris euadat Secundo otitia illatior, blandior, pulucidior etc. Hopati , a bilis, quae a sanguine venae portarum in lae-pato secreta, et indo per ductum hepati cum defertur dilutior, pellucidior, blandior es , amara quidem, sed paullo minus, quam cystica Nempe haec prout se- crota est, tenuis non sipoliata parte sui aquoia nullan resorptionem palsa, statim ad duodenum deuelsitur H e praeterea continuo fluit; etenisu continuo san- suis per venam portarum ad hepar illuit, continuo ergo indo bilis ecernit ur et secreta continuo fluit induetum hepaticum. Verum per eum ductum, Uuia obi que deicend i facit prostri grauitate deorsu ni

hiilis, perque sinum choledochi duodenum subit.

475쪽

INSTITU Tio NE ME Dic As. 435 Id er o perpetuo et nisi hi intestino quoddam obstaculum sit, quod ostium ductus holedochi comprimat, obstruatue. Quum ergo hepatica bis S perpetuo, cui ica solum per interualla luat patet, illius longe maiorem c'piam intra datum tempus ad tesima deponi. Nec certe bene consuluisset natura corpori undiano, si tanta etiam bilis cysticae copia et si semper ad duodenum assiveret haec enim, cum multo acta orsit, perpetuo suo affluxu nimium irritaret intesima, nimis exstimularet motum peristallicum, et nimis celerem per aluum se estum siceret quemadmodum id reapse fit, quotic per morbos acrior et copiosior dissecernitur inde diari hoeae saepe et dysenteriae. Quanta autem sit copia bilis etiam in statu naturali secretae exacto quidem definiri non potest; sed signem ecte, vel ex mole hepatis quod omnium ascerum abdomina tum maximum est, coniicere possumus. Ei Ε, HO cs 1 vis in cane mediocris magnitudinis experimentum instituit, et alligato ad ductum laepaticum vasculo, intra biliorium ultra re drachmas vix non semunciam bilis collegit. Si nunc magnitudinem hepatis humani computamus, quadruplo maioris, apparet facile in homine intra thoras libras medicas duas, seu uncias a bilis secerni. Et ea quidem secretio a variis causis augeri potest, et non raro Ugetur,

maxime per motum et exercitia corporis.

Tertior rinior pancr8aticus perpetuo fere secretus excernitur. Nimirum, ut diximus ductus pancreaticus fere semper choledochum subit, aut saltem pro' xime eum duodeno inseritur hinc simul eadem via

et bilis et pancreaticus humor o duodenum fluunt, et inter se, et cum muco intestini, et hymo permiscentur. Hurno autem pancreaticus requirebatur pro dilutione maiore bilis et hymi est enim omni dote

saliuae similis, ac copia si liuam multum superat, cui

476쪽

et ipsum pancreas multo maius sit omnibus plandulis saliualibus simul sumtia. Ex quibrι eum accedente saliua te. In duodeno ergo fit miscet saliuae muci oris et oesophagi, bilis utriusque succi pancreatici liquoris arteriosi exhalantis, muci intestinatis una cum chymo, qui ex ventriculo aduenit iam saliua et succo astrico permixtus. Etsaepe in vacrum Matriculum pren id s. Facile nimiruta humores duodeni bilis et succus pancreaticus in vacuum ventriculum regurgitare possunt; etenim laxus tunc pylorus est, et in cauo ventriculi nihil ob stat duodenum autem ultimo fine suo, ubi mesocolontransuersum perforat, ita ascendit, ut is finis in eadem fere cum pyloro altitudine haereat hinc motu anti- peristallico aeque facilis regurgitatio horum humorum erit in ventriculum ac mettu peristallico propulsi in ieiunum maximo autem prono corpore, dum pylorus in tali situ inferior fit, duodenum superius. Et bilem quidem in vacuum ventriculum fere semper egurgitare, dudum et is QRGAGNius notauit in Adares.

