장음표시 사용
141쪽
Tra in huiusmodi loquutionibus, propria notione amissa, simpliciter aisque absolute idem esse ae latinum incedere aut ambulare Z Ui itaque res clareat, haec animadverte. Verbi huius, etsi uni ea nolio sit, in universum lamen variam esse synlaxim. Plena quippe ea est, quum additur nomen tum rei calcatae, tum loci, in quo res caleatur, quod non
fit nisi semel la . Quandoque omittitur nomen loci ibi, aut locus ipse
exprimitur vel uli res ealeata pro ipsa re, quae in eo ealeatur ici; quae dum fiunt, analogia syntaxeos adhue oblinet. Subinde e eontrario omittitur nomen rei ealcatae expresso nomine loel eum praepositione lvi, ut
. si in illis ipsis loquutionibus, de quibus quaerimus, atque habetur. Denique nonnunquam utrumque omittitur te , ut sit in sermone Balaami. Duo haee postrema lune solum seri videas, quum agitur vel de caleatione uvarum, vel de incessu. Quamobrem, sicut ex eo, quod hoc paelo usurpetur verbum illud, ubi de uvis calcandis sermo est, recte inserimns, haudquaquam verbi notionem immutatam esse, sed 'γμα τροπιαου illud seri, in re, inquam, vinaria, ideoque absolute usurpari, ita etiam ex eo, quod eodem paelo usurpetur, ubi latine incedere autia budare dieeremus, inserendum minime est, notione sua amissa, idem esse ac latinum incedere seu ambulare, sed ab Hebraeis verbum calcare τεχνn ως adhiberi, ubi Latini illa alia adhibent. Adeoque verum est, quod assirmamus, verbo 'l'ri etiam in illis loquutionibus calcare in Dia, calcaine in regione, suam significationem manere, ut
Hieronymus ipse in bibliis vertendis , illam eontra latinae linguae usum aliquando servaverit is . Etenim in omnibus linguis verba quaedam propria signifieatione retenta aliquem habent usum, quem in linguis ceteris non habent. Pula latinum candere idem omnino valet acii alleum blancheggiare; at, quum de serro ignilo sermo est, latine quidem dicimus ferrum candere , ita lice vero nemo proprie ita loqueretur : Il ferro biaucheggia, nec quisquam ita loquentem, nisi
142쪽
sorte ex adinnetis, si quae forent, intelligeret. Ita quoque, ut ex ipso verbo calcare specimen sumamus, galli gallinas ineuntes calcare latine dicuntur absque alio adiecto , non tamen italice. Contra ea ita-liee absque alio adiecto dicimus muOυersi seu far moto pro deambulare, at nemo, nisi qui barbarus haberi velit, latine dieeret m pere se aut motum facere. Hi ne patet quam caule ex interpretati nibus quorumcumque librorum iudieium laeere oporteat de propria n iione, quae verbis ipςorum librorum subest. Neque enim ex eo, quod verba haeo ab interprete verbis aliis reddita sint, lieet concludere horum signis ea tum illis etiam proprium esse. Id pecearunt Iexieorum eon laetores in exponendo verbo 'inm, quiam doeuerunt illud valere id quoque, quod latinum incedere aut ambulare, imo, quod peius est, ire et Progredi; nempe quia subinde non aliter commode verit posse illis videbatur, aut ita versum reapse est ab interpretibus bibliorum. Itaque verbum D I, quod actionem hominum propriam designat, quod que καe θρωποπαθειαν Deo etiam tribuitur, a Balaamo Voniκως di eitur de stella; integra aulem dictio an P vertenda est: Ca cavit stella, id est, ut latine loquamur: Incessit stella. Cur Ve'ro hoc potius quam alio verbo Balaam usus sit, ratio haec una esse potest, ut praediceret stellam hanc veluti oratigia , quod caleandosi, relicturam, lucis nimirum suae. 6. Ex Iacob. Haec esse construenda eum verbo Vn plures sed sere, nuperrime vero Gesenius la , hoc unico exemplo ratus verbum istud construi posse eum praepositione de , ideoque idem esse εο Progredi. Quae tamen omnia minus vera putamus, quum neque ud quam alias verbum eum praepositione ita construatur, neque ei. notio latem construelionem serre videatur ; quid enim sonaret colos
re de aliquo loco 3 Potius itaque dieerem illa em Iacob eonne Resse eum numine stella , particulaque ara de exprimi huius stet δ' originem, ei ap az a esse stellam oriundam eae Iacobo tW
143쪽
