장음표시 사용
51쪽
est inuentus,nee auctor unquam bonus. AvCTORA RE , Auctoramentum & Auctoratio , uide Exauctorari. AUCTORARI , proauctorem esse, auctoritatem sua interponere. Pomp. Lq. D. de auct tui. Et si pluribus datis tutoribus unius auctoritas sufficiat, tamen si tutor auctoretur cui administratio tutelae concesta non est. Ulpian. l.9. D. quod falso tui. auci. Huius actionis exemplo danda est actio aduersus eu qui dolo malo adhibuit, ut alius auctoraretur inscius.
ΑvcTORE M este,est dicere se id probare quod a tur, etiam sine interrogatione: ait Paulus in l. s.
Αvcro Rrs iuris dicebantur Iurisconsulti, quibus permissi im erat ut ait Imperator iura condere. Vlpian. ex Diuorum fratrum rescripto in l. I P. D. de iur. patro. Et Proculum sane non leuem iuris
auctorem in hac opinione fuiss).m paulo post, Plurium etiam iuris auctorum, sed & Saluit, I tiliani amici nostri clarissimi uiri hanc sententiam fuisse. Martianus ex rescipio Diui Pii, An mora facta intelligatur, neque constitutione ulla, ncque iuris autorum quaestione decidi posse. Aggaeus Urbicus, At Cassius Longinus, uir prudentissimus, iuris auctor hoc statuit,ut quicquid aqua labendo abstulerit. id possessor amittat.
AvDENTER , pro temere, impudenter. Vlpianus.l. prima f. quinto . D.si pars haered. pet. Non au denter itaque dicitur, ubicunque merito quis incertus est, &c. ΑvDITO RivM , locus in quo iudices audiendae cognoscendaeque controuersiae caussa conueniunt. Paulus l. lectaqo.D. Si cert. petat. Lecta est inauditorio Aemilii Papiniani praefecti praetorio,
Iurisconsulti, cautio huiusmodi. Ulpia. I. minor, 38. D. de minoribus. Princeps perraro solet per mittere induci in auditorium suum cum , qui per infirmitatem aetatis captum se dicat. Item, Post speciem in auditorio eorum finitam . Item, Per miserunt in auditorio suo examinari. Sic apud eudem in i mulier, 12. Duid S.C.Trebell. apud Paulum I contra, s D. de rei iudic.
ER s I D N F, uel per auersionem emere, locutio est a lurisconsultis usurpari solita,quum res multae simul, atque aceruatim uno precio uenduntur.
multas autem intelligo, siue ills plurium sint g
nerum, siue unius: sed numero, aut pondere, aut mensura dividantur. Asconius hac in re uocems ΕΜ usurpat, Sinores, inquit, spem lucri sui secuti , bona condemnatorii in semel auctionabantur: ac postea singulas quasque res populo uenditabant. Putoque non ab Auertendo deductum uocabulum, sed ab Auertendo: quasi quum omnia simul uno tempore tanquam per euerriculum averruntur. unde Universa dicuntur proprie,quq unum in locum sunt conuersa. Exemplum eiusmodi emptionis perspicuum est in auctionibus
de quibus diximus: quum res non singulatim de ordine divenduntur: sed uniuersae uno precio simul atque aceruatim auseruntur. VIpiauus . l. q. s. I. D. de peric. de comm . Si aversione uinum
uenit,custodia tantum praestanda est Et g. seq. Vino autem per auersionem uendito, finis custodiae est auehendi tempus: id est non ad mensuram: ut ipse idem locutus est in Lii. eod. tit. Modest.
