장음표시 사용
111쪽
Festus libro v. Erectum, quod fit inter conso tes , ut in libris legum Romanarum legitur.Er ctum a coercendo dictum: unde& Erciscundae,3c Ercisei. Citum autem ii ocatum est a ciendo. Ad hune locum illud Seruis pertinet lib. Aeneid. V III. Donatus, inquit, hoc loco contra metrum sentit dicens, Citae , ditiis et ut est in iure, Erecto, non cito: id est patrimonio uel haereditate non diuisa. Hate illi . mirum autem uidetur mihi., nisi apud utrunq; ERCT ubi non ERECTub legendum sit .ut Erctum dicatur,quia cum haere ditas diuisa est, alter ab alterius parte ercctur. Hinc ERC r sCvNDAR familiae actio ex xii. tabul. de qua sub tit. D. famil. ercise. Cicero in I. de Orat.
Nec si parui nauigii & magni eadem est in t bernando mentia , iccirco qui quibus uerbis
ercisci; oporteat, nesciat, idem erciscundae ia- miliae caussam agere non possit. uide Actio fami Lercisc.
origo u 3cabuli demonstrat. Itaque Hesychius μονοριιροῦ ἀγωγ interpretatur, id est iudicium ex uno litigatore constans. sed quod idem addit cum reus absens damnatur, ad nostrum cremodicium non pertinet: quod non modo ad rei, sed & ad actoris absentiam Iurisconsulti reserui. nam de actoris absentia locus est apertissimus invseptima, in fin. D.de minoribus. Item & in cre modiciis minori subuenitur , inquit Vlpianus. constat autem omnis aetatis hominibus restaurationem eremodicii praestari , si se doceant ex iusta caussa absuisse. De rei uero absentia idem se loquitur in I. I;.D iudiciol.Quum quaerebatur,s interposita iudicatum solui stipulatione, quum quis rem non defenderet, postea ex eremodicio iniam csset passus, an ob rem iudicata clausula committatur. Et Imper.in l. II . D. de iudic. Sin autem reus adfuerit, & smilis eius processerit requisitio, quemadmodum pro persona actoris diximus: etiam absente eo cremodicium contraha tur . Item aliquanto post,Quum autem erem
dicium uentilatur, siue pro actore, siue pro reo, examinatio causse sine ullo obstaculo celebratur. ERE MODI ci I exemplum,Paulus in l.ultima,D.ad S.Carebell. proponito ubi Polycrates, quia eius aduersarius Phoebus μον ραρος egisset, uictus est
Nam ut scribit Hesychius, aria:
ta :Ereme, inquitKst iudiciu una ex parte constas, quum reus qui se non stitit in iudicio, conden
EROAsTERI A, γγ δεμ, ossicinae fabrorum atque opiscum: itemq; tabernae in quibus merces uenduntur. Imper. l. si cohortalis. 12. C. de cohori. Qui diuersarum rerum negociationibus detinentur,trapezitas scilicet, uel gemmarum, argentiq;& uestium uenditores, pothecarios etiam, cet rosq; institores aliarum mercium, quibuscunque' ergasteriis adhaerentes. Sicl. r. C. de episcop. &cleric. I. secunda, C.demetae epidim.L nona, C. de operibus pubi. l. uigemasexta. s. illos. c. de use 'Eai PER E , est de manibus auferre per raptum. l. q.
ERRO proprid sic definitur', qui non quidem fugit,
sed frequenter sine caussa uagatur,& temporibus in res nugatorias consumptis serius domum rodit.I. I 7.s. I 3. D.de aedil.cdict.l. 1 .f. ult. D de ser. corrup.l.fu tiuus,2 2 .D.de uerb. sigmERROR calculi dicitur, cum in ratione subducenda Per imprudentiam erratum est: sc, ut transactio is a super eo errore facta sit.l. l .C. de err. calcul.
ERROR uel facti,uel iuris est. Facti est,cu aut quod factum est,nescitur factum:aut quod non factum est, factum putatur: ueluti si quis eum cuius bo norum possessio ipsi deserebatur,decessisse ignoret: aut alterum bonorum possessionem accepisse putat. l. prima. D. de iur. & fach. ignor. Iuris error est, cum id quod certi & constituti iuris est,
ignoratur. d. l. prima, & l. nona. F. s. D. eodem,l.secynda , s. si a pupillo, D. Pro empl. l.fifur , trigesimasecunda, F. primo , D. de i surpat. EsCALE argentum, pro Escario apud Modestia. l. 8.D.de supp.leg. EvERTERE patrimonium, disperdere. Vlpianus l. r. D. si iam. furt. secis . Ne quum plures se
tum admiserint, euertant domini patrimonium, si omnes dedere , aut pro singulis aestimati nem litis offerre cogatur. Sic apud Cicer. pro Sex. Rosic. Hunc sunditus euertit bonis. & Ue rin. I. Euertere aliquem omnibus fortunis.
EVERsoR, pro prodigo, nepote , dissoluto, qui patrimonium suum prosundit. Caius libro Instit. i .lit. 8.Sub curatore sunt minores aetate, maiores euersores, insani qui euersores aut insanisu nt,omni tempore uitae suae sub curatore esse iu
Ev I CT r o, est eius rei quam aduersarius legitimo iure acquisierat , per iudicem recuperatio. l. non tamen, 2q. D. de euict. quod ut intelligamus, illud scire oportet, olim moris fuisse, ut si res ta onuuiritium,sed gentium iure abalienaretur, is qui eam acquirebat, duplam, aut simplam stipular
tur sibi ab auctore dari, si ea sibi iudicio adimer
tur. quemadmodum Varro lib. De re rust. secun do,cap. decimo, fgnificat. m aure mancipio res
uenierat, tum iudicii periculum praestabat is qui eam uendiderat: uti posterius in uoce Mancipi uex Cicerone &Plauto docebimus. Itaq; Varronis locus intelligendus est,cum ait, Si macipio no datur:id est,si res no acquiratur per ius Quiritium , hoc est per mancipationem 1 nexum . nam si mancipio res erat data, aut usucapta, aut in iure cessa,
112쪽
eessa, nunquam euinci poterat,id est iudicio a pos. sessore auferri. o EvICTIONI sautem nomine uel ex consuetudine
regionis caueri oporiebat .si fundus, 6. eod. uel secundum id quod inter partes conuenerat. l. q. S l. emptori, 3 7. Plemnque autem per stipulationem simplae cauetur: hoc est,ut euictare simplum uenditor emptori restituat. l. euicta 6. S l. euicta. 7 o. eod. ubi Paulus ait, euicta re, ex empto actio non ad precium duntaxat recipiendum, sed ad id quod interest, competit. aut uero cauetur
per stipulationem duplae, hoc est ut euieta re uenditor ad duplum praestandum obligetur. I. uindicantem. 37. quae st i putatio duplae non de qua uis re, sed de ea quae alicuius precii sit inter ponitu risi
