장음표시 사용
221쪽
stor De Bela Theologieis Ia uerba , ad significandum , & ostendendum Io- cum illum Singularem , ad quem nota illa reserenda erat.
Homilia denique nihil aliud est, quam discursus ad populum in quo assumpto prius textu aliquo Scripturae , oratorie declaratiar , quidquid exinde pro fide , ct moribus deservire poteSt.
222쪽
Metio I. cap. V. UI CAPUT V. De diuerso Sensu, S Usu saerae Scripturae .
Q uid nomine sensus alicujus scripti, vel dicti
Veniat, notius est, quam ut explicari debeat e nimirum nomine sensus generatim intelligitur ipsa vocum significatio, quam verba ex intentione, Vel loquentis, vel scribentis ingenerant in animo audientis, vel legentis: ex quibus intelligitur , quod ad verum,& germanum verborum sensum assequendum necesse sit attendere non solum ad verba , sed etiam, imo vero potissimum ad mentem , & intentionem
illius, qui aliquid vel loquitur, vel sςribit i .
Sensus sacrae Scripturae alius est Grammaticolis, alius vero Theologicus . Grammaticalis est, quem
l Nimirum Verba de se nihil nos doeent; sed vel commemorant ea , quae scimus , vel admonent tantum quaerere quae nescimus ς ut ostendit s. P. Augustinus In lib. de Magistro cap. o. ubi inquit: is me autem aliquid doeet, qui υel oculis , vel ulli eorporis sensui , vel ipsi etiam menti praebet ea , quιe cognoscere υolo . Uerbis uituν , nisi verba non diseimus timo sonitum strepitumque ver ιorum et nam si ea quae signa non sunt, Verba esse non possunt , quam 3 jam auditum υσ-bum , nescio tamen Uerbum es-re , donee quid signiferi se am . Re 3 ergo eognitis , verborum quoque eognitio perscitur : ver bis vero auditis , nee verba H-seuntur : non enim ea verba , qute n imus discimus I aut qua non noυimus , didicisse nos por-samus confiteri, nisi eorum stagnificatione pereepta, quae non auditione vocum emissarum sed rerum signifieatarum cognitio ne eontingit: υιrissima quippe ratio est , or verissime dieitareum verba proferuntur , anescire nos quid signifeent , aut nescire et si seimus , commemorari potiu3 , quam diseere οῦ si
223쪽
verba grammaticaliter, & prout jacent accepta ingerunt . Theologicus vero . , quem Spiritus Sanctus, qui Scripturam auctoribus sacris inspiravit. verbis ipsis subesse voluit: utriusque autem hujus sensus habemus singulare exemplum in verbis Caiphae Joan. cap. II. V. so. ad ludaeos dicentis: Vos neseitis qui quam , nec cogitiatis, quia e edit sobis, ut unus. moriatur homo Pro Postulo , O non tota gens Pereat . Quibus ut notat S. Ambrosius in psal. Ii 8.serm. is. Aliud dicere solebat, aliud significabat. Sensus Theologicus, qui etiam simpliciter sensus sacrae Scripturae appellatur, est vel liter alis, & e
ternus ; vel Diritualis , S internus 3 literatis, qui
etiam historietis nominatur , est quem verba comparate ad res immediate , & proxime significatas exhi
hent : Diritualis vero, qui etiam mysticus UOc tur , eSt quem non Vurba, Sed res per verba significatae tanquam figurae aliarum rerum significant: Sic U. g. dum Gen. cap. I 6. V. 4. narratur Abrahamum duxisse in uxorem ancillam suam Agar, di ex ea genuisse Ismaelem ibid, v i s. Factum istud per se , &immediate exhibet sensum lite ratem , Seu externum, ct historicum: at vero prout factum istud significa-hat Synagogam , quae in Servitutem generat ex Apostolo ad Galatas cap. Φ. v. 24. habet sensum Spiritua.
