장음표시 사용
171쪽
dum limitum eondiderunt.Hic ille.Vtrunq; igiatur horum agrorum genus limitatum est.De quibus illud intelligendum est quod scribit Florentinus I. I 6. D. de acq.rer. do. In agris limitatis ius
alluvionis locum non habere coiistat. Item in Li. 9.si insula, D. de staminita LI M i Tis ab liminibus uocabula acceperunt 2 qu modo Limina intriatus exitusq; locis praestant dimites agris similiter introitus exitusq;. Flaccus. LiNEA, funiculus. Vip. 27.LryM.adleg. iiii. Si cumma lux ori inargaritas extricatas dediciat in usu , eaq; inuito uel inscio uiro persorasset, .ut peritas in linea uteretur.Pl Llib.s 2 .ca. 2. Murenae amplius deuorant quam hamum , adiri uentcb dentibus lineas, atque ita erodunt Col mella lib. I. cap. Is alaec in quincunce uinearum metatio expeditisiima ratione conficitur: qui
pe linea per totidem pedes insuitur Et lib.8.capia. II . Et emissa ligato pede longa linea gallina custoditur Sic&Scaeuola l. 26. Dadleg. Falc. de Vlp. de linea margaritarum L s 2. s. I 8 Dc furtis LINEs, uasa fiuile uidentur ad fontes pertinentia Vlpia LMaa.de act.empl. Lines,& Labra,salietites, fistula quae salientibus iunguntur,&c. Quo
tamen loco LENEs corri yndum Put Memaram
apud Nonium LENIS ualis est genus tibi tamen LENAs corrupte legi ex duobus auctoruni quos citat locis intelligitur Eodem modo legendum apud Alsenum putarem in l. I7. s. i. D.si seruit uind Et Seius in eos silvam i euillet in qua Labra,&Tenes,cucumellas possitas haberet. Corrigendum enim Putarem LENEs. Quin& Tinax uinx
genus fuisse, idem Nonius testatur. sed superlux uerbum proprius ad uestigia ueteris lectionis
Duo Do iurare. est de re liquida de pespicua iurare apud Vlpianan i i 8 M. de iureiur.pro uere iurare.Siue enim dominus petat,inquiti rogetur docere reus liquido iei alle, posita scilicet exceptione Sic apud Terent. in Andria D. Quin si sortὰ opus ad lierum iurandum mihi non adposuisse, ut liquido possim. i. Intelligo. Noua nunc religio in te istaec incessit. ει ιαμ reliquiae, superamenta , ut loquitur Vlpiam
Si animal legatum occiderit, puto teneri, non ut carnem praestet, uel caetera m -: id est cor nua,corii ,&c.Locus est apud VlPlan.l.s 3 .9.2.
De Ies.& s. LI6.3o. Li s, est iurgium, de re quapiam inter aliquos apud iudicem institutum. non enim omne iurgium lis est: sed illud demum, quod apud iudicem exercetur: luo uerbo ct magistratus & arbitros pinguiore Minerua complectimur. uel sic ex Varrone rQuibus rex erat in controuersia. ea uocabatur
Lis. Ideo in actionibus videmus dici, Quam rem siue litem dicere oportet. Haec Varro. quib. ex uerbis intelligimus quod ait Cicero in Muraeni na, Tot homines. tam ingeniosos, stat in non potuisse utrum diem tertium, an perendinumnudicem,an arbitrum: rem,an litem dici oporteret. e Hinc coniunctim legimus in I.si defunctus, 9.C
. de sitis desegit. Res uel Lis. Et quς lis inoisciosi
uocatur in l.pater, D. de collat. dot. eadem dicitur Res osticiosi in I.Papinia.8.F. i . D. de incisSi uis, inquit,post rem inofficioli ordinatam, lite ereliquerit. postea non audietur. Hinc Li Tis aestimatio, proprie rei aestimatio, siue quanti quaeque res est . que in controuersiam deducta est. Itaque Litis aestimationem soluere, est tanta
soluere quanti controuersa res est. tui l .ult. D. de cond. tritic. Si merx aliqua quae cerio die dari debebat petita sit: ueluti uinum,oleum, frumeritum,tanti litem aestimandam Cassius ait, quanti
fuisset eo die quo dari debuit Vlpian.l. 2 I. D. de
euici. Si emptor hominis mota sibi controuersia uenditorem dederit procuratorem,isq; uictos litis aestiniationem sulfulerit, stipulationem dupis
non committi . Paulus l.2. . ult. D. pro empl. Si aem alienam emero,& quum usu perem , di ea
dem rem dominus a me petierit: non interpellariai capionem meam litis contes alione . sed si lintis aestimationem sufferre maluerim, ait Iulianus
caustam possessionis mutari ei qui litis aestimationem sustulerit. Vlpianus I. 3.F. 2. D. de reb. eoria Si liuidus a tutore petitus sit pupillaris, nec relutuatur, an litis aestimatici oblata,alienationem pariat. Semitis Sulpit. apud Gell. l. . cap. q. Selsi post eas stipulationes uxornon dabatur, aut non ducebatur. Iudex quamobrem data acceptave nocsset uxor, litatebat. si nihil iustae caussae uidebatur, litem Pecunia aestimabat, quantiq; interfuerat eam uxorem accipi aut dari uni qui spopoderat
aut qui stipulatus erat condemnabat. LITIs aestimatio,pecuniae cuius quis damnatus est, in si immam certam redactio. Lis enim aestimari dicebatur, quum reo Repetundarum .damnato , inibatur surtorum eius omnium ratio atque aestii natio: ex qua summa quaedam pecuniae conficiebatur, ut socijs ereptae pecuniae restituerentur.
nam continuo damnati bona sectatoribus auctione venduntur, qui eam summam Quaestoribus aerarii repraesentent. Macer l.7.D.de lege Iul. pet. Neve ob litem aestimandam, iudiciumve capitis, pecuniaeve faciendum,&c. Li Tis aestimatio, est rei quae in controuersiam ad ducta est una cum eo quod propter eam actoris interfuit, in certam pecuniae summam redactio. Eius autem duae sunt partes: is limatur enim primum quanti res es deinde quati actoris interest. I. ult. D.de cond.tritic. Quanti autem res est, sie
aestimatur,ut uerum rei precium exquiratur.l. i ter. I79A .de uerb. igni. q. f. haec autem, D. uibon.rapi.l. arbitro, D.de dot mal.Id autem quod interest,duabus constat rebus: nam & damni propter rei culpam, dolumve accepti, & lucri amissi. Iatio ducitur.l. I.C.de scuten .qim pro eo.l.si comisa,
172쪽
LIT is nomen, inquit Vlpianus, omnem actionem
significat: siue in rem, siue in personam sit.l. 3 6. D.de uerbo.signi. Letricios A dicuntur sub Rubrica de litigiosis, de quibus lis cotestata , iudiciumq; acceptum est.na ut ait Vlpianus I itigiosein re non facit, quae impediendae uenditionis caussa fit.l. i. D.illo tit.
