장음표시 사용
131쪽
Pamphili. ingulas res appello, quas Dialectici indiuiduas, Iurisconsulti species uocant. l. cum res,
D. delegat. i. Itaq; singuli homines, singulae species sunt, quae communi hominis notione comprehenduntur nam Species, sensu, Geniis notione percipitur. Species cerni tangiq; potest: Genus non potest. Species sunt de quibus contrahi res dicuntur, quae abalienantur, quae praestantur: Genera autem solui S praestari non possunt. inutiliter itaq; fundus generaliter legatur. l.cu post. s. gener, D. de iuriai t. lata stipulatus, tr s. D. deuein. oblig. Quod cum ita sit, merito dubitari potest,quamobrem Paulus in l. 2 la si cert. pet. scribat, eas res quibus mutuum constat,functionem, id est solutionem recipere in genere potius quam in specie. quomodo enim genus, quoa intelligentia sola constat, solueretur e Rirare uideamus, ne Paulus improprie & audaci locutione sie dixerit, cum uerius dicere potulisset, In eiusdem generis speciebus. quoniam qui nummos pro nummis , aut oleum pro oleo , soluit, neq; genus soluit, neq; easdem species redd:t, scd ciusdem generis species. GERERE, sacer gere, subtili quadam differentia interdum distinguuntur: l .licet. I 8.D. de uerb. si
gnis l. r. D.de curat. bora. plerunque autem καταγγοκοῦς confiindutur. d. l. licet. l. Labeo, I9. D. de uerbor. signis.l. 2.9. gestum D.ad munici p. l. 7. D. de minorib. CERi negocium dicitur, actu quodam ad comparandam obligationem interposito. l. i . f. qui mortis, D de donat l. I7. s. sicut. D. commOd.I. J.D. de cond.indeb.
CARERE pro haerede dicitur, qui animo agnoscit successionem,licet nihil attingat haereditari uni gerit, D. de acq. haered. Exempla autem subiici ueluti si quis res haereditarias uendiderit, credit ribus pecuniam dissoluetit, praedia coluerit, uel inhabitarit, uel locarit, & dubium sit utrum fecerit
tanquam haeres, an ut extraneus, uel inquilinus , uel animo gerendi negocium alterius haeredis. nahaec omnia argumeta sunt gerere se aliquem pro haerede, nisi contrarium probetur. l. Iulianus. s. si seruum, D.de acquir. haered. l. 2. C. de posthii.
haered. institi item si quis una cum silio haereserat institutus , & filium adire iussit. at si pater prius adisset, necesse est ut postea silium adire
rea si qui bonis se patris abstinuit , per inte
positam personam patris bona mercatus sit . uidetur enim per simulationem repudiasse , ob eamque caussam a creditoribus conuenitur , non
minus quam si bonis se paternis immiscuisset. L si is qui bonis eod. GERERE non pro haerede dicitur,qui ea gessitquq propria haeredis non sunt : ueluti si egit sepulcri
uiolati, uel pecuniam a statu libero implendae c diutius caussa accepit cu liaberet cohaerede. et
nim si haeredem haberet pro bae rede gessisse uideretur: quoniam aliter haereditas ualere non post et pro cuius implenda conditione pecuniam ac C pit. Cum enim pecuniam acceperit, uidetur haeres esse uoluille. l. pro haerede, S. Papinianus &s.ult. D. de acquir.haered. Eadem ratio est, si quis Eliberis mortuum intulit in sepulcrum haereditarium. d. l.pro haercile,& l. si quis non quas . item si a parentis liberto uel alimenta, uel operas peti rit, quae ad haeredem extraneum non pertinente
ut quia defunctus operas liberis sitis stipullatus
erat. nam eas operas,non tanquam extranei,sed ta
quam sui haeredes postulant. CERIT Io, pro Gellio. VI p. l. iq. D. de relig. Licet ex hoe ipso neque pro haerede geritio, neq; aditio
praesumitur. CERONTO COM IvΜ γεροντε μεῖ*ν locus curandis senibus paratiis.γου enim senex Latine dicitur, lectaro. Locum oportet fuisse, quo tenues
homines qui affecta aetate uictum si bi si is ope
ris parare amplius non poterant , recipiebantur , & ad reliquum aetatis tempus alebantur Vtitur Iullin. l. illud, i 6.&I.sancirnus, I 8.C. det sacr. ecclesGEssis sn tutelam uidetur tutor, qui quid omnino pupillare attigit, etiam si modicum. l.ita aute ,
GasTA &facta. uide Cerere. GEsTATio NEs, loci per quos ueteres ualetudiniscatisi gestabantur. Vlpianus i. t s.f. . D de usu D. Et si forte uoluptate fuit praedium, uiridaria uel Eestationes, uel deambulationes arboribus infractuosis opacas atq; amoenas habens. Vbi tamen VoLvPTAit aut, ut aliis in libris, VOLvPTA RIvΜ legendum puto. Vlpianust. 12.3. I.D. de usu & hab. Plter habitationem quam habet cuiusus datus est, deambulandi quoq; & gestadi ius habebit. Et de luc gestitione locus hie intelligendus est apud Imp.9. . de oblig. quae ex del. Aut siquis e tuum gestandi causa commodatum sibi l5gius aliquo duxerit quod ueteres scripserunt de eo,qui in aciem equum perduxisset. CasTu si , inquit Labeo, significat rem sine uerbis sectam .le g. i9. De uerb. sig. Itaq; quicquid priuatus agit ad rem familiarem pertinens , nec agere, nec contrahere diciturised gerere, ueluti cum pro haerede aliquid iacit, aut pro tutore,aut pro domino. Varro libr. De lingua Latina quinto, Contra Imperator qui dicitur res gerere: in eo neq; agit,
neq: iacit: sed gerit, id est sustinet.translatum ab his qui onera gerunt, id est sustinent. Sic gerere
negocium dicitur, qui res absentis curat . itaque negocia gessiste, pro codicem accepti & expensi conscripsisse, legimus apud Paulum in l. quaedam, 9. D. de edend. Gisi v M in republica municipiem accipere debemus,pecuniam publicam tractare, siue eroganda decernere. l. 2. B.ad munici p.
132쪽
Crdvnosus, pro gibber, siue gibbosus. apud Gaium in l. 3. D. de edit. edidi. CL Ani I potestas dicitur, ius ani in aduertendi in facinorosos homines. l. a. D. lc iurisdict. l. 6.s qui uniuersas, D.de os s. presid. Aliud autem suisse gladio,aliud securi animaduertere: patet ex l. 7.f. l. D. de poen.& ex eo quod Spartianus scribit, Antoninum ei, qui securi Papinianum percusserat, dixisse: Gladio te meum iussum exequi oportuit. Hinc GLA D I I poena in I. I. b. quanquam . D. de oblig.
AD cLADtuM damnari, aliud est: valet enim ide, quod illud superius An serrum: id est, ad ludum gladiatorium. l. 6. g. irritum, D. de iniust. rupi .l. 23.f. ii quis, D. de aeq. haered.
CLANDIs appellatione,inquit Catus,omnis fluctus continetur, ut Iabolentis ait: exemplo Graeci sermonis, apud quos omnes arbori4 species appellantur. l. a q6. f. I . D. de uerb. signi sic. GLAus caduca est, ait Gaius, quae ex arbore cecidit. l. J o. f.ῖ .D. de uerb.signis. GLAvCi NAM Pomponius in l. et I .f. r. D. deaur. ar. numerat interca ungueta quae ualetudinis caussa parata sunt. Confectu optiri et ex Claucio, herba quam Plin. lib. 2 o. cap. 9. sylvestrem de erraticam
appellat: di in amatu maris nasci solitam tradit. Nisi sorte CL vCINA potius legendum sit . naui Cleucini olei iactith Plinius meminit, eius si coficiendi rationem Columella illa. 12. eap. S l. de monstrat. Est autem oleum mullum . ut Graeci uocabuli origo declarat, quod prius quam olivae premantur exprimitur, & iimul odoramenta, misi entur.
