장음표시 사용
601쪽
etiam a nobis ipsis, quia tempus ita ponulat. sed
artes liberales,optimaq. Rudia,quae nusquam magis, quam in Italia, honor aluerat, Atque auxerat, aetas nulla magis afflixit, quam cum η'mani Imperatores , imperii stde in Thraciam translata, Italiam barbaris nationibus diripiendam , ac deuasta dam reliquerunt. quodn superioribus annis Principes, ac Pontifices aliquot, maxime uero Leonis X egregia , propeq. diuina liberalitas huic malo
subuenisset; quem Laurentii Medices , patris sui,
clarisimi uiri, exemplo commotum , etiam Nerae laudis cupiditas impulit, ut iacentes ingenuas a res, magnis propositis praemijs, excitaret: barbara, credo, quod ad litteras attinet, magna ex parte
nunc est Italia: dignitas omnis philosophiae, splendor omnis obsoleviset eloquentiae. ρd neque ille huius praeclari operis summam potuit absoluere, ereptus morte , dissiplinis liberalibus nimis immat ra : interitum illius tempora sunt eiusmodicon cuta, ut, quae paullulum iam luxerant honestarum scientiarum sudia, ea perpetuis multorum annorum tenebris quasi nox quaedam obscurauerit prorsus, atque exstinxerit . fatalis enim bellorum tempestas non exercitationem modo litterarum suct lit, uerum etiam, quae sunt in excolenda uirtute postae laudes, eas labefactauit omnes ,atque peruem tit. ac nunc quoque, cum pacis aliqua spes , longo sane interuallo, affulsisPt, mima rursus eodem maso tentatur Italia , ueteresq. calamitates aduersus
602쪽
bonis artibus nescio quis Genius inuebit. Nunc te, Hippolyte Cardinalis, cui summam iuuandi generis humani uoumtatem Deus tribuit, eximiam ad laudem uocat occasio .suscipe desertum paene ab omnibus litterarum patrocinium: colige tu, quae ali' dissipant , omnium laudandarum doctrinarun sudia, ct reHitue nobis illa, quae uel hominum improbitas, vel, ut alio culpa derivetur, fortunae uis eripuit. haec eri actio digna Cardinali, digna Priucipe, Hippolyto uero Cardinali, ct Principe dignissma . Vidimus tuam praeteritam uitam. ab ea nihil humile, nihil obscurum, nihil uulgare, ampla omnia, praeclara, inusitati exempli, noui generis e pectantur. quae tu, ne a te ipso dissentias, nunc quidem magna ex parte praeliabis, atque adeo iam praestas, bonis uiris, ct eruditis benedicentia sub leuandis. quorum ex ingeni s non dubito quin quotidie aliquid efflorescere tuo beneficio uideas. quod quia praeclarum en, exemplum asty sequentur scribent omnes, quod quisque poterit, illesti gloria, o commodorum spe compulse . nam, ut coniecturam de me ipso faciam; quem esse nihil in litteris fateor; sied, ut aliquid tamen essem, laboraui; ego olim c decennium, opinor , abi't, eoq. amplius
audioribus duobus eximi s uiris, 'etro Bembo Cardinali , ct Bernardino Masseo, qui postea dignitatem eandem magnis in Ecclesiam Chri ii meritis est consiecutus, dederam me ad res Romanas, illas ueteres, obseruandas, ct ex omnibus antiquorum
603쪽