margarita forte, aut ornamenta preciosa, uel uestis serica, uel quid aliud non contemptibile ueniat. l. emptori, ue 7. eod. quinetiam & triplum &quadruplum stipulari postumus. l. si dictum, s6. eod. at in dubio semper simplae stipulatio interposita iudicatur l. 6 o. eod. ubi Iau Ol. ait si in uenditione dictum non si, quantum uenditorem Pro euictione praestare oporteat, nihil uenditor praestabit praeter simplam, euictionis nomine: &ex natura ex empto actionis, hoc ouod interest. Commissa autem stipulatio dicitur, cum aut res petitori restituta est, aut damnatus est litis aestimatione, aut possessor ab emptore conuentus, abs Iutus est. l. euicta. I 6.9. i. i. si serues, 2I. eod. sed Perpetuo iaccesse est, ut mature uenditori denum cietur dictatum esse iudicium, cuicuimodi illud st. l. si mancipium. sq. s. l .& l. si rem quam, 2 v. f. r. l. mptori, 37. Iam uero aduersus uenditorem triplex datur actio: ex empto, ex duplae stipulatu, S simplae.Uinc iure,27.neq; interest, utrum emptor ex stipulatione, aut empto aduersus auctore primum agat d. sed et s. I 8. ubicunque autem ex stipulatione agi potest, ibi tum empti,tum etiam praescriptis uel bis recte agitur: at non ex contrario . Illud insuperaddendum est, Duplam hoc in loco non bonitatis rei, sed preci; conuenti accipiendam esse. l. clim fundus, S. l. li sundo, 3ῖ. D. eod.ad eamq; non satisdationem exigi, sed simplicem repromissionem sufficere . I. si dictum ,
6. eod. Evxv CH i ,ui de Spado. EVOCARE sacra. Ulpianus l. s. D. de diui rerum Solent, inquit, qui liberare eum locum religi ne uolunt, sacra inde euocare. Quibus uerbis euocari sacra ex hostium urbibus solerent, cognosce ex Macrobio,ii.Satur. I II. cap. I x. Est autem Euocare sacra, religionem ex loco quopiam
Ex animi sententia iurare ueteres dicebant, pro sy cere, liquido & ex animo, ac sine dolo malo. Liuius lib. xx II. Ex animi mei sententia iuro, ut ego Rem p. nor leseram, neque alium ciuem deserere patiar. Cicero Academ, II. Quam rati
nem etiam maiorum eomprobat diligentia , qui primum iurare ex animi sui sententiaeque que uoluerunt , deinde ita teneri s sciens fal
Ex bonis, & in bonis differutinam in bonis esse proprie dicuntur ea, quae situ & positione intra rem aliquam nostram continentur: ex bonis uero,quae. τως, id est naturaliter sunt extra rem: sed tamen ad eam pertinent. ut aliud est annulum esse in dactyliotlieca,aliud ex dactyliotheca. Itaque decem quae in arca mea sunt, in bonis meis esse dicunturat quae Titio dedi mutuo, ex bonis. item usus fructus quem alieno in praedio habeo, in bonis meis non eii sed ex bonis. Paulus i. D. de usuis. leg. Nec usus, nec iis fructus itineris, actus, uiae, aquaeductus, legari potest: quia semitus seruitutis este non potest.nec erit utile ex senatusconsulto, quo cauetur, ut omnium quae in bonis sint, usus fructus legari possit: quia id neque ex bonis, neque
cxtra bona lit. Iustinianus. s. 1. de ui bon. rapi. Sane in hac actione non utique expectatur, rem in
bonis actoris esse . nam siue in bonis sit, siue non si tamen ex bonis sit, locum haec actio habebit. Quae igitur qhiasi manu non tenentur, sed consequi per actionem possumus, ea ex bonis nostris dicuntur: at quae iam intra ditionem ac fines nostros sunt, in bonis. unde seruus iussu Praetoris abductus, in bonis nostris esse dicitur. l. 2. in λ
que haec quidem, uti superius dicebamus, pr pria huius uocis ratio est. Improprie autem in bonis nostris omnia dicuntur esse quae in patrim nio nostro sunt. l. I. D.de rer. diuis. l. ult. S. non solum. D. quae in fraud. cred. & generaliter rem in bonis nostris habere intelligimur, quoties possidentes cxceptionem aut amittentes, ad recuperandam eam actionem habemus. I. I. D. de ac- qui ren. re r. domin. unde& res per uim alienata
in bonis eius est qui ui passus est. l. 9. g. 6. D. quod met. us& uendita res in bonis uenditoris esse dicitur usque dum emptori tradita sit .l. sicut. 8.S .s debitor, D. qui b. mod. pign. uel hypot. Denique Fiicquid in actionibus, petitionibus, persecutionibusq; est, bonis adnumeratur.l. bonorum, q9. D. de uerb. signi f. Ex AMINATIO ciuilis, pro iudicium priuatum, ac pecuniarium. Vlpianus l. I . s.' . D. de abig. Qui pecora de quorum proprietate faciebat controuersiam,abegit, ad examinationem ciuilem remit irendus est. Ex ARARE, deleret ductum ex more aratri di cendi , dirutis urbibus . de quo suo loco di-. ximus. Paulus i. q. s. q. D. lin. regund. Si di- . cantur termini deiecti uel exarati, iudex quide crimine cognoscit , etiam de finibus cognoscere potest. Cicer. libro de Legib. secundo , Quum multa in eo loco sepulcra fuissent, exara
113쪽
E x A RCH I AT R r, qui archiatri dignitare laticti sunt
in l.6.C.de proses.& med. lib.Io. Ex ARMARE nauis dicitur,quii quid ex suis armametis perdidit. Paulus l.1. g. i . D.de leg. Rhodia,si coseruatis mercibus deterior facta sit nauis , aut is quid exarmauerit, nulla facienda est collatio . Ex AvCTORA Rr, insignia militaria detrahere.l. . . non omnis.D.de re milit.l. 29. D.de lib.caus Vlupianus l. 2.f.2.D. de his qui not. infam. Sed 3c si eum exauctorauerit,id est insignia militaria extraxerit, inter infames essicit, licet non addidisset ignominiae caussa se eum exauctorasse. haec ille. Auctorare milites , est sacramento ac stipendio adstringere t opinor, quod quas res quis auctione emisset qui Auctor, ut alibi diximus, appellabatur eae Auctoratae dicerentur, quasi auctori addictae atque obligatae . Liuius eleganter transtulit libro 37. Nec fides ante Pisistrato facta est, quam coram nuncio eius Polyxenidas sua manu scripsit, se ea quae pollicitus erat facturum: fgnoci; suo impressas tabulas misit. Eo uero pignore uelut auctoratum sibi proditorem ratus est.neque enim eum Qui sub Rege uiueret, commissurum fidisse, ut aduersus semetipsum indicia manu sua testata daret. Auctoratum puto dictum quasi addictum N plane obligatum. hine Auct ramentum, non ipsa Auctoratio,sed sinis auctorationis:id est obligatio.Cicero lib.De offic. r. Illiberales autem dc sordidi quaestus mcrcenariorum
omnium,quorum operae,non quorum artes ematur. Est enim in illis ipsa merccs auctoramentum seruitutis. id est,ut nunaus in auctione datus rem auctoris facit: sic merces operario promissa, i sum eonductoris quodammodo seruum ac man
cipium essicit Sic Auctorati gladiatores diculur, eum mercede conducti sunt. Asinius libro Epiis stol.decimo: Ob Fadium quendam militem Po-peianum, quia cum depressus in ludum bis gratis depugnasset, auctorari sese nolebat, & ad populueonfugerat,dcc.
