장음표시 사용
381쪽
Praetores, Censoresve. Neq; rame cia uoce quide suffragiti ferebatur, necessitas ea ratione populo imponebatur,ut no posset alios quam cadidatos facere: sed libera suffragia reliquebatur, ut ex omni b. ciuib. crearet quos uellet, si modo ii ellent,
quoru ratio haberi legib.posset. Quinetia legibus
solutos saepe repetimus inultos, ut creari potjent, uel ante legitima aetate, uel ab lentes, uel decentonodu iterposito intereunde magistratu. Et multos qui no peterent, creatoς inuenimus. Vcrii illaeuenire no solebat,nili ea tepora essent in quibus magna uirtus alicuius rei p. necessaria uidebatur: quae t petetibus lata no erat populo cognita. Ordinariu aut ae legitimis erat, ut ex cadidatis crearent magistratus. Post leges tabellarias creari poterant is tantu, quoru ratione haberi debere ante iudicatu esset, ut tabellis nomen eo sit scriberet.
Quod aut i magistratib. dixi, debet idc i comitiis
regis sacrorum intelligi. Neq; uero huiusmoi cociones anteu populus i suffragium mitteret ,habitas tin reperio ,sed iterrupta iterdum comitia, ad
emundada populi suifragia. Sin legu comitia etintantest populus i suffragium mitteret: primu lex recitabat a praecone, subiicie te scriba:tum oratione
docebat populus deniq; rogabat ut ea lege accipere & suffragiis suis iuberc uellet. Quinetia post
trinundini promulgationem rursus comitiorum die recitare legem oportebat,haberiq; orationes
suadedi di dissuadedi caussa. At si iudieii caussa comitia haberetur, idem fiebat qd i legib. serendis. Iudicium em populi lege lata fiebat: quq si acciperetur a populo, codem natus erat reus uin antiquaret,absoluebat. Erat aut omni u actionu cu populo comune principiti: Velitis, iubeatis, Quiriteri Ex qua diec di formula nome ortu est rogationis omni b. eu populo actionibus comune. hiis peractis iubebat magistratus populu i tuas centuriavdiscedere ad suifragili se redu: idq; populus ita faciebat,nisi hic obniiciatu esset, aut ab aliquo m-gistratu interdicerent: & nisi ad die edicto praestitutu haberemur. id eo accidebat, q, dies diffunderetur uel auspiciis, uel magistratuu intercessionibus. Ac si tu eueniret, ut tadiu duceretur comitia,ut ad interregnii res rediret, merito eueniebat
ut primo quoq; tepore, ac no pest tri nundinu haberetur comitia,tato ante icpore idicta, ut nemo
coqueri posset suffragio se priuari: si quide dii xtam comitia esse nemo ii si sciret, siquid eueni siet cur die p restituta no essent habita. Neq; enim nouum c dictum proponebatur, si ad die edicti no essent habita: sedi proximum die comitiale differebatur.Vervin ut illud saepe usu uenisse superiorib. teporib.cocedamus, ut paucis dieb. post edictumno iterposito trinundino haberetur comitia: aetate tamen Cl. no aeque id fieri absq; incomodo poterat. Superiori b. enim temporibus pauci Italiae populi,& urbis uicini i magistratuit comitiis ius
habebam suffragii. Quare ut ad diem edicti conuenire possent,i5go tempore opus no erat. At Ciceronis aetate qua omne Italiae socii ciuitate donati erant, si poli edictu inulti dies no fuissent ininterpositi,quid aliud fuisset, si priuari eiu es suffragio3Ego igitur sic sentio, ordinariu fuisse, ut post
praemissum edici tu ante die comitioru intelliceretur spacita trinundini, parti ut liceret,omni ex Italia Roma ad creados magistratus uenire, parti in
ut eos teporis spacio i cadida toga supplicare populo liceret. Porro edictu huiusmodi propone ditis modo ius erat, quibus habedi comitia lors obtigisset. ui enim erat habiturus comitia, is diem praestituebat edicto: qt iterdit ab eo absente praenaittebaturanterdu die a consule dicta, a praetora urbis proponebatur. Neq: uero praemisso edicto tantu opus erat i magistratuu , sed etia in legu iudicio riuml: comitiis: ueruntamen i his edictu nout in magistratibus a tabella quae hoc tantu cottianeret, scriptum proponebatur: sed simul lege petiri nundinum promulgada dies a magistratu praedicebatur,qua haberemur comitia,nec alio opus erat edicto. Atq; ante legum quidem comitia hiemodus erat seruadus, ut primum qui legem ferre uellet, ea publice propositam haberet, postq p pulum i suas centurias discedere iusterat ad suffragium dicendum. Tum omnes qui aderant ciueri
qui b. suifragi j ius erat, discedebant in suas qui':
Centurias. ut quo ordine rogabamur suffragium dicerent. quo de ordine pauca dicenda sunt. P ,steaq; x x x v. tribus Romae fuerunt, hactenus seruatum Lit Seruit istitutum,ri sex classes semper relictae sunt, ted hoe mutatum est, Φ i classib.au ctus est numerus Centuriarum ab eo instituturidi cum Centuriae a Seruio istitutae nihil pertinerent ad tribus factum est postea, ut per xxxv. tribus describerentur Centuriae, ita ut in unaquaq;
tribu pro ratione census Centuriae cotinerentur
suae cuiusq; et assis. Neq; enim uerum esse potuit quod Liuius multis locis scribit, iuniorum & seniorum Centurias in praerogatitia tribu fuisset nis queci; tribus suas quasda iuniorum & seniorum
Ceturias haberet: praesertim cum aeque omnibus tribub. obtingere poterat,ut praerogatiuae essent. Prsterea passim reperitur censores ita solitos censum facere, ut singulas tribus persequerentur: in 'uib. uo quisq; censu, qua aetate, quo ordine cias et, describeretur. unde etiast , ut reperiamus in hae uel illa tribu quempia censum fuisse aut censeri debuisse potius quam in hae uel illa classe. Quod si censum, aetatem,ordinesq; per singulas trib. censores describebant, relinquitur ut in sinsulis tribubus fuisse dicamus Centurias quasdam
in quas pro censu, aetate, ordineq; , qui ex eadem tribu essent distribueretur. Praeterea Ci.P Planc. Ceturia praerogatiua appellat parte unius tribus: ex quo plures Centurias in quaq; tribu fuisse consequitur. Auctum autem fuisse numerum Centuriarum ex uerbis T. Liuii apparet , cum str
382쪽
ait:Duplicato earum numeririn. De praerogatiua hoc primum constat, eam suisse unam quandam Centuriam ex una quadam tribu desumptam,cui sorte obtigisset, ut prima suffragiu diceret. Neq;.n. tribus prerogatiua eo appellat,ca ea tota suffragium diceret: sed quia illius tribus cuida Centuriae obtigisset, ut prima uocaret. Eo porro sortis genere hac in re Romani utebantur, ut in cillam quanda sortes eoniiceret:cuius aut Ceturiae sors prima exisset, ea praerogatiua erat. Quod ii praerogatiua erat una quaeda Ceturia ex quada tribu sorte dc sumpta, necesse est, ut prima sortitio fieret inter tribus,deinde altera inter Ceturias eius dem tribus: ae tribus quide quae prima exisset, ea erat, unde desum eda esset Centuria praerogatiuae sed quonia multae erant in ea tribu Centuriae, ne cesse erat ut rursus inter Centurias sortitio fieret. In singulis aut tribub. non duae tantum, sed etiam