γ'R AApATION Es cymonumentis omni studio colligendas: ut, cum iam remp. qua nulla fuit', nec erit umquam illu-srior , uniuersam animo , ac scientia comprehendissem, latinis eam litteris explicarem, egregiumq. bene, ac laudabiliter institutae ciuitatis exemplum
meis, quatenus quidem ipse possem , scriptis expressum, posteris relinquerem .rus erat praeclara; meq. delectabat uehementer, O afficiebat ipsa tractatio. itaque meam omnem industriam, omnem curam, omnes denique in hoc studio cogitationes fixeram,ac locaram . sed accidit iniquo meo fato, ut horum utrumque, Bembim primo iam senem, cuius in beneuolentia ornamenti mihi erat pluriamum, deinde masseum, non aetate minus, quam
uirtute,florentem in quo mei spes otij sita omris
erat, a quo pendebam totus, importuna morte ereptum amiserim. desitutus eo praesidio , quo meae fortunae nitebantur uno, fractus animo, ac debilitatus , institutum Antiquitatum I manarum opus miseram, O ad alia me conuerteram . postea u
m quam, bonorifica in primis condicione delata,magno sum a te tuo beneficio in tuorum familiarium ordinem inuitatus; quod ego summae felicitatis loco duxi; erectus mente, atque animo, rursus, quod abieceram, suscepi , onusq. tantum , quantum pria natis opibus pejerri uix , aut ne uix quidem potes, te uno stetus egregie sustineo. Et, ut ex parte totum iudicare posses, de decem, quos exobus
sum, libris hunc Le legibus potissimum, quem ad E a te
604쪽
te mitterem , delegi: non quod ita ponularet o do: c sextum enim in Antiquitatum uolumine Io cum obtinet sed, quod, cum omnium librorum materies non modo coacta iam in unum a me esset unia nersa, uerum etiam satis diligenter in partes diri rubula; casu accidit, ut hic minus , quam ceteri, rudis , minus esset impolitus. praeterea feci libenter , tuis actionibus admonitus. leges enim hic liber complectitur. porro leges nihil aliud , quam rationem,
nihil, praeter ordinem, docent. ratio autem, O o
do , si usquam, in tuis moribus elucet. quippe nihil agis non moderatum , nihil non aequabile, nihil, quod non cum ea, quam sustines, persona, idencum religione uere Christiana, ac sedis Aponoliacae dignitate consentiat. quare cum omnia mea tua
sunt; quandoquidem ego me tibi, quidquid sum , o quantus quantus esse possum, totum addixi: tum uero hic de legibus manis liber uere tibi debetur, tibiq. eIt a me iure optimo scriptus. quo in libro bene positam a nobis operam si duxeris a
de ceteris quin idem sentias, haud eqnidem uer bor. pergo enim si dio pari, uoluntate etiam, ut mihi videor, acriore. unum modo exoptandum est ,
ut, quando nos ab hoc studio nulla utilitas, nulla voluptas, ne valetudinis quidem satis imbecillae ratio poteIi avellere, nostris laboribus tua benevolentia quasi propitium numen adsit.. sic enim fiet, ne qua
prorsus in di*cultate , ne quo umquam in scopulo nostra haereat in seriae o in eura , quo spectar
605쪽
PRAEFATI O N Es Tranimus,portum secudo cursu,tuae bene vitatis aura prosequente, facile peruebemur. Venetiu , IIII.
