장음표시 사용
131쪽
116 Io. LELANDI COMMENTARII tiam disciplinae regularis, & quotidianam cantandi in ec- clesia curam, semper aut discere aut docere, aut scribere dulce habui. nono decimo autem vitae meae anno diac natum, tricesimo gradum presbyteratus, utrumque pec
ministerium reverendissimi episcopi Ioannis, jubente Ceo frido abbate, suscepi. ex quo tempore accepti presbyte-
ratus usque ad annum aetatis meae LIX. haec in scripturam sanctam meae meorumque necessitati ex opusculis venera- bilium patrum breviter adnotare, sive etiam ad formam sensus & interpretationis eorum adjicere curavi. In principium Genesis usque ad nativitatem Isaae & ejecti nem lamaelis, libros quatuor. De Tabernaculo & risis ejus, ac Vestibus sacerdotum, li
In primam partem Samuelis, id est, usque ad mortem Saulis, libros quatuor. De aedificatione Templi allegoricae expositionis, sicut & caetera, libros duos. Item in Regum, librum triginta quaestionum. In Proverbia Salomonis, libros tres. In Cantica Canticorum, libros sex. In E iam, Danielem, XII. Prophetas, & partem Ueremiae, diutinctiones capitulorum ex Hieroumo egcerptaS. In Ezram & Neemiam, libros tres. In Canticum Abaeue, librum unum.
In librum beati patris Tobias explanationes allegoricae. De Christo & Ecclesia, librum unum. e Item capitula lectionum in Pentateuchum Mosi, Posue, Iudicum. In libros Regum & verba dierum. In librum beati patris Iob. In Parabolas, Ecclesiasten, & Cantica Canticorum. In Maiam prophetam, & Ezram, quoque & Neemiam. In Evangelium Marci, libros quatuor. In Evangelium Lucae, libros sex. Omeliarum Evangelii, libros duos. In Apostolum, quaecunque in opusculis S. Augustini exposita inveni, cuncta per ordinem stribere curavi. In actus Apostolorum, libros duos. In Epistolas septem catholicas, libros singulos. In Apocalypsin Ioannis, libros tres. Item capitula in totum Novum Testamentum, excepto Evan
Item librum Epistolarum ad diversos, quarum de sex aetatihus taculi una est. De Mansionibus filiorum Prael una. . Una
132쪽
DE Sc RIPTORI BuS BRITANNICIS. I IZ Una de eo quod ait Maias: Et claudentur ibi in canerem, is post multos dies visitabuntur. De Ratione bissexti una. De Equi noctio juxta Anatholium una. Item de Historiis Sanctorum. Librum vitae & passionis S. Felieis consessoris de metrico Paulini opere in prosam transtuli. Librum vitae & passionis Sancti Anastasii male de Graeco transsitatum, & pejus a quodam imperito emendatum, Prout potui,
Uitam sancti patris, monachi simul & antisthis, citheberti, &prius heroico metro, & postea plano sermone descripsi. Historiam Abbatum hujus monasterii, in quo supernae pietati deservire gaudeo, Benedicti, Ceolfridi, Hubertii in libellis
Historiam ecclesiast. nostrae Insulae ac Gentis; in libris qui nque. Martyrologium de nataliciis sinctorum Martyrum duobus; in quo omnes, quos invenire, non solum qua die, verum etiam ruo genere certaminis, vel sub quo judice mundum vicerint,
Librum Hymnorum diverso metro, sive rhythmo. Librum Epigrammaton heroico metro, sive elegiaco. De Natura rerum, & de Temporibus libros singulos. Item de Temporibus librum unum majorem. Librum de orthographia, alphabeti ordine distinebam..Item librum de metrica arte, & huic adjectum alium de sichematibus sive tropis libellum, hoc est, de figuris modisque locutionum, quibus scriptura sancta contexta est.