Plures erant centuriae: aequae non modo aetate, sed
etia censu ordineq; distinctae. Illud porro intelli-gedu est, praerogatiuae sortitionem inter trib. primu fieri solita: quare si nulla tribus excluderetur beneficio sortis, oportebat centurias equitu senior ii & iuniorsi primae classis in singulis tribub. fuisse: ita ut i quaq: tribu una minimum esset equitu centuria, & plures seniorii ae iuniorii. Naauctu fuisse numerii centuriaru equitu, non etia pe ditu ,haud uerisimile est. Porro aut auxisse num rum centuriarum primae classis, no etia ceterarii,
quid aliud suisset, quam multo magis in primo res uim omnem suffragioru in derivare quod sane periniquu futilat, nee unqua plebs id passa es sit. Oportuit igitur & eeterarii elasilii suisse quas
da centurias in lingulis tribubus. Itaq; cur reliquae classes beneficio sortis excluderentur, nulla erat caussa. Unde sequitur, quod ait Liuius d plicatum numerii centuriaru tuisse,pro iusto numero non esse accipienda. Na si classiu centuriae per tribus distributae erat, ut probatu est:ae secadae elassi si uerbi gratia, centuriae non excluderentur beneficio sortis: oportebat in singulis tribubus minimum duas esse secundae classis ceturias, una iuniorum altera seniorum, ut esset inter eius classis centurias distinctio. Quare i trigintaquinque tribus, essent septuaginta centuriae secundae classis: quae erant tantum uiginti ex instituto regis Seruit. Vnde apparet non duplicatum modo numeru,sed triplicatu,& eo amplius Lisse. Qii uero dixi in secunda classe,ide in tertia, quarta,&quinta intelligendum est. Neq: enim iusta ulla ratio reddi pol, cur potius in singuli et tribubus di eamus fuisse secundς classis qua Ha centurias,quam tertiae, quartae,aut quintae.Nune uero si simul iugas secundae,tertiae,quartae & quintae elassis centurias,quae erant per triginta quinq; tribus distribbutae , efficientur minimum quater septuaginta: hoc est ducentae octoginta centuris. His uero ducentis octoginta centuriis opponendae sunt plures numero ceturiae primae classis, coniunctae cucenturiis equitum e alioqui non fuisset relicta uis suffragiorum penes primores: nisi numero centuriarum uincerent ccterarum classium centurias.
Quare primae classis, una cum centuriis equitum, oportebat plureς esse centurias quam bis centum octoginta: quae erant instituto Seriiij nonaginta octo e peditum quidem primae classis Cctoginta centuriae, equitum uero octodecim . Ex quibus
perspicuum est, quod ait Liuius, duplicatum numerum centuriarum non posse accipi pro iusto numero,sed speciem pro genere positam esse. Il- Iud igitur iam certum est, populum Romanii siein tribus fuisse diuisum, ut in singulis tribubus distinctae essent centu riae per classes: inter quas eiusdem tribus sic distinctar eeturias fore ducebatur, cui omnium obtingeret, ut prima suffragiu diceret. Cui autem obtigisset, siue equitum siue peditum esset,sive primae, siue secundae, tertiae,quartae aut quintae elatris, liue senioru, siue itinioru eet, ea praerogatiua dicebat. Sane ut certo definiamus quot essent cuiusque classis centuriae in quaq; tribu . fieri no potest. Id modo ex iis quae dicta sunt, assirmare possum ux, minimum duas fuisse i qua q: tribu centurias secundae, tertiae quartae & quintae classis,ut una esset iuniorum, altera seniorum. Id quoq; pro certo accipiendii, ni qua ita auctu fuisse numerum centuriarum in infelioribus classibus, quin simul auctus sit numerus centuriarum rimae elastis: alioqui uis suffragiorum pri inornus detracta suisset. Qualiscunq; aute fuerit numerus centuriarum primae classis in quaq; tribu,
attendendum semper fuit, ut uniuersus earum numerus coniunctus cum equitii centuriis, non esset minor reliquo numero centuriarii. Neq: por-m uerisimile est, plus duplo auctum esse numerucenturiarum peditum , quin simul auctus sit numerus centuriarum equitum. Na etia per tribus
centurias equitum descriptas fuisse , ex eo potest intelligi, quod beneficio sortis praerogatiuae non excludebantur equitum centuriae: sortitio autem inter trib. fiebat. Itaq; ut in equite cadere posset sors praerogatiuae, neeesse erat in singulis tribub. fuisse quasda equitum centurias. Sed quaeri potest,cur sextae elassis in hae centuriatu descriptione nusqua mentionem fecerim. Ratio est . quia sexta classis, quae Seruis instituto una modo centuria continebatur , ut nullius penὸ momenti
erat, ita nunquam numero centuriarum aucta
fuit, ut eius centuriae per singulas tribu ς distri buerentur. Et sane non immerito fiebat, ut qui minimo censuerant , omnibusq; oneribus publicis immunes , non essent pares in Reipublicae eapessendae auctoritate eu itrii quas onera reipublicae incumberent. Sallustius in Orat. de republica ordinanda ad Caesarem scribit , C. Gracchum in Tribunatu legem promulgasse , ut ex confusis quin qne classibus sorte centuriae uocarentur.
383쪽
lex tametsi perlata non sit, tamen ex eo loco apparet, si C. Gracchus homo maximὰ Omnium popularis. qua lege uellet humilium cum primorib. in lut fragiis auctoritatem aequare, textae classis nullam iacionem habuit, eam clailem nulliustum momenti fuisse. itaq; in tribubus singulis ceturias quinq: classium tantum potuimus : ita ut sextam classiem ex insima plebe omnium tribuum confusam dicamus : ex qua uel una ueteri Servii instituto Centuria seret,uel suminum duae : una quidem proletariorum , altera capite censorunt. Dicebantur autem Proletarii, qui in plebe Romana tenuissimi pauperiimiqi erant, neq; ampliusquam mille quingentum aeris incensum deferebint. Qui uero nullo aut perquam paruo aere censebantur , capite censi uocabantur. Erant autem
in tabulis centoriis seorsum descripti ab illis , quasi ordinis diuersi cssent: ut saepe alii in militia legerentur,cum alii relinquerent ur.Sed tamen ex hac diuersitate ne facta si uis te duas centurias creda,
eo adducor , quod aetatis distinctione uideo reli .