I. 62. g. 2. D. de coni .empl. Res in auersione em
pta si non dolo uenditoris factum sit, ad periculuemptoris pertinebit. Vlpian. l. I .f. 7. De exercit. ain. Exercitorem eum dicimus, ad quem obuentiones & reditus omnes perueniunt, siue is dominus nauis sit, siue a domino nauem per auersionem conduxit.id est non incertam partem,ut certum onerum numerum imponeret: sed uniuerse.
quod apertissime Paulus docet in Lult. in fin. D. De leg. Rho. Si conduxisti naue amphorarid duo millium,& ibi amphoras portasti, pro duobus millibus amphorarum preciu debes. Paulus, Imos auersione nauis conducta est,pro duobus millibus debetur merces: si pro numero impositarum amphorarum merces constituta est, contra se habet. nam pro tot amphoris precium debes, quot portasti. Perspicue Paulus eum qui per auers nem conducit, ei qui ad certum Onerum numerum conducit,opposuit. Florentinus in l. 36. D. Iocat. Opus quod auersone locatum est, donee approbetur,conductoris periculo est se puto is pendum,non PERICULvM, quod uerb ira comductum sit, ut in pedes mensurasq; praestetur, eatenus conductoris periculo est, quatenus ad me sum non sit. Haec quum ita sint,haud scio an Anu RII NE potius, quam AvERsIONE legenda
sit, quomodo in Florentinis libris ubiq; legitur A vitas pro Adiuisse,aut Absuissemam & Fab. lib. xI I . ueterum plerosq; Auersa pro Abuersa dixisse testatur:& quamuis quae ad nos ad uerrimus, ab alio averramus, ut non magni intereste uideat r.emptor tamen S conductor aduersione rem acci . pere dicentur,non auersone. ut non incommo
de dici posse uideatur, quum de uenditore aut Ioiacatore loquimur, Auertione: quum de emptore& conductore, Aduersione scribendum,& pronunciandum este. AVERI ID NE uenil cre, Pomponius Consu se uendere dixit in L 3 6. D. de Aedil .ediet.
AurRTERA , interuertere, surripere. Vlpian. LI. D.
de crini. stet. Sed de si quis merces supposuerit,uel obligatas auerterit, uel si corruperit,aeque stelli natus reus erit. Idem i. I. g. 7. D. Si is qui test. lib. Sed de in omnibus quae intersuit haeredis non es.se auersa, locum habet haec actio. Idem i. 7. g. 2.D.de trib. act. Sed etsi mercem perire passus est, aut eam auertit,aut uilioris data opera distraxit,dec. Hi ne Avansio NIs actio : de qua uide Actio oneris
52쪽
Avoc ARK alicul, pro ab aliquo. Vlpianus I. 36. D. de nox. act.Nec oberit quod Serviana potest ei
AvR Eus centum continet sestertios, ut ex his Di nis uerbis intelligitur ex libro L v. quae sie conuertimus: Quum Augusti domus in palatio conflagrasset,multiq; multa illi eonferrent, nihil aecepit, nisi tantum a populis aureum, a priuatis uero drachmam. Aureum enim ego quoque numum qui drachmas uiginti quinque ualet, more nostro appello. Et Graecorum quidam quorum libros, quod Attico dicendi genere scripti sunt, legimus, sic ipsum uocarunt. Haec Dio. Quum igitur drsthma denario Romano aperti Gsime a Plutarcho in Camilli uita aestimetur,apparet Dionem aureum pro centu sesterti s usurpaLse:quu scilicet inuiginti quinque denariis tot sint sestertii. quod ex Taciti & Tranquilli duobus collatis inter se locis facile intellectu est. Nam Ῥhie Othonem scribit excubanti cohorti diuidere
solitum,quoties c ra principe acciperet, uiritim