CLos, uiri soror dicitur. apud Graeeos : ait Modest. l. . q. D. de grad.& adsin. CRABAT vs , ut de Crabatus. GRADus cognationis, inquit Paliliis, dicti sunt a similitudine scalarum, locorum'. procliuiu, quias ita ingredimur, ut a proximo in proximum,id est in eum qui quasi ex eo nascitur, traiit mus. l. ult. s. gradus, D. de gradibus Sic Ovid. Metamorph. xiii. Nostri quoq: sanguinis alitor Iuppiter est, totidemque gradus distamus ab illo'. item Fast. I I. Et generis dinumerare gradus. Item, Sic V nerem gradibus multis in gente receptam. GRADus etiam in haeredum institutionibus& substitutionibus uocatur locus ex ordine, quo neque haereditas desertur. ueluti cum primo, secundo, tertiove gradu seripti haeredes aicuntur: l. s.f. s-lius, D.de lib.& post. l. q. 9.ult.& l. s. D. de iniust. p.l. 2.9. desertur, D. debon. pos s. secund. tab. l.
37. D.De haered. instit. M odestimis in l. i. D. de uulg.& pupill. Heredes aut instituti dicuntur,aut substituti. Instituti, primo gradu: substituti, secundo,uel tertio. Gradus autem aliud est,aliud locus. nam institu i omnes primo gradu sunt. locu autem singuli ootinent pro ordine scripturae priamum , secundum, tertium. Gradus ἰgitur ex o dine successonis: locus ex ordine scripturae numeraturit si is qui, II. D. de haered. instit. CRAssATOR Es , nraedones qui ex insidiis uiatores adoriuntur , ae spoliant. hinc prassat uiae apud Saturninum l. 6.9 q. D.de poen. Qualitate, cum iis ctum uel atrocius, uel leti ius est: ut rixς a grassaturis, expilationes a furtis . Cicero de Fato, Hoeenim modo uiator quoque bene uestitus causa grassatoris suisse dicitur, cur ab eo spoliaretur. GRA Tios E expunctae rationes dicuntur in I. 9. D. de admin. re r. ad ciuit . quae bona utriusque partis gratia. 5e sitie ulla contentione expunctae sunt. CRc Mi Α, furcilli aridi & minuti. Vlpia n. l. I S. s. 2. De legat. At sd lib. 31. Sed si uolt intas non rese gatur, & uirgulae,& gremia, M sarmenta,& supe
ramenta materiarum continebuntur.
Hinc GREMIA L et arbores, quae surculos illos suppeditant,& unde fasciculi componuntur .apud cundem l. 7. f. 9. Sol. mat. Puto autem si arbores caeduae suerunt, lici grciniales, dici oportet in iri eiu cedere. Columella lib. x I l. cap. xl x. Mustitin in uasa defrutaria deseremus, leuique primum igne ex tenuibus admodum lignis , quae Gremia rustici appellant , fornacem incendemus. Hermolaus lcgcndum putat CREMIA, quasi a cremm do.
GK x est quorumlibet animalium congregatio. Sic Cicero in Philipp. Fudit apothecas, caecidit greges armentorum. Vergil. cglopa v i . Aut aliquam in magno sequitur grege. ubi Servius, Notandum, inquit, Gregem eum, de bobus dixisset cum Armenta dicamus. Eadem ratione Iurisconsutri gregitim pasci dicunt oues, capras, boues, equos, mulos, asinos l. 2. D. adleg. Aquit. Vlpianus tamen gregem , armenta & equitia distinguit in l. i. f. per hanc, D. de iei uindic. Per hanc, ii quit, actionem non solsem singulae res Ditidica buntur, sed &grex uindicari potest . idem de dearmento, te de equitio, ceterisque quae gregatim habentur dicendum est. GYMNAsi ARCH As Modestinus subiit. de exeu- lat. appellat, gymnasiorum praefecturas. erant autem gymnasia spacia , in quibus nudi adolescentes exercebantur.
AERNA es di impuberes seruos pro quaestione, testatur Vlp. in l. i. b. impuberi, D.ad s. c. Silan. de Horat. lib. epist. ii. de puero seruulo ad Iulium Florum scribens, In scalis, ii quit, latuit, metuens pendentis ii
133쪽
HA3ER a , inquit Vlpian. dupliciter accipitur . nam de cum habere dicimus, qui rei dominus est: de eum qui dominus quidem non est,sed tenet. deniq; habere rem apud nos depositam solemus dicere . l. 3 8. S. s. D. de uessi. oblig. HABERE , inquit Paulus , duobus modis dicitur: altero, iure dominij: altero, obtinere sine interpellatione id quod quis emerit. l. i 88. D. de uerb.
HABERE , tenere, possidere : distinguli tur in Aquiliana sormula. l. i S. D. de accepti l . Habere igitur propriὸ ad ius pertinet: Tenere ad factum Possi
de re ad utrunq;. arg. l. posscssio, q9. S. I. D. de acquir. post Nam Habere est, iure dominii possidere. l. stipula. 3 3. I. liabere, D. de uerb. oblig. l. i88. De uerb. sign. qua de causa seruus ibi tenere posisse dicitur: habere & possidere , non posse. Hinc I IBI HA BETO, leniae uerbum fuit in legatis r uindicationem. itaq; ii seruus stipuletur, tibibere licere, quia ius his uerbis significatur, stibpulatio in serui persona non consistet: sed domino stipulatus uiuebitur. l. qci' dicitur, i 3 o. D. de uerb. obli. b. sed cum factu, Inst. de stipui. ser. Ite,
HABERE ad res incorporales, tenere ad corpor les , postidere ad utraq; pertinet. 'uapro Picr, HAn Rr N possidere ciuilis pollestionis sunt: tenere , naturalis . unde si vi habere possidere Φpe coniumst elegimus: ut l. pater, 3 8.f. quindecim, D.de legat. i. HAE E RE licere stipulatio, est haec: Per te non fieri, quominus mihi landum habere liceat: qua quis Obligatur , ne res euincatur & auseratur,uel aestimatio eius.l.s seruus, 2I .l .habere, I 7.D.de cui ct. I. stipulatio, I 8. D. de uerb. oblig. HAκ Ri dicitur quod iure quocunq; possidetur: uti docet Vlpia n. l. 3 8.s. 6. D. de uerb. oblig. H A 3 i Li T E R,apte,co mode. Paulus i. 2 o. D. de aur. arg. mund. Si ut habiliter gemmae geri possint, incluta auro fuerint, tum aurum gemmis dicimus
HA 2 i TAT Io, est facultas aedes alienas inhabitandi, quae tamen non iure, sed in secto consistit id est, non tam uidetur esse ius, quam aut ipsa domus, aut inhabitatio. HA BITAT i o genus est seruitutis,ab usu & usustu-ctu dii serens. primum quia usus in iure,habitatio in facto cosistit.l.pen. D.de cap. min. deinde quia ille commodari non potest, habitatio potest. l. i. D. commod. ille ex persona xstimatur, habitatio non tam ex persona, quam ex re ipsa quae habetur . usus non utcndo, & capitis minutione extinguitur: habitatio uero nequaquam. d. l. pcn. I.