quarum classiti in centurias facias, non huius m di quadam diu cilitate,qualis erat inter capite censos N proiciarios. Potius existimo una modo centuria scin per contentam fuisse lexi .uia clas lem et quae tamen, ut lupi k ostendimus , nullo. propcinodum numero haberetur. Deince ps cetera de praeTogatiua uideὸinus. Erat igitur praerogativa omen ivllorum comitioi um: tacitaq; cumitiis Centuriatis religio fuit, ut fera semper ualue rit Omen praerogativum. Quae fuit cauila, ut sol xi committeretur , ne scilicet id in quo tantum erat in suifragijs momunti, ut serὰ reliquis centuriis praescribete uideret ur quod sequerentur, semper esset pencs coiae: sed id ius usurparet, cui sors dedistet. itaq; detra istu est de iure equitu, quorueenturiae primae,instituto Seruit,uocandae erant, ut omni populo communicaretur, beneficio soctis : ea li ratione plebs minus moleste seriet primorum in suffragiis uim ac potestate, quae Seruit instituto eis attributa fuerat. Quonia aute prima sors praerogatiuae inter tribus fiebat, secunda inter centurias eiusde tribus , beneficioq: sortis utebantur ta equitu quam peditum centurie, propterea interdu usu uenire poterat ut sors cum iii re eoueniret: ut scilicet equitu centuria praerogatiua csset.Quae postqua suifragiu dixerat, reliquae
equitu centi iriae uocabatur, di deinde classes tuom: ordine. In quo omnia fiebant iure,co ira isto erant a Seruio instituta. Inter dii contra usu ueniebat, ut sors in quada cetiaria peditu ,eaq; ex quinta uel quarta,uel alia classe, uel iuniorum,
uel lenioru caderet. Atq; illa post qua suffragium
dixerat, cu uocabantur equites,ae postremo classes, suo qusq; ordine. Ac prius quide quam expletae essent trigintaquinq; tribus, in comitiis Centuriatis habendis, nulla tribuu habita ratione populus per classes se diuidebat, singolasq. clatim pereenturias. At postqua tribus trigintaquinq; sue rut,ut erat postiemis Reipublicae teporibus, quibus omnes italiae socii in tribus Romanas recopti erant, populus suifragiu initurus, in tribus di-icedebat, haud secus quam in I ributis comitiis: ucrum id diuersum erat, quod eiusde tribus homines rursus se in tuas quaiq: centurias diuidebant. ut centuriatim suffragium dicerent: cum in Tributis comit ijs nulla neret huiusmodi centuriaradistinctio, sed confusae omnes eiusdem tribus suffragium dicerent. Vnde fiebat ut hi Centuriati; comit ijs, non tota tribus simul suffragium diceret,sed illlae modo ccturiae quae eius classis essent, cuius esset suffragium inire. Veluti cum equites
uocabantur, ea modo centuria quae equitia esset,
ex tribu desumebatur ad suffragili dicendum: reliquae uero eiusdem tribus centuriae post pro ordine classium uocabantur. Diuisus igitur erat Centuriatis comitiis populus in tribus, sed suifragia inibantur centuriati m. atq; ita post praerogatiuapi ima classis uocabatumhoc est, per singulas tribus Centuriae, quae primae classis erant, suffragia inibant. Diuidebatur aute populus in tanturias
equitum N peditu. Qui uero uel patricii uel ple
beii erant, qui ex ordine Senatorio, qui ex eque stri, qui ex I ibutiorum aerarii.qui ex scribarum, aut ex liberii norum, cum suffragium dicere uel Ient, in suas Centu i ias discedebant, uel equitum. uel peditum: ac pro aetate in iuniorum uel leni rum Centurias . Deniq; omnis ciuium distinctio Centuriatis comitiis elat per Centurias: easq; uel ordinibus distinctas , quod aliae equitum dirunt, aliae peditum rii et censu, quod aliae pii mae,.li e secundae, tertiae, re quartae re quintae classis cssenta uel aetatibus, quod aliae client seniorum, aliae iuniorum. Et quonia in post praetogatulam equi tum Centuriae prius uocabantur quam peditum , Sprimae classis Centuriae ante aliarum classi uin Centurias, in omnibusq: classibus seni cru Centariae ante iunioruin Centurias: propterea apud auctores reperimus comitiis Centuriatis haberi ra tionem dignitatis cuiusque, quod scilicet ordi num, census, aetatisq; ratio haberetur. Ac de praerogatiua quidem, N: reliquo modo rogandorum suffragiorum, liactenus. Nunc de reliquo modosuit agiorum dicendum. Ante leges tabellai iaς latas, populus uoce serebat suffragium e at pollea coepit tabella suffragium ferre. Ac uoce quidem cum dicebatur suffragium,erant in singulis Centuriis rogatores, qui singulorum rogabant sententias,quas palam linguli proferebant: in quam
autem partem plure, eiusdem Centuriae homines inclinassent, ea totius Centuriae sententia censebatur : quam deinde rogator praeconem prO- nunciare iubebat. Ac si masti stratuum quidem comitia essent, rogabantur singuli quem uellene magistratum esse : tumq; nominatim singuli apripe labant , quem uellent magistratum creari.
384쪽
Quod idem in comitiis regis sacrorum dicen dum. Sin legum comitia essent, cum populus legem accipere uellet, solebat uti liis uerbis sole nibus, vTI ROGAs : quibus significabat uelle se, ut ita fieret , quemadmodum legis rogator fieri
uellet. Cum uero legem accipere nolebat, utcbatur, solenni uel bo, A NT I Qv O : quo significabat, se quod rogaretur antiquare, hoc est, ne omnino fieret, uetare. Quae ratio serendi per uocem sus fragii nsque ad annum urbis D C x v. perdurauit.
Eo uero anno, quo erant C O s s. C. Calpiturnius
Piso,& M.Popilius Lenas, Tribunus pl. fuit Gabinius quidam, a 'uo primum lata est lex, ut populus in mandandis magistratibus tabella utere tur. Biennio poli consulib. M. Aemilio Lepido, C. Hostilio Mancino, L. Cassius I ribunus pl. legem tabellariam de iudiciis tulit: ut scilicet iudices,qui adhuc uoce sententiam dicebant, tabella sententiam ferrent. Nomine autem iudicum etiapopulus intelligendus est, quoties ipse iudicabat, excepto iudicio perduellionis , in quo tabellam populo non dederat Cassilis r in aliis de mulcta, non de Opite iudieiis tabellam populo dederat. Ve iam in iudicio perduellionis data est postea populo tabella a Caelio quodam Tribuno pl. In legibus uero serendis, uoce usus est populus usq;
ad Tribunatum C. Carbonis, qui fuit anno urbis DC x xv.consulib.C.Sempronio Tutita non M. Aquilio: quo anno C. Papirius Carbo legem tu Iit de legib. tabella iubendis ae uetandis. Postquaamem tabella populo data est, oportuit tabellam munere uocis fungi. Quare tabellis oportuit nomina candidatorum inscribi, ut daretur iis i bella magistratus , sicut prius nominatim iis ap- Pellandis creabantur. Quot ergo erant candidati uorum rationem habere oportere iudicatum esset,lot tabellae unicuique de populo dabantur ac breui talis quidem caussa tabellis non integra candidatorum nomina scribebantur, sed primae tantum literae nominis cuiusq;. Quod idem in sacerdotum creatione intelligendum est. In comitiis autem legum tabellae dabamur duae: una in qua
scriptum erat vTI ROGAs, duobus ut opinor elementis,unaltera in qua scriptum erat ANT I-QVO , una etiam litera A. Porro autem tabellae it
Iae non domo asserebantur a populo , sed erant qui eas ministrarent populo sustragium inituro, quos Diribitores appellabant: de qui K supra satis multa diximus. Hoc tantum nunc dicemus, Diribitores iussiim magistratus expectare oportuisse. Diribitis tabellis succedebant rogatores qui cistam deserebant , inquam populus tabel lam suffragii coniiciebat. Postquam autem totius Centuriae tabellae collectae erant, tum edu cendis suffrastis adhibebantur custodes: quorum munus erat describere suffragia, ut ea Centuriae sententia renunciaretur, in quam plures reclinasi