unum aureum:Tacitus idem commemorans centenos sestertios nominat. Quae quum ita sint, credetem equidem locum illum apud imp. b. 3. De successiib.qui & me & alios complures exercuit, leui commutatione sie sanari posse,ut hae duae uoces CENTvM & MILLE locum inter se coin- mutarent: id est altera in alterius locum succederet. Nam si hoe modo legatur ut mox subiiciam, omnia quadrabunt: Siquidem libertus deliberta minores centenarijs sint,id est minus mille aureis habeant substantiam sic enim legis Papiae summam interpretati sumus, ut pro centum sestertijs unus aureus computetur nullum locum habeat patronus, &c. Quum enim centum sestertii aureum emeiant; centum quoque sestertiorum millia, mille aureos conficiant necesse
est. Atque huic errato simile aliud est in l. i. Si ager uini g. in vocibus Tandiu , & Quandiu rquod tamen Haloander emendauit. Hoc praeterea probatur ex eo quod scribit Vlpi .in l. I .f. s. D.de uar.5c extraord. licitum aduocatorum honorarium pro singulis caussis usque ad centum aureos fuisse. Nam Corn.Tacitus lib. x I. scribens de Claud.Caesare, qui pecuniis pro aduocationibus capiendis modum imposuit, ait eum statuisse modum usque ad dena sestertium , quae egressi repetundarum tenerentur. Sic enim le- ea in secundo casu, ut subaudiatur millia: sicut in omnibus antiquis auctoribus. Quapropter quum audimus libertum, qui patronum sine ueania in ius uocarit, quinquaginta aureis multari, l. I s.&l. 2 q. &l. 23. D.de in ius uoc. perinde
,eeipiendum est ac si dictum esset, H- s. quinque millibus. ut quum is qui edictu corruperit quin sentis aureis multari dicitur apud Vlp.l. 7. D. de iurisdict. continuo intelligimus H-s quinquaginta millia: quae sane summa permagna est:coni inet enim scutatos Gallicanae pecuniae mille ducentos quinquaginta. ut mihi Haloandri lectio probabilior esse uideatur, qui non Qv I NGENTORUM, sed Qv INQv AC in Α posuit. praesertimqtium huius quoque uarietatis nos optimus Accursus admoneat. Quinquaginta enim, scutatos Gallicos centenos uicenos qui nos e Sciunt. Huc accedit, quod idem Vlpian. eadem in lege scribit , eos qui inopia laborant, corporalem poenisubiret Hermogenianus autem in l. I o. D.de ac cusat. eos esse pauperes constituit, qui minus quinquaginta in bonis habent. Uerum ut ad rem redeamus: quum scribit Caius in l. 2 s. D.de S. C. Silaniano , praemium accusatori seruorum constitutum esse in singulos seruos quinos aureos , & qui manumissi erunt denos: simi liter ii telligendum est, illi quidem, quingentos sestertios, id est scutatos duodecim & semissein: huic
uero mille,id est scutatos uicenos quinos & apud Venuleium in I.6. S. 2. De repetund .sancitum esse, ne magistratus plus doni muneris in anno accipiant, quam quod sit aureorum centum: sic accipiendum est, ae si scriptum esset, H-s decem milliu id est scutatorii ducentorii quinquaginta. ΑvRICHAI.CvM , inquit, Sex. Pompeius, quidam putant compositum ex aere & auro : siue quod colorem habebat aureum. orichalcum sane dicitur, quod in montuosis locis inuenitur. mons et nim Graece συος appellatur. Marcianus l. s. D. de coni. empl. Quemadmodum si uas aurichal cum pro auro uendidisset ignorans, tenetur ut aurum quod uendidit praestet. Servius Aeneid. xi . Apud Maiores orichalcum preciosus me tallis omnibus fuit. namque sicut Lucretius dicit', cu primum homines lyluas incedi sient,nullarum adhuc rerum periti, terra casu fertilis omnium ex incendij calore desudauit metalla, inter
quae orichalcum praeciosius uisum est, quod &splendorem auri & aeris duritiem possiaeret . Nam primum de auro securis secta displicuit causa mollitiei, smili ratione & araenti contemptus est usus,mox orichalcum placuit donec ueniretur ad ferrum : unde etiam secula ita dicuntur fuisse divisa. Orichalcum autem fuiste preciosum, etiaPlaut. docet, qui ait in Milite glorioso, o istos
mores orichalco contra comparem.