Lrs , nascitur . controuersiam pertinacia emeit: &Ii tigant homines, res in controuersiam deduci iatum ita controuersa partis est, lis summae. Haee ex Corn.Frontone de nom.uein. diis. Lis contestata dicitur,cum accepto a Praetore iudicio utraque pars testibus praesentibus pronuciat, τε set Es ESTOTE. Gallus Aelius Reos tum demum dici putauit, cum iis contestata est. Haec Festus. Sed postea. Lis contes lata formulis, ordinarijsq: iudici jssu Iatis dicta est, quae apud iudicem agi coepta erat. Impi'. Seuerus & Anto.l. I . C. de litis contes.Resiis iudicium deducta non uidetur,si tantum postulatio simplex celebrata si t,uel actionis species ante iudicium reo cognita. inter litem enim eonte statam& editam atiionem permultum interest. lis enim tune contestata uidetur, clim iudex petnarratione negocij caussam audire coeperit. hoc est, nec fa itatio, nec actionis editio, nisi causiasa in iure agi coeperit itis comestationem essicit. L1Ys cecidiste dicitur, qui eius rei de qua agebat, causam amisit.Festus . vide Cadere causa. Lirs M suam facere iudex male iudicando propte ea dicitur, quia partes eius quem iniuria abibliauit,suscipere, ipsiusq; causiam pro sua defendere cogitur. Ulpianus l. filiusfami .is. D. de iudi c. Iudex, inquit, tunc litem suam facere intelligitur, eum dolo malo in fraudem legis sententiam di xit. Cicero libro De orati ii. Quidsi cum pro altero dicas, litem tuam facias, aut latius efferare iracundia, caussam relinquas, nihil ne noceas λ Celtilius lib. I x. Et Varro satis aperte quid dici oporteret edocuit: Et ego aduersus eum qui doctus esse dicebatur, litem meam facere absens nolui.Siel. ult. D.de uar.& extraord & l.q. I. si iudex, D. de oblig.de actio. LITANIA , λιτανε, α , inl.3. C. de haeretie. solennis praecatio, supplicatio: Prohibentur enim haeretici couentus de litanias facere.iinde M Hυω, - , supplico , prccationem adhibeo. Translatutamen est hoc uerbum ab ecelesiasticis scriptori- .
bus ad eas preces quae publicὸ in templis Deo immortali offeruntur. Lir RAs nescire aliud est, aliud uero literarum imperitum esse.ille nullo ingenio est, hic literis non institutus. Iultin.5.9. De exeu Ctiat. Similiter eos qui literas nesciunt, esse excusandos in Pius r
scripsit: quamuis & imperiti literarum possint ad administratisnem negociorum sufficere. M destinus l. 6. i mi. D. de excul M.tui. Eius qui se neget literas scire, excusatio aces, non debet et
si modo non si expers negociorum. i LITER As nescire, pro legere ac scribere nescire. Panius I. s.f. r. D. de accusat. Item subscribere debebit is, qui dat libellos, se professum esse: uel alius pro eo, si literas nesciat. L iris est qua fluctus eludit: est Aquilius apud Ciace.in Top.& Quint.lib. V. p. ult. Lrrus maris est, quatenus hybemus fluctus maximus excurrit: ait Imp. . r. De rerum diuis Lirus est, tu luit Celsus, quousque maximas suctus a mari peruenit.idq; Marcum Tullium alutiuum arbiter esset primum constituisse. l.96. D. e uerbo. signis. LOCAT i o & conductio est contractus bonae sdei, de re aliqua certa mercede uel faciunda, uel ad tempus utenda, inter quos iure ciuili licet, fata ictus . Emptioni autem & uenditioni iis in rebus est similis. nam ut uenditor & emptor rei
commercium habere debet, sic locator de eon - ductor rut res certa certiimq; precium, se rea pusve certum, item certa merces hie exquiritur: quemadmodum consessiim utriusque in emedo, sic in conducendo certam utriusque uoluntatem interuenire oportet: ut illic, similiter etialite ex bona fide omnia exiguntur. denique tanta inter utrunque contractum smilitudo est, ut interdum internosci alter ab altero non nossit
Loca TioN i s & conductionis uerba bifariam usurpantur: in rebus utendis, & operibus faciundis. Locare nanque est utendum uel faciundum ali- uid dare: Conducere, rem utendam , Opusve faciendum mercede accipere: Sie Inquilinus qui domum utendam accepit, conductor dicitur rdominus qui dedit, Locator. Sed in opere fa-eiundo communis utriusque huius uerbi uis &significatio est. nam quatenus suam operam uendunt, Locatores dicuntur eunde Locare operas 'vulgo dicimus, quatenus opus faciundum lasci
locat. l. 27. in . D. ad leg. Aquit. Hine Vlpia nus in l. I .D. de aestimati scribit, dubitatum suisse, cum res aestiinata uendenda datur, utrum ex
locato esset actio, quasi rem uendendam locasse -- uidear: an ex conducto, quasi operas conduxis sem. Hinc Palilias in l. 2. D. ad legem Rhodiam, ita Locati & Conducti actionum appellat irines permiscet, ut nullam statuere inter eas differe Oiam uideatur. Loovi Lus est, ait Caius , qui satis idonee habet pro magnitudine rei, quam actor restituendam este petit. l. 2sq. D. de uerborum significati ne . l. ultima. I. ultimo. D. si cert. petat.L3. D. de manumissi.
Locvν ςs fideiussor in iudieio sistendi caussa ui detur dari non tantum ex facultatibus,sed etiari O 3 exco
173쪽
ex eonueniendi Acilitate.l. r.D.Qui sitis l.eopLocvPLETAM lex Papia desiniit, qui centum mitilia sestertiuin possideret. . 2.De liicc. liberi.
Locv s est non iandus, ait Vlpianus, sed portio aliqua fundi: sundus autem integrum aliquid fundi est. & plerunque sine uilla locum accipimus.ceterum adeo opinio nostra & constitutio locum a sindo separat, ut & modicus locus possi sundus diei, si fundi animo eum habuimus. Non etiam magnitudo loeum a fundo separat, sed nostra an
sectio: & quelibet portio fundi poterit fundus dici,si iam hoe eonstituerimus. nec non de iandus Ioeus constitui potest. nam si eum alij adiunxerimus fundo, locus fundi adijcietur. Loci appellationem n5 sola ad rustiea,verum ad urbana quoq; praedia pertinere, beo scribit.Sed si dus qui de suos habet fines:locus uero latere potest, quatenus determinetur & definiatur. l. 6o. D. de uerb.
Locus est, ait Varro, ubi quid eollatum esse potest, ubi quicquam consistit. ab eo praeco dicitur locare,quoadusque id emitar, quoad in aliquo cosistit preeium.loquitur de redemptionibus. Locus, uide Fundi appellatione.
Loc ARivΜ λυμον, deminutum uerbum ex quod ratione significat.quare rationes eas fgnificari puto, quas Scevola i l.est. D. de pecul.le. breuiarias appellat. Vlpianus l. s. s. 6. De penu leg. sed & chartas,inquit,ad ratiunculam, uel ad logarium paratas contineri. LOGOGRAPHI , qui rationes publicas subducunt atque eonficiunt, Rationarii. Arcad .l .ult.b. I. D.
de mun. & hon. Hi quoque qui custodes aedium, uel archiotae,uel logographi,uel tabula ij.
Loruc via tempus est decennii inter praesentes, uicennii inter absentes: est Paulus lib. Diat. v.ca. t r. 8e v. Atque ita in omnibus prope iuris articulis longum tempus accipiendum ea. LoNais s IΜvM autem tempus est xxx. vel x L. annorum.C. de longi temp.praescript. LORICATIO, incrustatio parietis.Varro lib. De re rust. I. cap. s 7. Parietes & solum opere tectorio marmoreo loricandi, si minus ex argilla, &e. id est,tegessi, incrustadi .Paulus L 79. De uer.sg. A- quae cietes incrustationes, loricationes, picture. LUR I cvM aetatis,id est leuitas, mobilitas, inconsiderata ratio, temeritas.Vlpian.l. ι I. s. D.de mi noribus.Neque enim aetatis lubrico captus est adeundo locupletem haereditatem. LvCRAT iv A causa,vide caussa Lucrativa.
