장음표시 사용
161쪽
peratorum tribus in libris dispersas, quos G regorianum, Hermogenianum,& Theodosianum appellabant,adhibito delectu unum in librum e ceruauit, quem Codicem constitutionum Latine inscripsit. Id autem anno imperia sui secundo, Decio Coc indictione v ii . conlectum fuisse, I stinian .in ea costitutione testatur,quae eli de Iustinianeo eodice eo firmando,ad Menam Praesectum praeci uio. xv l .Calen. Maias data, Anno D. xx I x. Anno insequeti, Lampadio & Oreste Coss. Tribonianus Graecis hominibus sedecim, qui tu Iurisprudentiae laude praeter caeteros florebant, Imperatoris mandatu ad laboris societatem adscitis,ueterum Iurisconsultorum scripta uniuersa in Principis palatium deportata pertractare, negociumque eapcssere instituit . ut ex l mperatoris constitutione de uetere iure enucleando ad Tribonianum scripta de x lii I. Cal. Ian. data, intelligitur. quumque annum iam in hoc opere coficiendo tertium elaborarent,ae iam iamq;ad exitum perducturi essent,ccce aliud ab eode in Imp. mandatum. ut quum essent elemcta quaeda huius disciplinae antiquis ab Iurisco sultis tradita, ex iis elementis Tribon Theophilo ac Dorol. socijs atue adiutorib.adhibitis Insti. exprimeret. cui maato quii ab ipso studiose obtemperatum esset, eodem ipso ann. x I. Cal. Deccm Iustiniano I tr. Co anno a Christo N. D.xxxi iii. Iuris ciuilis institutiones libris Ir I I .expositae in lucem coi spectumque hominum peruenerunt. paucisq; ite post diebus, hoc est xvi I.Cal. Ian. L. Digest siue Pandestinominibus inscripti libri: in quibus Iurisconsultorum scripta omnia qua commodum illis sedecim uiris ullum erat,circucisa atq; amputata,ita in arctu angustumq; contracta erat, ut ex librorum duum milliu numero, quinctuaginta tatum:ex uersuum tricies centenis millibus, centu
quinquaginta millia dia taxat redierint. Ita Tribonianus negoctu hoc quod mira considentia, illis praesertim ut es socijs di administris quorum nemo quantu sane Latine quaeda illoru epistoli nobis praebent existimandi copiam, uel Latinis lit ris eruditus, uel ulla magna ingenii Iaude praeditus fuit hoc inquam negocium quod ita confiderer aggressus erat,sane celeriter ac perbrevi admodum tempore consecit. nam triennii dunta-dit spacium hoc in tanto tamq: arduo difficiliq;
opere consumptum esse, Imperator ipse non uno loco testatur. Hac nimirum ratione cum duodecim tabularum, aliaeq; leges innumerabiles, tum edicta Praetorum perpetua,& in utraq; praeclari iurisconsultoriim commentarii, eorum deni'; resposa innumera utpote quibus esset nulla relicta
in iudici,s auctoritas b nominibus Graeculis cotempta atq; abiecta, facile perbrevi spacio intemciderunt. Anno uertente qui a Christo nato quingentesimus trigesimusquintus numerabatur, Imperi; vero Iustiniani octauus,quo anno quartumide Iustinianus eu Paulino consulatum gerebat, eiusde Imperatoris complures extarent uariis de rebus constitutiones in his eae quae Quinquaginta Decisiones vulgo nominatur, post superiorem illam Codicis cditione promulgatae,ide Tribonianus sociis quatuor laboris adhibitis, Imporatoris mandatu Codicem illum quem diximus constitutionum reconcinandi, suscepit: partim ut posteriores eo stitutiones illum in libria re se
rentur, partim ut cauae ex superioribus mutatae atque abrogatae suis lent, eodem ex libro tollerentur. qua de re constitutio Imperatoris extat, De emendatione Coclicis,& secuda eius editionem scripta,& xv r. l.Deccinb. data . Itaq; tres pOstea lustiniani imperio legii libri vulgo habiti fuere: Pandectarum,institutionum,& Codicis con stitutionum,qui nunc praecise Codex nomina tur . quibus ad extremis quartus earum quae p.
stea per omne Iustiniani imperita scriptae sunt,adiectus suit: quas modo Nouellas, modo Autheritica vulgo nominamus. Atque haec quidem quae ad Iustiniani multo maximii ac memorabile in libris Iurisconsultoru circuncidendis facinus attinebant, quantu ex ipsius scriptis intelligere potuimus demonstrata uint. Uxore idem Imperator habuit Theodoram nomine,animo magno mulierem: cuius de uirtute superius comemorauimus.
Eam ille maximis quibusq; de rebus in consilia plurimum adhibebat.quoὸ ipse idem quibusdam
in suis constitutionibus Novellis profitetur .uideturq; ipsius auctoritate ac suasu inductus, multita quae populi Ro. legibus minus ad mulierum S ratiam accommodate constituta erant,correxisse.eiq; sexui omnibus in iuris ciuilis partibus maiorem in modum gratificatus esse. In iureiurando quod iis deserebatur qui Rei p. procurati nem aliquam inibant,hoc praescriptum erat, ut Theodorae Imperatoris conitigi ac potentiae obsequi una, fidem, conscientiamq; suam probarent. Duxisse illam traditur anno imperis sui secundo. habuisseq; in matrimonio annos unum & ui ti,tres menses. Religionem Christianam pie iameteq;coluit. liquidem erratium opinionum qui bis tum Ecclesia Christiana tanquam tempestatibus quibusdam agitabatur,uindicem se acerrimum , inimicissimuma; praebuit. na m & Porphyris x Eut1chetis, Nestorijq; impias & sceleratas opiniones repudiauit: ac religionis nostre de triplici in Deo persona sententia integerrime constat tissimeq; defendit. Postreii id que in Concilio N iceno eadem de religione conuenerant, arctissi
me retinuit. Imperauit ann. xxx II X. M .v II. D. x.
uixit octoginta quatuor, plus minus: mctisq; errore multo ante a flectus, lustino ex filia nepote Imperatore designato,uita est functus. IusTIN vs adoptiuus pater Iustiniani, que patrem
suu ide appellat. 6. 3 . De donat. li. Inst. it. de alijs quibusdam locis, natione Thrasi uit, sine imaginibus,
162쪽
nibus,sine tribu introq; parente ignobilis: a ten ris annis suum eustos,deinde boum, post lignarii cuiusdam minister, natus annos sedecim militare coepit: promptus inanu, & doctus hostem ferire, sortem mutauit, princeps ordinis suit,& hinc promotus Comes factus eli mortuo Ana isto ad euAmantius spado libertus superioris Augusti ditissimus uenit, magnam uim pecuniarum secum s rens rorauitq; ut in toto exercitu ductoribus &militibus partiretur ,&ipse acciperet quantum uellet,promitteret donatiuum per lingula capita:& longe maius quam priores secerunt, si Theocritianum imperatorem legissent. Pecunia satis integrὰ soluta est, non ad uotum Amantii, sed Iustini, qui pro se suffragia caute emit. Itaq; cu princeps Eligeretur, nemine disceptante, Iustinus pronunciatus est:quem Curuli acceptum sella. diademate ornatum, adorauerunt omnes. In Oriente Iustinus sororis suae silium Iustinianum Consulem se- . est cum Valerio collega, qui consulatus contra legem Marciani adeo insignis suit ludis atq; muneribus, ut facile priores superauerit. Anno Imperii eius nono,Calen. April. Iustinianum adoptauit, consortem Imperil fecit, quarto post mense dccessit Imperauit an . t x. mens. l . Mavortio Consulae. Hae e ex Pomponii Laeti Epitome. IUSTINI AN I noui prii num nomen iuris civilis studiosorum, quo anno suoru studiorum primo docorabantur. uide Dupondii. Ius T i et I A est habitus animi,eommuni utilitate conseruata,suam cuiq: tribuens dignitatem: ait Cie.
lib. De inuent. 2. Quo sane pertinet illa Tryphonini disputatio nobilis in l. 3 I. D. depos. Et probo, inquit,hane esse iustitiam, quae suum cuiq; ita tribuit , ut no distrabatur ab ullius personae iustiore repetitione.