AvRvM coronarium quid sit, docet Seruius in illum Aeneid.v i II .locum, Ipse sedens niueo candenti limine Phoebi, Dona recognoscit populorum,aptatq; superbis, Pollibus. Aurum,inquit,coronarium dicit: quod hodieq; a uictis gentibus datur. Imponebant autem hoc imperatores pro ter concessam uitam.ideo dixit DONA . nam si oc non esset,spolia diceret. Haec Seruius. Cic. in Pisonem, Mitto aurum coronarium, quod lex& decerni & accipi uetat. nisi decreto triumpho.
Et in Rullum,Quod ad quemque peruenerit ex
praeda, x manubiis,ex auro coronario. Patet autem
53쪽
rem ex Cod. eodos. lib. x I.tit. x II I. postre mis temporibus moris Risse, ut ex uniuersi imperii citrijs,& satraptis,uel spotve,uel indulgentiarum laetitia uel ob res prospere gestas aurum
eo ronarium Imperatori mitteretur. AvTHENI iCAE tabulae : primariae, unde tanquam
ex fonte exempla desumpta sunt. Ulpian. l. . infin D. iam . ercise. Haeredem enim exemplum debere dare: tabulas uero authenticas ipsum retine re, aut in aede deponere. Idem i. 8. Plerunq; enim authenticae rationes sunt necessariae actori ad in struenda ea, &c. Sic in I. ult. D. Test. quemadaper.exemplum testamenti ab authentico distinguitur. Imp.l. .C.de diuers rescript . Sancimus ut authentica ipsa atque originalia rescripta, non
exempla eorum insinuentur. AVΤΟΜΑΤΑ , --μιτια, opera quae per se ipsa mouentur: ut horologia. Hinc fictum ab Vlpian. uerbu Automataria, in l.q .I.7. De legat.&fid. lib. Io.Sed automataria,inquit, aut si qui eanthari,per quos aquae saliunt, poterunt legari. Aoo YΕΣ , natiuum, non aduentilium, aut artificiosum . Vlpian.lJo.D.de legat.& sid. lib. I 2. Si cui lana legetur, id legatum uidetur, quoὸ tinctum non est,sed - , μει. sue autem facta est, siue insecta: lanae appellatione continetur. AvUNCv Lv s, matris meae frater. traxit appellationem ab eo, quod aeque tertius a me, ut avus est: scd non eiusdem iuris . ideoque uocabuli facta diminutio est. siue auunculus appellatur, quod aut iocum obtineat,& proximitate tueatur lororis filium. Ex Sext.Pompeio. ΑvvvcvLus est matris frater ; ait Paulus in I. Io.s.7.D.de gradibus.
ter,patris uel matris auunculus magnus l. I Ο.6.9.
ter patris uel matris auunculus maior l. IO.S.I o.
D.de gradibus. Αχo, Iurisconsultus, Bononiae ubi primum interpretari publice ius ciuile coepit, natus: clim Pr pter aemulorum inuidia ad Montispessulani scholam inde prosectus esset,ibiq; aliquandiu magna cum laude docuisset,landem in patriam reuocatus,magnam & docendo & scribedo nomini suo gloriam famamque conciliauit. Scripsi Codicis summam , quae totius iuris ciuilis epitomam quandam complectitur. item magnos apparatus super Digesto ueteri. Obiit ibidem anno a Christo nato M. Cc.
ABYLONI CORVM quae equis insterni solent, meminit Vl
pia .l. 2s. S. I. D. de aur. arg.