sn hune quidem sensum vertia haee accepisse videntur Pseudolonallian, interpres hierosolymitanus , Saadias , adeoque et Onhelos secundum Biblia regia et Pentaleuchum constantinopolitanam , qui omnes ea verterunt de domo vel de gente Iacobi; imo quod ad primum isturum nulla dubitatio esse potest. Quin imo et Hieronymus, quum haeetia verterii: OaiEτva stella ex Iacob, nobiseum sensisse putandus est. Verbum enim 'Dri nequaquam signifieare potest Oriri; quum vero istud secundum propriam ipsius notionem hoc loco latine verti non posset, exprimendaque foret stellae origo, quam designat praepositio 7 , pro Inn reddidit orietur. Celerum negare nequimus accentus v eum hebratearum interpretalioni nostrae non lavere. 7. Et consurget oirga de Israel. Parallelismus poeticus m
net partieulam ita de in hoc quoque hemistichio originem , plagae videlieet, signifieare , ideoque illa de Israel , non cum verbo consurget , sed eum nomine Uirga eonstructa esse , quamquam horum quoque verborum accentus seeus eredere suadeant. Hi ne verbo dia consurget , utpote absolute posito, plenior quaedam nubiliorque inest significandi vis, quam sit erigi ex aliquo loco, exprimitque quamdam excellentiam , potentiam , ae firmitatem, ut in aliis quoque bibliorum locis sal, quem usum habet etiam latinum Surgo, pula, in illo Virgilii ibi : Quam tu urbem, soror, hanc Cernes, quae svRGERE regna Coniugio tali I inque illo: Per patrios manes, per spes sustoENTis Iuli sc). De nomine UI I, reeole, quae superius seripsimus id . Quaeritur, cur nomen hoc apud interpretes alexandrinos ἀνορωπος homo versum legatur. Probabile admodum videtur, quod eoniicit Lamberius Bos let, illos scripsisse ανθος, id vero in θρωπος mutatum a librariis, quia in manuscriptis Docabulum ἀνθρωπος reperitur sor tum αγος, forsan etiam RHesychius quidem haee habet: Ἀνθος-βλω τησις HOs, GERMEN, germen autem ae que sunt ramus, quod sonat et a I, et for hine aliqua erat ratio, eur sos pro ramo diceretur , at nulla , eur diceretur homo. Huic
144쪽
132 Liaga II. Qu Esrio VII. autem opinioni Lamberti Bosi eonfirmandae illud laeti, quod Iustinus
partem verborum Balaami ita refert: 'Aνατλι ἰστρου ἐξ 'Iακωg. ἀυθος δυχ σε rut απο της ριζης 'Iεσσαι orietur stella ex Iacob, et hos ascendet de radice Iesse fri. Iustinus quidem hare omnia refert, veluti si Isaiae verba forent, quamquam Isaiae non sint nisi posteriora r et sos ascendet de radice Iesse fM; neque enim, ut putemus illa olim seripla suisse apud Isaiam , salis esse illud potest , quod vetustissimus quidam Vossit eodex, Irenaei opera eontinens, ver ba illa : Orietur stella ex Iacob etc. , exhibeat lamquam Isaiae essent sc , praesertim quum apud Irenaeum, non illa legantur : sos ascendet de radice Iesse, quae, lieet paululum immutata, Isaiae eerto sunt, sed habeantur ipsissima Balaami verba , adhibito nomine dux pro nomine homo, ut apud Iustinum quoque alio loco ldὶ leguntur, al, sient debent, Balaama attribula. Nihilominus , cur ita memoria sesellerii Iustinum, dum in priore Ioeo Balaami verba Isaiae attribueret , facilius eaussam deprehendimus , siquidem in aliquo saltem bibliorum eodice aetale Iustini non ἀνθρωπος seriptum fuerit, sed ανθος,
quae vox una cum quadam sententiarum ae periodorum similitudine, quae in oraeulis Balaami et Isaiae deprehenditur, oecasionem erran
di lustino praebuerit. Ceterum illud proeul dubio eonflat, apud pa
tres vetustissimos Iustinum et Irenaeum nomen ανθραιπος homo non
legi; Iustinus enim seripsit in priore illo loeo ανθος sos, in poste
riore ηγουμενος duae, Irenaeus vero et ipse ἡγουμενος scripsisse pu landus est, quum eius interpres seripserit dux. Possunt autem ηγορογνος et dux reddita esse pro hebra leo EIU , quod quandoque τροπι-
κως dominium ae Potestatem sonat fel , ideoque in oraculo Iaeombi lf ab alexandrinis interpretibus versum est αρχων princeps, a Symmacho autem ἐξή-tα potestas. Τum in hoc quoque Balaami vaticinio metaphora subest huie nomini. 8. Et percutiet. Quum verbum yri , quod hie habetur, alias semper significet percutere, quod hic quoque potest pereommode si