Ius T iTI A est constans Z perpetua uoluntas ius Quoiq; tribuendi .L 1 o. D. de iust. & iur. Vbi non tribuendi, sed tribuens legendum esse, uel hine licet intelligatur, quod iniustitia non est v luntas adimendi, sed adimens. Hanc autem ueram esse uirtutis desinitionem , ipsa uerbi notatio de- cIarat. nam iustitia ex eo dicta est, quod cuiq: iussistat. Itaq; negat Cotta lib. De nat. deorum t. ibi Iustitiam esse, ubi ius est nullum. Est enim, inquit pietas, iustitia aduersus deos: cum quibus quid potest nobis este iuris, cum homini nulla cum Deost communitasλ Vlpianum autem illo in loco a bitror non uirtutem habitumq; humanum, ted ea uam ueteres Deam, Iovisq; filiam ficiebant,d nisse: primlim quam eodem in loco scribit Iuri L consultos esse sacerdotes Iusti tiae. sic enim locum illum i nterpretor,ut uerba haec nam ut eleganter Celsus definit, lus est ars aequi & boni parenthesi
concludantur:& relativum Cuius non ad ius, sed ad Iustitiam reseratur . non enim artis iuris, quae
illic definitur,ulli sunt sacerdotes, sed illius Deae Iouis filiae. Qucte cum Iurisconsulti Iustitiae sint
sacerdotes sacerdotes autem non uirtutum humanarum dicantur, sed deorum:eo loco Deam illam
dest tibi est uerisimile. praeterea i us quod constat aequi di boni praeceptionibus,a Iustitia descendere, atq; appellari scribit ibidem Vlpianus: de iurix disciplina, librisq; his nostris intelligens. quod si
ita est, aut ab humana, aut a diuina Iustitia descendat necesse est.ab humaria autem non potest,quia nunquam in hac uita petr secta est. Voluntas enim illa quae si perficeretur,habitu sinc proinde uirtus appellaretur,semper manet in sua,ur ita dica, adolescentia,neq; unquam perficitur. Regilla autem
iusti & iniusti tradi ab illa impersecta re imbecil-Ia natura non potest. quod etia Horatius his uer-sb. signiscat. Nec natura potest iusto secernere mutuum, Dividat ut bona dure r*fugienda petendis, Sequitur ergo ut a diuina Iustitia quae persecta 8e absoluta est, ius hoc nostrum descendat, quo praeceptiones suum cuiq; tribuendi,& regulae iusti atque iniusti continentur.Ed accedit quod iustitia quae humana uirtus est non praeceptio, sed obse uatio iuris est: ut Cic.lib. De legib. i . declara imbi ait Iustitiam esse obtemperationem scriptis legibus, institutisq; populorum: qua de caussa Fabri-i eius & Aristides iusti nominati sunt.
ALENDAE, inquit Varro,pri mi dies mensium nominati, ab eo, quod his diebus Kalentur K dies mensis Nonae a Pontificibus, quintanaeve,an septimanae snt future. Quinq; Glo Iuno Nouella. Septem rato Iuno Nouella. Haec ille in v. De lin. Latin. Macrob. autem in 1. Saturn.sc et Priscis temporibus antequam fasti a Cn. Flauio scriba inuitis patribus in omnium notitiam pro . detentur, Pontifici minori haec prouincia de legebatur.ut nouae lunae primum obseruarct aspecturuissimq; Regi sacrificulo nunciaret. Itaq; sacrificio a Rege & minore Pontifice celebrat de P5tifex, halata, id est uocata in Capitolium plebe, quot numero dies a Glandis ad Nonas superes- sint,pronunc labat: & quintanas quide,quinquies dicto uerbo Κso e septimanas repetito septies praedicebat . Et hunc diem qui ex his diebus qui Glarentur primus esset , placuit Kalendas
KALENDAE primae, secunda,lertiae, quintae, dies putantur a Iurisconsultis pro uno,da obus, tribus,&m: mensibus Celsus L liber, 3 9. s. si ita, De hae. Titius si intra tertias Kalen. nauis ex Asia venerit haeres esto. Vlp. l. I. s. si qui . De uerbor. oblig. Si ita interrogatus intra Kalend. quintas, responderit Dabo iuibus: non obligatur. Ma tis.lib. I.
163쪽
inque intra, puto, septimas Kalendas Mortes bra tibi qwituor dederun t. Video tamen Catone in re rustica ptimas Kal.dicere, pro Primo die cuiusq; mensis. ΚΑL EN ia An ivxi dictus codex pecuniarum occupararum, id est scenori collocatarum: quia Kalendis foenori dabantur:& patresfa. calendarum nomine praescripto,debitorum nomina perscribebant. Seneca lib.xi ii. epist. Diuitem illum putas, quia in omnibus prouinciis era i , quia magnus ei Κ lendarii liber uoluitur. Horat. Epo. o. Omnem relegit Idibus pecuniam: Querit Kalendis ponere. Mart. v I I I. Epig. Superba denses arca palleat nummis, Centum explicetur pagina Kalendatam. Quemadmodum autem collocabantur Kalendis pecuniae, sic etiam exigebantur qua de causa triuites di celeres appellantur. Horat. Sat. Il I. lib. I. Qui nisi cum tristes misero uenere Kalendae.
Ouid. lib. i l. De re med.amor.
Qui puteal,Ianumque timpi, celeresq; Kalendas, Torqueat hunc aeris mutua summa Di Plutareh. in lib.mu τοῦ - δαν- ω . Ο ,αι -
Hinc KALs N D A R i o praepositus seruus, in I. pen. D. de reb. credit .pria foenerandis exigendisq; pecuniis.. Et
D delegat. tertio. Hinc KALEND ARrodestinatae pecuniae, id est scenerationi .l. 62. D. delegat. tertio. in Kalendarium coue
s a pecunia,id est,farne rationi. l . 9. f. negligetiae. D.de adnasn.tui. Sic accipitur Kalendarii noinenin l. ult. D. de pecul.l 6.D.de inst. uel inst. l. 3. C. de compensat. Luit. De munerib.& honorib.de alibi persaepe .
KAL. I AN vAR. primum armi die factum Plutarchus scribit in Problem. quod eo die primi Constites Regibus exactis creati sent. Vnde etiam instit tum constat, ut Consules deinceps omnes eo die magistratum inirent. Eundem Kal. diem sestumae religiosum suiste, solennemqtie strenis dandis, Sueton. in Augusto his uerbis significat: Item Kalen.Ian. strenam in Capitolio etiam absenti mittebam. Et in Tiberior Item strenarum comme cium prohibuit edicto, ne ultra Kal. Ian. exerceletur.Consuevcrat quid rupta strenam,& de manu reddere: sed offensus interpellari se toto mense ab iis qui potestatem sivi die festo non habuis
s. λ ες α χοῖ Acosui . id est, Primo anni die accedentes ad Augustum munera illi afferebant, alii maiora, alij minora, ipse autem uicissim illis aut tantundem, aut etiam amplius dabat, neque sollini Senatoribus, sed etiam aliis. Scribit etiam Dio .li. L v r i moris fuisse inde ab Augusti tempori b. ut Kal. Ian. in acta Imperatoris iuraretur. Post Kalend. autem Ian. die tertio. pro salute
Principis uota suscipi solita, scribit Caius in l. si caluitur,23 3. D. de uerb. sig Se Plutarch. qui Ci
--Huid est, Tertio die nouarum Kalendarum, qua die nunc magistratus uota faciunt, & sacrificant pro salute Principis. KAL. MARTii primus olim dies fuit. Itaque igne nouum Vestae aris incendebant, ut incipiente anno cura denuo seruandi nouati ignis occiperet. Eodem mense mercedes exoluebant magistris, quas completus annus deberi fecit. Comitia auspicabamur, uectigalia locabant. Hge Macrob.