F A C T v M sa me sane libenter , ut , cum edendi essent Romani R i, e lapidibus Capitolinis descripti , adiungerem ad eos Kalendarium, ex quo ratio dierum , pro ea, quae Romae olim fuit, eo suetudine, tota patet . atque in hanc me uoluntatem, uel cupiditatem potius primum ea, quam σmea θonte , O patris exemplo semper istentaui,
publica litterarum utilitas, deinde etiam Caroli Sigonis, uiri optimi, O ab omni prorsus iniqui antimi labe puri, singularis doctrina deduxit. putaui enim, id quod res est, futurum, ut ad Kalendarium ex Fastorum societate commendationis tantum ac cederet, quantum ad ipsos Fastos e Sigonii sudis , ingenioq. esse adiunctum', qui diligenter additamenta ipsius,inin ea commentarium, qui prope-. diem edetur, plenissimum legerit, facile cognosceri non enim ista supplementa, quae in lapidibus illis , unde fastos habemus, desiderantur, ex Liuio, aut Dionysio, aut ex duabus tribus ue praeterea libris, quos etiam leuiter eruditi homines in manibus habent, colliguntur . non est id, ut rudes antiquitatis homines existimant , ioculare quiddam. opera haec quidem esset, non induntia. operae quis lavderi - Ε .i tribuit,
606쪽
tribuit, cum in tempore dumtaxat posita sit e lad
yria uero non ab ingenio , non ab intentione
dam mentis abes: itaque iure laudatur. quod si Iatis esset historiam seriel aut iterum legendo percurrere; nemo esset, cui β' manarum rerum notitiam assiduo bennis triennis' ue Liudio comprehendere uniuersam non liceret: in qua tamen iego iam per decennium desudo et , quo diligentius ea ipsa, quae legi saepissime,cogitatione retracto, eo certius, quantum in hoc genere sit dijcultatis, intelligo itaque opto, ut, quae ali collegerunt, omnes edant. satim , o mihi hanc laudcm praeripere conentur .. video enim fuisse nonnullos, qui , meii scriptis ad huius scientiae studium aliquot abhinc annis excurati , O indicibus eorum librorum, de quibus ede dis cogitare me, iamdiu polliceor, animaduersis , quasi quodam lumine ad ineundam sucorum uiam prolato, ambitione praecipites, dum anteire nobis uolunt, in maximos, maximeq. pudendos errores inciderunt. quorum alios alij peritiores, nulla facta mora, alios fortasse nos, non illos quidem nominatim, significatione tamen satis aperta, ne omniano debita laude Dudentur, aliquando resiliemus . deo ad Sigonium. Illa uero, cum, inspectis antiquis libris, lapidibus, nummis, nomina magistratuum uetunate uel amissa prorsμs inuenit, net mutila perfecit; cum fanorum partem, alienum in lo- cum translatam, in suam sedem retuli D, cum censuras. cum triumphos addidit, O trunco quasi cor-
607쪽
pori sua membra restituit; nihil potuit di*cilius ,
nihil, in quo maiorem a bonis bonarumq. litterarum Iudiosis hominibus inire gratiam posset: hoc enim libro, hoc, inquam, quem nos edimus , cnam inchoata quis persediis anteponat ἐθ qui res Romanas curant, horis fere singulis utantuν necesse s . itaque eum qui litteris a me poscebant superioriabus mensibus, amici homines aliquot ex Hispania, plures ex Gallia, O Germania; hoe adscribebam omnes, cum Caroli Sigonis supplementis. quorum a me uoluntati satisfactum esse,uehementer gaudeo, eoq. magis, quod adiunxi, quod fortasse non ex*ectabant, non poscebant certe , Kalendarium Roma num, utile illud quidem dierum caussa, quorum in eo genera dininguuntur,sed utilius ob id aliquato, quod
ad comitia, iudicia ,senatum , Romana denique Omnia, qui coniectura, ingenioq. valebunt, multa inde scientiam derivabunt.
MAGNA laus eni eorum, Hiero me Di te, qui non ad uulgarem humilemq. artem, sed ad nobilem aliquam , liberalemq. doctrinam sua fludia contulerunt: maxima uero, siquis eam philosopbiae partem,quae Posis appellatur, ita es ccm-
608쪽