se conspicerentur. Fuit etiam lex Maria ut pomtes angusti fierent . ne quis illie praeter eum qui se Magium ferret consistere pollet ad appellandum rogandumq;. Hisq; pontibus non modo in Centuriatis, sed etiam in Tributis comitiis utebantur. Et quoniam multos huiusmodi ponticulos uideo fuisse tum in soro, tum in campo, tum aliis in locis ubi Tributa eomitia liabebantur: propterea colligo opere subitario ponticulos illos ad eum usu ni fieri solito et, aut sane non admodum firmo&stabili opere factos r quos in libro
Rhetoricorum ad Herennium primo legimus Cepionem non eonfregisse, sed disturbasse. Animaduerto praeterea populo tabellas ministrari solitas,ut quisque ad pontes accedebat:qua ratione sebat, ut tabella accepta per angustiam pontium , Omnes qui rogare aut tabellam inspicere
uelitent, excluderentur. unde autem uenirent, &qub accederent uideamus. Ante leges tabcli rias cum uoce suffragium ferebatur . priusquam ad suffragium tribus uocarentur , seorsum erant diuisae suis quaeque loeis triginta quinque tribus. Cum ergo ad suffragium uocabantur, uel ex suis locis in alium locum migrabant, uel iis manenti bus in suis quaeque locis per eas tribus circumeundum erat ad colligenda suffragia. Atqui ex eo quod uocari Centurias, adeoq; intro uocari
passim legimus , intelligi potest de suis locis mi malle. Nam magistratus qui comitia habebat,
Centurias non modo uocabat,sed etiam intro uocabat.Seribit enim Liuius Consulem in sella Curuli , pro tribunali sedentem Centurias uocasse. Quod quidem tribunal erat comitiale , in cam po Martio positum e in quo etiam alius Consul, si adesset comitiis, sedere solebat. Erat etiam in eius potestate qui comitia haberet , uocatasiam Centurias reuocare : ut interim non censerentur huiusmodi interruptionibus uitiata
comitia, tametsi rcuocatae Centuriae mutarent sententiam . Locus autem in quo Centuria praerogatiua erat , nominatim appellabatur
ovile r quem in locum Centuriae seniorum ingredi non licuisset , nisi potestate facta a Consule . Cum autem eo in loco essent, suffragium ita dicebant, ut interim non liceret aliis eo in loco esse. Quod uero tum fiebat , cum
uoce suffragium serebatur . id postea fuisse immutatum , nec uerisimile est , nec usquam scriptum reperitur. Quin etiam contra reperimus
post leges tabellarias locum in eampo Martio cancellis clausum, in quo essent qui suffragium dicebant: quo a liis interim ingrcdi non liceret. Testis est praeterea Cic. in campo Martio septatasse , quae eomitiis usui essent e quae septa Caesareum in Gallia esset , cogitabat ma morea facere, eaq; excelsa porticu erigere mille passuum spacio. Quae de hoe ouili intelligenda puto , quia Seruius scribit septa in campo Martio tabulatis inclusa fuisse , in quibus stans Popula Di
385쪽
populus suffragium ferret.Tabeli. igitur populo in haec septa ingrediemi ministrabantur. Sed
quoniam Marius utat erat, ne tabellis quidem datis , quibus omni ratione leges uellent occultum
esse suffragium, satis repressum esse ambitum:buiusmodi pontes instituit in ingressit septorum,
eosq; angustos, ut praeter suffragatores alijs illi e consistendi locus non esset . qua ratione exclusi sunt omnes qui tum maxime ad supplieandum opulo ueniebant eum ei erat in manu tabella sufragis. solet enim recentior petitionis memoria magis mouere. Ac populo quidem supplicandi caussa omnes candidati circum tribus die ipsis comitiorum cursare poterant , quandiu diuisus per tribus populus nondum erat ad suifragium
uocatus.Quinetiam iam quibusdam uocatis, reperimus reliquis Centuriis quosdam candidatos
supplicasse. Sed nec ingredienti in septa Centu riae seorsum supplicati uoluit Marius di quo scilicet magis libere populus suffragium ferret, data
sine ulla cuiusquam postulatione tabella. Suum ergo quaeque tribus locum in Campo primum Occupabant, ex quo loco cum suffragium dicendum erat, Centuriae, ut quaeque citabantur, mi
grabant:curnq; in ingressu ciuilis erant,illic pontes reperiebant, in quibus diribitores erant, qui tabellias ministrabant i quibus acceptis statim in redientibus in ovile rogatores cistam propo nebant , in quam coiiijcerent eam quam uel let, tabellam. Nam ita potius fieri, quam expectari dum tota Centuria in septa esset ingressa, ut postea colligerentur suifragia , hac ratione adducor , quod longum admodum filisset cxpectare, dum tota Centuria per angustos illos pontes in ciuile ingressi esset , antequam colligere suffragia rogator inciperet. At Cicero
secunda Philippica dicit quam citissime ista
seri. de eomitiis enim Centuriatis , qui b. Dolabella Consul factus est scribit omnia citius facta esse quam dixit. Quae sane ut uera sint, neccile est , ea ratione Centurias suffragium dixisse , quae quam breuissima csset : atqui id multo breuius est , singulos lini ut dum per
pontes introeunt in septa , tabellam .in cistam conijcere , quam expectare dum ommnes eiusdem Centuriae ingressi stat , ut ru sus omnem Centuriam percurras ad colligenda singulorum suffragia . Porro autem multitos pontes ideo filisse existimamus , ut esset in ea septa ingressus ex diuersis undique par tibus , quas seorsum singulae tribus extra se-ta obtinebant . Et ut diribitores tabellas Goant, cum ad pontes populus ueniebat , ita rogatores transeuntis populi tabellas colligebant. Quod si coniecturis uti placet , quin que & triginta pontes fuisti: existimauerim: sicut eram trigintaquinque tribus , quae ex diuersis biis parti centuriatim in ovile uenirent . Ac de pontibus quidem satis. Nune de renun. elatione suifragioruin agendum est. Custodes describere suffragia solebant , in ta belli, sbi ad id ipsum datis. Hoc autem erat describere suffragia , tot puncta in tabella
notare , quot tabellae similes reperientur: ut inito tandem numero ea Centuriae, sementia renunciaretur, quae plures habere similes tabellas ex numero punetarum perspiceretur. in legibus quidem serendi si plures reperirentur tabellae , in quibus scriptum esset v T rRDGAs , pauciores in quibus scriptum es.set AN Tarao , tum ab ea Centuria legem iuberi renunciabatur . Contra uer5 Iegem a Centuria non accipi pronunciabatur, si plures scriptum haberent ANTI Q U O. Aesi forte pares numero tabellae in utranqtie pamtem reperirentur , eius Centuriae nulla renun- elabatur sententia , nisi lex esset quae de perduellione serretur. In fauorem enim reorum , absolutile censebatur Centuria quae non conmdemnarat. Itaque si pares essent reliquae Ce turiae accipientium legem & uetantium , haec
accessione ad uetantes Centurias , legem antiquabat , adeo ut reus absolueretur. In magistratuum uerbicreatione numerus inibatile tabellarum , quae idem nomen continerent
Cuius candidati nomen plures tabellae comperiebantur continere . is ab ea Centuria Consul , Praetor , Censorve factus renunciabatur. sin talia suifrasta tulisse omnes candidati re perirentiar,nullus renunciabatur e expectandaq: eram reliquarum Centuriariam suffragia. Quod uerli dixi de Centuriatis magistratuum comitiis , idem in eoiiiiiijs regis sacrorum intelligi debet. Hic enim pro candidatis eram duo tresve qtios inaugurasset Pontifex Maximus , ut ex iis
postea populus suffragiis suis crearet quem uellet esse regem secrorum. Praeterea sicut Ccnturiae pnaerogatiuae sententia ante uocationem aliarum renunciabatur , ita reliquarum dei
ceps Centuriarum ut quaeque suffragium dixerat:ac non expectabatur dum tota prima classis
suffragium dixisset , ut tum demum renuncia-mitur suifragia . Est & locus apud Ciceronem in Verrina septima , ex quo apparet , non simul , sed deinceps seniorum iuniorum'; Centurias suffragium dixisse : praeconemq; non totius simul classis , sed sngulatim cuiuique Centuriae sententiam pronunciare solitum.