I. Satur. ca. Ir . Constat etiam munera, quae str
nae dicebantur, olim eo die mitti solita. Unde illud apud Pomeo.l. sed si .s i. g. si uir, D. de donat. int. uir. de ux. Si uir uxori munus immodicum Kalend. Martiis, aut natali die dedisset, donatio est. Tibull. lib. III. Martis Romani festa uenere Kalentae, Exoriens nostris hic fuit aranus auis.
Et vaga tunc certa discurrunt undique pompa: Perque uias urbis munera, perque domos.
Plaut. in Milit. glorios, Da mihi uitiasse H qii
mittam cum Martiae uenelim. Martias Kalendas,
inquit Festus, celebrabant, quod eo die Iunians Lucinae aedes coli ecepta est Unde Tibuli lib. . Saespitia est tibi culta tuis Mars magne Kalendis. Spectatum e coelo,si sapis, ipsie ueni. Servius autem inuri 1. Aen. Martiae,inquit,Kalendae, eminis dicatae sunt Horat. Marti s caelebs quid agam Kalendise Iuuena Munera semineis tractas secreta Ralemys. Haec Seruius. iisdem ςtiam Kalendis pensiones agrorum praestari solitas, patet ex I. defuncta, s8. D. De ulu se. se l. tertia, i9. C. TH. de exactionib. quippe cum anni initium apud antiquos fuisset. . KALEND. Quintiles,sive Iuliae conductionibus prediorum solennes fuerunt. l. qui balneum, 2. D.
Qui pol. in pig. hab. Qui balneum ex Kal. proximis conduxerat, pactus erat, ut homo Eros pignori locatori esset,donecanercedes soluerentur. ideante Kal. Iulias eundem Erotem alii ob pecuniam
ereditam pignori dedit. & Paulo post: Licet eo tepore homo pignori datus esset, quo nondum quiequam pro conductione deberetur. Item in l. cum in plures, clo. D. locati. & l.cum ab eo, qr. D. de coni. empl. l. cuin precatio, I 2. D. de precar. Martial. x I l. epigram. O Iuliarum dedecus Kalendarum. Uidi Vacerra, sarcinas tuas uit Q s
164쪽
stuas non retento pensione pro bina Portabat uxor. Cic. H. epist .ad in Frat. Domus tibi ad lucum Pisonis Luciniana conducta est: sed ut spero paucis mesbus post Kal. Quintiles in tuam commigrabis. Sueton. in Tranquill . Senatori latum clauum ademit, quem cognoui Lset sub Kal. Iulii demigrasse in hortos, quo uilius
post diem aedes in urbe conduceret.
I A B p s, terrae hiatus,clia sima a labendo dicta. Up. l. I s.f. I. D. locati, Sed etsi labes facta sit, omnem fructum tulerit, damnum coloni non esse.Cic.lib. de divin. t. Dei -ta etiam ad Senatum labes agri Privernatis,quum ad infinitam altitudinem terra desedisset, A puliaque maximis terrae motibus c quallata esset.
LACvs est, inquit Vlp. quod perpetua habet aqua.
LACus, pro uase torculario, in quod multum expressum influit. Vip. l. 2 7. f. 22. D. ad leg. Aquit. Item si tectori locaueris lacum uino plenum cu-radum, de ille eum pertudit ut uinum sit effusum. Columella lib. I 2.ea. 29.de Varro lib. De rust . .
LANCE delicio diectatur apud antiquos: quia quiseratum ibat quaerere in domo aliena, licio cinctus intrabat, lancemque ante oculos tenebat propter matrum iamiliae aut uirginum presentiam.
Festus.Suspicor tamen id fuisse,qu M per simulationem religionis amicti licio sacerdotes deprehendere solebant, quum panem aeti te lapide conditum, Ac in lance ceremoniae ea ulla delatum, eum qui surti suspectus erat deuorare iubebant. Qua de re Dioscoridis uerba subscribemus,
que Aetites deprehendit, si quis in pane condituesserat: fur enim mansum deuorare non poterit: quinetiam concoctus larem coarguit, quippe decocta cum eo deuorare non poterit. Eius autem rei rationem opinor esse,quod cum metu affectis fauces angustarentur,tum etiam puluis aeticis deuotandi dissicultatem affert. Iam uero quo maior adhiberetur terro relisionem quoque intempostam cst uerisimile: ut sacerdos licio amictus, panem aetite lapide conditum in lance cerem niae caussa deferens ei qui furti suspectus erat,devorandum offerret. Similiter autem licio transuerso cinctos nisse qui magistratib. ministrabant, Gell.auctor est lib. x i I .ca. t t. Atque haec quidem mea fuit Mim sententia: post uero ex Plat viis li. de Le. x ii. aliud didici, de quo ex nostiis
in Instit .eommentari s cognosces. LANIPENDI A, quae lanearum uestium textorib.lanam pendit ac distribuit. Pompon.l. 3 i. D. de donat. int. uir. Neque impedire quod in ea re uxor tanquam lanipendia suerit,di uiri negocium pro
LAPID I C l NAE, aut Ia picae dinae, loca caesis lapidibus exacta. Graeci λατομαι, α, ar mi appellant: unde uocabulum fictum apparet. ut eorrupte legi uulgo uideatur Lapidicinae: cum apud alios atactores,tu apud Iurisconsultos in l. 9.s. 2.& l. II. b. . D.de usu ses. Ir. D. detur. do t.
LAPiLLI a gemmis quid differant, uide G pMMAE. LAR Es, dii erant quos pater quisque familias cum familia sua priuatim aliqua in )omus suae parte
colebat. His ara di focus conlectatus erat. ex quo
illud, Pro aris & socis pugnare. item illud Celsi I. 3 8. D. de rei uin. Finge pauperem, qui si reddere id cogatur, laribus, sepulcris auitis carendum habeat L As CivIA , incontinentia, petulantia quaedam hominis alacritate nimia intemperantis. Vip. l. s. I.