Lx eontinenti, pro Continuo,& ut alibi,ineontinenti, sine ulla intermissione.Vlpianus L s. I. D. depact. Solemus enim dicere pacta conuenta inesse
bonae fidei iudici js. sed hoc se accipiendum est,
ut siquidem ex continenti pacta subsecuta sunt, etiam ex parte actoris insint:ex interuallo, no i crunt.Sic l. I .D. si is qui test.lib. Ex uicini,pro Ex sundo uicini: figura nota Grammaticis,& e Graecis sontibus derivata. Ulpianus
I. .f. I o.de aq. dc aq. Aquam superficientem ex uieini in suum derivare. Mic PAVIpianus in l. . . F.D. deincend. naus. derui n.dici testatur de naue eiecta,a uerbo ε ἀράου.
quod elicere dc expellere signiscat. Hine Hellachiustic ς ΡTio ait Vlp. dicta est quasi quaeda,exclusio , quae interponi actioni cui utq; rei solet ad excludendum id quod in intentionem condemnationeve deductum est l. r. D. de excepi. Excludendum autem dixit,pro Eiiciendum,& amputandum naExcipere propriὰ detrahere est:indeq; dicta Exceptio est, quod parte aliquam de uniuerso actoris iure detrahat.Quapropter eius formula usitata haec erat,Ex TRA QvAM: uel Nisi Si:uel SI NON . quasi defensor aliqua ex parte ueram esse actoris intentionem fateretur , sed tamen cum exceptione. Qua de caussa Paulus in l. exceptio , 22. D. cod. formulam hanc S i NON,
quae tota conditionalis est , significans, ita scribit:
Ex CEpet io est conditio, quae modo eximit reum damnatione: modo minuit damnationem. vide Praescriptio. Excpprio est ea rei defensio, quae non omnela actoris intentionem excludit,sed eius partem du-
taxat.nam exceptiones earum duntaxat rerum da
ri solebant,quae facti erant,non iuris: id est, quae
actionem ipso iurc non extingueret.quippe, quae non erant a iure ciuili institutae ad actiones tolle-das & perimendas. ExCEPTION ubi aliae perpetuae & peremptoriae dicuntur:quae semper agentibus obstant, & semper rem de qua agitur,perimunt.ait Imper.g. s. de excepi. uel sic : quae semper locum habent, nec euitari possunt. I. s. D. cod. titu. Aliae uero temporales de dilatoriae : quae non semper lo- eum habent, sed euitari possunt. dicta. l. tertia,
Ex CEPTION Es perpetve Sc peremptoriae sunt,que de obi ci semper possunt, quippe quae nec ullo teporis sipacio, nec rei ullius mutatione amittuntur : & semel obiectae ita extergunt obligationem , ut ea repeti postea non possit: cuiusmodi
est de dolo malo, de metu, de pacto, de iureiurando.
ExcEPTION ns temporales 3c dilatoriae sunt, quae& ad tempus tantum obijci possunt, Se obiectae actionem tantum differunt, atq; aliud in tempus reijciunt.
ExcrpTio doli mali conceditur ei, qui cum dolo malo inductus, stipulanti promisisset, iure ciuili
obligatus erat. Eius formula haec erat, Ni s IDOLO MALO inductum eum stipulanti promisisse appareat. l prima, de pass. D. de doli de mei.
ExCEPTIo in factum conceditur ei qui errore i ductus stipulanti promiserat,& iure civili contra aequu de bonii obligatus fuerat . Ex TRA in As EvM IusTO ERROR A inductum stipulanti spopondisse appareat. ut l. Iulianus, 7. D. de doli
Ex EDTio Iurisiurandi permittitur ei qui actore Iusiurandum deserente iurauit ei se nihil debere
Nys I APPAREAT eum des nte actore iurasse, se nihil debere.I. 3.deq.D.de iureiuran. Item
114쪽
ei datur, qui petitore deserente, suam esse re qua de in iure agebatur, iurauit.Ued & si possessori,
D.e . Nisi APPAREAT eum petitore deferete, rem suam esse iurasse.
EXCEPTIO non numeratae pecuniae, conceditur
ei qui quasi statim eredituro stipulanti spopondit, iureque ciuili obligatus est. NIs I NON
Est autem instituto Iustiniani biennis facta .l. in
contractibus .C. de non numera. pecvn.
Ex CEP Tio pacti conuenti,est quae aduersus actionem Opponitur, per quam aliq1id a nobis petitur,quod nos quidem praestaturos promisimus :sed postea internos ne id peteretur conuenisse anfirmamus . uti docet Imper.f. secundo, de excep. Ex CE T pacti conuenti conceditur ei debitori, quo cum creditor de non petendo pactus erat,&qui tamen nihilominus iure ciui obligatus mala bat. l iuristentium, D. de pael. NIII CREDI TOREΜ de non petendo pactum sitisse appareat. ExCEPTio procuratoria,inquit Vlpia. est exceptio qua reus dicit non licere procuratorio nomine agi:nec prorsus litem inficiatur,sed personam
Ex CEPTIO quod metus caussa datur ei, qui cum metu adductus stipulanti promisisset, iure quideeiuili obligatus erat,praetori tamen propter iniquitatem & asperitatem iuris ciuilis, dignus hoe prodio uidetur.L i .& passiD.de doI .mal. 8c merisI NON METu inductum stipulanti promisisse
Ex C PT Io rei iudicatae conceditur et,qui cum in iudicio eiusdem rei que nunc ab se iterum petitur eaussam obtinuerit, denuo tamen in ius uocatus est. Nisi REM illam qua de agitur iudicatam esse appareat.l. t .& pass D. de excepi. rei iud. Ex CoNsvLE, consularis, qui Consulatu functus est. Imper. ad Antecessores, Tum per Triboni num uirum magnificum, magistrum de exquaestore sacri palatis nostri,& exconsule . Ex CVBICVLARI I, qui cubicularii munere sumcti sunt. Impp. l. II.de excusat.lib. Lx. Maximarum culmina dignitatum consistoriani quoq; comites,notaris etiam nostri, & cubicularii omnes atque excubiculari, ab omnibus sordidis muneribus uindicentur. Ex CυTERE aliquem, est in alicuius facultates i
ExcussAΤvs pro Excussus. Paulus l. 6. s. 6. D. de admin tui. Non prius ad eos reuerti pupillus potest,quam omnes tutores excussati fuerint. ExxCvTOR , qui a Praetore rei iudicatae exequendae caussa mittitur.uel sic:
Exscv TOR est,qui post sententiam inter partes audita omni dedi se stati te prolatam, rei iudicatae
uigorem ad effectu in perducit.l.penul.C.de exe. t.rei iudic.I.tertia.I. si executor, D. de negot. gest.l. . D.de appellat. Ex EcvTOREs negociorum dicuntur, ut opinor, uiatores, qui quae ad iudicium constituendum, exercendum de exequendum pertinebant, agebat I.ult. D.de testib.l. 13 .de l.ult. D. de iudic.l. I S.C.de testib.l.cum clericis, 23 .C. de epis& cleric. g.tripli.de actioni b. E. Ex ERCI Tvi praeesse dicimus eum qui legione uel legiones cum suis auxilijs ab Imperatore commissas administrat.l. ro r. D. de his qui not. inf. Ex ERCITOREM eum dicimus,ad quem obuenti nes Se reditus omnes perueniunt: sue is dominus nauis sit, siue a domino nauem per auersionem conduxit uel ad tempus,uel in perpetuum.l.
Ex HEDRA , Q δρα, proprie conclave, in quo sellae politae sunt complures colloquendi causa. Vlpian. l. .F. 2.D.de his qui deic.uel elli id.Oportebit Praetorem aequitate motum in cum potius dare actionem,ex cuius cubiculo uel exhedra deiectum est: licet plures in eodem coenaculo habi tent. Cicero libro quinto de Finibus,& in Orat. de prouin. Cons. pro conclaui ubi philosophi sedentes disputarent,usurpat.in lib. δe Ora. tertio, Crassum lectulo in exhedra positum dormientem facit.
