Canonici Juris Institutionum libri tres

51쪽

tius in praefationem ad Pano ἱam Ibo nis Carnot. Et quia Sancti Patres de spiritualibus plusquam de temporalibus dis seruerant, idcirco ex libris Digestorum, Codicis , Constitutionibus Au thenticorum , leges Iurisconsuliorum:& Imperatorum interpositit , nemPC' Ivo Carnot.

TITULUS VI.

De Iure non Scriptose Consuetudo est Ius quod moribus

i constitutum dicitur , & ex no

scripto descendit I. 3 1. ct M 1. de legib-

est jus quod diuturni mores utentium consensu comprobati absque ullo Scripto introduxerunt; sed in Iure Canonico Jus non scriptum ex tradatione, & Consuetudine constato Can. 8.dist. 11. S. Augustinus in Epist. Ii 8.-σII'. utramque separat , & ait, traditione esse non scriptabe custoditur , ct in universa quacumque se d Fundit Ecclesia r Nec dubitat quin ea profecta sit ab Apostolis, quinam nobis,per quadam, veluti fideico regulam aut disciplinam, quae

, sed tradita toto terrarum o

52쪽

I se ut Ionum. Liber I.

missa reliquerunt, ait Arnobius lib. 6. a versus gentes. Unde S. Basilius ad Amphilochium cap. 29. Apostolicum ess ait perseverare tu non scriptis tr ditionibus Ecclesiarum, ait Petrus Venerabilis. lib. i. Epist. r. Et ad quam cumque veneris Ecclesiam , seroandi

sunt ejus mores , ut vitetur scand tum, atque etiam pro eorum societ

te , cum quibus vivis ait Augustinus in Epist. 86. Nec propter varias illas conssuetudines ab Ecclesia pace σunitate recedendum Usse , ait Cypri nus in Epist. 7s. Cum nihilomiuas

semper ina sit fis , universa semper Ecclesia , Stephanus Torn. L 3. pist. 8.Sed ut Consuetudo servetur, ratione sebnixa sit necesse est , & veritati Consentanea ; Nam inquiunt Augustinus & Gregorius Magnus , Christus Dominus iuxit, Ego sum veritas, non etiam, Ego sum Consuetudo. Propterea. requiritur ut nec sit contra fidem,

nec Contra Sacros Canones , nec contra bonos mores ; & ut diuturno usu comprobata sit, qui forte est o. a norum. Cap. 13. Ext. de V. S. Et aliai Mando firmata contradicto Iudicioiae legib. ac licet in scriptis

53쪽

redigatur semper tamen ab ipsa oriagine dicitur Ius non scriptum sicut de traditio, quamvis consignata sit in liabris Sanctorum Patrum. Denique consuetudo legem imita tur, quod Ius novum instituit, Scquod antiquam legem tollit & abrogat quod tamen ita intelligendum,si vel potior sit ejus ratio quam legis , vel si ratio legis cesset, aut deficiat, nec sit

amplius Reip. utilis : quamdiu enim ratio legis militat, non ea vis Comsuetudinis ut eam rationem & legem vincat l. a. Cod. quae sit longa Consueti do. Quamdiu per causam publicam nihil intervenit L 1. Cod. Th. de Iono

Cons id est, quamdiu Nova quaedam publica utilitas non emersit , quae t gem illam abrogari postulet.

ΤITULUS VIL

De Iure perfnarum. OMno Jus quo utimur, c etiam Canonicum in vel ad personas per

tinet , vel ad res , Vel ad actiones.. Cumque hominum causa constitutum

sit, de Iissutidi Melidum est hoc lu

54쪽

Institution m. Liber I. Ibro primo Institutionum : secundo de Rebus seu Bonis Ecclesiasticis , tertio de Achionibus seu Iudiciis etiam Ecclesiasticis. Eam divisionem sequutus est Antonius Augustinus Iuris Canonici Peritissimus in Epitome Iuris Pontificii. Sicut autem in hoc eodem titulo apud Iustinianum de potestate

dignitate personarum non agitur, an aliquis si Magistratus , an Patricius , an Plebeius: Ita dc hic non agitur/de iis Majoribus Clericis , qui