D.ad leg. Corne l. de sicari Quum quidam per lasciuiam caussam mortis praebuisset, ueluti si quis cantharidas alicui Veneris excitandae caussa dederit. Idem l .ls.f. l . D. locati, Idemque dicendum si exercitus praeteriens per lasciuiam aliquid abstulit. LANER, cuius Paulus meminit in I. S. D. depen. legat. succus est uirgulti eius quod Latini laserpitium, C raeci σίλφιον uocant: magnificus in usu medicamentisqtie,& ad pondus argentei denarii p senu ut Plin .scribit lib. I9. cap. 3. Lasetis meminit etiam Marcian.in l. 16.9.6.D. de publicam. LATA culpa est, inquit Vlp. nimia negligentia: id est non intelligere quod omnes intella gut. l. 2 s. D. de uerb. fg uide Culpa.LATAE culpae sinis est, non intelligere id quod omnes intelligunt: ait Paulus in . l. 2as. D. deuect fg. LATER ALIA uiatoria,capsulae uidentur esse in qui. ad ephippium utrinque loro suspensi sca quae nobis in itinere necessaria sunt,recondimus. Scaeuo Ia L ior D. de legat. de sid. 3 2. Uxori meae latera. lia mea uiatoria, & quicquid in his coditum erit, quae membranulis mea manu scriptis continebantur. Item, Hic chirographa debitorum & pecuniam quum esset pro se nurus in urbem, in later libus condidit. Item, Alia chirographa prediora& pecuniam in lateralia condidit. LATERE hoe, & Latere contrario Iuriscosulti usurpant quum duae contrariae siuat certi generis spoetes quarum contraria ratio est. ueluti in l. ii 8.D.de uerb. obligat. ubi de contractu stipulationis agitur, cuius duae esse possunt in eodem homine
species: si promittat scilicet,& si stipuletur. Papinianus autem hoc significans,quod ad stipulati nem hominis liberi pertinet, sic loquitur: Hoc ita
165쪽
que latere, fructuario senso eomparabitur . nam utcrqii ea possessore stipulans, non obligata.ex c trario uero latare, id est si promittat, no comparabitor .hic emin obligatur: ille non obligat. Similiter Vlp.in l. ii . D.de damn .inf. ubi de pignerati tio creditore disputat .utrum ipse cauere, an ci caueri debeat nam quum de illo di xillet, Quae species, inquit, est in contrario latere apud Marcellum agitata, an creditori pignerat itio raucri de beat. Ergo duo contraria accidentia , actionis scialicet & perpestionis ut obligare aut obligari, cautionem dare aut accipere, duo latera contraria linristonsulti appellant. Eandem usurpat locutione Papi. I. y.s r. a.de fideiuss.& mand .
LAT NAc feriae. Pompon.l. 2 i T. D.de orig. iuri Quoties autem ni agistratus extra urbem proficiscuntur,unus relinquitur,qui iiis dicat. is uocatur
Praeiectus urbi. qui presectus olim coniti tuebatur : postea sere Latinarum feriarum causa introductus est.& quotannis obseruatur. haec ille. COlebrabantur hae seriae a Latinis ei uitatib. septem di quadraginta, quaecum populo R. in Albanum
montem quotannis conueniebant ad taurum Io
ui Latiali sacrificandum:ex Tarquinii Superbi instituto, ut Diony. Hal. traditii. . L Vi Mi Iuniani liberti dicebantur olim, qui me dium libertatis gradum erant adepti: ut ait I ustianian. sub tit. De liberi. quod ut intelligamus illud scire i, portet, olim in Italium deduci lolitas colonias partim corum qui nonina dabam, partim esrom quibus aqua & igni interdicebatur: auctore Cpcerone in ea pro Caecina, & pro domo sua: ubi h e adscribit, eos qui Mducebantur, cum essent
in eas ciuitates recepti, Romanam ciuitatem amiasisse. Et hoc est quod ait Boetius in Topica Ciceronis, ista in Latinas colonias prosectione media capitis diminutionem contingere. Quae eum ita sint,apparet eos neque connubit, neque testamenti , ata mancipii, aut nexus , aut patriae platestatis ius, quod proprium erat civium R. habuisse. Cum enim Romana ciuitas eis adimeretur, ea quae ciuitatis illius erant propria ut haec quae diximus, amittebant. Hi dicebantur Latini colonarii, it lue ab Vlpiano eam x i x. appellabantur. Auguus autem cum es uitatem Romanam laruis comtaminari uideret quod etiam Dionys. Halicarnalisus lib. . coqueritur eos multis difficultatibu, libertate iusta remouit; nam S de numero, &de conditione differentia eorum qui manumitterentur, curiola eauit: ut Suetonius in eius ii ita testatur. Hinc nata lex Aelia Sentia, hinc Furia C tanta Me quibus tuo loco diximus, hic Iunia Norbana quatuor post eius mortem annis, imperante Tiberio, a M. Iunio Silano, L. Norbano Balbo coss.lata: quos aeuosito Consules fuisse Plin. I i.
II. ca. I x xv I t. testatur. qua lege constitutii
est, ut ii serui qui . neque censu, neque uindicta,neque testamento, sed aut per epistolam , aut inter
amicos aut conuiuii adhῆbitione liberi si erra sciues Roman i, sed eodem iure quo Latini coloni
essent. Ulpianus autem in Institutioniblis dispe se uariis in Iocis declarat eos neque testamenti siciendi, neque connubii, neque patriae potestata, neque intelae recipiendae ius habuisses eosque Latilios Iunianos ad Colonorum similitudineas pellat. nam & Iustin. in I. i Ctae Iach. Latinos libertos ad similitudinem antiquae Latinitatis,quae in colonias missa est, inducitos scribit. LATI NOR v M libertorum origo quae suerit, Iustinianus tigni licat sub tit. De Lacilibera. tes. Cum
inquit, Latini liberti ad similitudinem antiquae
Latinitatis, quae in Colonias missa est, uideamur esse introducti ex qua nihil aliud reip nifi bellum accessit ciuile: satis absurdiim est, ipsa origine ieisublata, eius imaginem dcrelinqui. Selendum es higitur, cum Ro nani uicinos situ populos quicumque in Latio erant, ito perdomui sient sim tamnes ciuitate Romana donare noluiste, quod peri-culosum uaderetur, tot extraneis populis sequanquam uicini,, ius honorum & lustragii eommuni care, prssertim de repubmihil meriti nee setis cognitis, quo animo futuri erga eam essent . ut tam: eos aliquo sibi amicitiae uinculo adiungerent, so. cietatem cum iis iecerunt, permiserumque ut in legione Romana militate, in eaque honores geroere Pollent. Quod ius uocabatur primum ius La Qui , uel si inpliciterius Latinitatis :iir quo praeter militiae dignitatein, nihil fuit eximium. Pbu mutatis bellis ciuilibus, aut potius socialibus fice iii in appellant obtinuerunt Latini locum ei uium, ut suifragii honorumque urbanorum omniv. i. taac ciues, eliciat pari icipes: quod appellatur ius Laetii secundum, uel ius ei uitatis: ut vitellius annotauit in Merulam.Hine Plin re memorat quisain. oppida antiqui.quaedam ueteris Latiis itaque L tiua libertas seruorum, similis erat antiquae I a
tinitatis. a qua etiam uidetur ptinet pium habui se, cum ciuitate donabantur Latini populi Romani socii, & colon ae quaedam ex iis populis deductae, ut dicit Iust. Nam coloniarum eadem quae αsociorum distinctio fuit: ut quaedam iuris ueteri
Latii tantum,quaedam ciuitatis essent parsini Pe Haec ex Connani Commentariis.