Plinius autem de ijs loquens libro oriatio capit. Α8. Colores, inquit , diuersos picturae
intcxere, Babylon maxime cel Araiiit, & nomen
imposuit. Et de pellibus Babylonicis Marcianus
in l.ult. D.de publica. BACCHARI circa fana seruum Vlpianus dixit, prosurere,quasi Bacchi numine amatum, in l. i. s. idem mulanus D.de aedi.ed.παρα - μα in quod in Bacςhanalibus clamores ab ebrijs tollebantur, quali Bacchi spiritu amatis. Cicer. de clar. Orat. Quod eos quorum altior oratio, actioque esset ardentior furere & bacchari arbitraretur. Vlpia. Quamuis aliquando quis circa fana baechatus sit,& responsa reddiderit tamen si nune hoc non faciat,nullum uitium esse.ceterum si nihilominus permaneret in eo uitio;& circa fana bacchari so- lerct,& quasi demens responsa daret,&c. BALANv s , palmarum fructus, qui dactyliis dicitur . nam hie populari sermone a nobis Baianus dicitur, ait Plin.lib. I s.cap. . Vlp.l I s. s. q. D.delegat.&fid.lib. I 2.&l. I 67. D.de vers. 2sg.Idem & de nucleis olivarum, sed & de balanis est,uel si qui alij nuclei. BALDus , Iurisconsultus, patre nobili, & medico , perusi natus, Bartholi auditor suit. ingenio acrirc prompto praeditus, iuris disciplinam sie avide
arripuit,ut anno aetatis xv I . publice de ea di Iputare coeperit. post etiam Bononiam, ubi Bartholus docebat, ad ius interpretandum euocatus,
magnam sibi gloriam de docendo & se libendo
conciliauit.m orabile est quod quidam tradui,' tantam aliquando inter utrunq; altercationem publice exortam esset propter uarietatem lectio NisA .ult. l.s creditor, D.de distract. pig. ut Pi- Τsas communi consilio miserint, qui exemplar li-'- brorum qui nunc Florentiti nominantur,inspicerent: utrum nullam uenditionem,ut Bartholusean ullam, ut Baldus contendebat. scriptum habe
rent . Inuitatus post Baldus Papiam a Ioanne Galea Mediolani duce,ut ius ciuile profiteret: post s magnos in ea disciplina illustranda labores susceptos ibi relictis duobus filiis sua arte eruditis, an
BALNEuxi ueteres dixerunt sue Balineum . nihil enim dissere publicum a priuatis, in publicis aut lGminini generis,l quidem numero semper plurali, Dequenter balneas & balineas: nee immeri ldaram parsimoniae caussa uno igni duplex bal neum calefaciebant,pariete interiecto, ut pudor uiris mulieribusque costaret.Charisius lib. t. Si e arro si. De lingua viri. bina esse dixit coluncta
54쪽
aedificia,lauandi eaussa r unum ubi uiri, alterum
BALINavri de Balineae se differunt,quod illud priuatum,hae publicae. Varro De lingua v II l .Item reprehendunt analogias, quod dicantur multitudinis nomine publicae balineae,no balinoetaeontra quod priuati dicunt unum balineum,quod plura,balineas dicant.quibus responderi potest, noesse reprehendenda: quod ita in usum uenerunt. Itaque uideo lisurpari Balineum in l. si cuius, Is . in s. D.de usust. l.ult. . i . D.de auro & arg.Bali neas autem in I.patronus , s.f. s.& l praealos,9 I.
F. . D.de legat, libro I. BALLI STRARI 1,Graeco more pro Ballistarii apud Paternum in I.est. D. de iur. im. pro ballistarum artificibus. BALNEARE argentum dicitur, quo qui in balneo
lauabant, utebantur . Scaevola in l. illi S. I. D.de uro & arg. scproniae dominae meae hoc amplius 3rgentum balneare . quaesitum est, an etiam id argentum, quo dicbus festis in balineo uti consueuit,legato cedat.