Luc RAT i vA possessio dicitur i l. r. D.si quis omisi
causJ.quam ex lucrativa caussa quis adeptus est. Lux Rosv M, fructuosum,quaestuosum,utile. Caius in l.obligari, .f. 2.D. de auct. tui. Haereditatem adire pupillus sine tutoris auctoritate no potest,
quamuis lucrosa sit. Idem i. si quis, i . D. Si quis omitta. Liberum euique esse debet etiam lucr sim haereditatem omittere. LY cst v M a luendo, si amplius emptor quam quanti res esset exoluerit.Varro.LvDovi Cus Romanus Iurisconsultus, nomen habuit Pontani: sed quia Senis ius ciuile professus,
Romam coinmigrarat, cognomen ex eo deportauit.Basileae mortuus est cum eo publice ad Comitia ecclesiastica uenisset, Anno MCCCC. xx x I x. Aeneas Sylvius eum tanta memoria fuisse tradit, ut nulli ueterum cessisse putetur: quippe qui in mor esset omnium suae ipse unquam aut legissct, aut audisset nec oblitus esset, eorum aliquid, quae unquam uidisset. LV Dus, poenae genus mediocre numeratur a Paulo lib. Sent. v. cap. x vir. Duplex autem suit: Venatorius.& Gladiatorius. Vedatorius erat, cum ludicra bestiarum uenatio exhiberetur:qua pinna
iuniores assici solere, scribit Vlpinianus in L aut damnvm, 8. f.9. & Io. D. de poeta. Gladiatorius autem fuit, cum serui inter se populo inspectante pugnarent: quae poena a Constantino sublata esti. I .C.de gladiat . Tertullian. lib.de spectac. Etiar ut damnantur in ludum, quale est, ut leuiore elicti in homicidas emendatione proficiant. Luoi Circules de quibus mentio fit in l. o. .squi
D. de legat. primo iidem erant, qui S: Magni dimcebantur: quod ut scribit Pedianus magnis in pensi Nati sunt . Instituti autem simi a Tarquinio Prisco , & propterea Circenses dicti sunt, quod primi in circo qui Maximus dictus est, dati
sunt. solennes deinde annui manserunt: & Iovi, Iunoni ac Mineruae ab Aedilibu curabantur. uti patet exalta l. Livii,& Verrina v ii. LVERE, soluta pecunia liberare. p.f. s. De legat. Sed etsi rem obligatam creditori aliquis legauerit, necesse habet haeres eam luere. Si tamen d functus uoluerit legatarium luere, & hoc expres.serit, non debet haeres eam luere. Sicl. 6. C. de fideicom. l. 2 S. D. de pign. act. I. 7. s. inter. D. comin. diuid.l. et . . I. D. de act. impl. Servius in lib. Aenei. x. Lui poena, sed melius Lui peccatum dicitur. nam peccatum soluitur poena: qui enim crimine tenetur obnoxius, poena cum liberat apristina obligatione. Contra, Luo poenam si diaxeris , non procedit quare Psna soluatur: tamen auctoritas ista licenter confunditur more, quo solet poni,vel a sequenti quod praecedit, uel a prae cedenti quod sequitur. LvMEN id est, ut coelum uideretur:& interest intextumen &i prospectum . nam prospectus etiam ex inferioribus locis est : lumen ex inferiore loco esse non potest. l. I 6. D. de seruiti praed.
urb. MEM unicum Maia κυι, pro exiguo cubiculo quod unica senestra tenuiter illustratur, quale tenues, & inopes homines habere consueuerunt.
Vlpian. l. 6. M. S. D. de olf prae de tenuis uitae homines sub praetextu aduentis ,fficiorum uel militum,
174쪽
militum,lumine unim uel breui suppellectili ad
aliorum usus translatis,iniuriis vexentur, Praeses prouinciae prouidebit. Haud scio tamen an Ho-Mi NE vNico uerius le3eretur. I vM Nu M seisi tute constituta,id aequisitum uidetur,ut uicinus lumina nostra excipiat. Cum alitem seruirus imponitur,ne luminibus officiatur, hoc maximὶ adepti videmur,ne ius sit uicino inuitis nobis altius aedificare, atque ira minuere lumina nostrorum aedificiorum .i. . D.de ser.urb.
Luso ita vM edictum,inane,ludibrio habitum, omnium irrisione delusum.l.7s. D. de iudie. Alioquin hasoria erunt huiusmodi edicta & decreta Praetorum. Sic l. ult. D.ne quid i l . puta& l. o.
I.De lega. I. Lv sTRA M ENTV Μ, intemperans de effrenata rei Venereae cupiditas. Lustrari enim scortari significat, de in lustris meretricum ac lupanaribus negari. Marcian. l. I .F. l. D.ad lcg.Cornel. de sicar. Si pigmentarii cui temere cicutam, dec. 8 id quod Iultramenti caussa, dederint eantharidasinam Catharidum haec uis est,ut sumptae ad rem Venerea incendant. uide Cantharides. LusTRVM, nominatum tempus quinquennale, a
luendo, id emblueluendo: iubd quinto quoque
anno uectigalia per Censores locata persoluebantur.haec Varro. Destus tradit in tot annos pridia olim locari solita.quod Vlp. L D.de reb.cria signiscat.Nam etsi colonus, inquit, post lustrum completum ibi bis perceperit, eo in eos con stat.Labeo l.qui quatuor. Io. D. de legat. tertio, Qui hortos publicos a Re b. eonductos habebant,eorum hortorum fructus usq; ad lustrum quo conducti essent, Ausdio legauerat. Cellus i. 67.f.ult. D. destri.Si colonus post lustrum conductionis anno amplius fructus inuito domino perceperit. Lv xv R. i A proprie profusio simptuum, Imp. f. 9. Quod cum eo,&c.Quia saepe onerati aere. alieno ereditarum pecuniarum luas in luxuriam consumebant,uitae parentum insidiabantur. Hinc Luxuriosus apud Iulianum idem qui de Nepos dicitur, in l. 8. D. pro empl. Quomodo enim mala tade emisse uidetur,qui ὰ domino emit ξ nisi fortὸ re is qui a luxurioso de protinus scorto daturo
pecuniam, seruos emit,non ulu capiet.
Lux v RI A , pro petulantia, incontinentia, effusa quadam & intemperanti insolentia.Vlpian.l. I .in h.D.de aedit edici.Ceterum s nihilominus permaneret in eo uitio, ut circa fina bacchari soleret , dc quasi demens responsa daret, etiamsi per luxuriam id factum est,uitium tamen esse, sed uitium animi,non corporis.Marci .l. pen. D. de incend. mus.Si fortuito incendium factum sit,uenia indigetmisi tam lata culpa fuit, ut luxuria aut dolo si proxima.Vbi tamen vT pro Aur lcgendum uidetur.
LYTAE dicebarrisi qui triennium in legum st
dio uetiati,quartum etiam adiungebant. Imper. ad Antecessores, .s.Sed quia solitii est anni quarti sti idiosos Graeco de consueto quodam uocabulo λυται appellari: habeant quidem, si Maluerint, hoc cognomemdec. Aύτω aut cm dicti uidentur, ut λύ- , id est solubiles: quas iamiam a certa il- .la de praescripta studiorum ratione soluendi, de legendi libertate,ae licentia donandi: quasiq: missionem a magistrorum suorum castris, id est scholis impetraturi.nam cum ad finem libri Pand ctarum trigesimisexti peruentum esset, qui postremus anni quarti liber erat,statuit Imperator ut reliquos quamqrdecim libros studiose per se di. mi legerent,neq; ex praeceptoribus interpretantibus eos audirent. Ex libris autem quinquaginta, inquit,nostrorum Digestorum sex de triginta tantummodo sufficere tam ad uestram expositione Antecessores,id est Doctores alloquitui quam ad iuuentutis eruditionem iudicamus.& s. s. Vt ex triginta sex librorum recitatione fiant iuuenes persecti,de ad omne opus legitimum instructi. Duabus alijs partibus,id est,sexta de septima ii
strorum Digestorii quae in quatuordecim libroseompositae sunt,eisdem positis,ut possint postea eos de legςre,dc in iudiciis ostendere.