Posteaquam autem renunciata erat alicuius Centuriae sententia , existimo nouas semper tabellas , ut quaeque Centuria intro uocabatur, di tiberi solitas . Nam cum omnes Centuriae non essent aequales numero,sed aliae alijs frequentiores, eaedem tabellae quae priori Centuriae Galae
erant, satis magno numero non erant suturae,
ut frequentiori post Centuriat ministrarentur. cuinq;
386쪽
eumq; certum sit In legum quidem comitiis unicuique de populo binas tabellas dari solitas, quarum unam modo in cistam coniiceret : in magi stratuum uero comitiis tot tabellas quot essent candidati,quarum tamen in cistam non plures coniiceret quisque quam pro numero magis ira aluum creandorum: ueluti in Consulibus Cet: -ribusq; creandis duas, in Praetoribus sex, octo decemve, pi o numero scilicet Praetorum quem creari oporteret: sanὰ si tantum eductus de cista tabellax reddi diribitoribus oporteret, rion totiadem tabellae sequentibus Ceturiis data: fuissent, quot primae: ideoq; libertate suffragiorum sublata non aliam potuissent sententiam dicere quam quae a priori Centuria dicta es Iet. At quomodo reliquas tabellas rogatores reddere possent,quas singulis sibi retinuissent λan rursus post renuncia tionem percurrenda erat tota Centuria ad recipiendas reliquas tabellas e Quae si aperte redd rentur,quomodo suffragium cuiusque occultum esse potuit λ Ex his enim quas quisque redderet, facile apertuisset quas in cistam coniecillet: ut si redderet tabellam, ANT 1 Quo , facile erat uidere sententiam dixisse,vT ι noo A s. Sin occulte, hic rursus pei serenda erat ciste ita per omnem Cen turiam: quae omnia absurdissima sunt.Verius igitur est, cuique Centuriae ut intro uocabatur, n uas tabellas praesto fuisse. Et quoniam ministrisbλntur populo, ut quisque ad pontes accedebat, Propterea existi mo iam ante ditibitores ad pontes ite isse,cum tabellis ad eam rem publice paratis, ea multitudine quam quaeq; comitia require re uiderentur. In eomitijs enim legum binas tantum cuique tabellas dari oportebat: in comi rijs uero magistratuum interdum plures , interdum
Pauciores pro numero candidatorum,quam multo pauciores tabellas parari oportebat in comi liis legum, qu1m in comitiit magistratuum. Et quoniam Praetorum comitiis sex, octo decemve
creassi eratPrstores, nece se erat ud minimum,tot
esse copetitores.Quapropter comitiis Pretoriis nimum oportebat sinpulis tot dari tabellas.unde rescit magna adnaocia misi itudine tabellarii iis comitiis parare debuisse. Hic ergo consideranda
est, primum scribendis tabellis ad publieos illos
usus accommodatis , publicum etiam ministerium accommodatum fuisse. Ex quo colligo in scribarum publicis muneribus hoc quoq; sui sis ut suffragiorum tabellas seriberent. Ae legum quidem comitiis suturis, scribere eas tabellas iubebantur,quae illis comitiis usui suturae erant. sin
magistratuum sutura erant eomitia, iubebantur scribere tabellas eorum nominibus inscriptas,
quorum habendam esse rationem publicε iudicatum esset.Hae tabellat ira script g die eomitiorum committebantnr diribitoribus. Uerum hic considerandus etiam est numerus diribitorum. Opinor igitur ad singulos pontes unum suisse diribbtorem , qui populo centuriatim ex suis tribubus aduenienti tabellas uel plures uel pauciores, pro numero candidatorum diuideret. Sed quoniam unicuiq; de populo dandae erat tot tabcllae, quot
erant candidati, necesi e est, ut ncia alias pio aliis daret diribitor in tam magna multitudine tabellarum, rationem aliquam inuentam fuisse,qua
in diribendis tabellis hae in parte nihil peccare tur.opinor igitur omnes tabellas qua singulis daret adhuc iuncias fuisse cum diribitor eas dabat: qui autem suffragium erat laturus, postea sibi ex ea charta in qua scriptae erant, discindebat quas uellet in cistam mittere. Quod si ita est , non plures erant diribitores,quam pontes: qui si cum
tribuum numero conuenirent, uti diximus , tot erant omnino diribitores,quot tribus. Hac enim
ratione suffciebat suus cuique tribui diribitor. Quin etiam totidem rogatores satis suisse existi-
ex centuriis, ut quaeque uocata erat,unus desumebatur qui suae Centuriae sententiam renunciaret:
sed sicut certi quidam domines ad pontes iam ante stabant, quam uenirent ad suffragium Centuriae,ad ministrandas tabellas:ita oportet suisse certos homines qui ad eosdem pontes cistas ante haberent quam Centurie uenirent ad suifragium dicendum:alioqui suam cistam secum afferre quaq;
Centuriam dicendum eritiquod mihi non fit uerisimile.