145쪽
DE VATlci Io BALA ARI 133gnificare , non erat, elur geri plurarum enarratores, qui aetate liae floruerunt , aliam huic verbo hoc in loco significationem ex lingua ara in 'bi ea a re essi iam assingere studerent. Disse uitalem quidem istis ereabat
terpretalione vulgata : ut intingatur pes tuus in sanguine. At nulla est in eo disse ullas , praesertim ex quo Gelerus ibi , quae prius habentur , id est, versi eulum psalmi vicesimum tertium, iam selieiter explicavit, synlaxim supplens, repetensque ex versiculo vicesimoseeundo nomen C I N hostes. Hoc enim nomen , aeque ac in versieulo vieesimo tertio, omissum est etiam in v ieesimo quarto, ubi dis- seullas illa sentiebatur , adeoque etiam in hoe supplenda est synlaxis repetito nomine illo. Tres vero istos versiculos sic exprimas: Profecto Deus percutiet caput hostium suorum, verticem cuillarum ambulantis in delictis suis. Dixit Dominus: Eae Basane reducam Hostes illosj, reducam eae profunditatibus maris ut PERGU-τiaet μου pes tuus in sanguine. 9. Duces Moab , hebra iee IN DNn. Voeabulum 'nNu ,
quod alias non legitur , unum ex multis est , quae in hoc Balaami Sermone interprelum ingenia torquent ; in id lamen grammatici eo n- sentiunt, esse nomen Nn forma duali eonstruela. Nomen hue in b, bliis plus quam octogies reperitur. Quatuordeetes Arma construeta n Nn sine praepositione lol, septies forma item eonstruela et eum praepositione n N id , semel Arma absoluta eum praepositione , in Ie , extremam regionis, vel territorii, vel urbis, vel aedificii partem eerto significat. Quadragies et septies eum praepositione , ad VJ, velaa fg , vel Iu usque ad sh , vel J a iij, et Arma eonstruela usurpatum, alterum horum solummodo signifieare potest, vel mu di plagam , cui pars illa extrema exiremum ve latus obversum est, vel hoe ipsum latus extremum extremamve partem obversam plagae illi,
146쪽
euius nomen exprimitur; sed quum incerta certis =int definienda, po sterior quoque iste usus ad illud idem significandum nomini huie e se dicendus est. Itaque, quum oelogies amplius nomen illud biblia ex hibeant, sere septuagies nolio generaliter subiecta ei deprehenditur ora, Ialus, rei extremitas. Ilis semel positis facile patet, quid nomea
illud significet in aliis quoque loeis. Apud Amosum I Nn lecti la
est lecti latus seu sponda. Quatuor PNE mensae sacrae , quae in exodo deseribitur Ibj, sunt quatuor eius extremit ales, ubi s xi erant annuli, quibus veetes ad mensam portandam inserebantur. In leviti eo I Nn agri id est extrema pars agri, quam Israelitae metere vetabali tur , ut eius proventus cederet pauperibus , hine laetum est , ut se quioribus aetatibus ri Nn voearetur quaelibet agri pars etiam in eius medio sita , in qua segetes nondum demessae pauperibus relinqueba
iur id . Ubi Nehemias dieii Deum partitum esse Israelitas iel,
idem haee sonant, ac Deum partitum esse Israelitis ipsorum regiones extremis harum partibus designatis ij j; aut, si mavis, Chanaan, iidem lateribus, hoe est, eons ni is distinxisse, ita videlicet, ut unius cuiusque tribus portio latus alteri veluti coniungeret, eique adiaceret, ac contermina esset, quam interpretalionem confirmat tum nomen ἰ Sunumero singulari usurpatum , quod adverbii vim habere videtur, tum
praepositio , , quae post verbum p ,ri vel eos designat, quibus res distribuitur g , vel rationem , qua distribuitur thl. Verbum ΠΝΩΠforma hi phil , ex nomine illo aut eerte ex eadem radice , unde no men illud oritur, deductum , sonat ad extrema deducere quo p0 silo plane elaret Iocus deuteronomii iij, in quo solo verbum illud reperitur , si modo reperitur , quique negotium non leve interpretibus
lacessit. In leviti eo DNn faciei ik , capitis ili, menti im , ui
vel ipse orationis eontextus evineit , est extremitas laetet , capitis, inenli , qua eapilli barbaque oriuntur. Quae eae tremitas seriore ae'
147쪽