M. P. NOTAE sunt apud Paulum Diaconum,pro manu, macipio, potestate.Vlp. cap. Inst.1 . Ei cuius in potestate, manu, mancipiove est haeresset iptus,legati non potest. Idem au
tem cap.9.dc Io. ostenderat in manu elle uxores
matresfa.in potestate liberos filiossi.in mancipio seruos. Ergo apud Paulum Diaconum Malo macipio potestate corrupte legitur.
MACRui AM M. Varro docet in fundo esse saeile fabrils sepi metu, cuius spes sent quatuonquod fit e lapide,quod E lateribus cinctilibus, quod E lateribus crudis,quod ex terra de lapillis compositi, informe.libro De re rust.cap. I .Hinc Maceriam ducere apud Catum l. I7. D. com. praed. Si praerario uicinus in tuo maceriain duxerit,s c id est,impossierit,ut paulo post loquitur.Vir. Aen. lib. Pars ducere muro moliriq; arcem. M-Hi NARivs, faber qui tractoriam achiva onera in altitudinem sublata collocat.Paulus i. s t. adleg.Aquil .Si putator ex arbore ramum cum de)ceret,uel machinatius hominem praetereuntein occidit.Alienus autem Asinum machinarium in l.6o.f. 3 .D.de leg.& fid. lib. 3 2. generaliter eum appellat,quo ad omnis generis machinas uti possumus,sue tractorias siue uectorias: ut plaustrorum,de sarracorum. Item ut Vlpian l. I 2 .s. 7. De inst. S instr.Et molas, de machina cenum stipuus Asiam machinarium, machinam frumentariams
175쪽
riam,vas aeneum, &c. MACHINA RIus mensor, qui norma in m
tiendo utitur, ut ii qui probant opera a fabris materiariis facta.Vlpia. l. 7. D. Si mensor fals. mod. Et si mensor machinarius fefellerit, haec actio
dabitur. nain uerbo hanc normam nomi
nauit. ut artificiniam a decempedali distingueret. illius sormam cognoscere ex Vitruviili.
MACHi NATIO, dolus, techna.Vlp. l. 3 9.D. uerb.oblig. Si quis quum aliter eum conuenisset obligari aliter per machinationem obligatus, dec.
Nam paulo post infert, Quia enim per dolum obligatus est,&c. MAENa ANA, uide Meniana. MAGI s , μαγὶς . Iul. Pollux lib. io.capite demense instrumentis, quae tripodibus imponuntur,ea ας appellari scribit . de hoc no-mcn proprie accommodatum ad mactras, id est uasa in quibus farina pinsitur,& ad sacras epulas , itemque ad ea quae ad sacrificia deseruntur. Paulus i. r6. D. de condici. indeb. Seritus cuiuidam in ieiente domino magidem commenda-ud, dce. 11 λ G s, adverbium interdum sub vaditur. Vip. l.7. D. depol .Quum posset non suscipere talem caussam, quam decipere. Idem in l.2. I. 6. D.de iudie. Alioquin compelletur iudicium accipere, quam imienare eos qui satis pro eo dent. Pa lus in I. t. s. t .D.ae reb. cred. Quia in genereseo functionem recipiunt per solutionem, quam specie.
AGI sTER populi, Dictator . Hine Magistratus a Magistro dictus,ut ab albo albatus. Magiuster autem populi Dictator appellatus, quod summa eius potestas in populum: unde reliqui quidem minores quam hi magistri dicti inagistratus.Varro.Sic Paulus, Magistratus:inquit, per derii lationem a magistris cognoma nantur. I. I 7. D. de uerb.sig. MAcis T R eensus is dicebatur in Imperatorum constitutionibus,qui censorum ueterum os. scio fungebatur: de facultates ciuis cuiusque aestimatas in censum reserebat: hi Censit'res etiam appellabantur. C.de censib. lib. Cod. xl.de l. forma, D .c .dcl.censualis C. de donat. NAcis T R in auctionibus dicebatur unus ali quis e creditoribus, qui debitoris bonis auctione diuendendis ita prae esset, ut ei qui plurimo licerctur, rem addiceret.Cicero epist.ad. Att. i. Vna, inquit, agebam ceteri creditores, in quibus erat Laacullus& P.Scipio,& is quem putabant magistrum sole, si bona uenirent, L. Pontius. Hunc Magistrum uideo in libris nostris Curatorem bonoruin appellari.ut in l.cuius, . D.de cur. fur. ubi Neratius ita scribit: Cuius bonis distrahendis curatores facere Senatu; permisit, cius bona creditoribus vcndere non permisit: quamuis credit cres post id beneficium bona uendere mallent. E ein I.ult.D. de cur. bon. i debitor soro cesserit: αcreditores elegerint unum per quem bona distrahantur, mox extiterit alius qui se creditorem dieat,bona debitoris una cum euratore vcndere poterit.Cicero in Quintiana: Cui magistri sunt, Se domini constituuntur, qui qua lege, Ie qua conditione pereat, pronuncient,&c. Magistrum enim actionis ligni ficat, qui cum bona proscripta essent, rerum omnium uendendarum curationem susciperet. MAGI xTER nauis accipitur, cui totius nauis cura mandata est. l. i.D. de exercit. act. Item Magistrum accipimus, non solum quem exercitor praeposuit,sed δ: eum quem magistcr . MAcisa rR uniuersitatis ab Vlpiano dicitur in l. . 9. D. rat. rem hab. pro eo quem magistrum societatis in l. q. D. de paci. idem appellat. MAcasTER ossiciorum,honoris genus fuit Iustiniani tempore, adcumq: pertinebat proci irat; scholae fabricensium & agentium in rebus , disci plina palatii,& cursis uehicularis. MAcis T R societatis, unus aliquis e sociis dicebatur,qui Romae societati alicui,id est, aut scripturae, aut portorii,aut uectigalium, ita praeerat, ut A: Decumanos quasi senatum cogendi ,& ad eos de societatis negociis reserendi potestatem haberet:curamque omnem gereret tabularum, & r
tionum quae undique ab iis qui operas dabat, lx mam mitterentur. Hic Promagistrum in prouincia habebat,sui quasi muneris uicarium , & societati praeseruina, qui etiam Magister interdum appellatur. Vlpianus l. l . D. depact. Itein m
gistri societatum pactum di prodesse de obesie
MAcisTRt . Paulus i. 7.D.de uerb.sg. Cui presecipua cura rerum incumbit ,& qui magis quam ceteri diligentiam & solicitudinem rebus quibus a praesunt debent , hi Magistri appellantur. quin