personatum habent , aut personae dicuntur suarum Ecclesiarum, qubdeas repraesentcnt, aut in iis primi sedeant. Igitur, de Iure Personarum , id est de statu & conditione eorum , qui I xis Canonici communionem habeant, quales sunt Christiani Catholici. Nam quacunque dicit lex , iis tantum dicit

qui sunt in lege , quique jugum Chri Nnon subeunt , nec etiam tiges Domini norunt, ait S. Basilius ad Amphilochium cap. M . Unde Iudaei, Ethnici, atque etiam Haeretici nullum Ius capiunt Christianarum litterarum , ait Tertullianus de praescript. adueri Haeret. cap. 3 Ideoque vix pertinent ad Ius Canonicum , nisi ut ab eo declarentur, condemnentur , & ejiciantur.

55쪽

Ius Canonicum perinde ac Ius C vilis summam seu primam hanc personarum divisionem agnoscit , ut illi omnes Christiani aut liberi sint , aut

servi. Nec enim Christus venit mutore conditiones , ait S. Hieronymus

in Epi'. ad Ephes. cap. 6. liberos non fecit de servis, S. Augustinus in Psalm. I 2 . quibus agendi δc vivendi regulas dedit: Et post eum Apostolus'; sed de Jus illud eos etiam homines pro servis habet, qui alieno dominio comtra naturam subjecti sunt. Nam ait Hieronymus ibidem, non natura servitium

dedit , sed captivitas fecit : Et Theothitactus ad eumdem locum , Deus a principio servilem Conditionem non creavit, sed sicut leges hominum, quasi cum Romanis Iurisconsultis dicerent:

servitus est contra naturam , dca Iure Gentium introducta, quod saepius illa ipsa etiam Ecclesia veneratur,& recipit. Can. q. dist. I. Unde tot Sacri Canones δc de servis privatorum , dc de servis publicis, dc de servis Ecclesiarum , quos habebant in

dotem, sicut δc de varia eorum omnium manumissione, seu datione libertatis. Singularem ejus speciem, Constantinus Magnus introduxit ,

56쪽

. Institutisnum. Liber I. 43 quae suit in Ecclesia , dc dandi directam libertatem, ac civitatem Romanam. l. i. Cod. 7 h. de Manum. in E

cos. Eam quoque probarunt Africani

Canones. 64. 9 81. in suo Cod. Q iandonam inter Christianos abrogata sit servitus non satis constat. Ejus adhuc vestigia occurrunt circa saeculum decimum- tertium , in Titulis Dccretal. de semis non ordin. de Conjug. sim. de natis ex lib. ventre. Quaesti nem illam expendit accurate Bodinusaoster in se a Repub. lib. I. cap. s. circa, Et ita breviter rejicienda est eorum pinio, qui asterunt Ecclesiam , pra ipue vero Gallicanam omnino igno-

asse servos, de quibus tamen in ejus anonibus toties agitur, & in ipsis iam Decretalibus. Nec alia Man bissionum Exempla illis obtrudere ju- , quam quae sunt nostrae Andega-:nsis Ecclesiae. Aliud in Ecclesia Sani Albini referunt Petrus Pithoeus &nus a Costa: duo in Ecclesia Sat i Laudi quae vetustiora esse non, no Magnus Bignonius ad Marcul-m : aliud in Coemeterio S. Ioannisiptistae, hodie S. Iuliani. Ea plus f evincunt servos diutius egisse in Gal-: in iis praecipue tractantur Os-

57쪽

furiis canonicἰdinatio 3c Conjugium, de quibus suo

loco.

TITULUS VIII.

De Laicis. Iximus de servis inter Christi

nos, quatenus pertinent ad Ius Canonicum. Nunc de liberis homunibus : Inter eos Iure Civili mialtae sunt differentiae, aut enim sunt Ing

nui aut Libertini. Sed rectissime MDgnus Bignonius ad formulas Marculsi notat Ingenuitatis &Libertinitatis differentias in Eccles a , sensim abjisse in desuetudinem: diutius quidem remata. serunt Liberti & Patroni. Can. s. dist. 3 . sed Libertinitatis conditio in usu esse desiit, praecipuὶ vero cum manumissio fieri coepit in Ecclesia. Sequitur ergo alia divisio person, rum , quod omnes Christiani Catholici, sunt aut Laici, aut Clerici. Sicut a tem Iustinianus tum primum agit de potestate dominorum in servos, quod