Iem, internum, & mysticum. Rursus sensus literatis alius est simplex, & proprius , alius vero figuratus , ct improprius ; prior est, quem Verba in propria eorum significatione accepta immediate producunt: posterior vero : quem verba improprie , sive figurate accepta pariunt 3 V. g. cum Christus dicitur : homo , vel stitis hominis , sensus est simplex , & proprius, figuratus autem cum
dicitur: Agnus , Leo , Vitis : sic enim ut inquit S. P. Augustinus tract. 8O. in Joan. Dieitur Vilis per
224쪽
similitudinem, non P Prietatem, quemadmodum dieitur Oois , Leo , Lastis angularis, ct coelera hujusmodi , quae istoea magis Sunt vera , ex quibus ducuntur istae similitudines non Prurietates . Hujus sensus improprij, & figurati multiplex est genus in sacra Scriptura , pro multiplici figurarum genere in ea occurrentium; & dividitur in metaph . ricum , metonymicum , ironicum sec. Prout verba Scripturae aliquid significant , vel per metaphoram, vel per metonymiam, vel per ironiam &e., de quare monet S. P. Augustinus in lib. s. de Doctr. Christiana cap. 29. dicens e Sciant αutem liberati modis omnibus locutionis , quos grammatici tropos sociant, auctores nostros usos fuisse. Quia vero maxime interest probe discernere, quando verba sacrae Scripturae aecipi debeant in sensu
simplici, & proprio, quando autem in sensu figurato , & improprio ; propterea diversi diversas in hac re statuunt regulas , & prae alijs omnibus easdem diligentissime describit, & longo ordine perspicue deducit S. P. Augustinus in lib. 3. de Doctr.
Christ. cap. io. usque ad libri finem: interi in tamen brevitatis gratia quantum ad universalia principia pertinet , haec una sussicere posse Videtur, nimirum, tamdiu verba sacrae8Scripturae accipi debent in se,su literati simplici, & proprio, quamdiu in illis sic
acceptis, nulla invenitur repugnantia, nullumque inde sequitur , vel absurdum, vel in Conveniens r Recontra in sensu figurato , & literati improprio , quotiescumque in Verbis proprie acceptis , vel invenitur aliqua repugnantia, vel etiam exi de consequitur, vel absurdum aliquod , vel inconveniens . Porro autem in praesenti materia repugnantia est, quando ex verbis in sensu proprio acceptis insertur
aliquid, vel evidenti naturali rationi, vel principiis
225쪽
fidei aliunde jam cognitis manifeste contrarium: absurdum vero quando ex VerbiS sic acceptis sequitur aliquid, quod communi hominum, maxime vero theo. logorum opinioni oppositum est, & a Christianae prudentiae regulis dissentaneum : ac tandem inconveniens ; quando sequitur aliquid, quod bonis moribus non congruit, aut Omnino impietatem spirati sic cum de Deo dicitur Genes. cap. 6. V. 6. Pamituit eum , quod hominem fecisset in terra, ct tactus dolore eordis intrinsecus , delebo inquit hominem a faeie terrae . Figurata locutio CSt , quia repugnat Deumens simplicissimum, & Summe persectum, vel cordis , vel animi motibus quoquo modo mutari: unde Iib. I. Conses. cap. 4. S. P. Augustinus Deum alloquens inquit: Poenitet te, O non doles : irasceris, s tranquillus es: Omra mutas , nec mutos consilium ca) . Sic etiam dum Christus JOan. capit. Ita ver. 16. dicit: Alias oves habeo, quae non sunt de hoc
ovili : intelligi debet de ovibus, & de ovili fi
gurate acceptis; scilicet, de gentibus ad Ecclesiam adducendis; quia absurdum est Christum pastoritiam
vitam in terris egisse, vel acturum lare : sic etiam illud Math. cap. s. v. 29. Si oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum, o Proice abs te: non pro
prie , sed figurate accipiendum est, & per similitu-
αὶ S. Ambrosius exponens, quo sensu universim , & qua ratione humanae passiones , quae in sacra Seriptura Deo tribuuntur , intelligi debent, loquens de Noe & Αrca cap. 6.