etiam ipsi Magistratus per derivationem a magistris cognominantur. unde etiam cuiuslibet di plinae praeceptorcs magistros appellari a monet do, uel monstrando. MAcisTRATus, inquit Varro, a magistro dicitur:
sicut Albatus,ab albo. Est enim Magister populi,
dictato cui summum de uniuersum imperium commissum est: cuius ceteri omnes magistratus item obtinent. Dicebatur autem olim quid
agistratus,is qui iudicium auspiciumque haberet:quemadmodum Cicero in Legibux scribit, Magistratus omnes iudicium auspiciumque habento. Postea uero dicti sunt Magili ratus,quibus Resipiab.uel omnino, uel ex parte'a Populo uel Principe commissa esset.Omnino, ut Dictatores: item primis temporibus Consules,qui regio imperio erant: aut cum f. C.extremae necessitatis fiactum esset.Ex parte ueris,ut Coi Oles, posteaqua Hii magistratus creati sunt,qui se 'em iis suae po Itestatis
176쪽
testatis ademerunt: item Praetores:aliique inserio
MAcisTRAT vvM multiplex diuisio est. Alii erantimiores,alii minorex. Maiores dicebantur, qui imperium potestatemque habebant: uod sic interpretor,qui nec obedientes & noxios cives multare uinculis coercendi potestatem habebant . ut Cie.lib.de Legib. ri l. declarat.& intelligitur ex
. de uerb.signi quales sunt in urbe Consul, & Prae: tor,& Praesectus urbi in Prouinciis Proconsules, aut Propraetoreiatem Praesides Minores dicebantur, quibus nequc imperium neque potestas da ta erat, sed minor aliqua Reip.procuratio.itaque aperte describuntur in d.l. I r. D. de iniur. 'ua de .caussa de se Cicero Aedile qui minor magistratus est errina It .loquens: Erit,inquit, tum Consul Hortensius cum summo imperio ac potestater ego autem Aedilis, hoc est paulo amplius quam priuatus. Itaque in ius Aediles uocari potuisse, cosat ex Gellaib. 3 3. cap. is .& l .cumque, I s. D.deperie ccommoti In iis numerantur a Cicerone
Tribuni aerarii, Quaestores, Triumuiri capitaleriitem procurator Caesaris,ex Lnon licet- 6.D. de comempti Rursus: NAGisTRAT vs alii Vrbani sunt , alii Prouinci Iet, alii Municipales. Prouinciales proprie pol states dicuntur.l .eum qui, i 3.D.de iurisd. ubi pro P aTOR legendum putarem uel PRAEs Esvel Propraetor. Itaque sepe Imperium a potest te distinguitur.ut l. I.D.de arbit. l. i. D. quod suis aura 8a . de accusat. Municipales autem sunt ueluti Duumviri, magistratuumque nomine
saepe municipales intelliguntur: ut in Rubrie. De
MAOisTRAT v v M alii ordinarii sunt, alii extrao dinarii.Ordinarii dicuntur , qui ordine legibus instituto solenni more creantur,& perpetuo usurpanturivi Consul,Praetor, Aedilis, auaestor: Extraordinatii uero, qui,cum usus Rei p. postulat, praeter usitatum ordinem constituuntur: quales erant Dictatoresatem Praefecti annonae,& Praesecti uigilum:u t ait Pomp.l. i.D.de Orig. iur. Item qui in Prouincias Proconsulari aut Propraetorio imperio aut antequam Consules Pretoresue sui se sent, aut non statim postquam urbanum illum magistratum in urbe gessissent, mittebantur. Quod enim nonnulli tradunt, Prouinciarum administrationes omnes extraordinarias fuisse, falsum est: eaque de re copiose in Commentariis Manilianae Orationis disputauimus e quo ex fonte alii poste sine ulla uerecundia suos hortulos
NAGIsTRAT vs populi Rom. post prouinciarum diuisionem ab Augusto factam,dicti sunt, qui tu in urbe,tum in populi prouinciis,qud proconsules mittebanti ius dicebant.ob eamque caussam
a Praesidibus prouinciarum distinguuntur in Pandectitinam hoc nomen ad prouinciarum Caesaris rectores eonstringitur. Vlp L .f. t.D. de inter. in iur. Quod ait Praetor ire i v R E , sic accipiendum est,apud magistratus populi R. uel prae fides prouinciarum uel alios iudices Nili toriὰ populum R. qui in urbe Roma est fignificet.
MAGisTRA Tvs qui maiores , item qui niinores dicercntur,Gellius ex his M. Messalae uerbis dci . cuit,lib. I .ca. q. Patriciorum auspicia in duas sunt potestates divisa. Maxima sunt Consulum ,
Praetorum,Censorum eque tamen corum om
nium inter se eadem,aut eiusdem potellatis: ideo quod collegae non sunt Censores Consulum, aut Praetorum: Praetores Consulum sunt. Ideo nes:
consules aut PKtores Censoribus, neque Censores Consulibus aut Praetoribus turbant, aut retinent auspicia. At Censores inter se,rursus Praetorcs Consulesque inter se&uitiant & obtinent. Praetor etsi collega Consulis est, neque Praetorumque Consulem iure rogare potest: ut quidem
nos a superioribus acceptinus,aut ante haec tempora seruatum est. Et ut in commentario x III.
C.Tuditani patet,quia imperium minus Praetor, maius habet Consulidi a minore imperio maius,
aut a maiore collega rogare iure non potest. Nos his temporibus Praetores Praetore creante uete
rum auctoritatem sumus secuti: neque his comitiis inauspicio fuimus. Censores aeque non eoda rogantur auspicio atque Consules & Praetores.
Reliquorum magistratuu minora sunt auspicia. adeo illi minores: hi maiores mapistratus appetilantur . Minotib. creandis magistratibus, Tributis comitiis magistratus , sed iustius curiata datur lege: Maiores Centuriatis comitiis fiunt. MAGisTRATus apud quem legis actio est, uide Legis actio. MAIE,TAs , est amplitudo ac dignitas ciuitatis: ait Cleaib.de Orat. ii . Item in Partit . MA t EsT As , cst in imperii atque in omni populi Ro.dignitate,quam minuitis, qui per uim multitudinis rem ad luditionem uocauit. MAivsTATEM minuere,est de dignitate, aut amplitudine,aut potestate populi, aut eorum quibis i
populus potestatem dedit, aliquid derogare: ii quit idem lib.de Inuemi I. Maiestatis crimen ita lud est,quod aduersus populum R.eiusve securi
tatem committitur.l. I .D.ad lepem Iul. maiest.
Quid autem a Perduellionatu disserat,vide insit
. Festus:cui consentit l. ul. D. de gradib.