Ex HAEREDARE propes est, eum qui ipso iure haeres designatus erat,ab haereditate remouere. It
que uerbum hoc in suis tantum haeredib. usurpatur:in extraneis, res inepta est inquit Paulus in l. quidam, Is 2. D. de uerb.obl. Animaduerti tameimproprie &abusue uerbum hoc etiam ad eos transferri qui praeteriti sunt:non tantum filios, uerumetiam agnatos:in eo loco lib. I .de Orat. que olim aliorum quorundam auctoritate adductus, corruptum arbitrabar. Res delata est ad Centumuiros, cum miles domum reuenisset, egissetque lege in haereditatem paternam testamento exhaeres filius: id est, praeteritus. Sic in Philip. orat.1 . fratrem ad quem,utpote proximum agnatum
haereditas pertinebat, exhaeredatum legimus, pros lentio praetermissum :& eo silentio quasi exclusum ac deiectum de spe certa & explorata quam habebat.Igitur,inquit,fratrem exhaeredans, te sa- ciebat haeredem. Sic Cornificius lib.ad Herennium III . Haereditas aliqua obuenit e non potest dici: sed etiam a necessariis omnibus exhaeredatus est. Sie in Cluentiana: P.Aelii testamento propinquus cxhaeredatus cum esset, haereshic alienior institutus est. Ex HAEREDAT io Nis sormula duplex est aut enim nominatim liberi extisredantur,aut inter ceteros. uide Nominatim , inter ceteros. Exili Ex RE, est in eadem causa praestare, in qua suit quum iudicium acciperetur,ut quis copiam rei habens possit exequi: actione quam destinauit in nullo casu quem intendit, laesa.l. nona. s.q.
115쪽
Ex Hi RFRE, est facere in publico potestatem, ut ei qui agat, experiundi sit copia. l. 2. D.ad exhib. Ex H i EE R E minus in quam Rellituere, inquit Gaius. Nam Exhibere est praesentiam corporis praebere: Restituere, est cliam possessorem facere,
fructusque reddere.pleraque praeterea restitutionis uerbo continentur. l. 22. D. de uerborum signification. Ex Hi EET, inquit Labeo, qui praestat eius de quo
agitur praesentiam . nam ctiam qui sistit, praestat eius de quo agitur praesentiam , nec tamen eum exhibet.& qui mutum, aut furiosum, aut infante exhibet,non potest uideri eius praestare praesentiam: nemo enim cx eo genere praesens satis aptὸ
appellari potest. l. 246 D.dc uerb. signis. Exi in RE in interdicto De lib. ho. exhib.est, ut ait Vlp. in publicum producere,& uidendi tangendique hominis facultatem praebere. proprie autem exhibere est extra secretum habere. l. s. s. 7. D.dehom. lib.exhib. Ex Hia E RE in tra tactu de tabulis exhibc dis, hoe est, inquit Vlpian. materiae ipsius apprehendendae copiam facere. l. s. s. . D. de tab. xhib. Ex HIBERE , pro alere & cducare. Vlpianus I. prima D.de ossic. praese. urb.Sed de patronos agentes de suis libertis querentes audiet, maxime si aegros se Ule dicant,desiderent quida libertis exhiberi. Sicl. prima, s. si pupillus. B.de tui.& rat .distrah.l. s. D. de lib.agnos c. l.ult. dein rem vers. Ex i LI v M, ab ex & solum fictum esse uerbum,Festus, Nonius de Scrutus significant his uerbis: Solum significat locum . hinc exules dicuntur, solo patriae suae pulsi. Item, Exules dicuntur extra solum. Item, Exul , quasi trans solum missus, aut extra solum uagus. Item, Exulat, id est extra s Ium suum habitat. Quicunque ergo siue sua sponte,siue poenae is nominique caussa extra solum seu habitant, Exules dicuntur. quorum tamen tria genera reperio . nam alii liuer dicti, alii Relegati, alii Deportati nominantur: quod illa inscriptio declarat in lib. Pandeo. 8. De interdiciis, relegatis de deportatis. Interdicti dicuntur,quibus interdictum est certi loci aditu commercioque.ueluti si quis Roma abes le iubeatura consulet ut L. Lamia eques Rom. quem ut scribit Cicero in Orat. pro Sextio P. Gabinius consul iusserat ab urbe abesse millia passitum ducenta. Item si eui a praeside prouinciae, ueluti Siciliae,aditu suae prouinciae interdicatur. Cuius rei exempla suppeditant in l. septima, S. . . e 6.D. eodem. Releuatorum autem duo genera sunt.alis namque proprie. Relegati dicuntur, cum in locum aliquem ab hominibus amicis, de notis remotum amandantur:
, ut Ouid. qui in Pontum abire ivlsus est: qua de caussa ita scribit, Arua relegatum iussisti uisere Ponti . Cic.lib. de Otii. 3.Criminabatur cliam quod Titum silium qui postea est Torquatus appellatus , ab hominibus relegasset,& ruri habitare iussisset.
Alii uero improprie relegati dicuntur,qui no modo non ama dantur alio. sed certum in locum quodammodo includuntur: & quasi circumscribuntur. ut cum praeses damnat aliquem ne domo sua prodeat: in Lult. D. eo. quod secisse Verres dicitur a Cicerone, Verrina q. ut iudicem illum qui secundum Heraesium iudicarat, in senatu esse, locisque de commodis publicis uti uetuit. Ite citrii quis patria excedere uetatur, iubeturve certis in uicis morari: qua de re loquitur Vlp. i l.7. s. solet. eod. eaque est,inco iudicio , quam Marcianus latam filiam appellat in L s. eod. Vbi ait latam fi gam este cum Omnibus locis interdicitur praeter certum locum. Nam latam fugam Graecus homo dixit, non facultatem libet E ubique uagandi, lino loco excepto, significans: sed e γωοῦ potius demonstrans, id est exilium ab omnibus locis praeterquam ab uno: quasi dicas, hominem ab Oinnibus locis praeterquam ab uno aliquo fugitum. sic enim Graece nonnu quam nostri loquuntur,ut notauimus in I. I. D. de sponsal. Sponsalia esse mentioncm, pro μηςe M. Apparet igitur neque corniptum illum esse locum,ut Budaeus & alii existimant, S: hac latam sugam ex aduerso respondere Interdictioni. si quidem Interdictio dicitur, quum quis certi loci aditu, lata fuga uero cum certi loci exitu prohibitus est . quod paucis hisce a nis apud Allobroges usurpari vivi. cum decreto Senatus pistor quidam urbe sua exire per uniuersum uitae suae tempus est prohibitus. quam multam Exilii nomine recte a Iurisconsultis appella ri, locus quem ex orati Cicer. pro Sextio subiicia Ostendit: Idemque tu, cum his atque huiusmodi consilijs,ac facinoribus nomine C. Caesaris et ment: ssimi,atque optimi viii, sicciere uero atque audacia tua M. Bibulum sero,curia, templis,l cis publicis omnibus expulisses , inclusum domi contineres cumq; non maiestate imperis,non iure legum,sed ianuae praesidio, & parietum cust diis considis uita tegeretur, miserisne uiator . qui M. Bibulum domo ui extraheret, ut id quod in priuatis semper est seruatum,id te Tribuno pl. Consuli domus exilium esse non posset. DUO tati porro dicebatur, qui ciuitate sua multati, uincti ut uerisimile est neruo, aut compedibus, in nauim aliquam imponebantur, seruisque publicis ut eum in insulam transferrent, tradebantur: idq; atrocissimum exilii genus erat, quod ut modo dixi ius omne ciuitatis de agnationis adimebat a. 6.D.cod. l. q. D. de gradib. l. sunt quidam, i 7. D. depcen.& l. r. D. de haered. inst. Ita': neque capere quicquam ex testamento ciuis R. deportati poterant, neque ius ullum in sua pristina ciuitate retinebant. l. eius qui, S. D de testam .l. si pater, 9.C.de sent. pass. Denique mortuorum loco habebantur . s. Cum autem. Quibus mod. ius. pat. l.