mi autem di sic resisti m scentibus alioque, admi honestii, si tu facultate imbuit seponate es. Obserget olea aquae scibilia reddit, resinas, amnii, tenacia quaeqette, Golait, attenuat. homogonea facit, ictim his conteritur ne aleatica es, ne acida sed oleo, suis. Diritibus, inprimis concrevit aqua dilatis non combustulis, nisi flecata prius acerrimus humorum tire: δε- norim corporis, et facillime patre ciendus, tumqM F

477쪽

acria salina obtrindere, coagulata diui uere vias expedire chylo appetitum excitar8, mnenti vicem geret 8, crudaeoctis sisti illare, insertiora ui ductetis quandoque sonis tu hominibtis julla in ventristili fundinis ut idem in 'vorcessimis uiuina stritfhiis. Haec cystico plus, hepatica minus, prauiat. Reliqua de plo repate, patebunt. Hoc paragrapho reeenset Cel. Bia in H spraecipuas bilis cysticae proprietates, ut iis o nilis intelligatur, quem in digestionis negotio usum bis is ia-beat. Sed liceat milii hic deflectere a Viro uir mo, et veri amantissimo, qui ipse sit viveret, nunc post noua et certiora experimenta, non hunc solum, sed alia plura physiologiae loca emendaret. Ego certe id a me impetrare non possum, ut aliquid vobis pro certo obtrudam, de quo pie aliter in animo sim persuasus Magna est apud me Clarissimorum, quos veneror, Viror uinauctoritas; sed maxima milii semper est auctoritas veritati a. Neque adeo curo, quis horum hoc illud id dixerit, quam quidem, quis inter eos dixerit veriosa. Quare cum experientia alias longe, et recensitis hisce contrarias, bilis cysticae proprietates esse ostendit, ossicium meum postulat, ut vos ab iis erroribus praei noneam, in quos post BoERHAAVIVMetiam, A L L RV et Clarissimi alii Viri inciderunt, eo quod non satis consulta naturae voce ex uno alterove ago experimento praemature concluserint. Primo auteni vi saltem intelligatur textus et mens B o Emi A A,

dabo explicationem huius paragraphi talem quam Boe haauiahi solent, dein quid in hac veri et quid falsi pariter contineatur, exponam. Itaque primo dici tui

quod bilis cystica Γυῖ at acescentibus, linque admissione sui mulifacustare inibuat Acescentia dicuntur ea, quae aut

478쪽

turam degenerans; cuiusmodi . . est lac, rucius horae dulces, vegetabilia plurima. Acida autem dicuntur, quae custu iam saporem acidum aceti similem, plus minusue intensum praeseserunt. Omne acidum saturatur a catino sale, et suam aciditatem perdit, si cum hoc commiscetur et conuertitur in salem medium, in quo nec acidum, nec alcati praedominatur. Acido

ergo oppositum est sal alcatinum haec duo sinui misceri non possunt, quin in se mutuo agant, et alterum

ab altero lilaetur, alterum alterius qualitate invertat.

Vt autem se habent acida versus alcatina, ita se habent acescentia versus alcalescentia adeoque alcalescentia sunt opposita acescentibus. Iam vero bilis cystica est naturae calescentis, id est, non quidem ac tu alcaliuae, sed iuste sibi relicta ex propria indole putrescit et inpleatinum volatilem silem resoluitur te ulti bilis resistit acescentibus, quia naturam his oppositiam habet. Addunt in huius rei confiirmationem, quod bilis lacticescensis coagulo praeseruet, aut iam coagulatum de-iuio resoluat. Nam in ventriculis vitulorum ubera Q. gentium constanter colostrum reperitur, in duodeno ullum colostrum in Uenitur. Nunci 1aec, ut verissima videri possint, ponte uarii in si experientiae trutinam reuocentur. Ac

primo non est necessaria illatio, ita se habere acescentia versus at alescentia, ut se habent acida verius alcstina Rationi quidem conformis videtur haec conclusio . tales ultra ducentas enumerare possiem, Omnes

rationi consentaneas, et nihilominus experientiae illo, nas Iam enim supra capite . de saliua monui, humores nostros eris in pu redinein procliues adeo non retinereaeescentibus ac fermentantibus, ut etiam cum hisce viuid a fermentent et in acidam naturam vergant.