MAion secer, uxoris meae proauus. MA i OR socrus uxoris meae proauia.Fest. MAio REs generaliter appellantur omnes, exquibus orti sumus:proprie autem ii, qui sunt supra
177쪽
Tritauum,neque aIllud nomen habent. l. D.dein ius uoe.& l.ult. L parentes, D.de gradib. Cie. in a.de OTproprie est usus : Quorum parentes aut maiores in aliqua gloria praestiterunt , e rum plerique in hoc senere laudis student e
MAioRE Darte anni possedisse quis intelligitur, etiam si duob. mensibus possederit: si modo aduersarius eius pauciorib.aut nullis possederit.L maiore, is 6.D.de uetasg. MALA mansio genus uidetur suisse tormenti. Vlpian. l. 7. D.deposSi hominem apud se depositu, ut quaestio de eo haberetur,ac propterea uinctu, uel ad malam mansionem extensum sequester soluerit. Idem in L IS . s. s. D.de iniur. Quaesti nis uerbo etiam ea, quam malam mansionem di,
MALAE ATHRvM , uel ut est apud Horatium Malobathrum,unguentum Syrium, in I.ult.s.species, D.de public. Vide Plin.lib.x II .cap.xxvi. . MALEFICI , ob magnitudinem facinorum dicti sunt, qui magicis artibus utebantur a. s. & 7.C. de malefic. MALEpi CtuM a Crimine quid differat:uide, Cri mena Delicto . MAL 1 TATIs legitur apud Vlp. In l. s . D. quod
met. causeodern modo ut Bonitatis dicimus. In uulgatis tamen,Mali.Scriptum fortasse fuit Calamitatis, Legimus tamen Sceleritatis in l. 3 .D.debon.eorum quiant sent. MALLEAT vs , malleis contusus.Vlpianus l. 2. s.s .D.de leg.& fid.lib.32 .Sed perscripti libri nomdum malleati uel ornati continebuntur. MAM ex Ps dieitur qui manu capit: qui quid a populo emit,conducitue,quia manu sublata signitarat se auctorem emptionis esse.qui idem praes dieitur, quia tam debet praestare populo quod promisit,quam qui pro eo praes factus est.Festus. MAruci seps sunt publicanoriam principes, Romani homines:qui quaestus sui ea iisla s decumas rodimunt,Decumani appellantur:si portum, aut pascua publica,Portitores, aut Pecuarii, quorum ratio Scriptura dicitur. Asconius. IMAN cIPEs , publicani, qui a Censoribus quinto quoque anno publica,id est populi uectigalia redimebant:ii si uectigales agros, ut Decumani, re dimebant,eos postea colonis & aratoribus eloc bant. Papinianus l. I s . D.locati, Qui sideiussor extitit apud mancipem pro colono publicorum praediorum quae manceps ei colono locauit, Re pub.non tenetur. Cicero Verrina v. publican rum principes similiter Mancipes appellat. MAticipi res sunt praedia in Italico solo, tam ru- , ni ea qualis est fundus: quam urbana, qualis domus. item iura praediorum rusticorum: uelut uia, iter,actus,& aquae ductus.item serui & quadrupedes quae dorio,collove domantur,uelut boues, muli,equi,asni:ccterae res nec mancipi sunt. Et phanti & cameli,quamuis eoilo dorsove domentur,nec mancipi sunt,quoniam bestiarum num ro sunt.Vlpianus cap.Inst. I9.
MANcipi A dicta sunt qubdab hostibus manu capiantur.l. . D.de statu hom. MANCIPIA ueteres appellabant, quae posteriores mobilia. praedia uerb, quae iidem immobilia. Modestinus l. 3. D. de diuer temp. praescript. Lon
possessi'nis praescriptionem tam in praediis, qua in mancipiis locum habere, manifestum est. Cic. M tib λ Nccuero praediis solum ius
ciuile ductum a natura malitiam fraudemque Diri dicat: sed & in mancipiorum uenditiove, venditorum fraus omnis excluditur. Idem in orationem
Rullum ad populum , Qui agri , quae loca,aedilicia. Quid est praeterea λ multa in mancipiis, an pecore, uro, ebore, ueste, suppellectili, cet
MA N C l PAT i o propria species alienationis est, α rerum mancipi ea ue fit certis uerbis, libri per de,& quinque testibus praesentibus. Haee vli cap. Inst. xlx. Caius autem ut Boetius auctor est ira seribit: Mancipatio est imaginaria quaedauenditio,quod ipsum ius Romanorum es ciuiu ematae res ita agitur.Adhibitis non minua quinoctestibus, ciuibu Ito. puberibus, de praeterea alio eiusdem eonditionis, qui libram aeneam teneat, qui appellatur Librirens. Is qui mancipium accipit,aes tenens ita dicit. Hunc ego hominem ex iure Quiritium meum esse aio. isque mihi em-- iptus est hoc aere, eneaque libra deinde aere percutit libram.idque aes dat ei, a quo mancipium acci- pit,quasi precii loco. MANCιPIO uendere,in eas res quae mancipi sunt, ita uendere libra de aere adhibitis, ut euictionis pe riculum praestetur. uerum hoe amplius anima uerti moris fuisse,ut Auctor:id est uenditor nexu isse dicis caussa obligaret,ad rem mancipi, hoe est emptori perpetuo praestandam. Cie . pro Mur na,Quod sit in iis reb. repetendis quae manei se sunt,is periculum iudicii praestare debet,qui se nexu obligavit: prosecto etiam . rectius, &c. Hinc Mancipio & nexu coniungi videmus. Varro lic De ling. 6. Manilius scribit omne quod per libra& aes geritur,in quo sint mancipi,nexum esse. Mutius Scaevola,quae per aes & libram sint, ut Oblia gentur, praeterquam quae mancipio dentur. Hoc uerius esse insum uerbum ostendit, de quo qua ritur.nam idem quod obligatur per libram, neq; suum sit,inde Nexum dictum.Haec ille:quae se intelligo, ut ex Mutii sententia ea Nera dicantum, non tantum quae abalienata sunt, sed etiam quae oppignerata.Cicero 7.Famil. Attici proprium te esse scribis, mancipio & nexu: meum autem , lilii ct fructu. Et de Rep.harus Multae sent domus tu Lre mancipii,& iure nexi.In Topi. Abalienatio est eius rei quae mancipi est aut traditio alteri nexu, aut in iure cessio.quo ex loco copiuncto cum alia
178쪽
tero libri m . de Legib. animaduerti eum qui
mancipabat,nexu obligatum rem mancipi tradi disse. Idem in Paradox . Non enim ita dicunt eos elle seruos,ut mancipia quae sunt domitarum ficta nexu, aut aliquo iure ciuili: id est, in iure cessione N. usucapione.Verum haec hactenus. Dei . ceps eum qui mancipio uendebat, euictionis periculum in se recepisse,ex Plauto demonstrabimus.
Is igitur in Persa sic loquitur. i Ae suo periculo is emat, qui eam mercabitur. Mancipio, neque promittet , neque quisquam dabit.
Et paulo post, Nihil mihi opus est litibus.
Nili mancipio accipio, quid eo mihi opus Mercimonio . Tox. nihil pericli uidetur, ne
Ne quis ured ex Arabia penicillima persequa
Age,indica propugnariter. Iegar. Prius dico , hanc mancupio nemo tibi
Tuo periculo sexaginta haec datur argenti munis. Item,
Ille quidem iam scit quid negocij gesserit.
Qui mihi furtiuam meo periculo uendidit, Argentum accepi trabiit:qui nune ego scio, An iam asseratur haec manu quo illum sequa In PersisHugas. MAM DATOR cicitur, qui alicui auctor est ut suam pecuniam alteri credat:qui& fideiussor dicitur . tametsi hoe plerunque differant, quod illud seia in eo ponitur, qui suasu suo nihil tale cogitante induxit ut crederet hoc uerb in eo qui ad credi, tionem aceessit, & obligationem quasi trabali clauo confirmauit.uti intelligitur ex tit. De fideiussi.& man . lib.Pandect.q6. MANDATOR. caussae dicitur, qui mandat alicui, &instruit eum ad accusationem dando probati nes , allegando accusationes.l.secunda,9.diuus, s. sequen .l. 22 . 2 3. 26. D.de ivr.fisc. l. prima, Dad Turpili. Tranquill . in Tit. Inter aduersa temporum delatores mandatoresque erant ex lice
MANDAT uri est cotractus bonae sides de eo quod
fieri sine mercede ulla conuenit, periculo mandatoris exequedo inter quos iure ciuili licet, faetiis. Mandare nanque est negocium dare. sed cumis l- NE MERCnDE addidimus, a locatione illum di- sin ximus.Conuenis te autem,hoc est, non modo dat u nr,uerumetiam ab eo cui datur,receptum eia se oportet. prius enim non nascitur obligatio.l.