116쪽
G allus, D. de lib.& posth. Hine illud Iulii Caesaris edictum apud Suetonium: Desinant, inquit, ultra quaerere, mihique, qui compertum habeo, credant:aut quidem uetustissimal naui impositos
quocunque uento in quascunque terras iubebo auehi. Sic Terent. in Phormione, Tantane affectum hominem quenquam esse audacia λ Nonne hoe publicitus scelus hinc deportarier in solas terras e id est,insolitudinem, ut ait Donatus.Triplexisitur inter Deportationem & Relegationem differentia est. Deportati ciuitatem amittunt .d. l. 6. de interdict. Relegati uero retinent. l. 7. S. I . eod. ubi Vlp.ait, siue ad tempus,siue in perpetuu quis fuerit relegatus,& ciuitatem Romanam retinet, re testamenti factionem non amittit: quod idem traditur in d. l. 8. De restamen.& l. . De inter die. ubi vip .ait,relegatum in potestate sua liberos r tinere: quia&alia iura sua omnia retinet. Altera
differentia est quod Deportati perpetuo exilio danantur: Relegati uerb,saepe ad tempus, d. l. 7. s. r. De interdici. Tertia, quod deportati, ut uerbi uis declarat, seruis publicis traduntur uincti, ut eos in navim impositos in solas terras transferatrui loquitur Terentius. Relegati uero exire iubetur his uerbis, 3LLvM prouincia illa, insulisque eis relego,excedereque debebit intra illum diem. d. l. 7.f. iis qui ,eod. Atque haec quidem ita proprie ae subtiliter disputantur. Verum intelligendum est, pinguius plerunque nos istis uti uerbis, ut qui interdicti proprie sunt, relegati dicantur. Itaque Gallus Aelius Relegatos apud Festum ita desinit,quibus ignominiae,aut poenae caussa necesse est ab urbe Roma, aliove quo loco abest lege,
senatusve consulto ut edicto magistratuum. Si eylp. ind. l. 7. F. his qui, scribit eis qui relegantur, ita magistratus fari solitos, illa: prouincia exire iubeo.Sic de L. Lamia Cicero loquens in ea
pro Sextio, Eum, inquit n concione relegauit,
edixitque ut ab urbe abesset millia passuum duceta. Maximὰ uero uerbum exiiij confunditur atque permiscetur. Cum enim generale sit ut supra diximus) tamen ad deportationis speciem plerunque & quasi proprie reuocatur, & a Relefatione remouetur.ut in l. 2. D. de poen. Capita- sa, inquit,iudicia sunt, in quibus poena mors, aut
exilium est: hoc est aquae & ignis interdictio. per
has enim poenas eximitur caput de ciuitate . nam Caetera, non exilia, sed relegationes proprie dicuntur: tunc enim ciuitas retinetur. In eandem ser
Adde quod edictum quamuis immite minaxque, Attamen in poenae nomine lene fuit. Quippe relegatus,non exul,dieor in illo: Parcaque sortunae sunt tibi uerba meae. Item, Nec mea concessa est aliis fortuna, nee
exul es Edicti uerbis nominor ipse tui.
Arua relegatum iussisti uisere Ponti, Et Scythicum profuga sinde re puppe fretum.
Item Trastv. l pse relegati, non exit lis utitur in me Nomine: tuta suo iudice caussa mea est. Nomen igitur exili), quod generale est,plemnque ad speciem Deportationis ita contrahitur, ut dera sola intelligatur. Marcianus autem in d. l. s. De interdict. ad solam interdictionem de releeationem contraxit.'Vbi eum dixisset,exilium csse triplex,tamen duplex duntaxat ponit: speciemur pro genere constituit . quemadmodum ex iis que superius dicta sunt, facile intellectu est. Atque
haec quidem de exilio : cuius in Pandectis mentio fit. satis multamune illud scire oportet, stante Repub. dissimillimam filis te rationem exilii, quam postremis temporibus se erit. Nam ut Cicero scribit in Orat. pro Caecina exilium non sunplicium erat , sed perfugium, portusque supplicis: nam qui ii 'lebam poenam aliquam sub te
fugere,aut calamitatem, solum uertebant: hoc est sedem ac locum mutabant. Itaque nulla, inquit, in lege nostra reperietur, ut apud ceteras ciuit tes, maleficium ullum exilio este multatum. sed cuhomines uincula ignominiasque uitant, quae sunt legib. constitutae,confugiunt quasi ad aram, in exiIiu qui si in ciuitate legis uim subire uellent, noocius ciuitatem qui in uitam amitterent, quia nolunt,non adimitur his ciuitas,sed ab his relinquitur atque deponitur. Sic Caesar in oratione de coniuratis apud Sallustium, Eodem illo tempore
maiores nostri Graeciae morem imitati, uerberibus animaduertebant in ciues: de condemnatis
si immum supplicium sumebant. Post autem lex Porcia inliaeque leges paratae sunt, quibus letibus e ilium damnatis permissim est. Et paulo superius, An quia lex Porcia, ac aliae item leges codemnatis ciuibus non animam cripi, sed exilium permitti iubent λ Et Pol 3b. in eandem sententiam,
libro 6. itemque Cic. in Orat. pro Domo sua. Scire autem illud oportet, moris tu fuisse, ut quibus ciuitas lege adimeretur,ils non exilium nomina
tim irrogaretur, sed aqua & igni interdiceretur rquod in Commentarijs orationis, pro Caecina iapridem docuimus:& superius sub uerbo, Aqua &1gni, ut dubitare nemo possit, quin cum exilio damnatum aliquem per id tempus legimus , de quae di ignis interdictione intelligendum id sit Sed quaeri uideo de C. Verre,de Fabricio & aliis, qui cum rei lege aliqua publicorum iudiciorum lacii essent , feleque damnatum iri uiderent, sua
sponte ciuitatem relinquebant,utrumne exilium
illud appellandum sit: di si exilium esset, utrum logitimum, an uoluntarium λ Respondemus autem
nostra 'uidem sententia, uerissimum istud exilium tuis te, nec uoluntarium appellandum , sed Selegitimum,& coactum,& necessarium. legitimu, quia leges quibus erant rei facti,ciuitatem iis adi
117쪽
metant. Itaque absentes eondemnabantur: ut in Verrinam i I. iampridem docuimus. Coactum autem ac necessarium, quia non sponte ac libem ter discedebant, sed quoniam fore uidebant, ut paucis post diebus danati ciuitate relinquere cogerentur. Malebant igitur absentes,quam prae lentes eam infamiam subire. . . . Ex i Ms Ra & Eripere in tractatu Neouis in ius uocatum ui eximat,hoc disterunt, quod Eripere est de manibus auferre per raptum: Eximere, quo quo modo auferre I. quarta, D. ne quis eum qua in Etavi de reis dicitur, cuius nomen Him ipse in xeos relatus esset,deictum est. vii tamen, ii . in tinc, D. de accusat.l. si interi leniente , a r. D ad S. . I utrilli. ubi Vlpianus abolitione interia cniente de reis exim . . liquem scribit.Cicero etiam Verrinario significat accusatore absente id fieri: Quo tempore, inquit, omnis illa mea sestinatio fuit cum periculo capitis,ob ea caussam, ne tu ex reis eximereressit ego ad diem non affuissem. Et Pedianus in Cornelian. Postero die cum P. Cassius,si edisset,& citati accusatores n5 adessent exemp. tum nomen est de reis Corneli j. iv v x MPTA actio dicitur quae peremta est, cum de
sjt quis agere pocta qui Ε i is es inquit Callistrariis, dignitatis
illesae status, legibus ac moribus comprobatus , dui ex delicto nostro auctoritate legum aut mis
in 'Non tamen si incantauit, si imprecatus est, si, ut
uisari uerbo impostorum utar, exorcis avit. norunt ista medicinae genera,tametsi sint qui hos sibi orosuisse cum praedicatione affirment. haec il- ih L,ia is est abiurare,& execran.Talium imprecationum quibus morbi expelli credebantur,m minit Plinius lib.2 8.cat. 2.Lucra etiam in Actio
2bus Aposto.cap. i praestigiatoribus quibusdam commemorat,qui se daemonas posse pronunciato Clitisti nomine prostigare profitebantur iquos appellat. Mentio sit in L 6. C. der o, proprie prosectio cum expeditis mi
δ' subit, . Sallust. lugurth Marius interita exercitu in hybernaculis composito,cum expeditis cohortibus N parte equitatus proficiscitur in loca sola.