Custodum numerus cum tabellarum numero quae
singulis committebantu ere conuenisse mihi uidetur. ueluti in legibus ferendis duae tantum dabantur tabellae populo: itaq: describendo numero suffragiorum binis tantum custodibus opus
erat.In magistratuu eomiti; sitot dabantur tabel
Iae, quot erant candidatir aescribendis ergo sus-
fragils, no multo Pluribus erat custodibus opus, quam quot crant candidati, ut suus cuiq: candia
dato custos esset:Sane ex ijs quae supra dicta sunt, intelligi potest praerogatiuae Centuriae alium custodem dari solitum, quam alijs iure voeatis Centuriis: Credoq; singulos candidatos unum custodem habuisse , quem praerogatiuae praescerente Cumq; uirum aliquem trauem ac sibi amici sit mum rob id scilicet, quod in praerogatiua pluri
Praeter custode aute Praerogatiuae reliquam Centuriaris describessis suffragi)ς,alium custodem oraesecisse: adeo ut totis comitijs quisque candidatust
duos modo custodes praeficeret. Na ut numerucustodu non faciamus eu numero tribuu conueniente,sicut rogatores di diribitores, hinc adducor , quod custodes a candidatis praeficiebantur, ut supra probauimus. Quare si quando accidisset, ut essent duodecim, uerbi gratia, competitores, necesse erat ut duodecies multiplicetur numerus
tribuu, atque ita quadringentos de uiginti facere eustodes: idq; praeter eos qui praerogatiuae custo
387쪽
des essent. Nam praerogatiuae qui rhraesecti erant,
hoc munus totis comit ijs non praestabant, sed aliis Centurijs alii custodes addebantur , ut iam demonstratum est. Multo minus uerisi:nile est omnibus centurijs alios semper atque alios custodes attributos. Cum enim oporteat tot est e custodes,quot erant tabellae diuersae, quarum numerus
describendus erat, si singulis Centur ijs noui sed
per custodes attribueremur , tanto maior si rei numerus custodum , quanto maior Crat numerus Centuriarum quam tribuum. Deincepet
sequitur ut explicemus quis tandem finis esset uocandi Centurias. Centuriatis igitur comitiis sententiae ex numero Centuriarum exquirebantur:
ita ut ea populi sententia semper pro nuciaretur, in quam ex omni numero Centuriarum plures consensisse conspicerentu r. Itaque si lex ferretur, eousq; siebat Centuriarum uocatio, dum appareret tot iam Centurias uel iussi ite uel antiquasse legem,ut numero reliquas omnes uincerent .Qubdsi post praerogatiuam Centuriae equitum de pri-inae classis idem cum ea sensissent , nil la in opugerat reliquas Centurias uocare. Cum enim numero plures essent hae quam reliquae omnes, iam tu poterat decerni non uocatis alijs , plures Cent
rite id sciuisse. At si non idem cum praerogatiua sensissent, sed aliae legem accepissent, aliae antiquassent, uocandae erant secundae classis Centuriae, ut cum altera parte se coniungerent. Ac si cupraerogatiua ucs prime classis Centurio legem accepissent,prster duas tresve uta ut una modo deesset Centuria, quo minus decerni posset, maiorem partem Omnium Centuriarum legem accepissertum si uocata ex secunda classe prima Centuria legem acciperet , reliquae eius classis non uoca rbantur : quandoquidem huius unius accesilone iam apparuit maiorem partem Centuriarum lege
accepisse. Quod idem iudicandum est si secundo,
tertio aut quarto loco uocata secudae classis Centuria legem acciperet: post hanc enim reliquae nouocabantur. Sin nulla secundae classis Centuria legem acciperet, tertiae classis Centuriae uocandae erant. Ac si primo uocata legem acciperet, hic sini; fiebat uocandi Centurias,eodem quo in secuda diximus modo. Atq; ut summatim dicam, semper eousq; fiebat Centuriam uocatio per ordines classi uin, dum plures ex omni numero Centuriarum consensisse constaret. limulac autem id constare coeperat, illic Comitiorum finis erat. Quod si in lege fereda accidisset, ut cum pares numero ctent Centuriae, quae acciperent, & quae uetaret: tum sane lege no accipi pronunciabatur. In Magistratuum uero comitiis eadem haec singulatim
.melius conliderabuntur. Ponamus quatuor con
sulatus competitores, ex iis duo tantum creari cosides pol sunt: il. s. in quos plures Cuturiae cosenserint. Quod si praerogatiua sic dixerit suffragium,
ut paria suffragia tulisse omnes competitores reperiantur , tum nullus renunciatur consul quod idem in aliis comitiis d icendum:aded ut totis coinitiis niti it factum esse iudicaretur, si quando id
cuenis et . Verum raro admodum euenire pote-at,ut mnes candidati in omnibus Centuriis pares haberent suffragantiu uoluntates. Sin unus
candidatuς plura suffragia tulisset i praerogativa, reliqui autem pares essent suffragiis , tum unus modo consul renunciabatur. Ac si in reliquis Centuriis idem euenisset, totis comitiis nox plus quam unus creatus consul iudicabatur. At si plutara suffragia duo tulissent in praerogatiua quam reliqui duo, tum consules duo renunciabantur: si idem ceterae centuriae fecissent, quod praerogati-ua. Quod autem dixi suifragiis unius Centuriae, idem intelligi potest in toto numero Centuriarum.Nam si quatuor candidati ita pariter. Centurias tulissent, ut uel una modo Centuria singulis
deesset ad numeru,que qui primus tulisset cosul a plurib.Centuriis factus iudicari debere: hic, si accidisset, ut in reliquo numero Centuriarum paria suffragia haberent omnes , tum sane nullus consul renunciari poterat: sin unus plures Ce turias tulerit , reliqui tres pares essent numero Centuriarum,tum unus modo consul factus dicebatur: at si duo plures tulissent Centurias, consules duo renunciabantur. Vt autem in legibus ferendis dixi, eousque uocationem fieri Centuriarum , dum conflaret plures in alteram partem Centurias consensisse uia hic tu finis erat comitiorum, quando in duos consules plures consentisse Centuriae perspicerentur.Nain si in duos consensissent praerogatiua & omnes priuiae classis Cet
turiae , non crant uocandae reliquarum classium
Centuriae : sin uel alteri uel utrilque horum una modo deestet Centuria, quia aliquas primae clas-ss Centurias alii competitores tulissent e tum sistimo uocata ex secunda classe Centuria , ad
maiorem illum numerum se addidisset, hic non Mocatis ullis pollea Centuriis finis fiebat comitiorum. His explicatis non erit difficile docere quid essent, de quomodo fierent gradus in renua
atione magistratuum. Gradus autem appello, Primo loco, i undo , tertio aut quarto renunciari. Honorificum cnim erat priori loco renunciari. Animaduertendum est igitur , cuique depopulo simul dari tot tabellas quot erant candidati : ex iis autem tabellis tot quisque in cistam consciebat, quot erant creandi magistratus. Ac simul quidem omnes illas coniiciebant,
alioqui toties reuocari Centurias oporteret, quot essent magistratus creandi. Unde fieret, ut si uariarent in omnium creatione Centuriae, toties omnium Centuriarum , adeoq; uniuersi populi uocatio fieret: itaque in Praetorum creatione pro unis comitiis octo comitia fierent: id est, tot quot Praetores erant. Non igitur in gra
dibus faciendis populus rogabatur , ut cui uel let
388쪽
et primum locum dare , eum primu crearet: tum deinde cui secundum locum este uellet, secundo, cui tertium tertio, cui quartia quarto, de ita deinceps: sed omnium simul unaq; uocatione tabellis in cistam coniectis, inuenienda est ex iss quae diximus alia ratio graduum faciendorum. Ponamus ergo quatuor consulatus competitores. Ex ijs sine quatuor qui primus legitimum numerum Ceturiarum consecisse per suffragiorum descriptionem comperietur,prior renunciabitur: deinde ex reliquis candidatis qui primum legitimum numerum explebit, posterior consul renunciabitur. Ut autem cum duo creandi sunt, pari dignitate illud
ueniat, ut unus legitimum numerum cossiciat ante alios , necesse est fauorem populi praecipue in eum inclinare: siqii idem id accidere non postet, nisi in omni b. primo uocatis Centuriis certo dc it gnaretur , cum in reliquis uariarent sententiae. Quod si duob.pariter faueret populus,adeo ut in omnibus primo uocatis Centuriis pares suifragiis estent, eaq; aequalitas eousque permaneret, dum legitimum numerum Centuriarum uter Nsimul conficeret: tum profecto in renunciatione gradus esse non poterant, sed simul ambo renunciabantur. Quod idem etiam iudicandum est, si in omnib. Cetur ijs suffragia aliqua serrent quatuor caddidati,ita tamen inaequali numero,ut duo quidem superarent alios,eo tamen rursus inter se discrimine , ut semper numero suffragiorum unus alterii uinceret.Tum enim accidebat, ut illi duo non modo Centurias omnes simul serrent, sed etiam simul legitimum numerum Centuriarum
tandem conficerent ritaq; necesse erat, ut simul renunciarentu r. Nam gradus renunciationis non
potuisse id sacere, quod numero suffragiorum in singulis Centuriis alter superior esset , hinc d monstrari potest quod euenire poterat, ut qui in omnib. Centuriis usque ad unam quae ad legitimum numerum perfici edum ambobus restaret,
inserior numero suffragiorum sucrat, in hac postrema uel renunciaretur, cum alter qui superior seinper fuerat ab ea Centuria praeteritus esset,uel plura suffragia sorte ferret quam alter,qua rati
ne sebat, ut qui semper posterior fuerat, nihilo
minus priox renunciadus esset, propter hane una Centuriam quae ab alijsuari allet. Erat igitur haec una ratio graduu faciendoru per numerii legiti mum Cent; uaru . Sed quonia raro accidebat, ut ex numero competitorii duo ita pares essent, ut simul expleret Centurias, propterea uix fiebat ut no csciat i renuciatio e gradus. Quin tame accid re posse ut nulli gradus essent, negari no potisse. O in Consulu Cenlotiiq; renunciatione duo tantum gradus erant: in Plaeto tu uero creatione totes e poterat quot Prstores ι rcadi. Ac primu qui
de Pr.etor renunciabatur eode modo,quo prior
Colui, is qui prirnus omnia cadidatorii legit inua numerii Centuriarum cole ciste repetiebatur. uerbi gratiarin praerogativa,& omnibus primae classis Centuriis costatissime Cic. inter eos repertus est, quos illae Centuriae Praetores facerent: nullus
aut competitorum eius lata constantia ocs tulit.