BALNεARII fures dicebatur,qui uestes eorum qui in balneis lauabant,furabantur.Hinc tit.de furis. balnearijs lib.Pad. 7.Catullus, O surum optime balneariorum . de horum poena multa praeclare Aristot.Problem.cap. 29. BALNEATOR, balnearum praesectus, aut qui balneas exercet. Ulp.l. I. D. deposit. Si uesti inent seruanda balneatori data perierint. Et in l. I .C.de
monopol & in I.item pictoris, I7.D.de instruct. uel instit. Hinc BALNsARI vM & balneatorium instrumentit apud Marcianum in d.l. item pictoris, pro eo quod ad
balnearum usum pertinet: Instrumento balneatorio legato, inquit, dictum est balneatorem se instrumento contineri balneario, quom do instrumento fundi saltuarium, cum balneae sine balneatoribus usum suum praebere non possint. BARaARICARII dicuntur in postremis Codicis libris, qui auro, argento, aerecassidas & bucculas tegebant . uti patet ex l. i. C. de fabrice. l. 7. C de palatin. sacr. l. I. C. de excusat .artis fortas.se,quod mos quidam barbaricus placuit, iue imiserati sunt. BARTHOLOMAEvs Salicetus, Iurisconsultus, Bononiae natus, Patauis primum, dein Bononiae ius ei uilla publice interprςtatus est, circiter annum M. CCCCL xxx. muItisque libris de ea distiplina seriptis, senio consectus uita excessit.
BARTHOLus, Iurisconsultus, in urbe Saxoserrato natus anno a Christo nato M. CCCI x. iurisciuili, studio sese Perusis annum ages aetatis x D II. adiunxit: in quo tλntos progressus fecit, ut postea annum agens xx. Bononiae publice de iure
responderit, & anno insequenti doctor ibidem creatus sit. Post assessor caussarum crimin lium factus est: quo in munere iuris imperitiat plus, iniuria quendam furti accusatum damnasse furcae traditur, magnam propterea in homi num offensionem incurriste. propter quam secessisse dicitur, di priuatim sua studia magno conatu repetisis. itaque annum agens xxv. Pisas post aliquanto Perusium ad ius interpretandum euocatus , magna in hominum admiratione ac laude uixit .iCommentarios in omnes Iuris ciuilis libros conscripsit: tantoque in omne literarum genus ardore animi fuisse sertur, ut etiam
senex Hebraeorum lingua , de Mathematica didicerit. cuius rei documento este potest is liber quem Tyberiadis nomine inscripsit. Charus etia inperatori Carolo m r. propter ingenis doctrinaeque praestantiam suis lar ab eoque is Doctorum iuris ordo plurimis ornamentis decoratus elle traditur. Obiit Perusis, annum agens at
tis xl. Vt, an . a Christo nato M. CCCLV.
BASILiCA. εὐμικη, proprie Regia dicitur: sed ®iarum smilitudine, quae loca ampla & spaciosa erant, nasticae nominata sunt: quibus Romanum forum ornatum fuisse, nemo ignorat. Loca igitur ampla & publicis usibus accommodata, Basilicae nominantur in l. inter stipulanten , 8 sacruin.&l. continuus, Is T. f. cum quis D.de uerti. oblig. Itaque iudicia in iis exerceri s lita, patet ex illo Fab. lib. xi i: Trachali oratoris uocem, cum in Basilica Iulia diceret, auditam laudatamq; hiis te ex quatuor tribunalibus. item ex
illo Pli.in Epist Descenderam in basilicam Iulia,
auditurus quibus proxima comperendinatione respodere debebam. In ijsdem tabernas uenaliti rios habuisse patet ex l. 3 2. . s. D.de auro a g. ubi mentio fit de argento quod testatrix negociatrix
uenale in basilica propositum habebat. Similiter in Curia librorum tabernas fuisse, Asconius in
Milonianae argumento testatur. BAs TAGA , corruptum ex ferculum po tandis rebus sistatibus accommodatum: uti patet ex l. l . De colitarialibus.lib.Cod. x ii. unde dicti Bastagarii. l. Λ 8.C.de muri leg. BEATus, inquit Varro libroq. is qui multa bona postidet: & is opulentus, ab ope: cui eae optimae. Hinc Vlpia.Bona dicta scribit,qudd beent, hoc est beatos faciant: quod Beare sit prodestic. l. 69. De uerb. signi f. B AoΣ . Eo nomine, inquit Caius, vulgo quidem id significatur, quod ab arcu mittituri sed nouminns omne significatur, quod mittitur manu , ἀπο-βάλλεδαι admonet nos Xenophon: nam
ita scribit, in τα si hori επιγε
tur,hastae,sagittae fundae, iii plurimi lami lapides. Haee in l. incaluitur,2 33. D. de uerb. signi f. BENEsICI ubi iniurae ciuili propriuilegio fere dicimus: hoc est,pro iure praecipuo quod certae alicui psonae,uel aetati,uel sexui, uel coditioni ,pptae
55쪽
attributum est. Personae,ut in I.ῆ. D. de constit.