LATIT A R E est, ait Ulpianus, non ut Cicero definititurpis occultatio sui. potest enim quis latitare noturpi de caussa: uehiti qui Wranni crudelitatem timet, aut uim hostium, aut domesticas seditiones. L7. f. t D. Qui b.ex cau .in possi& S. . Latitare autem est,cum tractu aliquo latere: quemadmodum factitare, frequenter facere. Verum hac de re dixtimus in comment. Orat. pro Quintio. LATO Mi ΑΕ, inquit Asconius, lingua Siciliorum
Lapidicinae dicuntur, id est loca caesis lapidibus
execta. Calli liratus l. 9. D. ex Qtiib. cau. maiori Nam etiam inclusos ueluti Latin iis uincior iam
numero haberi placet:quia iubilintersit, parictibus
166쪽
bus an compedibus teneatur. Vlpia n. l. I. D. de aleator. Haec clausula pertinet ad animaduersionem eius qui compulit ludere ut aut multa multetur, aut in Latomias uel in uincula publica d
LATRONEs, sue Latrunculi dicebantur inuidi se uerbo, quibus publice decretum indictum';
bellum non fuerat, cum tamen Eostiliter grassa rentur. Hostes enim dicebantur, quibus bellum indictu fuerat. l. 318. D.de uerb.sg.l 6. dc 2 q. D. de capti. l. R .f. f.D. deiced. naia f. qua de caussa qui ciues R. ab iis capiebamur, neque in hostium potestatem uenisse, neque libertatem amitisse dice. bantur. l. 9 I a piratis, D. de captiu l. 1 3. D. quitest sic. post . Cic. lib. de Off. iit. Si praedonibus c pium pro capite prccium non attuleris, nulla fraus est: nisi iuratus quidem id non seceris. nam pirata non est ex perduellium numero definitus, sed communis hostis omnium. cum hoc non fides esse debet, nec iusiurandum commune. L TR v c. vl Aro R. qui latronii, conquirendis de
supplicio assciendis prsest. Vlpia L 6 i. o. de iu-
die. Latrunculator de re pecuniaria iudicare non potest. I. AT vs CL A vus, tunica senatorum propria Caius L
ro Laticlaui petendi gratia donet, uel ut equestris
ordinis fiat,uel ludorum gratia. LAvATIONUM Vlpianus in l. 2 s. D.de aur. arm. recenset interea quae mundi sunt mulistis, quiutiusque mulieres mundiores fiunt: ueluti, inquit,
lauatio, riseus. Arcula sitisse suspicor lauadς faciei, aut alteri corporis parii parata: in qua spongia,
aut tale quippiam immergeretur, quam λουτριδα non dissi initi ratione Graeci nonnunquam appetiunt. Alciatus autem, Myhus & alii aut Alabaster, aut Alabastriscus, aut Alabastrites reponunt. a quibus dissentio: tum quod uasa unguentaria VI-nnus Proxime nominarat: tum qu5d Alabastris υ πο κοριςικυι non diceretur, sea Alabastellus potius.
LAvDARE, ut Nonius, Macrobius & Gellius seritibunt, significat prisca lingua nominare,appellam que unde in actionibus ciuilibus auctor laudari dicitur id est nominari. Pomp. l. 6. f.q. M. empl.Si tibi iter uendidero. ita demum auctorem me laudare poteris at tuus fuerit fundus. Modest. l. 6 s.f. I. D. de euict. C. Sela iandum a L. Titio emerat:& questione mota fisci nomine auctorem
laudauerat Δ c. LAvTvMIAE, uide Latomiae.
cTICARII, serui qui lecticam serunt. Pompon. I 8.M. 2. D. delegat. i. Si ita legatum sit Lecticarios octo, aut pro his in homines singulos certam pecuniam. Vlpa. s. De legat. 3 . Legato continentur mancipia, tuta lecticarii qui solam matremfa.
portabant. Sic in l. Iq. Deaur. de arg. leg. s. De
I Ea ARg ab aliquo,ui de Ab.LvcATr, qui lecti publicὸ mittuntur. & alibi, Legati quod ut publicE mittantur, le)untur. quorsi
opera consilioque uteretur peregre magistratus, quiue nuncii Senatus aut populi essent. Varro lib. De ling. LEGATOR v xi tria genera in libris nostris repetit tur. Legati enim plerumque dicuntur ij,qui a Se natu lecti in prouinciam una cum Proconsule ne sociorii in publicorum administri mittuntur: qui tamen iurisdictionem, nisi a Proconsule mandata
non habent. Iis autem Proconsul etiam criminii cognitionem, non tamen gladii potestatem mandare potest.denique Legati qui madatam iurisdictionem susceperunt, proprium nihil habent, sed
eius qui mandauit iii risdictione utuntura. . & 6.D.de osse. Procons. l. i. Deos s. eius cui. Legati
uerli etiam alii dicuntur, qui ad Principem cum
orandatis publice mittuntur l. r.S.I.l. 3. St. 2 q. D. de iudie. l. 8.ex quib.caiis s. maior . postumo Legati Caesaris dicuntur ipsi praesides uel correctores prouinci .e, qui ὀ Caelare cum imperio N potestate missi sunt. l. pen. D. de off. praelida.q. D.de
ost .asses. I. ir . D.de accusat.
LEGAT i v v M , est uiaticum quod ijs attribuebatur a Decurionibus, qui legati ad Imperatorem mitte
nor. Legati quoque qui ad sacrarium principis
mittuntur, quia uiaticum, quod legativum diciatur, interdum solent accipere.Vlp.L2.D. de leagat . His qui non gratuitam legationem suseeps runt, legativum ex forma restituatur. De hoci Pso uiatico Modestinus loquitur in l. 3 6. D.ad munici p. Lxo TroNEs liberae dicebantur, quas Senatores priuati negocii caussa a Senatu ad aliquod te pus impetrabant. Cicero eas annuas lege sua secerat ista postea ut scribit libro ad Attic. xv. lege Iulia quinquennium ijs praefinitum fuit. Vlpianus I. i . D. de legat Qui libera legatione abest, non uidetur Reipublicae caussa abesse. hic enim non publici caussa ,sed sui abest. Tribus autem fere de caussis postulari liberas legationes reperio. V ti soluendi, unde etiam Votiuae plerumque appellantur: periculi uitandi,& haereditatis nominum ue persequendorum. Voti so luendi exemplum Cic. lib. ad Attie. Ir .suppeditat, ubi cum Clodiani periculi tempestatem uitare euperct, uotiuae legationis specie ac nomine uti uoluit.' A Caesare ualde liberaliter inuitor in legationem illam, sibi ut siti legatus: atque etia libera legatio uoti cauia si datur. Item lib. ii I. Ego me a Pompeio leg ri ita sum pastus,ut nulla re impedirer, quin si uetalem, uoti caussa legationem suseipere possem. Poriculi uitandi exemplum Plutarcnus in Gracchia
prodit, ubi ait Senatum Scipioni Nasicae liberam legatu nem in Asia decreuisse, cum ob mortem Tiberi, Gracchi, cuius autor Nasica suerat, uideret
167쪽
rei plebem male in illum animatam, & publicum ei iudicium molientem. Cicero etiam in prima Philippica propter Antonium seribit se ius liberae legationis habuisse. Et libro Epistol . iam. x iiii. Merum fuit ossicium uel legatione uit re periculum, uel diligentia & copiis resistere, uel cadere fortiter. Haereditatu in , syngrapharum idem meminit in Rullum, ubi sc loquitur. Hae te ditatum obeundarum caussa quibus uos Iegatio nes dedistis, qui di priuati & priuatum ad negocium exierum, non maximis opibus neque summa a uictoritate praediti: tamen auditis prosem quam graues eorum aduentus socijs uestris esse
soleant. Idem in tertio de Legib. Iam illud aper tum prosectbest, nihil esse turpius,quam ciuequalegari, nisi Reipub. caussa. omitto quemadmoduisii se terant atque gesserint, qui legatione haereditates aut syngraphas suas persequuntur. Memorabile est aute,quod ex ipsius ad Cornificiu epist. xxi libri xi i. seruauimus:eos qui cum liberalestatione mittebantur , lictores a prouincialibus magistratibus & insignia ceterorum legatorum
L , ikz est donatio testamento relicta. l. 36. D.