sed alii atque alii ereati sunt in illis Centuriis. Sami postquam ultima primae classis Centuria suffragium dixerat, solus adlinc Cic.omnium competitorum legitimum numeru consecerat. Quare necessario primus omnium Praetor renunciandus erat. Pone nunc Aquilium, uerbi gratia, pari constantia tulisse omnes primae clat sis Centuriat praeter unam atque alteram, cum reliqui competitores magna uaricta te alii alias tulerint. Hic profecto unus erat Aquilius , cui una modo deesset Centuria ad legitimum numerum. Si igitur ex secunda classe uocata Centuria prima Aquilium
creas ct,n esse erat Praetorem cum renum lari secundo loco quia primus omnisi post Ciceronem legitima suffragia consecisset. Idemque in ceteris deinceps intelligendum. Qubd si alius quidam
unus uel plures praerogati uana cum Cicerone tu-hset, omnesq: primae classis Centurias, tametsi numero suffragiorum in singulis Centuriis semper esset superiorCicero, nihilominus simul renunciabantur, quia simul expleuerant Centurias r e potui siet dici Ciceronem esse primum Praetorem. At si euenisset, iit non modo Centuriarum
numero, sed etiam suffragiorum in ipsis Centuriis uel omnes cum Cicerone pares suissent, uel
unus aut alter: tum multo magis inter eos non serisse gradus populus iudicabatur. Itaque uel mul renunciandi erant, ut nullus se priorem diceret: quod uerius esse existimo : uel in gradibust faciendis ratio habenda erat ordinis , generis,
aetatis e aut uero sorti committebatur. Vcrum
ego tanti hoc non fuisse existimo , ut in gradibus faciendis aliud spectandum csset praeter populi suffragia. Nusquam uero reperitur alia
inter Praetores sortitio quam prouinciarum equae tamen sola commode poni in ea re potest. Saepe enim euenire poterat , ut inulti com petitores . pares essent ordine , aetate , ac gemnere e uel ut quidam essent genere superiorcs, cum ordine ac aetate uincerentur , aut contra. Tum uero . quid poterat controuersiam omnem tollere praeter sortem e si igitur sorti nullus bac in re locus erat, relinquitur uerius
esse , si qumdo pares essent aliqui a populo si-cti , .lum inter eos gradus renunciationis non
fuisse : utile euentiis suffragiorum populi ulla ex parte mutaretur. Postqu/m autem primae, classis Cesituriae sul tragi uni dixem nt , iniri
solebat ratio numeri. Centuriarum , ut a .pareret anilegii imus. numerus Centuriarum
consectus,eslut is nec ne. Diximus enim pri- .mae classis Centurias connumeratis quidem in ea equitum. Centuriis & praeroga-tIua , . Lumero superaste reliquas o nimium
389쪽
classium Centurias. Itaq; sitis erat ad legitimum numerii Centuriarii confiiciendum,omnes prim pelassis Centurias idem sensisse: nec prius poterat quae sententia populi esse decerni qua tota prima classis sust agili dixisset: quia tum demum uerum esset, maiorem partem Centuriarii uocata mille. Vt ergo constare posset,an hic sinis facie lus erat Comitiis, an prater primae classis Centurias aliae Iocanda, necesse crat numerate suffragia:scilicet sciri posset an consensu Centuriam legitimus numerus ia consectus esset, aut si nondu confectus esset,quot requireretur Centuriae. Erat igitur duplex suffragiorii deieriptio. Una ad describendusingularum Centuriarum suffragia, ut eliceretur cuiusq; Centuriae sententia:altera ad eundem numemm Centuriarum , ut tandem de populi sententia costare posset. Illa descriptio a custodibus fiebat seorsum in sua cuiusq; tabella:haec a Rogatore Comitiorum simul colligente omnes Centurias, quarum iam descriptum esset suffragi uin. illa descriptione nascebatur singularum Centuriarum adhuc incerta renunciatio.Ex hac siquide legitimus numerus Ccnturiarum confectus esset, certa, renunciatio:li nodum consectus, cognitio numeri Centui rarum,quae in omnes partes requirerentur ad legitimum suffragiorum numerum
perficiendia. Ac de his quide quae ipsis Comit ijssiercnt, satis. Sequitur ut pauca de iis quae post dicta lustragia seri solebat,dicamus. In legum Comitiis nihil reperto,quod εprie ad Comitia pertineret,seri solitu post suifragia, nisi quod legitimo Centuriam numero confecto, lege aut acceptam aut antiquata magistratus pronuciabat, populumq; dimittebat. In magistratuu uero Comitiis solcbat is qui habebat Comitia, priusquapo pulli dimitteret,eos remJciare quos ia saepe a preconibus pronunciatos populus errasset, adiecta solenni precatione. Qui uero Consules designati
erat, domu e campo deducebantur a magna multitudine populi ac praesertim propinquoru de neces larioru. Ac de modo quide comitioru Centu riatorum satis:nunc de loco agendnm.