I.& pall. D. mandati. Differt autem a Consilio, primum quod Mandatum pars quaedam imperii est, aut potius uoluntatis,ut quid fiat. Consilium ab imperio Ap rsus alienum est,nec ullam uoluntatis ipsius signiscationem habet: itaque rem consultoris arbitrio permittit mee utrum fiat,nec ne, laborat.eoque non est obligatorium . l. r.in s. D. eod.&l consilii,Dereg.tur. Imperium autem tu ludiccirco tacietas humani generis comproba uit, quoniam ad mandatorem periculum omne pertinet:nulla ex parte ad mandatarium. MANDRA ORA , herba soporifera&uenenata, ut scribit Plin.lib. 1 s.cap. t 3. Itaque inter uenena conumeratur a Marciano in l.tertia,9. primo, D. adleg. Cornel.de sicar. MANI FESTARIVM pignus, pro manifesto &diserte obligatum. Paulus l .nona, D.in quib. cau. pig.
Est differentia obligatorum propter Pensionem,& eorum quq ex conuentione manifestarii pigno
MANirssetvs fur: uide Fur manifestus. MANsio NEs , diccbantur stationes, in quas se milites expeditionis tempore quiescendi caussa r cipiebant: tuae annonis & pabulis ex uicinorum
tes expeditionis tempore sie disposuisti, ut in
mansionibus annonas acciperent. NAxsio mala, uide Mala mansito.
MANU BREvI , Vlpianus eleganter posuit, pro Directb,& non per anfractum , ac circuitionem. Quoties,inquit, extraneus accepto sere debitoridotis constituende causa, siquidem nuptiae insecutae non fuerint, liberatio non sequeturmisi soria sic accepto tulit,ut uelit mulieri in totum do natum.tunc enim credendum est, breui manu acceptum a muliere,& marito datu .l.qs.s . primo,
De lur. dot.id est,Hoc ita accipiendum est, quasi mulier non per acceptilationem & circuitionem tillam,sed directo per manum ipsus creditoris pecuniam accepisset,& marito dedisset. Itaque qs Iurisconsu lii Dire id dare liberta tem dicunt, ac non per fideicommissum : efferri hoc eodem modo sic posset , Manu breui libertatem dare r cui contrarium est Manu longa , ut mox di
MANvLONcA Iauolenus figurata locutione po- . suit, pro flexuose S Oblique: non autem quam minimo potuit negocio.Pecuniam, inquit, qua. mihi debes,aut aliam rem si in conspectu meo ponere te iubeam:efficitur ut &tu statim libereris, . di mea esse incipiat.nam tum,quod a nullo corporaliter eius rei possessio detineretur,acquisita mihi & quodammodo manu longa tradita existimada est. id est, quasi mensa ubi ponere te iussi manus tuae pars la: sici: & longa ista manu porrecta mihi tradidisses. Nam breui manu deditio, si di- reeid de manu in manum, nulla incnsa aut alia re interposita tradidisses. I ocus est in l.79.D.de solutionib. Cicero Verrina quam,Quum ob tua decreta, ob imperata,ob iudicata pecunia dabantur
non erat quaerendum, cuius manu numerarentur,
179쪽
sed euius ini uria cogerentur.comites illi tui dela-cti,manus erant tuae. praefecti, scribae , medici,accensi,haruspices,praecones, manus erant tuae: quo quisque te maxime cognatione, assinitate, necessitudine aliqua attingebat, ita maxime manus tua putabatur: cohor, tota illa tua,quae plus mali Si
ciliae dedit,quam si centum cohortes sugitiuorusuissent, tua manus sine controuersia fuit qui quid ab horum quopiam captum est, id non modo tibi datum ed tua manu numeratum iudicari
tam materiae ratio,quam manus atque artis ducitur. Alfenusiclo.6.3.D.locat. Qui aedem faciendam locauerat,in lege dixerat,Quoad in opus I pidis opus erit,pro lapide & manuprecio domitinus redemptori in pedes singulos septem dabit. Vlpian.I. ι 3.D.de uerb.sign. Quoniam plerum . que plus est in manus precio,quam in re. MANus plerunque potcstatem significat: quippe, cum quae in manu nostra sint, nostra in potestate sint. Hinc Pomponius in l. 2. D. de orig. iur. Omnia, inquit, manu a Regibus gubernabanatur. Hinc . IM MAN v esse dicebantur uxores,&IN MANvM conuenire,cum per coemptionem ma diressi factae essent quemadmodum Vlpianus scribit cap. Inst. lx.3c xx I i. Hinc MAN vhi IssIONEM Vlpianus in I. .D.de iust. detur se desinit:de manumissionem, id est dationem libertatis: quia quadiu quis in seruitute est, manui & potestati suppositus est manumissus liberatur potestate. Hinc Festus,MANvMITTI , inquit, eruus dicebatur, quum d minus eius aut caput eiusdem serui, aut aliud m brutra tenens dicebat,Hunc hominem liberum esse uolo:& eum emittebat manu. MA Num iTT I tamen etiam dicuntur si ij, filiaeque familias, pro emancipari: propterea quod dicis caussa ter a patre venduntur, de in imaginariam quandam seruitutis conditionem rediguntur: ut in uerbo Emancipatio,docuimus. Manumissionis uerbum in liberis legimus in t r. D . de esse. 4procon l. 28.D.de adopt.l. utru, IO7A de uerb. oblig.& in tit.Si a parent. quis manumis Hinc MAN v M i s soR pater dicituras qui emancipauit. Li 6.9.primo,D. de inoisc.Nonnulli autem , N A Nun a s s IONEM ex eo dictam putant, quod quilibertate donabantur,manu adominis dicis causisa caedebantur: quae ραπι ματα Iustinianus appellat in l.ult.C.de emacipat.Cornutius in Persium: Quoties,inquit,manumittebat Aos alapa percus. sos circistagebat,& liberos cAfirmabat. Vnde Manumissio dicta est,eo ut manus cis immitteretur. MANus iniectio, ius prehendendi, abducendique. uerbum est ex x M.Tab . Aeris consessis, rebusque iure iudicatis, xxx.dies iusti sunto: post deinde manus iniectio esto.Vlpiami. Io .F. i. D. dein ius uoc.At si uen ditor qui manus iniectionem excepit,ipse prostituit, & cet.id est qui sibi rese uauit ius prehendendi mancipii abducendique, siempsa prostitueret.Paulus l .pen. D. de seruis cxpore.Titius lemum uendidit ea lege, ut si Romae
moratus esset,manus iniicere liceret. Servius in illud Aeneid. x. Iniecere manum Parcae, Serm nc,
inquit, usus est iuris, pro Traxerunt debitum sibi nam manus iniectio dicitur, quoties nulla iudicis auctoritate expectata, rem nobis dubitam uiridieamus. MANus , pro cautione. Modesturus i. quidam , I L.