ii habitatio, i o. D. de usu δή hab ubi tamen Vlpia. ait ei sectu cadem esse. HAhi TATOR &Hospes tantum inter se differunt, quantum interest inter domicilium habentem, Ne peregrinantem. l. i. S. 7.D.de his qui effud. uel de
iec. Erso habitator est qui residendi animo suc
in suo, sue in coducto, siue in pratuito eonsistit rhospes uerb qui temporis cauilatatisper dum in
uiam redeat,aut quiescendi, aut negocij expediendi gratia diuertit de commoratur. Cic. de Senectis Commorandi enim natura diuersorium nobis , non habitandi dedit. HAMA
serramentum aduncum, coercendi v
incendiis paratum. Paulus i. s. . t. D.de osti precuigil. Sciedum cst autem. praesectum uigilum per totam noctem uigilare debere,& coerrare calciatum cum hamis & dolabris. v bi tamen corrigendum putarem p ALCi A TvM, id est sal cibus mutalibus instructui quarum Cesar& alii memineret. Falciatu enim,opinor, no minus Latine dicimus, quam Falcatum. ut sit sensus perfectu uigilum debere comitatum per urbis uias oberrare, cu falci bus muralibus, hamis & dolabris: quae omnia instrumenta sunt diruendis aedificiis quae sorte inflammata essent , parata . Vlpianus quoq; in l. I L. s. ι 2. D. de fund. in si .hamas inter incendiorum mmedia bis annumerat. HARENARt i, qui in harenaeum bestiis gladiatoribusve pugnat. l. r 8. D. deop. ii l. s. D. ad Trebel. l. 2 I. I si ea, D. de testib. HARPAGONEs , adunca serramenta qui by quid extrahitur : ut si quid in puteum deciderit. Vlpianas l. I 2. F. tr. D. de inst. uel inst. Canales aut & ha gones,& amas instrunaento contineri constat. HARVNn i NErubi , unde harundo uitibus sulcie dis, siuinitur. nain aliorum pedamentorum inopia subsidio harundo capitur: ut ait Varro lib. De re rust. 1 .ca. 8. Eius sit mentio apud Vlp. l. 9. I .6 D. de iis se. & l. I 2. s. 7. D. de instruct uel instr. HAsTA E ut ait Festus subiiciebant ea quae publicEuenundabant, quia signum praecipuum est hasta . 'nam de Carthaginenses quum bellum uellent, Romam hasta miserum,& Romani sortes uiros sis petiasta donariit. Hine Sub hasta distrahere in Luit. C.s propi. pub. pe sit. de Subhastatae res in l. 3 . C.
de ex ut. rei iudi c. lic Sublaastatio,i. t 6. C. de re .scin. uendit. Cic. I i .de Oss. Sic par est agere cum
ciuibus, non qui bis iam uidimus in hastam in soroponere, de bona ciuium uoci subi cere praeconis'. HEoo CAMIN vs καὶ καμλου, id est sole& camino: quasi dicas solaris caminus, quo ueteres hicine lolis excipiendi caussa utebantur. VI pia. l. 17. D. de seruit. urb. praed. Sin uerd helioca . mino uel solario, diendum erit quia umbram sa-cit in loco cui sol fuit necessarius, contra seruitutem impositam fieri. HERCisCi , uide Ercisci. HAE Ras, inquit Festus, apud antiquos pro domino ponebantur. Sic Iustin. g. ult. De haere . qualit.&diff. Pro herede, inquit, gerere est, pro domino gei ere. ueteres enim haercdcs pro dominis appellabant. Vtriusque Plautus auctoritatem comprobat in Mena hemis, cum Menahemum peregrinude palla loquentem facit: Prantat, potavi: atque
134쪽
abstuli hane, euius haeres nunquam erit post hune diem. Vnde autem hoc uerbum manarit, no facilὰ dixerim. nam eos qui ab Herus ductum putant,
syllabae prioris otio refellit. Et potius ab Erauod terra significat,dictum putarem: unde Hereium apud Varrone, agellus qui haeredem seque batur. uel cii diphthongo ab H ςreo: quia proprium hoc nomen est,non extraneoru, sed suorum .
quod uel hinc licet intelligatur, quia hi soli extis
redantur. optima ratione: cum filius L. eadem in
similia & domo haereat. itaq; non Haeredare dicimus quia suo iuri filius adhaerescit i sed exhaeredare, quasi conuellem, de dimouere . haeres aut ipso iure filius est,de plurimu relinqui solet. unde suus haeres in iure appellatur, quia non aliena, sed iam quodammodo sua haereditatem accipit. l. in suis, ii. D. de lib.&post. ubi Paulus multa in hanc sententiam praeclarὰ: item ut in l. ult. D. de bon .damnat. quibus ex locis perspicuu est, legem x et t. tabulatu filiis se. etiam uiuis patribus paterna haereditate addixisse, se ut ii redes de lignati merito nominari possint. ac proinde mortuis parentibus non aliena,sed propria suamq: hereditate adipiscatur. nam Vlpia .quoq; sic loquitur in l. r.3 largius D.de success .ed. ubi ait, & liberos parentibus, &parentes liberis succederes penὰ ad propria bona
uenire. Itaq; Iustinianus domesticos eo que ante diximus titulo appellat, quasi Vernas haeredes, qui non aliunde acciti, sed domi sint nati. Et l)lin. in Paneg)r. domesticos haeredes extraneis opponit : illo sq: ait bona,non ut aliena & speranda, sed ut sua semperq; possessa capcrc. quapropter non adire, sed retinere haereditatem dicuntur.ut l. si patronus, I 2. in ii. D. de bon .liberi. quippe qui sine aditione ulla, ipso iure haeredes sint, uerum etiam eos quom in potestate sunt, sine aditione haeredes faciat: ut l.qui in aliena ,6 s. 3 . D. de acq. hs e. HAEREDv M autem tria sunt genera: nam alii dicu-tur sui & necessarii, alii necessatis, alii uoluntarii
HAE R in s sui& necessari j dicuntur liberi, qui in
familia proximum a patresa. gradum obtinent: sui, quia haereditatem tanquam suam: necessarii,
uia iure antiquo retinere cogebantur. l. t r. D.
neces arii. HAEREs necessarius dicitur is seruus, qui haereditatem quidem eum libertate accipere, non tamen quod sibi acquiret, creditoribus cedere copitur.
I. I . C. de necess.ser. Is autem propter praemium libertatis, haereditatem adire cogitur. HAEREDEs extranei dicuntur, quicunque testat
ris tuti subiecti non sunt. Itaq; liberi quoq: nostri
qui in potestate nostra non sunt, heredes a nobis instituti extranei haeredes nobis uidetur. ait Imp. s. s. De hered. qualit. Vel sc , HAEREDEs extranei dicuntur, qui in potestate testatoris non sunt tuo in numero patribus quide, emancipati liberi: matribus uero, quilibet: pa
tronis autem, serui post institutionem manumis s. l. ceteri, De haered. qualit.& diff. Dicuntur autς hi etiam Heredes uoluntarii: nam cum testatoris
iuri subiecti non sint, arbitrio eorum adeundi repudiandive potestas permittitur.