Comitia nulla poterant haberi nisi in loco
inaugurato:hoc est, ab Auguribus ad ea re dicato di coseruato. Centuriata uero intra pomoeriu haberi non poterant, nimiru quia exercitum extra urbem imperari oporteat: intra urbE imperari ius non sit. Atqui Centuriata comitia niti imperato exercitu haberi non poterant, idq; praesidii caussi, quoniam populux esset in suffragiis serendis occupatus. Quoniam autem haec maxime iusta erant comitia & uniuersi populi, eum tributa magis plebis essent, idcirco non perinde iviperato exercitu praesidii caulia Tributis opus erat, ut Centuriatis: quando non aeque populus uniuersus erat in suifragiis serendis occupatus. Locus igitur Centuriatis destinatus erae campus Martius: qui Tarquiniis ciectis a quibus Occupatus fuerat, populo restitutus est adiecta consecratione. De Septis quae in campo erant,dc de Tribunali comitiali,si apra diximus. Rcitat ut
Comitia no poterant nisi comitialibus diebus haberi:id est,quibus eum populo agi licebat. Non enim erant dies comitiales in quos pro arbitrio comitia magistratus edicerent.
sed certi quidam iam inde a Numae instituto,quibus solis cum populo agi poterat. Itaque nullis diebus ludorum,sacrificiorum, ae seriarum habebamur.Erat igitur comitiales dies illi dies in Fastis pop. Ro.descripti, quibus comitia haberi possent. Hoc enim idem est atque cum populo agere.Nam rogari populi suffragia nisi comitiis non possunt. Quod si de magistratuum creandorum tempore quae rendum est , Obseruauimus moris fuiste usque ad annum ab urbe condita o C I. ut magistratus inirentur Idibus Martiis, ac propte-tea comitia haberentur Ianuario & Februario menset dimissis scilicet in hyberna exercitibus. At postquam Calendis Ianuariis magi liratum inire coeperunt , ordinaria magistratuum creatiosuit ad finem mensis Iulii,& principium Augusti. Quod si ultra ducerentur comitia, id eueniebat propter intercessiones aut obnunciationes per quas differrentur. Porro autem Consularia comitia ante Praetoria haberi solebant : interdum t men etiam eodem die, interdum postero die,i terdum tertio aut alio quodam post die. Censo. tibus autem creandis comitia stiperioribus temporibus haberi solebant paulo post initum a Consulibus magistratum , priusquam in prouincias proficiscerentur:aetate uero Ciceronis, ad finem mensis Iunii . Idque quinto quoque anno. Verum hoc diuersum erat,quod Censores statim designati magistratuin inibant : Consules uerbPraetoresq; nisii interregno aut in locum demortui creati essent , non statim designati inibant magistratum . Ut cum Calendis Ianuariis magis ratum inibant, de designabantur ad finem Iulii r quinque menses post designationem erante quibus priuati manebant antequam inirent magistratum. Quo temporis spacio sere de ambitu in desgnatos inquirebatur per competitores aut alios quosvis. Erat in hoe accusationis praemium,ut designatum competitorem ambitus damnasset, coma petitor pro eo substitueretur.
390쪽
DE COMITIIS ROMANORUM, Liber secundus.
inde a tribubus nomen habuerunt, ut a Centuriis Centuriata: quod scilicet non modo tributim diuisus populus suifragi siserret,sed etiam quid plures tribus iuberet aut uetarent spectaretur. Diuersa autem Tributa comitia a Curiatis fuisse, uel hinc licet intelliga tur, quod Tribus a Curiis semper diuersae fuerunt. Nam iam inde a Romulo triginta curiae fuerunt, suis quaeque nominibus appellatae . Tribus autem , uel suo Seruio, uel etiam post Reges eiectos triginta demum fuerunt , qui deinde numerus ad quinque & triginta tribus excreuit. Erant autem tribus populi Romani in partes distinctae,locis in urbe diuisis , & regionibus undique circum urbem per Italiam dispersis: quarum
aliquam necesse erat ciuem Romanum obtinere, cuiuscuque ordinis es et:ut ait Asconius. Ex hoe
autem numero quatuor tantum urbanae fuerunt,
in quas transferri ignominiae esset: dictae a partibus urbis in quibus habitabant. Reliquae omnes rusticae Iaud uissimae eorum qui rura haberent : quae proprie ingenuorum erant,cum urbanae libertinorum essent. Porro tributa comitia in duo genera diuidi possunt: ut alia essent omnium Tribuum, alia in quibus pars modo Timbuum suffragium diceret. Illius generis erant legum magistratuumque comitia r huius. facem dotum comitia . Ac multo quidem tempore ante Romae suerunt Tribus, quam Tributa comitia.Nam illae sub Seruio Rege fuerunt. Haec a no demum Vrbis CCLx I ii.quemadmodu Dionysius testatur.
CAussas habendorum comitiorum Tributorum generales quatuor fuisse reperio. Primam, ad creandos minores magistratus : alteram , ad sacerdotes collegiorum c optandos : tertiam, ad leges serendas: quartam, iudiciorum caussa.Magistratus iis comitiis creabantur, partim prouinciales, partim urbani:&partim ordinatis, partim extraordinarii. Erantauicni ordinarii magistratus , qui iis comitiis creabantur , omnes minores magistratus, qui singulis annis ad suum munus ordinarium in urbe obeundum, a populo creabantur. In quo genere erant Aediles Curules Tribuni pleb. Aediles plebis, Triumuiri capi tales,& Triumuiri nocturni, & Triumuiri auro, aeri, argento flando seriundo praesecti,Quaestores,Tribuni militum. Neque enim plures ordinarii magistratus minores in urbe fuerunt usque ad Rempublicam a Cqsare Dictatorem occupatam. Extraordinarii u ro magistratus urbani, hoc est, quibus etiam in in urbe imperium esset,iisdem comitiis ereabantur: ueluti Praesecti annonae, Duumviri nauales, Quaestores patricidii. Quin Se prouinciales magistratus iisdem comitiis creari solitos, uel inde potest ostendi,quod habentibus comitia Tribu
nis sere creabantur. Prouinciales autem appello omnes magistratus,quibus erat imperium curatiove extra urbem tantum,ueluti . triumuiri, Ruinqueviri, Decemviri, Vigintiuiri , aut quotquot omnino creari placuerat,ad colonias deducendas, aut redigendos colonos in suas quasque colonias.item curatores uiarum . Sed alii erant
prouinciales magistratus, qui uel proconsules, uel propraetores,uel proquaestores in prouincias mittebantur: de quibus breuiter explicadum est. Vetus administrandarum prouinciarum ratio iainde ante tempora secundi belli Punici fuit , ut consules praetoresq; statim inito magi stratu sortirentur, aut inter se compararent prouincias quas Senatus nominasset. Vt autem sorte euenerant prouinciae, ita in suas qui'; prouincias proficiscebantur,in quibus annu sui magistratus peragebant.Eoq; anno finito, anni sequentis magistratus luccedebant. Qua ratione hebat,ut pro uincialib.magistratibus creandis, non opus esset comitiis, si ista ordinaria ratio obseruari semper potuisset. Verum bellis undique urgentibus o dinaria ista ratio saepe sufficere non uidebatur. Vnde fiebat, ut ex traordinem mandari prouinciam oporteret:ob idq; ad populum ferri, ut d signaret eum quem uellet in prouincia mitti. Por
ro autem multis modis euenire poterat,ut extra
ordinem hie aliquis eueniret. Vno modo, si annuo finito imperio continuadus magistratus uideretur. Alio modo,si extra sorte nominatim prouincia aliqua cuipia decerneretur: tii .n. si collega pati nollet beneficio sortis excludi populus rogari solebat,ut designaret que uellet ej,puincia obtinere. Quia. n.legitima ordinariaq; ro crat decer-
nedi Puincias,ut de iis luinciis quas Senatus PI i necessitate