inquit neque enim Deus eritiae in homines, ut aliqua ei nova succedat senteutia o neque
irascitur, quasi mutabilis, sed ideo hae leguntur , ut evri
acerbitas , Pa divinam merue rit ostensam , tanquam eo usque inereυerit eulpa , ut etiam Deus, qui naturaliteν non moυetur auxira, aut odio , aut Passione uita, prooeatus videatur ad iracundiam a
226쪽
dinem: nempe de rebus, quae animabus nostris nocumento esse possunt' quia maxime inconveniens est, imo vero etiam repugnat ut homo seipsum mutilet.
His positis breviter hic observare libet, nihil om
nino repugnare, quod in una eademque litera sacrae Seripturae absconditi sint subinde plures, & diversi sensus literales, non solum improprii , quod omnes facile concedunt, sed etiam proprij , sicuti contra Estium defendunt complures etiam graves Theolo
gi cs) . Sane enim S. Hieronymus imprimis, S cum
eo multi interpretes intelligunt litterati ter verba Oseae cap. II. v. . Puer Israel, O dilexi eum , O ex Aegypto uoeaui Dium meum. De Israelitis vocatis ex se
vitute AEgyptiaca, & inde eductis per Moysem, quae tamen literaliter etiam intelligi debent impleta fuis
se in Christo post obitum Herodis, ex Math. cap. 2. v. I s. Praeterea praeclarum quoque exemplum, hujus rei producit S. P. Augustinus in lib. I a. Conses. cap. 2 ubi prima Geneseos verba: In Princ*io crea- sit Deus caelum, ct terram , quinque diversis mo
dis tutelligi posse ostendit, qui omnes literales, ct proprii esse videntur O . Postremo etiam Paulus acin
ιγ In hanc sententiam pro pendere videtur etiam Doctor Angelieus divus Thomas, pἔκ-
sertim in Artic. I . quaest. I. ubi inquit i quia vero sensus literatis est , quem auctor im- tendit et auetor autem saera Scriptura Deus est, qui omnia simul suo inteueetu comprehendit, nan est inconυeniens , ut dieit Augustinus in ιibro duodecimo confessionum, etiam se eundum literalem sensum in unalitera scripturae pluras sine
videtuc S. Thomas superiori no ta laudatus ἔ porro autem verisba Sanctissimi Praeceptoris nO- atri sunt, quae sequuntur; nempe . Ex bis omnibus veris de quibus non dubitant , quorum interiori oculo talia indere donaiti, c ita Deum alloquitur
227쪽
2o3 De Deis Theologiesscipit verba illa psalmi a. v. 7. Ego hodie genui te,
primo quidem de aeterna generatione , qua Pater filium genuit, ad Hebr. cap. I. V. s. Deinde de illius natali in carne humana ibid. cap. s. v. s. & in actis A post. cap. I 3. V. 33. accipiuntur proprie etiam de gloriosa Christi ressurretione a mortuis. Ex his autem intelligitur, quod licet necesse sit omnem sententiam Sacrae Scripturae habere suum sensum literalem proprium a Spiritu Sancto principa- Iiter , & primario intentum, dum ea quae scribenda erant, sacris auctoribus inspiravit, attamen nisi
sensus iste irrefragabili judicio Ecclesiae jam fuerit determinatus, dubium Semper eSSe possit, quisnamia illis locis, qui plures sensus literales admittunt,
Moriem Dmulum tuum in spiritu veritatis Iceutum esse immobiliteν eredunt et ex his ergo omnibus astud sibi tollit , qui dieit in principio feeit Deus eaelum , teνram, idest in Uer δε suo sibi eoaeterno fecit Deus intelligibilem, atque sens bilem, vel spiritalem corporalemque ereaturam et aliud qui dieit, in
principio ferit Deus eoelum offerνam , idest , in Uerbo saeo sibi eoaeterno feeit Deus universam istam moIem corporei mundi hujus eum omnibus quas Mutinet manifestis notisque na
ruris r aliud qui dicit in principio secit Deus coelum teν-ram , idost in Verbo suo sibi coaeterno secit Deus informem materiam creaturae virit tiris eorporalis i aliud qui diciein principio fecie Deus caelum
or terram, idest in υerbo sMosibi eoaterno fecit Deus insom
ralis , rebi eonfusum adhuc eroeaelum cer terra , quae nunc jam distincta atque formata in istius mundi mole sentimus t aliud qui
dicit , in principio fecit Deus eoelum o terram , idea ι in ipso exordio seriendi atque operandi
fecit Deus informem materiam confuse habentem erelam et te ram , unde formata nunc emi nent et apparent eum omnibus ,
qua in eis sunt ; in quibus profecto omnia proprie aeci pluntur , nihilque eluces quod figuratam locutionem sapiat. ut
per se Patet . Diuili od by Corale
228쪽
Sectio I. CV. V. 2M alijs iure prae surri debeat, tanquam solus, & a Spiritu Sancto primario , & principaliter intentus.