Haec EPH: homo, ut jam vides, diligentiae inexhaustae. Praeter hos etiam libros redegit Adamnani Scotti librum de Locis sanctis in compendium, ut ipsemet testatur, cap. II. quinti libri Historiae Angl. Accedit ad numerum & ejus car
men eleganti ssimum de Die nescii, quod Accae episcopo Augustaldunensi dedicavit; & libellus de Membris humanis,
qui 1 multis Hieroumo attribuitur. Vidi praeterea sex epistolas ab eo scriptas. quarum prima ad Hemoaldum de ratione quadrantis anni, quem bissextum dicunt. secunda ad Pleg-winum de sex aetatibus mundi. tertia ad Accam episcopum
super locum maiae de die iudicii. quarta de mansionibus filiorum Urael quinta ad Metire um de aequinoctio. sexta ad Ecbertum episcopum de Pseudomonachatu corrigendo. Ultimis quoque vitae suae diebus, evangelium Iannis in linguam Anglossaxonicam transtulit, & libellum excerptionum de notis, Udorum secutus, scripsit: ut cithuersus mona-
133쪽
118 Jo. LELANDI COMMENTARIIchus Girovicensis ejus discipulus testatur. Illud non est si-Iendum, multos libros Adae falso adscriptos: nempe de Imagine mundi, de Naturis bestiarum. insuper de Ponderibus & Mensuris, de Situ orbis. Legi aliquando Dur verni in fano Servatori sacro libellum Arithmeticae, titulo
dae, illustrem. Adde huc librum de Similitudinibus, de Differentiis vocabulorum, qui, titulo Adae, in bibliothecis extant. Est & alius ejusdem sortis, qui scutum Adae, sede falso appellatur. Sunt qui scribunt Adam usum fuisse Banne Aisoletano archiepiscopo Eboracensi, ac Tunberto praemceptoribus. sed quis hic nnbertus fuerit, non satis intelligo; nisi is sit, qui tertius antistes Hagustaldensi praefuit
ecclesiae. Hactenus de ejus vita & studiis literariis. Nunc, si quem juvat audire qua modestia, qua patientia, qua charitate, qua denique ferventis spiritus confidentia
obierit, citheberti ejus discipuli & amanuensis libellum de
ejus morte legat. quanquam non mortuus est, qui tot eruditissimis monimentis vitae & aeternitati consecratus est. Quid quod Dari, post hominum memoriam depopulatores violem, tissimi, & qui tot doctissimorum Anglorum lucubrationes flammis aboleverunt, ne tantillum quidem Bedae famam
aut monimenta obscurare potuerunt, Giroviso ejus monasterio semel atque iterum incenso. Illud certe propius ad miraculum accedit, quod nec Dacorum violentia, nec ferocia
Gulielmi Magni Nor anni ita GFrovicensis coenobii, quod
a vulgo nunc sardie vocatur, aedificia omnia concusserit; quin adhuc Adae oratorium extet, humile quidem opus, &cameratum, utcunque tamen integrum; in quo & hodie altare est; sed neglectum, & in altaris medio eruta Ophistici marmoris. Haec nos in gratiam lectoris antiquitatis studiosi. Sed dum antiquitatem recolo, pene praeterieram quod maxime dictum oportuit; nempe Hectora Aethium Scottum, omnium, qui unquam historiam scripserunt, longe vanisimum, tam stulte, tam inepte, tam aniliter de Beda fium lari, ut risum mihi moveat, simul & stomachum, Nam primum patriam in dubium vocat, & fere natum iacit; porro juvenem in Basta studuisse, & senem inter monachos Marrurinenses frequenter habitasse, diversitumque fuisse asserit; postremo illum Duntani obiisse. Quid nunc Hector Adae respondebit, qui scribit se natum seme in territorio Glare,