ea sit a Iure gentium ; Et postmodum de patria potestate , quam facit Iuris

58쪽

Institutioni m. Liber I. η eis , a quibus etiam incipit Author Constitutionum Apostolicarum: quamvis enim iis Clerici praestent in Ecclesia , Naturae tamen & Convenientiae ordo methodum illam postulat. Cum& quilibet homo nascatur Laicus, ait Ioan. Gall. quaest. 3 o. sed ex accidenti Clericus fiat 1, sicut aliquis est homo,

antequam Imperator, Tertuli. olet, rap. 3O. atque etiam valde convenit

ost generalem titulum de Clericis, igillatim G α ριλι-ρω. plures alios su icere, qui ad eumdem tractatum p

ineant.

Forte quidem nascentis Christianis. ii temporibus, fideles omnes dicebamir Clerici. Hoc subindicare videtur. ipsa notatio verbi. Nam est a ver

γ Graeco , quod est sors re

reditas i omnes autem fideles sunt insortes & co haeredes Christi, unde promiscue dicuntur Clerici in D. i. Petri. Ita tamen ut ex iis qui-m essent e, ait Apostolus ad oss. ωρ. I. in lumine, in cognitione 1risti, ad quam solam vocati erant, ida Clerici πια νιψ Ministerii, Actor. . quod praeter cognitionem , Sa.m aliquod Ministerium haberent

Ecclesia. Sed cum postquam ejus

59쪽

authoritas differentiam constituit inter plebem & Ordinem, duo prodierunt genera Christianorum, ut alii generis tibi nomen vindicent , & specialiter dicantur Clerici, alii vero Laici, quod sint ex populo, a verbo Graeco λ o , quod est populus , Can. duo sunt I 2.qμυ. I. Cum autem ubi tres sunt, etiam

Laici, Ecclesia ibi sit, ait Tertullianus, nec ejus leges solis Clericis , sed omnibus Fidelibus scriptae sint, unicuique in eodem ordine, in quo Deus eum instituit, lib. 2. Can. 7. Paris. Concilii sub Ludovico ct Lothario : In multis Conciliis speciales quidam Canones pro Laicis editi sunt , Et ita pertinent etiam ad Ius Canonicum e Ideoque Martinus Bracarensis, Burchardus, Ivo,& alii de iis seorsim quosdam titulos habent in suis Canonu Collectionibus, scut & Photius &Harmenopulus Nn Gpitome Canonum sectio s. Constat verbeos diversarum eme conditionum cap. s. Cabilon. Concilii sub Carolo Magno. Et ut innotescat quid juris obtineat in iis singulis, Ivo Carnot. in Decreti sui parte decima sexta eorum causas Mossicia expendit. Burchardus Wo mac. librum Is . Decretorum generaliter

60쪽

mentum praemittit. Hoc Libro de Laicis omnis conditionis tractatio instituitur, tam de iis qui praesunt ut Imperatoribus,

Regibus, Principibus, quam de his, qui horum imperio subjesti sunt. Gratianus

multa passim de iis omnibus interserit. Sed hic breviter cxpendendae sunt tres eorum Classes , ut alii sint Principes, alii Honorati, alii Vulgares, aut I beii , quos omnes ad suam curam pertinere volunt Sacri Canones. Et primo quidem nulla lex , nul lave religio tantum tribuit Imperatoribus & Regibus, quantum Christiana.

Inde cum caverunt Apostoli, ut om-

iis anima siublimioribus potestatibus sub Pasit, S. Chrysostomus addit vel etiam piscopus, vel etiam Pontifex. Cum monet Apostolus nos Principibus st testatibus subditos esse, ct dicto ob 'Ao Isidorus Pelusiota lib. 1. Epist. . ad quemdam Presbyterum, Iubet ei edire Presbyteros , qui tenet Impe-am, modo nihil detrimenti ad pietem afferat. Et hinc nihil freque is in Sacris Canonibus, quam obe-cntia Regibus debita, etiam ab Episi piS. Secundo Reges cognoscunt de rebus