HAEREs primus dicitur, qui primo gradu institutus est: secundus, qui substitutus. l. 8.D.de lib. Scpost. l. i .is qui, 2 S . D. de testam. PRO HAEREDE gerere, uide suo loco Prci herede. H REDIT As est successio in uniuersum ius, qydestinctus habuit. l. 62. De rcg. iur. l. 2 q. De uerb. fg. nam Haereditatis appellatio uniuerstate quadam ae ius successionis, ac non snsulares res demostrat. l.bono , 2O8.D.de item .sig. Itaq; Vlp. Hereditatem iuris nonae essedcribit in l. pecuniς,178. D. eod. l. 3. D.debon. poss ac propterea &absq; ullo corpore, iuris intellectu trabere. l. haereditas, so. D. de haere. petit. &non minus damnaat': onera, qua emolumenta continere . l. haereditati Mi I9. D. de uerb. sig. Quod cu ita sit,iaci recte
Cicero uideri potest Haereditatem ita in Topi- eis desinisse:
HAERE ni TAs est pecunia quae morte alicuius ad quempiam peruenit. nam ut ait Iustin .sub tit. de rebus eorpores. allud est haereditas, aliud res que per eam acquiruntur. Hi corpora sunt, illa uerbius be certa sunt, illa incerta est: hae per se semper utiles sunt, illa nonnunquam damnosa. Quod Seneea no animaduertens lib. De benes v r. Iurisco sultorum,inquit, istae argutae ineptiae sunt, qui haereditatem negant usucapi posse : sed ea quae in hireditate sunt. tanquam quicquam aliud sit haereditas,quam ea quae in haereditate sunt. HAEREDrTAs alia Testamentaria est, alia Legitima : idest, quae sine testamento lege x II. tab. aliaeui desertur.l quod aute,6. D. quae in fraud. cred. Interdum tamen etiam testamentaria haereditas lege deserti dicitur: ut l. r. D. haered. pct l. lege, Iso. D. deueib.sig. HAEREDIT As iacens dicitur, quae nondum adita est. l. i. D. de successi. ediet. l. deniq; , I 3.3. quaesitum, D.quod vi aut clam. L s . D. ut in poss. legat. H LRxDITAS desertur, quae testamento alicui re licta est. Uege, I O. D. de uerb.sig. HAEREDIT As aditur, cum haeres eam se accipe
re uel dicto, uel facto testatur. S. 6. Instit. de haered. quaLHAERED ITAs omittitur, cum heres excludi se ab ea tempore passus est. HAEREDITΑs repudiatur, cis is ad quem delata
est, adire recusat. repudiantur enim ea tantum
quae iam delata sunt. l. I.f. decretalis, D. desu cesis edict.
HAERED ITAs adimitur, cum haeres institutus e
haeres postea scribitur: quod non modo in alio, sed N eodem in testamento fieri potest. I. I. s.
pen. D.de his quae in test del. ueluti. Titius lis res
135쪽
esto, Titius quem supra scripsi, ex haeres esto.l. ateria. D. de hered. instit. l.Sei us, D. ad leg. Falci.
uxorem. F.hares, D. de legat. . HAERED ITARI An actiones dicuntur , quae cum defuncto competerem, ad successorem una cum
haereditate deuolutae sunt. l. I haec actio, D. siquid in fraud. pat. I. item ueniunt, 2 O. s. q. D. de haered. petit. HAEREDITARIus creditor, aut debitor etiam dicitur, cui haereditas obsti icta est, quive haerediatati debet, quamuis de iuncto obligatus non se rit. l. I q. I s. 6.D.:de haered. petit. HAEREDITA Riv M aes alienum intelligitur inquit Caius etiam id de quo cum destincto agi non potuit: ueluti quod is cum moreretur, daturum se
promisisset: item quod is qui pro defuncto fideiussit, post mortem eius soluit. l. 7. D. de rebus auct. ind. H A ERR D i T A R I A sepulcra dicuntur, quae quis sibili gressibusque suis constituit: uel quod pateria. iure haereditario acquisivit. l. I. S. 6. D de relig.&sumpi. HAEREDI ubi praedium paruulum, inquit Festus. Varro in. I . De re rustic. scribit Romulum bina itingera uiritim diuisisse, quae quod haeredem sequerentur, Haeredium appellarunt. H AE R ED I TATEM Tullius definit a rebus, quae successione habentur,dum eam dicit esse pecuniam, quae morte alicuius ad quempiam peruenit iure , nec ea aut legata testamento, aut possessione re
tenta . quod postreinu adiectum est inquit Boetius quia si sit nostra proprietas , Sc eius qui de celserit, iis fructus, ad me res illa reuertitur hic, quae in meo dominio proprietatis iure tenebatur. Res haereditarias pro ipsa lisreditate posuit:quod Galli similiter faciunt, quum res suas immobiles, id est iandos, & praedia, hae reditagium uocant. At Iurisconsulti qui subtilius ista quaesierunt, haereditatem separant a rebus haereditarijs: eamque uolunt iuris nomen esse, ut eius qui nihil habeat in bonisdiae res esse possit. Pomp. de uerb. signific. Haereditatis appellatio, sine dubio cotinet & da-nosam haereditatem. Iuris enim nomen est, sicuti bonorum possessio. Et Caius ibidem, Nihil aliud est haereditas, quam successio in uniuersum ius, quod desunctus habuit. Itaque haeredi & in haeredem cae dantur actiones, quae defuncto & in defunctum competebant: quod huius personam ligres quasi induit, ut omnia eius dicta & facta prae stare compellatur, & quidum in solidum,etiam si non sit soluendo haereditas: adeo ut qui non habet factionem testamenti, ne ab eo quidem institui possit, qui soluendo non est: & s nihil inde bonorum consecutus sit, praeter inane haeredis
Hasti seruus, hodie liber, speciem habet prouerbii: in eo liberto qui aduersus patronum arrogantius di insolentius sese gerit. Vlpia .l. 7. f. 2. D. de iniur. Nec enim serre praetor debet heri seruum, hodie
liberum conquerent cin quod dominus ei conuia cium dixerit, uel quod leuiter pulsauerit. HERMAPHRODITus, , Mercurii de Veneris filius, particeps utriusque sexus. Ex quo qui tales natura editi sunt, hoc nomine appellantur. Vlpia. I. Io. Destat. hom. Quaeritur Hermaphroditum cui comparamus: de magis puto eius sexus estimandum, qui in eo praeualeat. Paulus i. I s. De testib. Hermaphroditus an ad testamenatum adhiberi possit, qualitas sexus in calescentis ostendit.
HERONI Bus, uide Pero. HIEROPHILAx , , sacrorum custos, aedituus'. Scaeuola l. 2O.f. i . D de ann. leg. Quisquis
mihi haeres erit, fidei eius committo uti det face doti & hierophylaci, qui in illo templo erunt, denaria decem. Io Floretino lib. HIEROPHYLACO.HOC amplius, locutio est ea etiam quae superius dicta sunt complectens: uti docet Pomp. l. sq. D. de legat s d. tertio. Si pure , inquit, tibi leg uero, deinde scripsero ita, Hoc amplius si nauis ex Asia uenerit, his res meus ci fundum dato: uerius test eo uerbo Amplius superiora repeti. Quod quidem ita est: sed conditionem ad superiora rei tri, exempla subiecta non probant. Ho M i Nis appellatione tam iceminam , quam masculi im contineri, non dubitatur: ait Gaius in I, II 2.D. de uerb. signifi. HON hs Tos uetuste dici interdum pro diuitibus, Asconius in Verrin. tertiae commentarijs testatur. Vlpia. l. 62. s. I S. D.de furt. Quum Titio honesto uiro pecuniam credere uellem, subicctili mihi alium Titium egenum, quali ille ςsset i . cuples. Hovos, inquit Varro, ab honesto onere, itaque Honestus dicitur , quod oneratus ..de dictu in onus est ut honos, qui sustinet Rem p. haec ille . iHonos igitur, magistratus cst: quod idem Iuiti. in s. 7. De iure natur.demonstrat. Hoc ctiam ius
Honorarium solemus appellare, inquit: quod qui honores gerunt, id est magistratus auctoritatem huic iuri Jederunt. HONOR municipalis , est administratio Reipubli. cum dignitatis gradu, sue cum sumptu, si uesne
crogatione contingens: ait Callistratus l. iq.D. demun. Schon.