de legat.& s d. lib. I I. LxcATu M, est dubitatio haereo iratis, qua testator ex eo quod uniuersum Heredis foret, alicui quideo Ilatum uelit .l. li6. D.de leg.& sid. lib. I o. Qui locus significare uidetur, Florentinum hoc legati nonae a legendo, est deligendo diuitum puta se: qucadmodu Varro Legatos appellatos tradit, quod publice lecti mitterentur. nam quae delibatur & decerpuntur,leguntur. Vip. aute Instit .ca. x x i v.ex eo deducere uidetur, quod legis modo, id ,est imperative relinquatur: cui assentiri nullo modo postum. Legatu est,inquit, quod legis in do id est imperatiue,testamento relinquitur.nam ea quae precativo modo relinquuntur, fideicon
Lxsi s agere, est in iure id quod lege aliqua institurum est, gere. Itaque legis actiones sunt formulta di in iure apud eum qui iure dicudo praeest. uelati Emaci patio, abdicatio, adoptio,manumissio per uindictam, in iure cessio, Tutoris in iure datio. postulatio iudicii recuperatorii, postulatio bonorum ex edicto, stipulationes & satisdationes ouae in iure sunt. Hinc Magistratus apud quem laesi actio est dicitur is apud ove aliquid eoruma e re ius est. Modest in .l. . D.de adopt. Magistratus apud que legis actio est,& emancipare filios nos, se in adoptione dare potest. Marcia. L2.D. de in pro cons. Apud legatu uero trocosulis ne
mo manumittere potest, quia no habet iurisdictione tale. VI p. Nec adoptare potest. omnino enimno est apud eu legis actio. Ide l. D.de ossi iurid. Adoptare quis apud iuridicu potest: quia data est ei Bois actio. Paulus Sel. li. r. Apud magistratus municipales ii habent legis actione, emacirari oc manumitti potest sed de legato quaesia est, propter
Lapud proconsule, D. de inanii. uind. o re sic dist i nguere ut civis R. ciue Romanum facere apud legatu non posset: peregrinus uero liberu e seruo ficere etia apud Proconsulis Iezatu posset. Legati enim procon tu ius dicebant, ut ex Padinis patet.& ex Epist. Cic. li. x iri.S Oratione pro Flacco. Legis aute actione ciuiu Romanorii propria suisse, locus ex ea de Oratione que sibijcia dem strat. Naso iudex sumitur, qui cu sententiam secundu Plotium se dicturum ostenderet, I ab eo iudice abiit se, qu bd iudiciu lege no erat,caustam totam reliquit. Sic enim uetus codex legit, tu in uulgatis Alli Rui nullo sensu seriptu si . loquitur te de Heraclide peregrino qui cu ciue, senat ,- lre,CPlotio agebat. Patet ccia ex Fabi, li. i i. ea: lv l .infames lege agere non potuisse. No habes tu,
abdica dii quia ignominioso non est actio. habeo ius,quia abdicato actio non est . quaeritur quid sit actio: id est, quid sit legis actio. L ITIMA generaliter dicuntur omnia quae ex te sm aliqua instituta sunt: pleruque tamen de lege
xl I. tab.intelliguntur. Hine. LEGIT i M i haeredes passim appellantar, quos lex xii. rab. intestatis attribuit, hoe est proximos agnatos. quanquam eius legis exemplo etiam nouae leges di Senatusconsulta significentur. l. r. 9.ult. D. und. legit. Si eLEcreti MA haereditas eo de modo in l. I. 2.&3. de haere. Petit. l. i. D. de cap. in intit. Item L EGIT i M A E actiones, quae legib. institutae sunt.s. sed ista, instit. de actionib. Item L in i Ti M A tutela dicitur, quae lege desertur. Lege aute excelletie caussa,lege xi i. tab. intelligimus.. Vlp. l. i. D. de legi.tui. Legitimae tutelae lege xi iotab. agnatis delatae sunt,& cosanguineis: ite patro nis, id est his, qui ad legitima haereditatem admitti possint.hoe summa prouidentia. ut qui sperareti hanc succcssone, i de tueretur bona ne dilapida rentur.haec ille. Legitima tamen Patronorii tui
la dici tradit in l. .non quod nominatim id lex ea uerit, sed quδd legis id ratio flagitare uisa et ut
ubi haereditas, ibi tutela esset. Ite legitima tutela dicitur parentu, qui filioru quos impuberes emancipariit, tutores fiui: qui uere legitimi no sunt, sed legitimorum uice obtinent: ut ait Vlp. d. l. ' .f. ult. D eod. legitimae , inquam, illae tutelae praestantia suada legis ueteris dicuntur: quod hinc licet in te Itigatur, quia tutela que lege Attilia,Iulia di Titia
mandantur, legitimarum nomine non intelligimtur. apparet ex l. 7. D. de cap.minut. .
Luci TiMA liberorum dicebatur olim pars haere- aditatis quarta: quam consuetudinem ex legis Famcidiae ratione manasse, Paulus, lib. Sent. cap. s. n n obscure demonstrat. Cum enim instituti parite nunquam minorem quarta iussissiet esse, sit fili uxminus ex patris testamento cosecutus erat, quod tei deerat supplebatur. Hinc par a , quia non ex
168쪽
testamento, sed ex lege manabat, Legitima dicta es quo modo Legitima haereditas dicitur, quam lex,non testamentum,desert. Atq; haec quidem olim. pbst uero Iustinianus duas Constitutiones edidit, quarum priore statuit, ut idem in ex haeredatis iuris esset,quod i institutis: nimiru ut si ex ligredato silio uel minima res, ueluti solidus unus legatus esset nosticioli agere no posset. led si, legitimae parti, hoc est quartae deesset, suppleretur. itaque etiam si testamento cautum non esset. l. omnimodo, 3 o. C. de inossi c. testam. ex quo in telligi potest, quam salsa sit eorum opinio , qui ius hoc suppletionis tam in institutis, quam in ex
haeredatis a Iustiniano inductum existimant. Posteriore autem Constitutione, quae Nouellarum est xvi ii. modum hi me legitimae adauxit, ut si unus, duo, tres,quatuorve liberi essent, triens illis relinqueretur: sin plures quatuor, semis. LLG l T r M A uxor, quae rite ex praescripto legum in matrimonium conuenit. l. D. de rit. nupt. LEG i T i Μ AE nuptiae,quae secundum Romanae ciuiatatis iura contractae sunt. f. i. Inst. de nupt. LEGIT i Μ Λ crimina, de quibus lege aliqua quaestici constituta est. L; . b. poena, D.de crina. itellion. Luci TiMA aetas,quae lege aliqua praescripta de praestituta est: veluti in maribus almorum x ii I r. in sceminis xii . nuptiarum causa item ad res administrandas xxv. l. ult. s. Diuus, D. de public. l. ult. in s. D. de appellat. l. i. C. de cur. fur. L q. C. detrantact. LECVLI ,qui oleas aut uuas legunt: ait Varro. Virianus l. i I. f. 6. D. de us .Si tame quae instituit fructuarius magnum apparatum sim desiideratura , opiscum sorte uel legulorum, quae non potest sustinere proprietarius,&c. LENAs eas dicimus, quae mulieres quaestuarias prostituunt. Lenam accipimus& eam,quae alterius nomine hoc uitae genus exercet. l. q;.9. 3. D. de fi
L E NOC i N i v M iacit qui questua cla mancipia habuerit t. .f. l .D. de his qui not.Ls via ait Modest.) uiri frater apud Latinos: apud
, raecos I eis appellatur: ut est apud Homerum relatum . sic eni in Helena ad Hectorem dicit, δαερ κυνὸς ω - - ἐκριοεπι id est, Leniri mei canis,omnis mali caussa trici satorridq. l. D. de grad. Radfin. LEv I s culpa, uide Culpa.Lux est generale iussum populi, aut plebis rogante magistratu alit Capito apud Gell.lib. Io. p. 2O.