D. de probat. An cum eo possint, propter emisia sana manum ab eis, quasi filio,agere. MANus militaris ab Vlpian.dicitur, uis quam Maistratus imperio statores atque apparitores ad-ibent l. 68.D.de rei uindic.l.pen.D. ne uis fiat ciqui in poss. MARGARITAE , siue Margarita, distinguuntur a seminis & lapillis, in l. in aurum, i9. in ii. D. deaur.& arg. ubi Vlpianus ait.conchas esse apud ria brum mare,quae crescunt & coalescunt. Crebra earum in libris nostris mentio est. Itaque, Solini
de iis uerba subscribemus: Conchae sunt, inquit, in quibus hoc genus lapidum requiritur, quae certo anni tempore luxuriante conceptu, stiunt ro rem uelut maritum,cuius desiderio hiant: di cum lunares maxime liquuntur aspergines, Oscitatio ne quadam liauriunt Eumorem concupitum. Sic
concipiunt,grauidaeque fiunt:& de sigiliae qualitate reddunt halitus unionum. MARITI , pro coniuges . Papin .l . 32 . in s. lD . de donat . inter uir. nam quo casu intret cxteros condictio nascitur , inter maritos m-hil agitur. MARTE suo litem decurrere, Tribonianus dicit, pro ad exitum sine ullo impedimento perduci. 1 Si neque per alterutram litigantium partem, nec per iudicem steterit, quo minus lis suo Marte decurrat,&c. in l.properandam, 2. .Illud procul P Idubio, s .C.de iudie. NARTi,vs Iurisconsultus, italus, aequalis eorum aetatis qui primi glossulas ad . rus ciuile scripserunt , circiter annum M . C. x C.uixit, iurisque
disciplinam ma3na cum laude exercuit. Et spersaepe Accursius mentionem in glossis inter posuit. IMARTYRivM , templum martyribus dicatum, pud impp.l .generali, s.C.de secros .eces.& l. decernimus, I S. eod.
MAsTIGOPHORI , lictores qui uirgas in sacris certaminibus serebant, quibus turbam summouerent. Arcadius I. ult.6. i. D.de munerib. Mastigophori quoque qui Agonothetas in certaminib.comitantur, di scribae magistratus personali muneri seruiunt.Iulius Pollux fere, a Xenophonte quodam loco μαιγ pi s appellari tradit. FLMATE.
180쪽
MATrxpAMILIA , uide Uxori MAT MisA M I LI A siolim quid a matrona disserret. insta sub voce Uxor explicauimus nunc aute ad moneri :llud opus est, in Pandectis Matr infami. de Matronam pro eadem usurpari,hoc est pro muliere lecta , pudica &honesta,sive ea uidua esset, siue nupta. placet etiam ut illud Festi ad idem temus pertineat: Matronas appellabant eas fere, quiuet habendi stolas ius erat. Sed quod de Matretami Udem scribit, ad antiquorum consuetudinem
referendum este , posterius eodem loco docebi-rmis. nunc promiscite uerbum utruque usurpari, demon tranduin est. Cicero pro Caelio, Petulanter facimus si matres niam . secus quam matrona.
rum dignitas postulet. nominemus. Quo in loco matronam omne appellari Cicero significat, quae bona & honesta existimatione est Marcellus in lege probrum. i. D.de riti nupt. Si qua se in concubinatu alterius apiam patroni tradidisset, matrissimilias lionestatem non liabuulet. Ulpianus autem in l. se uxor i s. D. de adult. Si modo ea sit, quae in concubinatu se dando, matronae nonae nomisit,ut puta qu.e patroni concubina fuit. Plautus Cistellaria , Matronae magis conducibile est istuc: mea Sileni si, Vmi amare,& aetate cu illo exigere. cui nupta est semel. Verum .ia.. meretrix se tu nati est oppidi simillima, Non potest suam rem obtinere sola, sine muli s uitis. Idcm in Lite apud , quis uligines, a de iniur. Multo minus, si
meretricia vcste icem in q, non mutuin iam l arum
uestitae fui flent si igitur non matronali habitu foemina fuerit,in quis ea appellauit, uel ei comite abduxit: iniuriarum tenet. Vip. l. pronunciatu IT, q7. D. de uer. lig. Matren accipere de imis ea, quae non inhoneste uixit matre enim iamilias a ceteris foeminis mores discernunt atque separant. proinde nihil intererit, nupta sit, an uidua: ingenua sit, an libertina .na neq: nuptiae, neq; natales iaciunt matremfa. sed boni mores. Ide l. s. in fin. D. de lib. exhib. Cum audis, inquit, Matremfamilias, accipe notae auctoritatis sceminam. MATERIAE inseche, pondus signatae, numerus:sa ctae, species appellatur. l.6.D.de rei uind.
NATTRi A si ea ligno distinguitur, ut hoc ad ea quieoburendi caussa parata sunt, pertineat: illa uero quae aedificassi fulcie dive caulla. l. t x. D. de ususcit q7.D.de adi .empl. l. I J .D.de lega.ja. I 67.D. de
MATERTxRA est nutris soror:ait Paulur l. Io. s. 7.D.de gradib. MATERTERA magna est auiae soror : ait Paulus i.
MATERTERA malo ait Paulus, est soror proauiae, patris uel nutris matertera magna l. I o. S. 9. D. de
MATERTERA maxima est,ait Paulus,abauiae soror, patris uel matris matertera malarii. Io. S. IO. D.
M A TR I Mus ac patrimus dicuntur , quibus patres
Ad matres adhuc uiuunt. Festus. M ATRl Movi vM , est maris atque firminae coniunctio. l. i. S. 1 .D. de Iust.& iur. MA T R I MON lv M a matris nomine, non adepto iam,
sed cum spe est omine mox adipiscendi. Gellius li
M TRONA , uide Uxori uide item Materfamil. MATRONA , inquit Festus, eui ius erat stolae ferende. Cice. Phili p. ii. Sed cito eurio interuenit, qui te a meretricio quaestu abduxit,&tanquam. stolam dedisset , in matrimonio stabili & certo
locauit. M A TR v LI s, ex matris meae fiatrae natus. Marci
nus l. I. D. de leg. Pomp.de parricid. Si quis patre,
matrem,auum,au uiam,sratrem,sororem, patru lem matruelem, occiderit,&c.Mε ol As T i Nus, mancipium uilissimum, quod mediis in aedibus stat, ut ad cuiusuis iussa atq: imperata praesto sit. Vip. l. i s .g. 3 D. de inivr Eteni in multum intercst, qualis seruus sit: bonae frugi, o dinarius, dispensatorian uero uulgaris,uel mediastinus aut qnalis qualis. lde l. .g. l. D. naui. cau'stab. Si qui opera mediastini fungitur, non continetur: ut puta atriarii,& cario, Q his similes. item in l. 6. D. de op. ser. Columelial b. t .cap. 9. 11cdi
stinus qualiscunque status potest esse, dummodo perpetiendo labori sit idoneus. MEDi ANvM, medium uerbum architectonicum. Ulpian. l. I . De his quid cie. Quod si ex mediano coenaculi quid derectum sit, uerius est omnes teneri. Sic Vitruvius persaepe medianas columi ias dicit ad differentiam angulariij, & mediana acroteria, epistilia,&c. MEDi CiNAE tres sunt partes inquit Com. Celsus in praesit. primi libri .nam una est quae uictu,altera quae medicamentis, tertia quae manu medetur. prima διαιτητικώ secunda φα -υτμήν. tertia in νCraeci nominarum. Itaq; Medici nomine
Iurist 5 sulti uulgo chirursos etiam intes ligunt. ut apud Vlp in l. in s. D.ad leg. Cor. de sicari Medico, inquit, qui uirilia exciderit,capitale erit.ide in I.qua acti One,7 , .ul. D. ad Ie. Aqui. Si medicut seruii imperite secuerit. φαρ- ευτ uero significatur in I.insequeti. ubi Caius de medico loques,lde iuris est, inquit,s medicamento perpera usus fuerit . Vlpianus . in l. s . D. de extraord . cognit. Si medicus eui curandos suos oculos cominmiserat. M pori actuet homo ab Imperatore appellatur, seruus , neque magnae ala cui curationi praepositus , qualis est dispensitor uel atriensis: neque uilissimo muneri destinatus , qualis est mediastinus, aut scoparius, sed mediae inter illas functiones curationi alicui praesectus, in s. 6. De