HONO R pro honorarium apud Vlp. in l. s. D. mandati. Si remunerandi gratia honor interuenerit,erit mandati actior id est , etsi honorarium aliquod datum fuerit, aut promissum, tamen non locatio erit, sed mandatum: & ex eo mandati actio nascetur. Cice. pro Roscio Amerino: Si nihil, inquit,aliud fecerunt, nisi rem detulerunt, nonne satisfacit, iis gratias agi λ denique ut perliberaliter ageretur, honoris aliquid haberi e Cur tria praedia tantae pecuniae statim Capi oni dantur. Hinc HONORARIvM dicitur, quod Hercedis nomine Iuriscon -
136쪽
Iurisconsultis,medicis, liberalium artium professoribus, mensoribus datur: quasi cum ijs locatiodi conductio contraheretur. l. I. D. de extraord.
cognit. l. I.C. de postes. l. I. D. si mens falsi. i 3.
HONOR ARI v Μ ius appellamus, quod a Praetoribus constitutum est: quod inquit Iustinianus qui honores gerunt, id est magistratus,auctoritate huic
iuri dederunt. F. praetoriim, Inst. De iur. nat .l. 7.
HONORARIAE actiones dicu tur, que praetoris edicto constitutae sunt. l. 39. D. de nox. aft. l. I I.D.
de fideiussHONORARIE obligationes, quas Plior edicto suo instituit .l. obligamur, s2. D.de obligat .ubi Modestinus ait, iure honorario nos obligari, ex his quae edicto perpetuo uel magistratu neri praecipiuntur, uel uetantur.
HONORA Ri l successores dicuntur, qui & honorupossessores. lusi in s i . De bonor. poss Quos aute ius uocat praetor ad hereditatem , haeredes quidem iure non fiunt: nam praeter haeredem facere non potest. per legem enim tantum, uel similem iuris constitutione haeredes fiunt,ueluti per Senatusco. Ae costitutiones Principales. sed quum eis praetor dat bonorum possessionem, loco haereduconstituuntur,& uocantur bonorum possessores. Vlpian. l. v. b. .D.de inter r. ac .Quae obtinere debent non solum in haeredibus, sed etiam in hon rarijs successoribus. Sic in l. 1 . I. non solum, D. ut legat. nom. l. IC.D.ad Velleian. l. 7. D. de public.
HONORARIus tutor curatorve dicitur, quem l sator administratione aliis delata tutorem tameaut curatorem esse uoluit. Vlpia n. l. s. s. I. D. de
administ.tiit. Si parens declarauit quem uelit tute Iam administrare, ille so Ius administret. ceteri igitur tutores no administrabunt, sed erunt Et quod uulgo Honorarios appellamus . nec quisquam putet ad hos periculum nullum redundare. con-Itat enim hos quoque excussis prius facultatibus eius qui gesserit, conueniri oportere. Dati sunt enim quasi obseruatores actus eius, & custodes. imputabitur eis quandoque cur si male eum conuersati uidebant, suspectum non secerunt: Papin.
HONOR is causa tutor datus non uidetur, quem pater a ceteris tutoribus quibus negocia gerenda mandauit, rationes accipere uoluit. Vlpi. l. 4.S.I. D. de solui. Sunt quidam tutores qui honorarii appellantur: sunt qui rei notitig gratia dantur: sunt qui ad hoc dantur , ut gerant. & hoc uel pater a dijcit, ut unus, puta, gerat: uel uoluntate tutorum uni committitur gestust uel praetor ita decernit. HONORARIus arbiter dicitur,qui a Praetore datur:
quod ab eo qui honorem, id est magistratum gerit, detur . nam ut Proculus scribit l. 76. D. pro socio, Arbitror u ginera duo sinit . unum eiusmodi ut siue aequum sit, siue iniquum , parere debe mus . quod obseruatur, quum ex compromisso ad arbitrum itum est, &c. HONORARi A poena, id est quam prator introduxit atque constituit. Iusti. g. 6. De iniur. Sed poena
quidem iniuriae, quae a lege xi t. tab. introducta est,in desuetudinem abiit: quam autem Praetorcs introduxerunt, quae etiam Honoraria appellatur,
in iudicijs frequentatur. Hospi TiA olim publice dari solebant : eramque quibus hospites recipiendi munus a Repub. imponebatur. l. R . 9 eos milites,i .ult. s. pen.& ult. D. de mun. & hon. l. I o. s. an gariarum, D. de uacat.
Hos TEs quos nos appellamus,eos, inquit Caius, ueteres perduelles appellabant, per eam adicctionem indicantes, cum quibus bellum esset I. 29 q. D. deuein. lign. HosTEs hi sunt, ait Pompon. qui nobis aut quibus nos publice bellum decrevimus. ceteri latrones, aut praedones sunt. l. I l8. D. deuein. fg.
Hos Tps sunt, ait Ulp. quibus bellum publice populus R. decreuit, uel ipsi populo R . ceteri latrunculi uel praedones appellantur. l. 24. D.de
cap. & posti. Hos τι coco in libris Florentinis reperio pro Ho meo, id est ut Varro ait hostili agro. Vlp. l.un. D. de bo.pos ex test. milit. non dubium est quin
debeant ratae uoluntates esse eorum, qui in hosticolo suprema iudicia sua quoquo modo ordinassent. Item si in hosti eolo deprehendantur, & itille decedent . Hos T iEN sis iurisconsultus, nomen habuit Henrici Segusani: sed cum iuris scientia floreret, de
Bononiae circiter annum M . CC. LV . professus,c5plures de ea re libros seripsisset, tandem Casdinalis Hostientis factus nomen hoc retinuit. Hos Tis apud antiquos peregrinus dicebatur: : Sequi nunc hostis, perduellis. Fest.
Hos Tiv M potitus , in' hostium potestatem red eius. Vlpia n. l. I S. D. Ex quib. cati. maior. Ego autem etiam nomine cius qui hostium potitui est, si curator bonis fuerit constitutus,&e. Idem l .io.De test.mil.TΠphonius I. i 2. De capi. de Iulianus cap. H.eod.
Huco LINus iurisconsultus , homo Italus , inter antiquissimos iuris interpretes floruit circiter annum M. C. x C. glossulasq; ad librorum iuris marginem adiecit , qui b. magnopere Accursus, qui plerunque honorificam eius mentionem facit, adiutus fuisse creditur. HvMANITAs , pro imbecillitas, & nature communis fragilitas. Ulp.l. 38.F. I . D. ex quibus cail. mamior. Plane si infirmitate impeditus cotinuam iter non potuit, habebitur ratio humanitatis. HYAc t in Hus , lapillus preciosus, Plin.lib .cap. s. Hi ne legatu apud Marcellu l. 6. D. de aur. arg. unionem eum hiacinthis: de deinceps aliquoties.
137쪽
NY D ROM vLr, προμιλι, aqua mellita, ut uerbi notatio declarat. Ulp. l.9. D. ae tritic. uin.& ol. Hydromeli legato uini contineri negat.