LEx est, quod populus Ro. senatorio magistratu interrogante, ueluti Consule costituebat:ait Iustin. g. 3. lae iur. nat. Vel sic, Ls x est ius, quod populus R. comitiis uel centuriatis, uel tributis, uel curiatis, uno aliquo e magistratibus maioribus rogante, nimirum P tore , Consule, Dicta Ere, interrege,constituebatur. LE x est eommune praeceptum, uirorum prudenti irconsultum, deliciorum quae sponte uel ignoratia
contrahuntur,coercitio, communis Rei p. spolio. l. i. D. de legib. senat.
LEx.aut Rogatur, id est sertur: aut Abrogatur, id est tollitur: aut Derogatur, id est pars pri-mae tollitur : aut Subrogatur , id est adiicitur aliquid primae legi: aut obrogatur, id est inuista tur aliquid ex prima lege.Vlpianus cap. Instit.
i. ruisic, LB x Rogatur, cum populus rogatur ut nouam legem accipiat: Derogatur legi,cum rogatur, ut eapita quaedam e lege uetere detrahat: Abrogatur, cum rogatur ut legem ueterem omnino tollat et Prorogatur, eum differtur: Irrogatur,cum in aliquem proprie sertur. ut cum multa alicui a magia
stratu aicebatur. LEx pro conditione & pacto frequenter usurpaturet hoc est pro contractus forma. Itaque legem Locationis Paulus dicit in l. si in lepe, 2 . D. l cat. Ulpianus alitem sormam locationis in i se dius, 3. s. item s. D. solui. matrim. & Varro libro De re rust. o. cap. III. Ob hoc in lege locatio nis fundi excipi solet, &c. Et cap. t I. In emptio. nibus iure utimur eo , quod lex praescripsit . in ea enim alij plura, alii pauciora excipiunt. Hinc apud Catonem Lex oleae legendae , Lex oleae
faciundae r Lex uini pendentis , &e. Et sic in edicto De super scieb. l. i. Vti ex lege loc tionis siue conauctionis superficie qua de agitur . c. Hinc lex uenditionis, pass. sub sit. de eo
Empt. l. 29 D. deserui. rustic. l. 6. Commui .praed.
Hinc LEx commissotia dicitur in emptionibus & oppugnerationibus, cum aut res hoc pacto uenditur, ut plecto ad diem soluto inempta sit, aut pignus ita datur,ut ad diem non reddita pecunia,creditoris fiat. l. i. de pass. D.de leg.commisi Lia ELLAM in I. iudices, 9.C.decpisc. audient. Alciatus dimidiam choenicis partem interpretatur. Erat autem Ch nix mensura tritici, quantu quisque uno die comederet. unde illud Pythagorae, Super choenice non sedendum. l ubet igitur constitutio duas libellas. id est, choenicem uictualis substantiae custoditis praestari.Sane & li. 2 o. cap. i. A.Gellius legis I 2. tabularum uerba de addictis haee refert:Si uolet, suo uiui tomi suo uiuit, qui euuinctum habebit, libras farris in dies dato. Haee Aleiatus lib. par. I.c. 17.Li BER singulari numero, pro nato. Cicero de nata Deorum i I. Hinc Hercules, hinc Castor& Pota lux, Eine Aesculapius, Linc Liber etiam: hune diaco Liberum Semele natum,ito eum, quem nostri maiores auguste sancteq; Liberum cumCerere Aelibera consecrauerant.sed quod ex nobis annos liberos appellamus, iccirco Cerere nati nominati
sunt liber & libera: quia in libero seruant, in libe
169쪽
Lias, R dicitur is, eui ius est arbitrio suo uiuere , quatenus lege aut instituto permisium cst . nam, ut in Cluentiam Cicero tellatur, iccirco omnes legum serui sumus,ut liberi esse possimus. Liv R pro ingenuo dicitur ab Imp. in l. dici, s.&I.cuin quis io. C. de nat. lib. Cum quis a muliere libera,& cuius matrimonium non est legibus ii
Li RER populus,id est ait Proculus, qui nullius alterius potestati est subiectus, siue is toederaris est: item siue equo scedere in amicitiam uenit siue scedere comprehensum cst,ut is populus alterius populi maiestatem comiter conseruadet. l. 7. D. de capi.& postlim. LI aERA Legatio,vide Legationes liberae. LIBERALi caussa manu asserere dicebantur, qui liberum hominem iniusta seruitute opinessuin in libertatem uindicabant.unde & Assertores,de Liberalis caussa dicebatur.Terent Adet. Neq; uendendam censeo Quae Iibera est.nam ego illam liberali assem Caussa manu. Plautus Poenulo, Manu eas asserat. Suas populares liberali causa.
itemq; paulo post.Sed & precisa locutione in cutcul. Si quisqaam hanc liberali asseruisset maliv. & paulo post, Promisisti si quis.
quam hanc liberali assereret manu. Nam Donatus auctor est ordinem esse hue,Asi rerere manu aliquem in eaussa liberali. LI ου RAT I ON I s uerbum ait Paulus eandem uim habet,quam solutionis l. 7. D de solui. In rubi ea tamen De solui.& liberat. distinguitur, ac tanquam generis loco ponitur: ut Solutio, pecunia ita sit: taberatio,quaevis altera dissoluendae obligationis forma:ut consulto.& compensatio. Liara ALIA studia, inquit Vlpianus, accipiemus, quae Graeci --ἐρια appellant, Rhetores conti
nebuntur,Grammatici:Geometrae .l. I D. de extraord. cognit.
Li 3ER A Lis caussa dicitur:quae actionem in se continet libertatis: ait Donatus in illud Terent. Ego . illam liberali assero caussa manu . Hinc tit . de luber.causs. D.& passim Liberalis caussa,& Liberale iudicium.l s.*.si se tuus, D de acq. postsi. 2. .
de liberali, D. de arbit.I. 42.F. l . D.lolui. mat. l. 7. s. I .D. de petit haered. Lin ERI , ait Paulus,usq; adtri nepote diculur: ultra hos,Posteriores uocatur.l. I o.9. 2. D. de grad. &adsin.
LIBERO Rura appellatione,inquit Callistratus, nepotes. pronepotes,ceterique qui ex his descendunt,continentur: l. 2 2 .D.de uerb signi f. l.6. D. de testam. tuta. I .in s.D.de assig.lib. nec interest utrum uirilis,an neminei sexus sint,etiam si ex scemineo sexu descendat. t. 3 6.D.de uerb. signis l. 2. N.quod ait,D.qui satisd. eog.qua de caussa etiam nepos ex filia inter liberos numeraturil.9.& I.ult. D.de pollicit. quinetiam posthumi liberorum appellatione complectuntur.I.s . D.de operi liber. LIBER os in multitudinis numero etiam unum talium filiamve ueteres dixisse, docet Gellius libro 2. capite. I s. Itaque non esse sine liberis dicimus - eum cui uel unus filius, uel una filia est. liberoruenim nomen multitudinis numero tantum P nitur.l. I 8. D.de uessi signi. LIBERTAs, ait Iustin. ex qua etiam liberi uocantur,est naturalis facultas eius, quod cuiq: facereia libetmisi si quid ui aut iure prohibetur. De iuris, person. in princi p. LIBERTAs, pm Ingenuitas. Herm M.t. cum pacto,s.D.de lib.cau. Cum pacto partitionis precii maior uiginti annis uenalem se praebuit, nec post manumissionem ad libertatem proclamare potest.na ut ait Modestinus l. et i .D.de stat. botri. Homo liber qui se uendiderit, manumissias, non ad suum statum reuertitur, sed efficitur liberii econdationis.