Ergo inprimis iam haec conclusio mala est, de bilem

479쪽

acescentibus resistere, iii ipsa alcalescentis naturae est. Secundo bilem non resistere acescentibus, directis ex perimetatis si uiam cautela et fide institutis hodie coii.

publico Ut videret et hic Vir, quousque bilis acescentibus resisteret, hoc instituit experimentum Lactis vaccini recentis non cocti tres portiones cum bile bubula. recente diuersa proportione commiscuit 'in tribus diversis vitris, Ut primum aequalem bilis et lactis quantitatem, alterum ac stis uncias duas, iis drachmas sex, tertium lactis uncias duas bilis drachmas duas contineret; in quarto vitro solum ac purum seruabat, ut phaenomen in hoc apparentia cum illis conferret. Dein vitra liae charta tecta in conclaui reponebat,

quod mediocriter solum calefactum erat. in primo iam horae quadrante in vitris ilis tribtis ubi lacti bilis

commixta uorat, conspiciebatur materies cremoris in ,

stat in superficie lactis colligi coepta. In vitro autem,

lacte puro repleto non nisi post quadratastata es o mi nuta horae ea cremoris separatio obseruari potuit

Ergo ac bili mixtum citius omnino susin indolem sequebatur, quam ac purum Post horam decimam sextam iam lac bili mixtum multo tenuius ac pellucidius fastum est iamque odor manifeste acidus simulque aliquo modo spirituosus, qualis debilioris ac recentit cereuisa est percipiebatur Sequente summo manφalterius diei iam idem ac fero in serum secestorat, et ad fundum deposuit materiam grumosam, caseosam, verum lactis colostrum. Iirtio die etiam e lacte puro colostrum seces crat Reliquit haec Mitra ad non uniusque diem et nullum corruptionis putridae indicium obseruare potuit, imo in omnibus odor erat manis sed acidus et quod mireris, olostrum 3 lacte puro oririundum vi u minus teng erat, illo uud lac bile r imi tum

480쪽

naixtum deposuit, Exp. L. Iam vero obseruauit iam iutra unicuin diem colostrum secedere, si miscet lactis cum bile calore paulum maiore foueretur, Exp. II. Etiam lac cum saliua et bile mixtum intra triduum colostrum posuit iv IJL Et lac quod iam per septem

dies feterat et in suas partes secesserat sponte, cum bile recente cudium, plurimum coaguli caseosi in fundo vasis exhibuit, Exp. IV. Imo ac purum recenti stimum eum bile bubula recente, vase puro leniter coc sum, mox fere ac ab igne remotum fuerat, plurimum ac tenax coagulum dedit, Exp. His adiungere possumus Cel. RiNGL 1 tentamina, qui repetitis experimentis vidit, vegctabilia acestentia, ac in formentationem suapte natu a prona adeo ion impediri admiaeta bile recente, ut potius vehementiorem scrinentationem subcant has a dita, quam sint lilia. Ex quibus omnibus certo conchidi potest, bilem nequaquam ita resistere acescentibus, ut iam ni Ain v I v s olim credidit, et sati per adhuc ALLE Rus scripsit, Tom. I. p. . Nihil contra directa eiusmodi et maxima cautela instituta experimenta valent obseruationes vagae ex ventricu is et intestinis vitulorum destinatae. Et denique si conlideramus, lac omnium animantium, et humanum

etiam, ad inquam, quod chyli productum est, lac, quod magis iam ad naturam animalem accedit, quam hylus, constanter adhuc acescentis indolis esse facito etiam a posteriore intelligimus acescentem chyli indo- m nequaquam ab admixta bile inuerti. Sopomue est, abferget olea aquae miscibilia reddit. Sapo generali nomine dicitur corpus ex oleo et sale compositum aquae miscibile et olea simul quae miscibilia reddens. Pro varia salis aut olei natura varii admodum a pones habentur. Verum bilis in analysichemicinia nam salis copiam largitur, magnam pariter copiam olei, intime cum sale misi continet, adeo