'AVLI. MANVTII plexus,itaq. haeret in ea cognoscenda, ut auelli nu la prorsus ratione possit. itaque ueteres illos, quia bus optimi ac summi Dei uocem audire, eiusq.sermone Di saepe licuit, homines sapientissimos, atque sanct smos, poeticae facultatis admodumsu- diosos suisse constat, suasq. cogitationes non eo,quo quilibet uteretur ,sermone , sed uersibus exponere uoluisse. quorum exstant nonnulla, sanepraeclarae quae cum legimus , incimur, O, quasi diuina quadam ui abrepti, extollitur haudpansio altius, quam qui rerum humanarum in Iludio uersantur. Habet igitur ars poetica dignitatem ; quandoquidem in ea latent arcana philosophiae, quae profanis oculis
non patent: ea rudes unimos excolit: ea nos ab rerum humilium studio deducit: ad egregios mores , ad veram religionem , ad excellentem magnarum rerum cupiditatem uocat. Habet eadem suauitatem e quia uocibus apte constructa oratio miram infundit auribus animisq. iucunditatem. Et, ut - uno uerbo comprehendam, poesis numerus est enumerus porro nihil aliud , quam ordo: ordinis autem principium a Deo fluxit . diuini sunt igitur homines poetae, nec ullo non honorum genere dec randi . poetas autem dcfinio, non quicumque uersus faciunt; qui molsa odiosa garrulitate saepe nobis obstrepunt; sed eos, quorum in uita non minus , quam in scriptis, elucet ordo; a quibus colitur humanitas, O beneficentia non modo laudatur, v ruo etiam pro facultatibus exercetur. haec enim
609쪽
sint sacra ista rusteria, quae poesis fabularum ipse
rie ita uelat , ut ea tamen uatum excellentium, hoc eIi bonorum virorum, mentes intelligant. quae vero his uirtutibus aduersantur uitia , haec sunt illa monstra , inimica naturae, quae poeticis figmentis ostenduntur,sus Erymanthius, leo Nemeaeus,hydra Lernaea, gygantes,o harpyiae,quaeq. alia traduntur, perdendis hominibus, aut frugibus nata Neque utro tu , Falete doctissime , tantam animi praestantiam posderes ; non esses tam ad omnem uirtutem , ad omnem laudem propensus; non tam in moribus elegans , in consuetudine comis , atque etiam pro tuarum copiarum ratione beneficus , ac liberalis; nisi magistram ab ineunte aetate habuisses poeticam artem; quae te suis praeceptis erudiit, atque informavit; nihil ut ageres, quod ab hone isto dissideret; nihil ut in omes vita, praeter decus,
antiqua maiorum tuorum, hominum clarissimo Tum, instituta, cogitares. cuius tanti benefici, non est apud inmemorem gratia collocata. habes enim poesim in deliciis: eam amas o eam ornas . cvmq. Herculis , Ferrariensium Principis post hominum memoriam maximi personam justineas, idq. tanto splendore, ac tanta, quanta nemo umquam antea , dignitate ; summis tamen magnarum rerum
occupationibus districtus, scribis saepe uersus Calliope dictante, ct a grauissmis curis tamquam in amoenissimo Musarum hortos animi causa diver-iris. superioribus quidem diebus , cum egregium il-.
610쪽
lum Athenagorae, ueteris philiseophi, librim P de
altera hominum uita graece scriptum, Italicum msermonem conuertisses; atque ego te, quod uiato res, dissicili consiecto itinere, consueuerunt, aliquot dierum qu etem velle capere existimarem: inuentre poema tuum de bello Sicambrico, nonnullis abhinc annis compositum , ita tractantem accurate, ut adderes non pauca, quaedam detraheres , multa corrigeres. quae cum legerem , admiratus elegantium uerborum', splendoremq. sententiarum, hortatus sum ut ederes , ct eo magis, quod reliqua, tua poemata, non modo iam typis imprefiD , uerum etiam scripta , per manus', per q. ora doctorum uirorum eximia tua cum laude volitarent . qua in re non modo meo, uerum etiam studiosorum, omnitim nomine gratias tibi habeo, habeboque , dum uiuam, immortales; quod meis hortatibus , ac precibns tribuisti tantum , ut re mihi
totum remitteres , tuorumq. poematum ius oraneruum, Omnemq. plane potestatem ad me liberalis, yme transferres . quod cum impetrassem P exceptμs . sum illico ea cura, Principi ne alicui ui , quod fere solet, an amico homini, ac familiari lan vero tibi ipsi potius ingenii tui sietus essent dicandi. tibi 'quidem tua deberi vidcbantur: sed a huiusmodi consilio tua Aibi multis in rebus peripecta modolia deterrebat. rursus, cum intelligerem, omnes fere libros , qui Ipis diuulgantur', uel lys dicari solere, . suorum alit Ioritas , aut quorum opes ritilitas era. aliquando