LIBERTi sunt,qui desierut esse serui I .D.deius . & iur. Vel sic: Lin ERTi sunt, quos domini ex iusta semitute sol
uerunt, ac manumiserunt. unde etiam illorum P troni, quasi patres, qui a morte in uitam illos re uocarunt, appellabantur. Eorum autem tria genera suere. Nam alis ciues Romani, alii Latini Iunia- ni, alii Dedi titiorum numero erant: de quibus uide Vlpianum in Institui. Li v si ivi sunt, qui ex iusta seruitute manumissi sunt. l.6.D.de statu hom.olim uero, id est Appii Caeci temporibus δε deinceps aliquandiu liberti ni dicebantur,non ipsi qui manumittebantur, sed insenui ex his procreati: ut scribit Suetonius in Claudio.quam differentiam oblisi re Modesti
id est,Libertinis enim libertos solos dare tutores oportet. Item, Libertinis pupillis magistratus t tores ingenuos non dabunt. LI BERTO Rura alij sunt ciues Romani, qui uindicta, censu, aut,testamento, nullo iure impediente m numissi sunt . alii Latini Iuniant,qui ex lege Iunia inter amicos manumissi sunt. alii Dedi titioru numero. qui poenae caussa uincti sunt a domino: quibus uestigia scripta suerunt: qui propter noxam torti, nocentesq; inuenti sunt: quive traditi sui tui ferro,aut cum bestijs depugnarct:uel in cust diam coniecti fuerunt: deinde quoquo modo manumissi sunt Vlpia.c. Institui. l. LiBε TiNARi t , qui sunerum curam mercede pacta recipiebant : a Libitina Dea cuius in aede
ut scribit Acron eonstitus , qui efferenda
corpora conducebant , & funeribus necessa ria praebenda. Vlpianus l. s. s. i. D. de institui. adi. Idem ait, Si Libitinarius , quos Graeca uocant, seir um pollinetorem hibuerit,
170쪽
habuerit, isq: mortuum spoliauerit. De Libitina Dea uide Plutia in Probi. LIBRA quae & pondo dicitur,in duodecim uncias diuiditur. Hus partes sunt. Vncia I. Sextam 2. Quadrans s. Triens . Quincux s. Semis quae&selibra 6. Septunx 7. Bes 8. Dodram 9. Dextans I o. Deunx. II. Vide As. Li zRA auri, LXXII. solidis siue aureis aestim tur. l. I .C.de susceptoribus, lib. c.
Lia RA argenti, aureis quinis. l. un. C. de arzent.
pret.eod. lib. argenteis uero, L X. l. r. Q Th. de exp.lud. Lia RARII depositorum apud Tarruntinum in I. ult. D. de iur. immunit .is erant, inquit Budaeus,
qui praescribebant quid quisque apud signa deposuisset. Antiquitus enim inquit Vegetius institutum est,ut ex donatiuo quod milites consequulsetur, dimidia pars sequestraretur apud signa , ibidemq; militibus seruaretur,ne a contubernalibus per luxum absumi posset, inanium; rerum comparationem. Sepositio autem ipsa pecuniae priamum ipsis eontubernalibus docebatur accom data .nam cum publica sultentcntur annona, ex omnibus donatiuis augetur eorum pro media e
strense peculium. M iles deinde qui sumptus suos scit apud signa sua depositos, de deserendo nihil cogitatri agis diligit sana: pro illis acie sortius
dimicat, more humani ingenij,ut pro illis habeat maximam curam in quibus suam uidet esse posita substantiam. Denique decem solles per cohortes singulas exponebantur, in quibus haec ratio coi debatur. Addebatur etiam saccus undecimus,in quo tota legio particulam aliquam conferebat, sepulturae scilicet causa. Et ideo signiferi , non solu fideles, sed etiam literati homines eligeban tur,qui & seruarent deposita, de scirent singulis
LI a R ARi us, librorum & contractuunt pactioniiq; scriptor. Scaevola L vr. D. deteg. iur. Si librarius in transcribendis stipulationis uerbis errasset,&c.Vlp.l.6.1.2. D.de op.lib. Na Euius quoq; est ministerium, si sorte uel librarius,uel nomc culator, uel calculator sit uide Notarius. Lia RoRuM appellatione continentur omnia uolumina, siue in charta, siue in membrana sint, siue in quavis alia materia.l. 2.D.de leg.tertio.
LICENT 1 AT a uulgo in scholis dicuntur, qui annis quatuor in legum studio consumptis, ab illa praesci ipta & definita studiorum lege quam Iustinianus statuit, soluuntur: quasi qui licentiam ac missionem a magistrorum castris impetrarunt. Vis de Prolytae. Licsan id dicimus, quod legibus, quod more maioria, institutisq; conceditur . neque enim quod quisque potest, id ei licet: nec, si non obstatur, propterea etiam permittitur:ait Cicero Philipp. I 3.In eamq; sententiarn Vlpianus clausulam illa edicti, Qv o eius licebit, sic interpretatur et Quae clausula non illud pollicetur, restituturum si leges permittant : scd si leges non prohibeant.
Liciostia ligando dicitur ut lector a legendo, uectora uehendo: quod cu magistratus populi Ro. uirgis quempiam uerberari iussissent, crura eius de manus ligari uinciriq; a uiatore solita sint:isq; . qui ex collegio uiatorum ossicium ligandi ha ret,lictor sit appellatus. Hic Cicirro C.Rabirio, Lictor, inquit, colliga manus. Haec ex Gest lib.
LIGNA cocta dicuntur, quibus ignis ui humiditas exempta est, ut fumare nequeant.Vlpia.l. s s .f q. D. de legat. 3 .Sed & titiones, inquit, & alia ligna
cocta ne fumum faciant, utrum ligno, an ca
boni, an suo generi adnumerabimus Pitem In l. 167.D.de uerbo.signis.ubi haec ipsa uerba inculcantur. Martialis epigiama quod inscribitur Li-sna acapna, in Xeniis ad haec ipsa ligna pertinens,
si uicina tibi Momento rura coluntur,m uillam moneo, rustice, tigna feras. LicNvM , tabulae ligneae.Tryphon .l. 9.D.de bon. Dis.cont.tab.Quod uulgo dicitur, liberis datam bonorum possessionem contra lignum esseate intelligendum est,&c. Paulo eost dixit,Contra tabulas.Nam ligneas quoque fieri tabulas Vlp.Lr.
Lices ubi & materia hoc disterut quod materia est, quae ad aedificandum, fulciendum necessaria est: lignum, quicquid comburendi caussa paratum est, quamuis nondum concisum.l. I S. D. deleg. 3. . LicvsTicum apud Paulum in L s. D. de pen.lese herba hortensis: de qua Plin.li. I9.cap. 8. Ligusti- eum siluestre est, in Liguriae suae montibus,seriis tur ubique suauius satiuum, sed sine uiribus:H- inacem aliqui uocant. Li MENARCHAE λ μ ν άρχαι. qui portuum prae
dij, praesecti sunt portus: δρως princeps. Paulus i. . D.de fugit. Limenarchae & stationarii
fugi liuos deprchensos rectein custodia retinent. Et Archadius i. vlt. s. I. D.de mun in honoribus. Liui TATus a r dicitur, qui ab hostibus raptus uel coloniae alicui tutus, uel ciuibus ipsis ae miliatibus per partes assignatus est . Iulius Frontianus , Agrorum qualitates sunt tres. una agri dis uisi & assignati: altera mensura per extremit tes comprehensi: tertia Arci finii, qui nulla me sura continetur . Ager ergo diuisus assignatus, est coloniarum . hic habet conditiones duas runam , qua plerunque limitibus continetur: auteram qua pCr proximos possessionum rigores assignatus est. Agercst mensura comprehensus, cuius modus uniuersus ciuitati est assignatus.Tributarius solus per uniuersitatem populis est deianitus. eadem ratione & priuatorii agroru mesum agunt . Hunc agrii multis modis me res, uauis extremu mensura coprehcderint, in forma in mo