HYPER OCHA, , exuperantia . Scaevola I.
pen. D. Qui pol. in pig. Si post primum contractum tuum , antequam aliam pecuniam tu crederes, eidem debitori Seius credidisset quinquaginta,& hypero cham huius rei quae tibi pignori data esset, debitor obligasset. Et infra, Vtrum tibi cederet pignoris hypcrocha. id est. Quati pluris est
pignus, quam debiti summa: quatenus precium pignoris debiti summam exuperat. HI PAETHRA, ύ παυθρα, uerbum e uerbo, subdialia. de quibus cognosce ex Vitruvis lib. I .cap. I . I Ociaperti, sub dio, aeris fruendi causa ornati. Vlianus l. I 2 . s. a r. De inst. uel inst. De uelis qus in ypaethris extenduntur, magis suppellectili adnumeranda. Ummius libro. 6. cap. io. Nostri aute hypaethras ambulationcs, XIllos appellant: quas Graeci dicunt.
id est succendere. Vip. l. i6.D.mandati . Quietus hospiti suo med: co mandasse diceretur, ut in hortis eius sphaeristerium N hypocausta,& quaeda ipsius ualetudini apta, sua impensa faceret. Idem i. s.f. r. D. de legat. & iid. lib. 32. Lignis legatis, quod comburendi caussa paratum est continetur: siue ad balnei calcfactionem, siue diaetarum hypocaustarum solebat uti. Hinc conclauia & cellae in quibus sunt opera fornacata, ubi frigoris uitandi
causa ignis accenditur, Hypocausta nominantur. HYPOTHECA, t πσθη , a uerbo : quasi
dicas supposita, subiecta oblipationi, & oblitieta. nam ut ait Marcianus inter pignus & b7pothecam tantum nominis sonus differt. l. s .in s. D. de pignoribus. quippe, cum alterum Graecum alterum Latinum sit. Iurisconsulti autem docendi caussa.& ut sitis quaeque res uocabulis demonstretur, pignoris appellationem ad res mobiles , hypothecae uero ad immobiles reserunt. l. si rem. s.f. 2. D. de pign.aei. f. item Semiana, 7. Inst. De actioni b. l. I. V. de pign. act.l. q. D. de pignorib.
ubi traditur Hypotheca proprie dici eius rei, quae
nuda couentione obligatur. Reperio etiam hanc
alteram inter Pignus de Hypotheca differentiam:
quod illud & pro rebus obligatis , &pro ipso
obligationis contractu saepe usurpatur: iis c uero tantii pro rebus suppositis. Cice. Epis. lib. x i ii. Praeterea Philotes Alabandensis i λαθικας Cluuio dedit: hae commisse sunt. Velim cures, ut aut de hypothecis decedat, easq; procuratoribus Cluuii tradat,aut pecuniam solvat. HYPOTHLCARI A actio, eadem que Quasi serviana,
dicitur quae cuiuis creditoti sui pignoris peΗz-
quendi causa conceditur. l. 3. D. ad exhib. d.S.7. De actionibus. HYPOTHECARIA sormula formula eius pacti, quo de pignore nuda conuentione obligando, ageb tur. l. s . q. II .R alibi persaepe, D. de pignorib. H Ypo TH ECA ni us creditor, qui sub hypotheca pecuniam credidit. l. I. s. scienaum. D. de separat.I.
1.C. de his qui in prior. Husci Nun , Hermolaus existimat idem esse quod uaticinium: ideii rubi humilis morum. Paulus L78.3. s. D. de legat .de s l. lib. et . Quin minus porro coracinum, aut hysginum , aut melinum suo nomine , quam coccum purpurave designatur ZFlorentinus liber isGIN v M.
Ac pNs haereditas dicitur, ant quam adita sit. l. i. D. de eces edict.l. deniq; , II. f. quaesitum . D. quod vi aut clam. l. S. D .uti poss.leg. l. I. D.de bo. possiar. IACENs dicitur ea res cuius dominus ignoratur. Vlpian. l. s. . . D. desim. Qui
alienum quid iacens lucri faciendi caussa sustulit, furti obstringitur.
IACTus passim pro iactura, quae nauium exonerandarum caussa fit. unde tit. Ad legem Rhodiam
de iactu. dicitur uelo etiam lactata in I. q. eod. tit. IANTH l Nus, ἰώθ- , uiolaceu . nam ιαν uiolam,
ιυ σι florem signiscat. Vide Plin. lib. 2 i. eap. 6. & S. Vlps.7o.S. s. D. de legat. Se sid. lib. 32. Purpurae autem appellatione omnis generis purpura contineri puto.sed coccum non continebitur. sacinum, & ianthinum continebitur. I Asoru Na1nus Iurisconsultus , Mediolani natus, Catonis Saccipapiensis auditor fuit. Papis ius ciuile annos amplius uiginti publice interpretatus est: magnosq, in eo iure scriptis suis copiola illustrando labores sustulit. Obiit ibidem anno. M. D. XIX. mense Aprili. ID Esτ, pro ueluti. Vlpia. laurisgentium,7.9. ait Praetor, 3. D. de pact. Pacta in perio iv in sunt, quoties paciscor ne a persona petatnod eit, ne a L.Mtio petam. idem i. si ex causJa,9 D de minoribu Et puto interdum permittendum, id est, si grande damnum sit minoris. Idem i. qui liberis, 3. D.de uulg. & pup. Sub conditione autem inititurunt si subiti tuat,id est,Si mihi liaeres eri r non alias,&c. ID Oxtus passim dicitur is, qui soluendo eli: unde Idoneus debitor,fideiussor, tutor: & Idonea nomina,quae Latine Bona dicuntur.l. 89. D.ad leg. Falc.l. I9.f. deniq;. D. ad Velleian. IDONEA cautio non uidetur, si neque fideiussor, neque pignora intercesserim. l. si mandatu , 39 .
138쪽
Ino v xt promissores plerunque non tam patrimonio, quam fide quoque aestimantur. l. si quis, I ia. D. de uerb. oblig. IDONIOR', aptior, accommodatior. Callistratus l. I 8. Detest. tui. Quod si plures satisdare parati sua t. tunc idonior praeferendus erit. Paulus i. r.
De pop.act. Si plures simul agant populi actione, Praetor eliget idoniorem. 1cru i s & aqua, uide Aqua & ignis: item Interdicere aqua & igni. Et hae ipsa de re I actantius lib. De
Orig.error. 2.cap. 2O.Substantia ignis, eator est,
inquit: aquae, humor. Recte igitur Ouid. Quippe, ubi temperiem sumpsere humorque calorq;, Concipiunt: & ab his oriuntur cuncta ducibus. Cumque sit ignis aquae pugnax , vapor humidus
omnes Res creat: &discors concordia seetibus apta est. Alterum enim quas masculinum elementum est, alterum quasi scemininum: alterum activum, alterum patibile . ideoque a ueteribus institutum est,iat sacramcnto ignis, R aquae nuptiarufoedera lanciantur: quod scelus animantium calore , & humore corporentur, atque animentur ad uitam. Cum enim confici omne animal ex anima& corpore, materia corporis in humore est,
animae in calore. quod ex ovium foetibus datur scirer quos crassi humoris plenos, nisi opifex c lor uerit , nec humor potest corporare, nec corpus animare. Exulibus quoque ignis N aqua interdici solebat .adhue enim uidebatur nefas quamuis malos, tamen homines supplicio capitis assicere . Interdicto gitur usu earum rerum, quibus uita constat hominum, perinde habebatur, ac si esset, qui eam sententiam exceperat, morte multatus: adeo ista duo elementa prima sunt habita, ut nec ortus hominis, nec sine his uitam crediderint posse constare. Haec Lactantius. I NOMINI A est nominis nota. M. Tullius de Rep. lib. . Censoris iudiciu nihil sere damnato affert, nisi ruborem. Itaque quod omnis ea iudicatio uersatur tantummodo in nomine, animaduersio illa Ignominia dicta est. Nonius. Ic Nora I NIos A missio est, quoties is qui militem ecastris mittit, addit nominatim ignominiae caussa se mittere.l. 2. D. qui nota infam. Ic NORANT I A facti, aut iuris: uide R RROR facti. ILICET, per συγκota dicitur. Sic Iudices de comsilio dimittebantur, supre ina dicta Pu praeco pronunciasset, Ilicet: quod significat ire licet. Haec
Don.in Adei. Ter. Dicebatur cita in funerib. consumpto cadauere,& collectis cineribus. unde Uergili. lib. s. Dixitq; novissima uerba: id est Ilicet: inquit Seruius . nam Valedicebatur post tumuli quoque peracta solennia. Idem, Varro dicit pyras idio cupresso cireudari propter grauem ustrinae odorem: ne offendatur populi circunstantis corona , quae tamdiu stabat respondens fletibus praesteae,id est principi planctuum, quamdiu consumpto cadaver & collectis cineribus diceretur nouissimum uerbam Ilicet, quod Ire licet significat .