tate nesn simpliciter absque ullo illorum nominum adiuncto vocata est sal; ae lale est apud Ieremiam illud 2N PNn iη, ut totum locum legentibus si manifestum. Hinc in lingua hierosolymitana risun II coma aliena, coma ficta sperruccast, ut legimus in misell-na cl. Ex his arguas, licet, an vere ac recte nomen riNn plures nostra quoque aetale angulum latine vertant. Cur vero sic verterit Ilieronymus, ubi de mensa labernaculi agit Moyses in exodo , ratio est, quia , ut diximus, eo loco quatuor PND, sunt qlialuor me sae extremitates. Senties quoque, num ipsa huius nominis radix no
lionem habeat flare , quam nuperrime ei attribuli Gesenius lin. 10. Quid igitur sibi tandem volunt in vaticinio Balaami illa riNn y Latera seu extremas plagas Moabitidis vertunt nonnulli. Sed cur extremae solum plagae percutiendae dicantur' Cur so ma duali exprimantur Z Nonne verbum Inu adhibetur solummodo , ubi de personis percutiendis sermo est y nam, quod apud Iobum adhibeatur, ubi maris superbia a Deo Percuti dicitur, perspicua admodum est prosopopoeia. Quare ' Nn geminum corporis latus significare , securi pronuntiabimus , quae enim eorporis membra gemina sunt, ea duali Arma n0minantur, aut prosopopoeiam hie haberi di-eemus simulque synecdochen, et fura regionis tamquam personae litera exhiberi totamque regionem his signiscari, integram vero se lenitam sic vertemus: Percutiet utrumque latus Moabi, id est, Moabitarum. Cur vero veteres quidam interpretes , hosque inter vulgatus, primores nomine illo significari autumaverint, frustra disqui
11, Vastiabitque hebraice , quae vox longe dissiellioris
est explicationis , quam superi0r , adeo ut recentiores scripturarum aeque ac veteres interpretes in diversas de ea abeant sententias. Ηarum potissimas expendemus , quid ipsi sentiamus , deinde edicturi. 12. Sunt, qui puleni vocabulum istud librariorum errore seriplum esse pro ripna, quod sonat verticem. Nam sic habet exemplar
148쪽
in mariti eum, eui ad stipitiatur samari lanus interpres reddens altitudinem. Ieremias autem, qui de Moabo et ipse agens simul copulasse videtur proverbium quoddam de eodem Moabo superius scriptum
in hoe ipso libro Numerorum sal eum vaticinio Balaami, nomen pusurpavit ita loquens : Ignis egressus eat de Hesebon , et flamma de medio Seon, et deoorabit DNn partem Moab et 'pripvεκτicev fliorum tumuItus M. Sed haec opinio nee in vetustis exemplaris hebraici interpretationibus neque in hebraicis codicibus ullum praesidium habet. Quanta fides, quod ad istud voeabulum, habenda sit Oxemplari famariti eo, plane te docebit Gesenius lol; plura quippe in illo sapiunt manum eius, qui diiseu Itales amovere studuit, vel eoniectando, vel verba ad locum aliquem parallelum exigendo. Ieremias praedicit ea, quae Moabitae sibi timerent, oportebat, non ab Israelitis, ut praedieit Balaamus, sed a Chaldaeis, neque nomen rip p usurpans alium seripturarum locum transeribit , sed allegoriam inceptam persequitur , ignem deporatu- - barbam et co vhu Moabitarum, quod paulo prius absque m
taphora ab igne petita iam dixerat id Isaiam transcribens le . Hoe modo haee Ieremiae verba interpretati sunt etiam Ioannes Augustus Dathius Is et Ioannes Georgius Dahlerus fg , sic quoque sentientibus Ioanne Davide
13. Aliis vocabulum line idem valet ae dominabitur. Hanc interpretationem luentur Castellus tkὶ et Nuidius lit, eique favent de veteribus interpretibus Onhelus, gyrus, arabs Erpenti, imo et alexandrini utentes verbo προνομευειν , quod et pabulari Voraggiarey et pabulando in semilutem adducere significat, et vulgatus, ut in serius demonstrabimus t 20ὶ, eumque his sentiunt Moses ualemonides im et Iosephus Albo inj. Sed rationes, quibus haee interpretatio defenditur, debiliores
De pentateuchi Samarit. Orig. ete.
fὶ Prophetas maior. in h. l. si Ieremio traduit et . in h. l. Λὶ Observation. philol. et tril. in
149쪽
sunt , nullum salis probabile elymon sive in hebrat ea sive in assinibus linguis ea habet, neque apta est explicando Isaiae vaticinio, in quo etiam , neque alias praeterea , hoe verbum legitur la . Tum de dominio eius , qui ex Israele oriturus praedieitur , paulo post alio
verbo adhibito agit Balaamus ibi.