134쪽
censis coenobii, quatuor aut quinque passitum millibus , M. M Caselse, & omnem vitam ibidem intra septa ibi coenobii, ut manifeste apparet ultimo cap. rasoriae Aetlicanae a seipso editae, transegisse λ quid denique oueberio ejus discipulo, qui scribit eum G vici obiisse, & tumulatum esse pquid rursus Simeoni praecentori & Rogero Hoverino, qui in
annalibus suis docent, quo tempore Duniamum translatus sit p Sed ne sis ignarus, lector, me autore, disces nullum unquam monachorum collegium Duniami fuisse ante tempora Gulielmi Magni. Acreverat tamen ibi paulo ante sedes episcopalis, autore Ag viso. proinde neque Adam umquam Duno ensem monachum fuisse, id quod Hemi; sed falso, arbitratus est. Hoc certe constat nihil enim studi sum lectorem celare volo) Bedam olim a Sergio pontifice Romam accitum, missis ad Ceolfridum abbatem Girovisanum eadem de causa literis, quas ego etiam aliquando legi, & Gulielmus a Meildul et-curia libro Hureiae Regum primo annexuit; nunquam tamen in Baha, nedum Romae fuisse. At missim nunc facio, cum tota sua vanitate, A
thium ; & immortalis Adae gloriam, laudemque eximie magnam aliquot testimoniis, sed candidis, nobilibus, luculentis cognitissimam lectori faciam. Albinus enim inter doctos sua aetate doctissimus haec stribit, libro Epistolarum
ad monachos LMrovicenses & Groicetises: Recogitate nobilissimum vestri temporis magistrum Adam, presbyte rum, quale habuit in juventute studium: qualem nunc habeat inter homines laudem, multo majorem apud Deum remunerationis gloriam. Illius ergo exemplo dormitantes excitate animos: magistris assidete, aperite libros, por-
spicite literas, intelligite sensis illarum; ut & votinet ipsos pascere, & aliis 1 piritualis vitae pastum praebere va- leatis.' GMelancibon vero haec in libro de Corrigendis Sm iis resert: Clarebantque hi cum aliis quibusdam, tum maxime venerabili Ada, Graece & Latine haud vul- gariter perito: ad haec, in philosophia, mathcmaticis, fan- ctis sic erudito, ut cum vetustis quoque conferri opossit. Gliua Gregorius Graiaus, in quinto dialogo de Hisma Poetarum, Adae luculentam facit mentionem. Folcha usetiam Dustrenuensis luculentum certe de Beda hac oratiouo testimonium adsert in libello de mira D. Iamis a
135쪽
1ao Jo. LELANDI COMMENTARIIchiepiscopi Eboracensis, cujus & alumnus & discipulus aliquandiu fuit: Quem secutus industrius tyrunculus 1 tanto' paedagogo affuenter imbutus, & in expositis evangeliis, & in historiarum rebus digestis magnus enituit, & descriptis temporum & compuli rationibus subtilissimis, auditam Britannicae gentis hebetudinem purgavit, scriptorumque suorum dignitatem, Rom. sedis acquinta autoritate, nobili- tavit. V Circumfertur & hic versiculus in laudem Bedae :Anglia te celebrat; te totus personat orbis.
Alexander Nechamus, in libro de Laude Divinae Sapiemitae, ubi de D. Curtiberto loquitur, haec addit:
da, vir egregius associatur ei: Ingenium cujus non mundus claudere posset, Corpus honorandum capsula parva tegit.