ILLOTIs manib. negocium aggredi, est imperatu ac non satis instructum accedere. deducta locutione ex Deorum sacris, ad quae sine praeparati O-ne cuius pars erat manuum ablutio) nefas sui si set accedere. Hesiodo. in lib. cui tita est
orig. iur. Deinde si in foro caussas dicenti b. ii fas, ut ita dixerim, uidetii res se, nulla praefatione
saeta iudici rem exponere: quanto magis in te pretationem promittentibus inconvelliens erit omissis initiis atque origine non repetita,atque illotis, ut ita dixerim, manib. protinus materiam interpretationis tractare. id est, sine praeparatione, de praemunitione, atque anticipata quadam earum rerum cognitione, quae aditum ad iuris eo-gnitionem patefaciunt, uiamq; muniunt. IL Lv sT R E s , uide Dignitatum. I M AG I N A R IA dicuntur in iure, quae non uere, sed simulato & dicis caussa sunt. Hine Vlpianus in I. I 6. De reg. iur. In aginaria,inquit, uenditio non est precio accedente. Idem l . . . I. D. de manu .
Si seruus ab isnoto emptus sit, postea autem preeium suum obtulerit, ὸicendum erit non esse audiendum . ab initio enim hoc agi debet, ut imaginaria fieret uenditio, & per fidem contractus interemptorem & seruum agatur. Hine Mod stinus I. contractus, s q. D. de oblig.& act. Contractus imaginarii etiam in emptionibus iuris uinculum non obtinent, cum fides facti simulatur, non intercedente ueritate. Sic l. y S . D. de coni.
empl. l. I. D. de quaestion. l. q6. D. locat. l. I . in s.
IM M i s C E R E, uerbum est proprium eorum haeredu, qui sui sunt: cum haereditatem sua n amplectuntur. Cum enim non alitinae accedant, sed in familia sint , Adire non dicuntur: sed Imimiscere. l. impuberibus, t r.& l. cum bonis, 37. D. de acquiri haered .l. I. f. suo, l. 7. s. non sbium. D.de minorib. l. 8.& l. Io.C.de iuridelib. ΙM M i scE R E igitur suorum haeredum est Adire extraneorum : eaque sententia distinguuntur in l. 6.
s. si filius, D. de bon. lib. l. 7.s. restitutus, D.de
minorib. IMMITTI dicuntur ea quae in alienum immittuntur. Itaque IMMITTvNTvR tigna, quae in alienum sic proue-liuntur, ut aliquo Meo requiescant: id est imp
139쪽
IMMIssvM , uide Proiectum. IMMiTTERE sumum, uide Castaria taberna. IMMOLITus , in aedificatus. Verbum hoc usurpatur in lege Peducea de Limitibus, Ne quis eos limites decumanos obsepito, neve quid in eis immolitii,
neve quid ἰibi positum habeto. Item apud Liuili
lib. 3 9. Aqua publicam omnem in priuatum aedificium aut agrum fluentem ademerunt, & quae in loca publica inaediscata, immolitave priuati habebant , intra dies triginta demoliti sunt.
IMA v Ni TAs , uide Munus. Mune, inquit Festus, significat certum & ossiciosum. unde ex contrario Immunis dicitur, qui nullo fungitur onicio. IMO I. ENs I s, uide Ioannes Imolentis. IMPENDivM, Varro De lingua iv. sic exponit: Copendium,quod cum compenditur, una sit . a quo usura quod in sortem accedebat, impendium appellatu: qilae cum accederet ad fortem ex illa usura dicta, ut sors quod suum sit sorte. Et lib. s. Ad hoc pecunia, que in sanore, sors csi, impendium quod inter se iungat. Apparet ex his, impendium esse pecuniam qus impenditur alicui ut fructu aD
serat . Cice.ad Atti c. v I . Ita li ut tutela cogito me abdicare, aut,ut pro Glabrione Scevola foenus &impendiu recutire. Si e Impendium dicitur quod in agro seritur. Idem in Bruto,Seremus igitur aliquid, tanqua in inculto & derelicto solo: quod ita diligenter colemus, ut i inpendijs etiam augere possimus largitatem tui muneris: modo idem noster animus cssicere possit quod ager, qui cti multos annos quieuit, uberiores afferre fruges solet. Rus cum ita sint, uidendum in illo loco libri Desenectute, ecquid aptius legeretur I MPEN D I vM,
quam IM DE Rivri . Habent enim rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium : nec unquam sine usura reddit quod accedit. Impendiuautem Zeno Imp. Graecus. ξροπιυπιν in Iure ciuili appellauit. IMPENsAE necessariae sunt, inquit Paulus, quae si sactae non sint, res aut poritura:, aut deterior futura sit. Vtiles impensas esse Fulcinius ait, quae ineliorem dotem faciant, non deteriorem esse non sinant : ex quibus reditus mulieri acquiratur. Voluptuariae sunt,quae speciem duntaxat ornant, noetiam fructum augent: ut sunt uiridia, & aquae sa- Iientes, i. 79.D. de uerb. signi f. l. i. & l. i . o. de impeti. in res dot. IMPENsAE necessariae sunt, quibus non factis dos deterior futura est: veluti si quis ruinosa ς aedes resecerit. Vtiles sunt, quibus non factis quidem, leterior dos non suerit: factis autem, fructuosiordos effecta est: veluti si uincta di oliveta secerit. Voluptuosae sunt, quibus neque omissis deteriordos fieret, neque factis fructuosior effecta est:
quod euenit in uiridatiis, & pictorijs, similibus virebus. Vlpia n. cap. Inst.Vr.
IMPERANT Es pro parentes, passiva significatione Alfenu dixisse Alciatus putat in l. 26. D. de Oper. lib. Medicus libertus, quod putaret, si liberti sui
medicinam non facerent, multo plures imperantes sibi habituru , postulabat ut sequerentur se,n que opus facerent.Sed non est nouum medicis ueteres imperasse: quum serui picnq; ut satis constat) medicinam facerent :& Facere medicinam propriE Pliarmacopolae dicantur, quorum etiam tabernae Romae medicinae ut ex Plauto constat appellabantur. IMPERATO Ri s nomen stante Repu. iis solis tribuebatur,qui, cum suis auspicijs exercitu ducerent, aliquot hostili millia in acie ceciderant. tum enim repentu acclamatione militu eo nomine decora bantur , laureamq; tum in fascibus, tum in literis quas Roma mittebant, usurpabant. Vt aut perpetuum Imperatoris nomen alicui tribueretur, primum Iulii Caesaris exemplo factu est, quem Suetonius scribit imperatoris iraenomen perpetuu , de cognomen Patris patriae a Senatu accepisse. Ex quo intelligi potest, ueterii consuetudine in eo immutata suisse, quod cum illi cognominis loco Imperatoris titulu ascriberet, veluti Cn. Pompe ius Imper.C.Caesar primo loco, tanquam praeno incillud sic usurpauit: IMP. C. IULIUS CAESAR . Qua de re scripsi copiose in sit. Institui. IMP E Ri v M , est potestas a populo, stante R epublio post uero ab imperatore, nominatim alicui sic data,ut ipse pro suo iure si comitium quid sit animaduertat. Iraq; Imperiij habere magistratus dicuntur, qui & coercere aliquem possint, de iubereia carcerem duci: quales sunt Consules, l)resecti,
enim magistratus diculur, qui nec imperium nec potestate habet. l. nee magistratib., a. D. deantur.