14. Alii vertunt destruet. Ita ne signifieationem Belgae amplexi sunt et post eos Rosen mullerus ic , neque huic absimilem sequuntur alii ex recentioribus, eique lavent interpres hierosolymitanus et Pseudo-ionathan, et lavere sotasse videantur interpres vulgatus et Saadias. Hue quoque trahunt quidam verbum ἐξερ mτει scrutabitur redditum a Symmacho, sicut Ionathan, vulgatus, et Syrus, scrutari ei ipsi redis
diderunt , ubi verbum illud legitur apud Isaiam id ; etenim, inquit Rosen milli erus, petierunt illi intemretes hanc signiscationem
notara fu, et radix assinis N p in lingua arabi ea perscrutari quoque et in stigare est, imo ipsum p p in varieinio Balaami a Sa
lomone Iarchio explicatur fodere VJ. Etiam David Κime hius in, A-hen Ezra th , Salomon Ben Melech lι , docent 'p'ap signifieare di
ruit, et deduci sim esse a Np paries , si eui a V ei radiae dedu-elum est sorma pihel significans eradicacit; imo et in aliis verbis id si , ut forma hae piliel eontrarium ea sonent ac ipsa eo rum radix. Denique etiam in seri piis vetustioribus rabbinorum hoc verbum idem valet ac diruere seu pastare μ'. Proseelo parti et pium p apta apud Isaiam obiter legentibus il9ὶ vix aliud esse videtur quam diruens tu. Non erat proinde , eur Castellus sm hane illius verbi notationem ineptissimam diceret; quominus lamen eam aecipiamus , obstant sortasse nonnulla. Si enim, ut longe verisimilius videtur 56 , flii Sethi, qui continuo nominantur , sunt homines , qui Christo
150쪽
adhaerent, recteque vivunt, salsa foret haec sermonis pars : Et δε- struet omnes flios Sethi, quum nemo ex Iaeobi stirpe homines istos unquam destruxerit, aut in posterum destructurus sit. Praeterea, quum verbum y coniungendum sit eum nomine virga, idque aptissimum sensum praeserat, verbum 'p p iungendum omnino est eum nomine stella, ut exprimat, quid haee aelura sit, secus enim id omnino lateret ; at quomodo stella dici potest destructum Omnes flios S thi, qui demum eumque isti sereni P eur nam destructor sub imagine stellae exhibeatur Z De verbo pastabit , quo utitur interpres vulgatus , inserius dicemus 20 . Saadias autem illud ipsum verbum adhibet , quod adhibuit alius interpres arabs vertens ex graeco sermone oraeulum Aggaei, ubi praedicitur Deus concussurus eaelum et terram sub adventum Christi sal, et ubi profecto sinistrum sensum habere nequit hoe verbum.15. Ioannes Friderieus Miegius si aliam ex Iaeobo Altingio magistro suo aeceptam huic verbo notionem tribuit conυοcare, quia 'p pChaldaeis sonat cucurivit et gracili it , ideoque in hoe valleinio idem esse ait ac conoocabit gracillando instar gallinae, uti Christus de se loquitur sc . Eam vero comprobat rationibus pelitis ex lingua arabica, ex elymo, quod p p originem dueat a II Paries, proinde significet conυocare ad parietem , sicut a pascuum fit saltare in pascuo , ex illo Isaiae eapite, ubi denuo verbum istud oecurrens aliam, inquit, non patitur explicationem, ex verbo, quod Symmachus , imo etiam ex eo, quod septuaginta interpretes reddiderunt , ex fine et ex sensu lolius oraculi, denique ex eo , quod
omnes filii Sethi sint omnes frites, quibus apprime eongruit haesverbi huius nolio. Hane tamen refellit Albertus Sehullensius IH , tum
quia, non gallinarum solummodo, sed et c0lumbarum, corvorum, ranarum , perdieum , serpentum vocem exprimunt hoc verbo linguae se- milieae , tum quia ex eo , quod significet gracillare , nullo modo consequitur significare etiam con care gracillando. His vero haec uin Aeg. II, 6.
δὶ Diss. de stella et scopiro bileam. 5. in Hasaei et Ihenii Thosauro theo log. philolog.