lisistis a Meildulph,curia, libro de Regibus primo, de
Beda, sic scribit: Elugens tantum orbi praereptum lumen. Sepulta est cum eo gestorum omnis paene notitia, usque ad nostra tempora. adeo nullus Anglorum, studiorum ejus aemulus, nullus gloriae ejus sequax filii, qui omissae min netae lineam prosequeretur. Huci, quos sequus amavit B- sus, quamvis literis non ignobiliter informati, tota vita ingratum consumpserunt silentium. Alii vix primis labris illas gustantes, ignavum confoverunt otium. Ita cum seIΠ- per pigro succederet pigrior, multo tempore in tota in- sila studiorum detepuit fervor. Magnum ignaviae testi-
monium dabo versus epitaphii, pudendi prorsus, & tanti viri mau leo indigni: Presbyter hic Beda requiescit carne sepultus. Dona, Christe, animam in coelis gaudere per aevum, Daque illum sophiae debriari fonte, cui jam
Suspiravit ovans intento semper amore. Poteritne ulla excusatione hic pudor extenuari, ut nec in eo monasterio, ubi illo vivente, totius literaturae exultavit gymnasium p potuerit inveniri homo, qui memoriam ejus
formaret nisi exili & miserabili stylo p Floruit autem Ada sub Chenredo, Osricho & Cecsulpho,
Gabriae regulis. Vixit annos, ut ego colligo, sexaginta ἔquamvis
136쪽
DE sc RIPTORI Bus BRITANNICIS. I 2Iquamvis Tristemius septuaginta duos, sed male, numeret. nam historiam annos natus L I x. absolvit, nec diu sum vixit. Obiit Girovisi, ubi & sepultus est. post multos vero annoS ejus corpus Duniamum transsatum est, ut scribit Gulielmus Adiutinensis libro de Pontificibus Aristae tertio.
CAP. LXXXVIII. De Elaeeo Mino. FLACCUS Albinus, qui & Agminas dictus est, ab
Ecberto, Eborace iam archiepiscopo, educatus, &literis elegantissimis instructus fuit. id quod ipse in libro
Epistolarum suarum non semel testatur: & maxime in ea, quam scribit ad Euboracenses : vos fragileis infantiae meae annos fovistis materno adfectu, &lasciviam pueritiae meae pia sustinuistis patientia: & paternae castigationis discipli- nis ad persectam viri educastis aetatem, & sacrarum eru- ditione literarum roborastis. ' Haec illi honesta educatio postea tam bene cessit, ut assidua diligentia, industria, cura, quam studiis impendebat, ad unum omnes, qui una cum illo discebat, facile vicerit. Gaudebat magnopere Ecbertus felici silccessu alumni sui; & illum bibliothecae praesecit, quam tum Eboraci, non sine infinita autorum tum LaIivo rum tum Graecorum varietate, in gratiam studiosorum posuit. Videtur Me ldunensis, libro de Regibus primo, laudem & gloriam bibliothecae omnem Abino attribuere, ut ex his verbis liquet: Hic omnium liberalium artium a marium, ut ita dicam, & sacrarium fuit: nobilissimam bi- hliothecam constituit Aboraci. Inde data illi occasio ma-
xime opportuna, ut optimos quosque libros nocturna ver faret manu, versaret diurna; qua tantum abest ut non sit usiis, ut nullum prorsus tempus remiserit. 'At jam maturior orbi factus, venit illi in mentem ut C tram peteret. cupiebat enim mirum in modum Theoriri &Adriani lectionibus, dubio procul doctissimis, interesse. Quare, relicto Eboraco, Durouernum, primam Cantiae urbem, prosectus est; ubi ab Adriano, Augustiniant coenobii abbate, humaniter acceptus est. Hic linguarum puritatem, hic doctas artes, hic, ut breviter finiam, bonarum literarum orbem absolvebat. Interea fato concessit Adrianus, &, minnachorum A utinianorum communi suffragio, isinus a bas
137쪽
Iaa Jo. LELANDI COMMENTARII has electus est. Sod non illum nova dignitas magis, quam ille dignitatem, illustravit. Nam Adriani vestigiis incede bat; & monachos seos nullo non genere literarum inia mavit. ipsum quoque Reaeam, ut Anglicamo Ecclesiae Disoriam scriberct, hortatus est. Dumque sic virtuti studeret, ecce Ossa, Merciorum princeps potentissimus, una cum caeteris Angliae regulis, habebat justissimas causas mittendi oratores ad Carolum Magnum. Quaerenti autem quos potissimum mitteret, Albinus occurrit, inter alios, quem tam necessariae juxta ac utili legationi praeficeret. Hic itaque, una cum aliis & doctissimis & prudentissimis viris, in Gazam transfretavit; Caria que Magno principum Anglicorum causas magna dexterrutate, majori facundia, maxima vero prudentia aperuit: utique adeo, ut Carolus delectatus, supra quam cuique credibile est, hominis eloquentia & sapientia, tum etiam m rum suavitate, illum in Galgia, forsan etiam annuente marem, propositis honestissimis conditionibus, retinuerit. Erat ipse Carolus optimo ingenio, & non literis abhorrenti. quare cum Albino egit, quibus modis Francos suos eruditis artibus excoleret. Non hic defuit sanum Albini consilium,
qui ipsum principio Carolum insigni quadam diligentia, editis ad hoc aliquot, qui adhue extant, libellis, instruxit; deinde publicis praelectionibus nobilitatem Francicam LMeriam Parisiaram illexit. postremum, & plebem ipsam, ut
quisque erat praeclaro ingenio, ad optima studia incitavit. Unde brevi scholasticorum numerus magnus Lutesiam co fluxit. Atque haec fuit academiae Parisorum origo, quam nostro Abino debent.