Intelligitur etiam, quod necesse non sit, ut Sensus iste a Spiritu Sancto primario intentus sempersit ille, qui proxime, & immediate per verba sacrae Scripturae innotescit; atque ideo quod fieri revera posSit, ut sensus iste saepe lateat, non in obvia, sed in subtiliori quadam ipsius literae intelligentia : atque ideo jure merito S. P. Augustinus in libris praesertim de Genes. ad liter. vocat expositionem lite ratem illam . quam ipse expositione subtiliori: ut illam vocat S. Ιhomas in I. Senti diSt. IE. quaeSt. I. art. 2. , ct quae ut ibi subjungit Doctor Angelicus magis ob irrisione infidelium scr tiaras defendere uidetur: tam in libris illis, quam in alijs de Civitate Dei instituit de diebus creationis Genesis capite primo commemoratis ; idest de Vespere, & nis ne, quibus dies temporarii decurrunt, non per corporeae , sed per spiritualis lucis absentiam, S praesentiam , seu per diversas angelorum cognitiones, quae absolvuntur in unico instanti, & sine ulla temporis physici intercapedine . a qua interpretati ne , dependet recta intelligentia eorum . quae pertinent ad celeberrimam opinionem, quam in scholis nostris defendimus de simultanea rerum omnium
Intelligatur , statuendum est primo , quod Angelica natura creata sit prima die creationis , tanquam spiritualis , quae sicuti dignitate, ita etiam creatio ne praecedere debuit omnem eorporalem creaturam , quae se-queutibus diebus in genesi crea. ta narratur, ut diffvse ostendit S. P. Augustinus lib. D. de Civit. Dei cap. 9. dc quod propterea illius creatio a Moyseindicata intelligi debeat , dum
narrat lucem a Deo creatam fuisse , cum eSsent tenebrae su
per terram , & quando dixit Me lux; ut ostendit ibidem ODiqiligo: by Cooste
229쪽
Sed ut revertamur unde discessimus: dictum est, quod sensus Spiritualis sive mysticus sit ille, quem res ipsae per verba significatae tanquam figurae aliarum rerum significant : ex eo autem consequitur , quod attendi semper debeat non penes Verba, Sed penes res ipsas per verba significatas , quatenus Se-
S. P. ubi etiam concludit dicens Angeli ipsi sunt lux illa,
quae diei uomen aecepit , erius Mnitas , ut commendaretur , non est dictus dies primus , sed dies unus . Deinde notandum est,
quod Angeli , statim ae saeti sunt lux procul dubio , ut ait S. P. in lib. 4. de Gen. ad
liter. cap. 1 . universam erea.