IMPE Ri ubi autem aut merii est, aut mixtum. Me
rum est imperitu ,habere gladii potestatem ad animaduertendum in facinorosos homines , quod etiam Potestas appellatur. Mixtum est imperiit,
cui etiam Iurisdictio inest, quod in danda bon rum i ossessione consistit. Iurisdictio est etiam iudici, dandi licenti assis. D. de Iuti M. quem locum
IMPE Riv i aliud merum dicitur , aliud mixtu. Merum Vip. appellati, quod ad publiea iudicia pertinet, ac proinde proprium corii est, qui ea iudicia exercere possunt cinie in urbe,siue in prouincia:ut Quaesitorum n urbe di Presecti urbi ac Presecti praetorio: in prouinciis Prssidum,Proconsulum,
l)ropraetorii. Metum aut iccirco nominatur, P a
iurisdictione sectetu, purii, & uacuu sit: non quo nemo qui merum imperium habeat, iuris etiam dicendi potestatem habere possit. nam in prouinciis quicunq; merum liabet imperium, is etiam iurisdictionem habet in urbe uero Qua sitores rerum capitalium merum habet duntaxat, omnisq; iurisdictionis expers. Sed cum de imperio disputatur, siue de uno aliquo magistratu agatur,siue de
diuersis, id quod ad capitalium erum administrationem
140쪽
stration pertinet, ab eo quod rerum priuatam proprium est, secernendum est. Mixtum autem dicitur,quod ad utrasque res Se capitales scilicet,& priuatas pertinet. hinc Vlpia. Mixtum est, ii
ruit, cui etiam iurisdictio in est: quae, ut in l. r.
ixerat, ad bonorum possessiones dandas, tui
res pupillis, iudices litigatoribus constituendos pertinet. Quapropter intelligit usqueaded aliud esse imperium, aliud Iurisdictionem , ut neque quicunque imperium habet, iurisdictionem habeat , neque rursus quicunque iurisdictionem habet, imperium habeat. nam Quaesitores qui merum in urbe imperium habent, id est rerum capitalium quaestiones exercent, ius de priuatis rebus non dicunt. Quaestoica autem, Masistratuum in prouinciis comites de quorum osticio vip. ini. imperium disputat, ut ex inscriptione licet intelligere item legati. roconsulum, iurisdictionem
rerum priuatarum sabent, impegium aut ςm pro-l rid non habent. cum enim quid imperant, ue
uti cum possideri iubent,aut pignora capi, alieni potius, quam sui imperii ui ac potestate hoc faciaunt: nimirum eius cui famnium imperium in prouincia tributum est. Atque haec quidem ita se habent. verum illucs simul intellisendum est, luris. dictionis uerbum ab Vlpiano ind. l. imperium, stricte de anguste usiarpari, pro ea quae ad Privatas res duntaxat pertinet: cum satis constet,etiam
ad rerum capitalium iudicia, ct omnia denique Magistratuum acta ac decreta pertinere. quod ex uno Asconij loco licebit intelligi. nam ubi de Scauri iudicio repetundarum loquitur, ita scribit: Cato Praetor iudicium, quia aestate agebatur, sine tunica excreuit, campestri sub toga cinctus, in forum quoque sic descenderat, iusque dicebat. Item Colum. lib. 11. Quod nunc scilicet faciunt magistratus, assidua iurisdictione ui in legueustodientes.
IMPETIGINEs , pustulae pruritu corpus infestantes: quarum genera quatuor Corn. Cels lib. s .deseribit. Hinc Impetisinosus, impctigine affectus. Vip. .f. I. D.de edit .edict. Trebat.ait, impetiginosum morbum non esse, si eo membro ubi impetigo est et,aeque recte utatur.
Isi pici A leguntur apud Vlp.in L 2 s.f. I. D. deaut. arg. opinor, pro falciolis quibus mulierum crines
alligantur, quasi ad pilos pertinentes. Fasciae, inquit, crurales, pedalesque, & impilia uestis loco sunt: quia partem corporis uestiunt. Varro Testam hanc fasciolam appellat. IMPLERE intentionem siue petitionem Iurisconsulti dicuntur, pro id quod intenditur probare, ac
planum facere . itemque Implere exceptionem. l. Penui .f. I . D. de excepi. rei iudi c. l. I9. D. de excep. l. 2 r .C.de rei uindic. Dicitur & Implere, prς-
ei se pro id quod positum est, probare. l. I.l. 2 3.C.
de probat. l. 3 .C. de non num. pecvn.
IMPosa IBI LIs. imeo de Iulianus uitasse uidetur, quum Graecum uerbum usurparunt. hic quidem in I. Io g. i . D. de les. & s dei c. lib. 3 o. 6-ατος conditio pro non scripta habetur. ille in . l. 2 o. D. de cond. Instit. conditio,inquit, pro noscripta accipienda est. IMPossi niLIs conditio habetur, ait Imp. cui notura impedimento est, quo minus cxistat. ueluti
si quis ita dixerit, Si digito coelum attigero, darespondes e S. 1 De inutil. stip.
IMPva s dicitur mas minor annis x IIII. Demina uero minor x l 1.I. ult.C. quand. tui. esse dc sin. g. i. Qui b. mod. tui. sin. Macro. lib. Satur. I. p. v I.
Post annos bis septem, ipsa aetas necessitate pubescit . tunc enim moueri incipit uis generationis in masculis,& purgatio sceminarum. Tertuli lib. De uirgin . ueland . Tempus etiam Ethnici obse uant,ut ex lege naturae iura sua aetatibus reddant. nam forminas quidem a x ii .annis: masculii uerba duobus amplius ad negocia mittunt: pubertate in annis, non sponsalibus aut nuptijs decernetes.
IN acceptum ferre opus publicum faciendum,apud Macria in l. 7. D. de leg. Iul. repet. est perscribere in codice operia locatoru, opus illud esse ex lege, id est ex pactione redemptionis locationisq; perfectum. Id quod lex Iulia seri prius uetabat, qua opus persectum ac probatum csset. IN assem uendere, idem quod in solidum uendere. Modest. l. 9. D. ciuib. mod. pig. Titius Sempronio
fundum pignori dedit, & eudem fundum postea C. Seio pignori dedit: atq; ita idem Titius Sem pronio de Seio tandum eundem in assem uedidit,uibus pignori antὰ dederat in solidum singulis.
te rem soli ex asse possdere, cui opponitur Pro parte, apud Macrum in l. pen. D. qui satis d. copEt in assem creditoribus sitis facere, cui Opponitur In aliquid, l. I .D.de separat. IN bonis latum alicuius semus est, uelut hoc modo, Si ciuis Romanus a ciue R. scruum emerit, isque
traditus ei st, neque tamen mancipatus ei, neque
in iure cessus,neq; ab ipso anno possessus sit. nam
quandiu hora quid fiat,is seruus in bonis quidem
emptoris est, ex iure Quiritium autem uenditoris est. Ulpian. tit. I.
I ti bonis, uide Ex bonis. Is capita, aut In stirpes diuisonem seri plerunque
in iure legimus. ut in l. 2.&.3.C. de suis de legit. l. Papinia. 8. D. de inoff. test. In capita autem diuidi dicitur haereditas, quae tot in partes quot succedentium capita sunt id est, personae diuiditur:
ut singulis personis singulae partes attribuantur. In stirpes uero,cum tot in partes diuiditur, quot suorum naturalium,ex quibus succedanei extant, capita suere.
I N Capitolium ascendere, formula est conditionis apud Iuris nostri consultos peruulgata, quam ex triumphantium more deductam arbitror: quasi quis dicat, Si triumphans in Capitolium ascenderit. Cicero Verrina 7. At etiam qui triumphant.