Eginhartus, qui de Visa Caroli Magni, domiti sui, libellum edidit, haec scribit: In discenda grammatica Fr- rum Pisanum diaconum audivit. in caetcris discipli- nis Abinum, cognomento Agminum, item diaconum de ironia, Saxonici generis hominem, Virum undecun-
que doctissimum, habuit; apud quem & rhetoricae M
dialecticae, praecipue tamen astronomiae ediscendae, pluria. mum laboris & temporis impertit. At quo tandem munere
retulit gratiam Caraius p Certe Albimum abbatem Marti- uiani coenobii apud Turones instituit. Illum eleemosynis v suis, illum etiam sanctis consillis praeficere.
138쪽
DE SCRIPTORI BuS BRITANNICIS. Ias
Quod si nunc quem juvat, quid amplius in Gisia fecerit, scire, perlegat librum ejus Epistotirum, & abunde do
ctus erit. Nos interea indicabimus quos libros ediderit, teste 2 lanato Galgo, minime mendaci historiographo:
De Trinitate libros tres. Domino gloriola Carolo. In Genesim librum I. Quomodo convenit. In Cantica Canticorum, librum I. In Ecclesiasten librum I. In Evangelium Ioannis, libros 7. In Epistolam ac mbraeos libr. I. Dialogorum ad discipulos libr. I. De Ratione animae ad Eulastam. Charissimae. Sententiarum libr I. Moses per revelationem, Vitam S. Vedasii, Atrebate P. Carminum ad diversos libr. I.
inter quae extat unum de septem scientiis. quibus & hos addit Diraemius.
In Apocalypsin Daunis libr. I. Enchiridion in quosdam Psalmos. De Utilitate animae ad Guidonem comitem. Dilect.H.cxurianti quem librum ex soluta oratione in carmen Uchaleon vertit. De Adoptione filiorum Dei. Venerabili. De Ecclesiasticis Dogmatibus. Credimus unum Deum. Speculum parvulorum. In scriptura. De nominum Dei Proprietate. De Artibus liberalibus. Epistolarum libr. In Epistolas Pauli, libros I . De Ratione animae. De proprietate sermonum. Nos praeterea vidimuS, De Adoratione imaginum. - . De Genealogia Christ. De Astronomia. De Dialectica. De Rhetorica .
nisi quis putet hos libellos inter Dialogos numerandos.