euram , in qua ipsi priueipalia
ter sunt conditi , in ipso verbo Dei prius noverunt , in quo sunt omnium , etiam qua temporaliter facta sunt , aeternae rationes et porro autem ista cognitio , qua Angelica natura novit in Uerbo uniυersam creaturam , considerari debet ex
mente ejusdem S. Doctoris du.plici modo, nimirum primo quatenus novit seipsam & cae tera creata in propria natura , in qua non sunt quod est Deus re iterum, quatenus se , ali que creata ita cognita, refere ad laudandam lueem , quod tye Deus est, erius eontemplatione formatur ἔ ut ait S. P. in loco modo laudato: si primo modo consideretur, tunc vocatur C in gnitio Vespertina, quia vers tur cIrca obiectum creatum &mutabile ; si autem consideretur secundo modo , & quatenus tendit ad Iaudandum Deum ipsum , tune dicitur matutina t& ita intelligitur , quomodo eTVespere & mane compositi sunt dies in Genesi memorati, nimirum ut ibidem Inquit S. Pater quia caeterae ereatura , qua
infra ipsam Angelicam scilicet
funt , sine cognitione ejus non fiunt , propterea nimirum idem dies ubique repetitur ἡ μι ejus repetitione sane tot dies , quo
tim distinguuntur rerum genera restatarum , perfectione senarii numeri terminanda I ut Vespera primi diei , sit etiam sui eognitio , non se esse quod Deus est ἔ mane autem Post hanc vesperam , quo clauditur dies unus , et inchoatur secundus , comersio se eius , qu id quod eνeata est , ad laudem referat Creatoris , et percipiat de Verbo Dei eognitionem creatur ae , qua post Urain fit, hoe me firmamenti; quod in ejus cognitione fit prius eum die tur , et sic est factum; deinde in natura ipsius Irmamenti Diuiti by Corali
230쪽
eundum similitudinem, vel proprietatem aliquam res alias significant, nec confundi cum sensu figurato , sive literati improprio, qui ex verbis improprie acceptis innotescit. Sensus autem iste est triplex nempe Allegoricus, Tropologicus , & Anagogicua. Allegoricus est qua
quod eonditur , eum additur etiam postea jam dicto , et sis faetum est, et ferit Deus μν-mamentum . Deinde fit Uespera Πιius lucis , eum ipsum firm
mentum non in Urebo Dei fiaeue ante , sed in ipsa ejus natura eognoscit , qua cognitio , quoniam minor est , rectae vespera nomine signi eatur . ει-
σι quam fit mane , quo concluditu ν seeundus dies , et inei e tertius et in quo iterum mane conversio est lucis hujus , idest
cae naturae ad laudandum Deum quod operatus sit firmamentum , et percipiendam de Verbo ejus
cognitionem creatura , quae condenda est post Irmamentum . His autem positis universimae principii loco statuendum
est , quod sex illi dies , qui
In Genesi numerantur, non sint dies materiales, successivi, &Inter se diversi, atque distincti Per moras temporum, sed dies Spirituales , reales tamen, &Inter se diversi, atque distincti, non per respectum ad tem
pus , quod physice decurrit, sed per respectum ad cogniti
nem Angelieam , quatenus un. eodemque temporis spatio seis rebatur ad diversa opera, &ad distinctas rerum producti nes : qui tamen etiam ipsi nu-
mecantur tanquam naturales sui sex genera rerum , quae in prima creatione Angelicis me
tibus in Uerbo Dei per quo/facta sunt omnia et sine quo suetum est nihil , objiciebantur, ab infirmioribus etiam tanquam distincta cernerentur, sicut i
nuit S. P. In lib. Imperlaeto de
Genes. ad illi. cap. 7. Meensio liseo illo scilicet Genesis
quasi morarum per intervalla factarum a Deo rerum digest narratio est , ut ipsa divos tio , qua ab infirmioribus ani mis contemplatione stabili υideri non poterat, per briu modi ordinem dispositionis, qua
Atque haec , quantum ad inotelligentiam nostri systematis Iquod autem Deus tam Angelicam , & spiritualem , quam mundanam omnem, Sc corpo ratem creaturam , quae coeli terraeque ambitu eontinetur 1