Et paulo post,de eodem loquens, Paludi si de ore ad Syllam profugiunt, quem Consul in expeditionem proficiscens Propraetorem reliquerat. Imp.tamen pro castris potitit ut princ. tit.De misit ten. ubi testamentorum leges non exigit ab iis cui in expeditionibus Occupati sunt. nam in s. . latenus.inquit,militant, de in castris degunt ExPgRi RI , uel Experiri ius utrunque enim dici-
tui terie agere est inde deducto uerbo, quod quarem aliquam iudicio Petunt,il quod ruris se hab re ad eam rem petendam arbitrantur, id ad me; ces tentandi& experiundi caussa exponunt. Liui. l. o.Praetor,iquit, L.Petilio dixit, sese eos libros in ignem conio turum esse prius quam id facerer, seci permittere,ini,si quod scit ius, seu auxilium se habere ad eos libros repetendos existimaret,experiretur: id integra sua gratia facturum. Paulus
f. r. D.de inius uoc. Inius uocare, est iuris experiundi caussa uocare. Vlpia. ex Praetoris edici' in
l. . D.ui mrapt. In eum in anno, quo primum
de ea re expertudi potestas fuerit, in duplum, &c. Sicl. I. f.haec pcena, D.quod qiusq; iur.l. t. dedi
Ex PATRI Tius,' qui patritiatum depositit. Zeno l. 3 .C.de senat.uel patrit. Quoties uiro sorte patritio,vel expatritio,i et ei quem Praetorianae,5 c. Ex Pt LATOR Es , qui sunt atrociores sit res: hoc est enim expilatores inquit Vlpianus l. i .6. l .D de effract.l aut tacta, l6. II .de Poen. Ex PLi CARF pecuniam . quod Graeci περίθθαι, Latini Curare. Callistratust. s 3.D.de re iudi. Si quilam n per contumaciam magis, quam quia non possint explicare pecuniam, disserit solutionem. id est, in promptu non habeant. ExPR ssi M , disertὰ, nominatim.Paulus i. 98 6.
D.de solui .Quod ita potest admitti, si hoe ipsum
expressim agebatur. ExpRo Misso R dicitur, qui pro alio nouandi animo promittit .l.ult. D.ad Macedo. I si mulier, 11 D.ad Velleian.l. 7. q. D.de dol.mal .l. quarta, 6. primo, D.de re iud.l.quarta,D. de condict. causedat .l. qui libertinus, 37. D. de oper.liberi. Itaque differt Expromissor a Fideiussore,sue Adpromissore. nam ille solus obligatur: hic cum alio. ille reus principalis est hic accessorius. Illum qui dat liberatur rimc uero qui dat,obligatus manet.l .ut res,quinquagesima tertia, D de contrahen. empt. l. quod ii, o. D. de pign.act. l quod semus, s 6. D. de pecul.l. s.s si pater,D.de iur. dot. ExTRANEt haeredes,uide Haeredes extranei. ExT RARi I haeredes,iidem qui extranei. Ex TRANvus posthumus, idem qui alienus . vide Posthumus alienus. ExuvArsioR, Quaestorius,qui Qiuaestura est sundius. Hoc ex Iustiniani Praefatione Graeca cum Latina collata intelligitur . quarum in hae se te. itur, Quae omnia consecta sunt,per uirum excelsum necnon prudentissimum magistrum, Exquaistore & exconsille Tribonianum: in altera uerbhoc modo , δε ράπαντα -- Ari κώ ε πιπίν H
Ex Roc ARR, cst ex lege uetere aliquid eximere per nouam legem.Festus. ExτR,MxRE iudicium prodii re, prorogare, proferre. Paulus i. IO. D. ad exhila. Si optione intra certum tempus data,iudicium in id tempus extra
118쪽
ctum est,quo frustra exhibetur, Ecc. ExT RA ordinem seri dicuntur quae legitimo & usitato ordine non obseruato fiunt. Hi ExTRAORDrNARIAE cognitiones dicebantur, quas Praetores Praesidesque praeter usitatam octicii sui consuetudinem suscipiebant. l. i.&passD.de extraord.cOgni.l. 2.D.ex quib.caus. maior. L l .f. est autem, D.de exerc.act. Hinc Ex TRAORD i NAR I A E pei secutiones: apud Vlp int pecuniae, l78 D.de uerb.signi f.veluti fideicommissorum,& si quae aliae sunt quae non habent iuris ordinarij executionem,id est,in quib. sermularum conceptio non usurpatur.liactio D. de neg.
Ex TRAORDINARiv M auxilium restitutionis in integrum appellatur.l.in causae, l6.D. de minorib. propterea quod tota ex Praetoris cognitione pendebat,neque ulla certa actione postulari poterat. l.quod si, et in s. D. eod. Hinc ExT RAOR D IN AR IA actio ea dicitur, quae loco interdicti datur,propterea quod interdictis agendi ritus sublatus est . tot tu.de interdict.siue extra ord.act.quae pro his compet. Hinc ExTRAORD i NARI A poena in s.in summa,9.de imitar.euius arbitrium os scio iudicis permittitur Lult.C.eod l.qui iniuriarum, ' a. ult.D. eod. Ex TRAORDi NARI A crimina dicuntur , quae non lege aliqua publicorum iudiciorum, sed extra ordinem magistratus imperio ac potestate exercentur. Vnde legitima crimina extraordinarijs omponuntur ab Vlpiano l. s. D. de erim. steli. Idem in I.ult.D. de priu delic. Si quis actionem quae ex maleficiis oritur,uelit exequi: siquidem pecuniariter agere uelit, ad ius ordinarium remittendus erit,nec cogedus esit in crimen subseribere. enim uero si extra ordinem eius rei menam exerceri uelit,tune subscribere eum in crimen oportebit. Idein l.ult. D de furi. Meminisse oportebit,tunc sumti plerun ne crimine aliter agi,& eum qui agit in crimen subscribere : non quasi publicum sit iudicium, sed quia uisum est temeritatem agentium
etiam extraordinaria animaduersione coercendam . Et in eandem sententiam Paul. l.9. s. q. D. de publi. uectig.Vlpian .l. I .in princ.D.de incend. nauf.de rui.l. .g. I .de crin .stest. de alibi persaepe. Hinc titulus lib. Panci x L li .De extraord.criminib. Hinc illa extraordinaria quaestio nobilis in Milonem constituta:cuius rei quae ratio fuerit,explicandum hoc loco uidetur. Nam quΗm essent leges,essent quaessiones ordinariae de caede,uel deui,quibus sui Praetores, siue Quaesitores praeerat, quibusque reus postulari Milo poterat: Popeius tamen Consul creatus legem de ui promulgauit, qua nominatim caedem in Appia uia factam comprehendi tun qua id suom scriptum erat, ut Quaestor suffragio PORE crearetur:crcatusq; est Cn. Domitius Ahenobarbus,apud que Milonis caussa extra ordinem acta dicitur, quod non ueteribus legibus apud suum Praetorem, sed noua lege data Opera perlata, pud certum Praetorem, id est de industria creatum acta sit. quae quidem lex ponam grauiorem, & sormam iudiciorum breuiorem damnato constituebat,quam illa uetus de usitata: scuti docet Astonius.quinetiam quas talicitis aliis legibus Quaesitores ipsi suis iudicibus dabant, eas non Domitius Quaesitor. sed Pompeius Consul distribuit. Itaque nouum iudicium Cicero illud appellat,& obscure Pompeii iactum aecusans,Quantum,inquit,luctum in liae urbe fui s. se a nostris patribus accepimus,quum P. Africano domi suae quiescenti illa nocturna iiis esset allataZ quis tum non gemuit P quis non arsit dolore λ Num igitur ulla quaestio de Africani morte lata est Θ eerte nulla quid ita uia non alio facinore clari homines,alio obseuri necatur.id est, Qua Iege poena constituta est in eos qui eaedem secerint,ea lege quicunque siue clarum, sitie obscurui ominem interseccrit, tenetur: neque noua lex, nouum iudicium,noua poena extra ordinem statuenda est. Sua enim cuique crimini ordinaria perpetuaque quaestio lege constituta erat, ut ait idem in Bruto:perpetuaque ob eam caussam 'lugstiones dicebantur,quia forma ijs per leges publicorum iudiciorum praescripta atque constituta popetuo seruabatur: nec quemadmodum antea ficbat, ut quodque crimen admittebatur, aestor nouus nouaque iudicis forma constituebatur. Quod siquando tamen contingeret, tum uero extra ordinem dicebanturagi iudicia, quia stili et contra usitatum iudiciorum ordinem ac ratione exercebantur: ut tum in Milonis caussa factum esse eonstat. Nam si Milo apud eum Praetorem, qui de ui iudicium eo anno exercebat, accusatus fuisset,neque nouus Quaestor constitutusmirum tandem ordinarium, an extraordinarium illud iudicium sitisset ρ Quare assentiri doctissimo uiro non possiim,qui Milonis iudicium, iccirco quod erat deui,extra Ordinem factum filisse tradit :&illud Tucch de quo stribit ad Ciceronem. Cflius
I.8.epis.8.propterea extra ordine habitum fuisse, uia de ui reus esset factus. ordinariam enim fuis . . ede ui quaestionem, siumque, item ut alias, Praetorem certum habuisse, constat ex locis innum ris . Caussam tamen cur hoc Tuccij iudicium extra ordinem exerceretur,aliam a Milonis iudicio fuisse,locus epistois perspicuo demonstrat,quum id iudicium praetermissis aliis de ui reis omnibus, quamuis prius factis, primo quoque tempore sactum esse testaturr neq; de Quaestore nouo creato mentionem ullam faciat. Cuius rei quae ratiosuerit, ut uerὰ dicam, coniectura assequi non possum. neque enim Lutatia lege,quae quotidie, sonis etiam ut ait Cicero pro Caelivi ludorumque diebus de ui iudicii a exerceri iubebat, sed di Plautiam post ludorum dies acta caussa est. nisi foria dicaanus,quemadmodum in qu2stione inter sic rios
119쪽
rios parricidii crimen extra ordinem ac primo quoque tempore in iudicium uocabatur, ut co stat ex libro de Inuent. r. parricidii enim crimen iudici j de sica ijs partem fuisse, Rosciana oratio declarat eodem modo in quaestione de ui Plautia lege constituta,crimina quaedam suisse, de quibus propter atrocitatem ordine reorum neglecto statim iudicandum esset. In quibus, si suspiscioni locus est uis ingenuis allata non postrema fuit. Quare quum Sempronium hominem & cognomento & calore Rufum, ωνικως Caelius melae delicias Ciceronis appellet quo uerbo, ut satis constat,obscoenitas plerunque continetur si Vestorio Tuccium uim attulisse diceremus, ob eamque caussam lege Plautia extraordinem a Sempronio esse accusatum,totum illum locum hoc modo interpretari 'non incommode possemus: ut Caelius Tuccis patronus,uerbum de crimine Tucci; quod inficiari sortasse non poterat, nullum mceret: sed ipsius Sempronii notam infamiam in iudicio commemoraret, exponeretque eum ipsiunaliquando id pro benescio dedisse, quod in maximi flagitij loco Tuccio poneret: quodque Vestorius in maximis iniurijs numeraret. Et quoniam rumor quoque aliquis, sal liis sortasse, in ore tamen hominum uersatus crat sua de caussa ueterem fabulam appellat Rufum hune Ciceroni aliuquando in deliciis fuisse,iocans Caelius subiungit,sς quoque Ciceronis & illius fabul e ueteris apud iudiees mentionem secisse: ut isto modo elus Sempronius,calumnia magno Plausu tulerit, qui non animo flagitii uindicandi, sed ut praesentis anni Praetorem effugeret, ausus esset accusatorem suum eius criminis reum facere,cuius ipse iampridem omnium hominum sermone damnatus esseta Ex TRICARE, proprie ex tricis eximere. Hi ne Extricatae margaritae,perpurgatae, mundatae,expolitae.Vlpias. 27.9. I9.D.adlegia quit. Si quum maritus uxori margaritas extricatas dedistὀt, eaq; in cito marito perforasset,&GContrarium est In tricare,unde Intricare peculium: de quo suo dicetur loco.
ExvLεs appetantur omnes,quibus aqua & iri interdictum est: ait auctor ad Heren. libro secundo , uide supra Exul.
A n I A N A actio, ulcie Actio Fabiana. FABRII ES Operae libertorum dicuntur, quae operosae sunt,&sub Artificialium uerbo continentur. l.fibriles,6.D.de Oper.
reddendi I. 37s.eod. tit. Hinc Facere posse uel non posse,passim in iure ciuili, pro Soluendo eia
FACERE Oportere,& hanc significationem habet, ut abstineat quis ab eo facto, quod contra conuentionem fieret,&curaret ne tiat. l. facere, I 89. de uerbor. signi f. FAc RE iudicatum, iudicis sententiae parere. Ve bum est xl l .iab. Ni iudicatum faxit, secum duci-tO.Celius L a.D. sceri. petat. At si iudicatum incerit Titius,nihil ultra Seius tenebitur. Cicero pro Flacco,Itaque Recuperatorcs contra istum rem minime duoiam prima actione iudicauerui. quum iudicatum non faceret, addictus Hermippo,&abhoe ductus est. Scaeuola l. s. D.de fide iust. An eum haerede uenditoris ante diem quo iudicatum facere compelleretur,agere possit. FAcrRE nomen,eli in tabulas referre aliquid alicui deberi. Ulpianus l. r. D. de proxen. Si proxeneta interuenerit faciendi nominis,quas nudator notenetur.quia hic monstrat magis nomen quam mandat,tametsi laudet nomen.Scneca in princi- xpio libri primi Non eligimus dignos quibus tri-Duamus:sed nomina LAuri, diligenter in parrimonium & uasa debitoris inquirimus. Idem libro secundo,Quidam uolunt nomina secum fieri,nec interponi pararios,nec signatores aduoca- ιri,nec chirographum dari. item libro tertio, Vti inam nulla stipulatio emptorem uenditori obliga ret: nec pacta conuentaque impressis signis custo. direntur,sides potius illa scruaret, & aequum co-t Iens animus. Adhibemur ab utraque parte testes. et Ille per tabulas plurium nomina interpositis pa- , rariis iacit. Ille non est interrogatione contentus,nili rem manu sua tenuit., O turpem humani generis fraudis ae nequitiae publicae consessionem: annulis nostris- plus quam animis .ereditur .
in quid isti uiri ornati adhibiti sunt λ in quid imprimunt signa8 uide Nomen,& Nomina iacere. γFACERE totum, pro uim omnem habere. Vlpianus I. 3 s.f. s. D.de liae res. instit. Rerum autem Italicarum uel prouincialituri sgniscatione quae res accipiendae sint,videndum est.& facit quidem to tum uoluntas defuncti.nam quid senserit spectandum est. FAtri alia esse dicuntur,alia iuris. FACTr esse dicuntur,quae non in iure aliqtio ciui i lii id est aliquo ex iuris Qui ilium inuentis atque institutis,sed in facto duntaxat posita sunt. Iuris teiuilis instituta dico, ueluti, Capitis diminuti
nem, postliminium,tutorum curatorumve auctorritatem,& quae sunt in eode genere,exempli caupsi, Possessio dicitur esse facti non iuris: ac propterea possessio interruit a negatu. postliminio restitui posse: quippe cum possessio in facto consi .
stat.l.denique, decimanona, D. ex quibus causimaior.