De orthographia. De Auriculari Consessione libellqm, qui in librum ejus Di solarum irrepsit. orationum, quas Moses vocant, libr. I. De Sacrario Dei,
qui liber tamen falso adscribitur Aoiso.vitam
139쪽
vitam D. Martini. Homiliarum libr. I. Dogmata Albini ad Carolum imperatorem. orationem Dominicam, Symbolum Apostolorum, Canticum
De Octo partibus Orationis, per dialogum interlocutoribus
Hactenus de libris ab eo editis. nunc superest, ut vice corollarii, Gulielmi a Meildulph,curia calculum niveum quidem illum, quo Albinum libro de Regibus primo collaudat, in medium proseram : Hic est A urnus, qui, ut dixi, pro pace in Franciam missis, ibi apud Carolum, seu terrae
amoenitate, seu regis humanitate captus, resedit; magni- que apud eum habitus imperialem animum, quantum ab aulicis curis vacabat, dialectica, rhetorica, & etiam astro- nomia probe compotat. Erat enim omnium Anglorum,
quos quidem legerim, post Adelmum 8c Redum doctissi mus; multisque libris ingenii periculum secit. Jacet in F ancia apud S. Paulum de Cormarico; quod coenobium
Carolus Magnus ejus consilio construxit. unde hodieque quatuor monachorum victus & potus pro ejusdem AL cuini anima quotidianae insertur eleemosynae in eadem ecclesia.
CAP. L XXXIX. De Simipho, monacho.
SI NOLPHUS monachus, ut ego coniecturam facio, homo Transabrinus, religiosorum ejus saeculi nunquam satis laudatam cum industriam tum pietatem fortiter secutus, in lectione divinorum librorum feliceis horas felicius collocavit. Utque fere fit in tam assidua librorum evia tione, incidit in quaedam loca Geneseos, quae viri undecunque eruditi judicium desiderabant. Cogitanti de interprete Albinus, ornamentum sui saeculi, occurrit, cui libellum de maestionibus transmisit. Albinus, intellecto ejus consilio, cisdem respondit.
- CAP. XC. De cultiberto. THEBERTUS monachus GF vicensis coenobii, quod distat a Novo Cassem quatuor passuum millibus. positum in ipsis quasi ripis Tini fluminis a Ptolemaeoo ' celebrati,
140쪽
DA Sc RIPTORI BuS BRITANNICIS. Tarcelebrati, Bedae nunquam satis laudati comes, atque idem discipulus fuit a. sed tam charus, ut quae praeceptor jam seneX, doloribus & aegritudine tantum non oppressus, dictaret, currenti calamo impiger exciperet. Neque buic defuit unquam ossicio, quamdiu Aeda dictare potuit; potuit autem ad eratremam fere vitae horam. Postea autem, mortuo praece plore, & per immortales libros aeternitati consecrato, coepit & ipse magna cum laude nec minori fructu. docere.
quo factum est, ut a monachis Gismicensibus simus & Drensibus summe coleretur. Recens namque adhuc erat me
moria, & fama Adae altius omnium animis inhaerebat. sed tanti viri utcunq; e levabat dcsiderium cithiae ii insignis in promovendis bonis literis diligentia. Illis enim temporibus
doctae artes unicum erant monachorum solatium. nec aliud
fuit religioso lin coenobium, quam apium hilhc inde laborantium alvearium; usque adeo, ut tum merito Virgilianum hoc carmen de illis dici potuisset, Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella. Inter haec citheberto frequens in mentem Aia venit,& ejus virtus semper prae oculis illi obversabatur. quare .voluit aliquid memoria dignum praestare, quo virum tantum posteritati commendaret. Cumque cognitissimum haberet qua modestia, qua charitate, qua patientia, quo deniquesfritu vitam finiverit; id orbi per libellulum, quem cith- vino monacho dedicavit, testatissimum voluit. Gratis. sima quidem haec discipuli erga praeceptorem parentatio: quam, cum nuper reperissem in palatina illustrissimi Henrici octavi, Anglorumn regis, bibliotheca, avide semel legi,
& majori voluptate relegi: multum diuque mecum considerans, quantus & quam non ullo esset virtutis titulo B da cum nostrae aetatis monachis conferendus. Denique, qua
quam probabilis conjectura sit, Cultibertum multa 1criptae; ego, ne fucum lectori faciam, ingenue fateor me nihil, praeter id quod commemoravi, vidisse. Sussiciet igitur ad summam addere, floruisse illum, regnante apud Transhumbranos Ceoluulpho rege.