120쪽
ma Or.Hac et de eatissa Haereditas negatur possessione habere, in l. i. . Scaevola, D. si quis teli. lib. quia .l Haereditas ius est,neq; facere quicquam intelligitur. Ite poseisio dicitur poste a pupillo i
telligete et line tutoris auectoritate acquiri, atque adeo amitti . l. l .f. l. 8e l. possessione. 29. D. de acq.
pol s. Similiter Habitatio dicitur esse facti, i l .pen. D.de cap. n. atq; ob ea caussam Habitationis legma per capitis diminutione no perimi.ac nimiurum hoc illud est, quod ait Paulus in d. l. i. g. 2. de acq. possres facti infirmari iure ciuili non poste . uemadmodum. n. ex eo iure non costant,sic nec 3 eo euerti, neque restitui post unt. Similiter solutio, uenditio, traditio, saeti magis esse dicuntur ,
quam iurisa. 7. D. de curat .suri. FACTI aut iuris error,ui de Error.
FACT i aut iuris quaestio, uide Quaestio. FAc Tio, ius facie di. Cic.in Top. Si statuissemus exaedicto Praetoris stem eas tabulas possessione dari,quas is instituisset, cui testanacti factio nulla esset, ut est testidi sacultas.Testa nacti aut factio nomodo testameti factedi, sed ct capicdi ex testameto facultatem significa. l.sillussa. i 6. D. de testam. FACTO RE s, pro criminum auctores. Macer. l. 7. D.
decust. & exhib. Solent praesides prouinciam in quibus delicium est,st ribere ad collegas suos,ubi
FALCi D t A lex quae fuerit. cognosce ex Indice legii Romanaru .usurpatur aut Falcidi et uerbia pers spe pro quadratc, quem ea lex haeredi attribuebat. ut sub tit. ad leg. Fal. ite pro quarta S.C. Trebell. l. I. s.Neratius. l. s.s S. 8. N pass. D. ad Trebel l .itet portione liberis debita, quia & ca .est. l. Papi.8. S. unde. D. de inoffites V.quae nuper. I . C. Cod. FAMi LI As appellatio qua uarie accipiatur, docet copiose Vlpianus in l. is . D.de uerb. signis. FAMi Li An s olim dicebantur, qui seruierant. M crob. lib. Sat. i. c. i I. Na & nostri maiores omne dominis inuidiam, omnem seruis contumeliam detrahentes, dominia, Patremfamilias: seruos F miliares uocauerunt. Seneca lib. Epist.v l .ep. ψ7.
Ne illud quide uidetis, quam omne inuidia maiores nostri dominis,omne contumelia seruis detraxerint'Dominii, Patrefamiliae appellauerut: se uos quod et in mimis adhuc durat Familiares. Institueriit die festu, no quo solum cu dominis seruiuescerentur, sed quo utiq; honores illis indomo gerere, ac ius dicere permiserunt: & domum Rempub. pusillam esse iudicauerunt. FAM i Li AE appellatione,iqiiit Vinianus, liberi quoque continetur.Vnicus semus familiae appellatione, non cotinetur, ne duo quide familiam faciunt l.qo. 2 . D. de u 2'. signit.:Cicero eo de modo inor pro Caecin. Quid. n. facilius est, quam probari iis, qui Latine sciat, in uno seruulo Familiae nome no ualerei' de paulo post, Neq; dubiu est,quin
s ad rem iudicandam uerbo ducimur, non re f miliam intelligamus quae constat ex seruis pluribus:quin unus homo familia non sit. FAMi LIAE erciscundae iudicium est, quod inter eo haeredes ideo redditur, ut & haereditas diuidatur, S leo nomine alterii alteri dare facere oportebit, praestetur. qua igitur ex parte diuisio postulatur, ea ex parte in rem actio est: alia uero ex parie personalis actio est aduersus eu qui nobis ad dandum faciendii perinde obligatus est,ac si conuentum pactumq; inter nos sutilet, ut nobis obligotus esset. l. r .& pag. D. famil.ercisc. FAMos A in iure dicuntur, quae famam & existimationem laedunt, infamiamq; inerunt. Hinc FAMos A iudicia,quorum damnatio infamiam affert l. 7. D de intuta l. ult. D. si lib. ingen.l. I. g. denique D.de dol. mal. FAMosi libelli, qui dolo malo ad infamiam alicui concilianda parati sunt. l.aut facta, I 6. D. de pin. 3ζ I. un. C. de famos lib. FAMosvM carmen quod ad alterius ignominiam Ω-
istum est l.is cui,aecima octaua, D.de testam. l.Ob carmen, 2I . D. de testib. FAMosi autem homines dicuntur, ijdem qui ins me s. l. 2. 6.ult. D. de his qui infam. not l. muliere, IJ D.de accusa. l. r. b. si mater, D. ad Teruli FANATICI , proprie sacerdotes,qui furore correpti insanis oracula fundebat.ut apud Vergi. li. Aenei. 6.de Lucan. lib. . Iuuen.Sat. 2. Et eri ne senex fanaticus albo, S croru m antistes.
Ii porro furore illo affecti eaput iactare, & c
mas excutientes rotare sidebant: ut ait Fabius it. I.c. s. ex quo qui atrae bilis abundantia caput iactant. Fanatici quoque appellantur ab Vlpiano , in l. i. s. s. D.de aedit .edict. Si seruus,inquit, iter fanaticos non semper caput iactaret, de aliqua pro satus esset an nihilominus sanus uideretur. Quod paulo post appellat. Circa fana baccha H. Laprid. in Heliogab. Iactauit autem caput inter praecisos fanaticos,& genitalia sibi devinxit. FATAL damnii, Vlpianus in l. 3 .f. I. D. naui. caum appellat, quod hominis prudentia praecaueri ae prouideri non poterat: quale est naufragis, latrocinii,aut piratarum. Ide in I. r. s. r. D. pro socio. Dana quae imprudentibus accidunt, hoc est damna fatalia, socii non cogentur praestare. Sic l. 3. D. de instr. uel inst. l. 2. C.de condict. rt. l. s. s. quod
FATALEs dies Impp.appellant, qui peragendis a Dpellationib praeuituti sunt l. r. C.de temp.appel. l. 3 2. C. de appell. l. ult. C.ubi senat. FAvi AN A actio,iii de Aetio Fauiana. Eadem quibusdam locis Fabiana dicitur. Faci ALEs a Numa primum instituti sunt,enobilissimis familiis delecti, qui eo munere per Omne uitae tempus fungerentur. Dionysius libro ii .eorum procurationem septem in partes describit. i. Vt uiderent ne populus R. ulla foederatae ciui-