princ. Beneficium imperatoris,quod a diuina scilicet eius indulgentia prosic iscitur,quam plenissime interpret ri debemus. Aetati, ut beneficium restitutionis in integrum, quod minoribus annis
xxv. conceditur. Sexui,ut beneficium S.C. Velle
iani, quod mulierib. quae pro aliis intercesserinti datur. Certae conditioni, ut beneficium epistolae D. Adriani,quod fideiuslbrib. datur, ut si unus insolidum conueniatur, de sua uirili parte excipiat. I. inter, 26.& l .seq. D. de fideiussi item Benesciit , ne qui pluris quam facere possint,damnentur. de quibus cognosce ex l. si int qui, I 6. & multis se'.
D. de re iudic. Item, Beneficium cessionis, ut iis qui magno aere alieno oppressi soluendo non fuerint,bonis apud magistratum cedere liceat. l. I.C. qui bon.ced. possv NEpi CivM , largitio aliqua ex aerario, quae ei uibus R. duntaxat, quorum egregia opera in bello extitisset. commendatione imperatoris, Tribi nive sui deferebatur. Cic. pro Archia,Testamen-
tu saepe secit nostris legibus, de adiit haereditates ciuium R.&in beneficiis ad erarium delatus est a L.Lucullo Praetore, & Consule. Vegetius lib. tr. Beneficiarii ab eo appellati, quod promouentur beneficio Tribunorum. De his beneficiis locum Ciceronis interpretor lib. Ep.v.ep. xx. Quod scribis de beneficiis, scito a me de Tribunos mil. &praefectos,& contubernales duntaxat meos delatos esse. in quo quidem ratio me sesellit. liberum enim mihi tempus ad eos deserendos existimabadari: postea certior factus sum, triginta dieb. de- . ferri necesse esse, quibus rationes retulissem.
BENEF alicuius, pro opera alicuius. Vlpianus
Lex damni, o. f. l . D. dedam n. ins Consequens est dicere detrimentum hoc, quod beneficio eius eontingit, sarcire eum debere . id est, culpa eius. Idem i. comuni, 7. 5.8. Com.diuid. Quia haec pars beneficio alterius uenditori acccssit. Idem i. inter omnes, 6. D. de sire. Competit enim actio non
ideo quia nunc abest, sed quia unquam beneficio
furis ab erit. BENE pICIARII dicebantur milites, qui uacabant muneris beneficio: econtrariis munifices uocabantur,qui non uacabant sed munus Reip. faciebant. Festus libro II. BERYLLus , cuius mentio sit in l. ult. D. de public.
lapillus est in India originem habens, qui in s
xangulas formas atteritur, ut diebetem coloris is nitatem angulorum repercussit excitet ad uigore:
inquit Solinus. Idemq; Plinius lib. 3 7. p. I.
BgsTIAs,plerunque Iurisconsulti quae serae naturi sunt,appellant.Caius i. 2.3. I .D.ad leg. Aquil. longe magis bestiae in pecudum numero non sunt: ueluti ursi, leones, pantherae. Vlpian. l. I. f. . D.Si
quadrup. In bestiis quoque propter naturalem seritatem haec actio locum non habet. Ad ideo si ii sus fugit, de sic nocuit, non potest quondam d
minus eo nueniri. Idem in I r. bestias, D. de postul. Bestias, inquit,aecipere debemus,ex feritate magis,quam ex animalis genere. itaque Vlpianus cap. lniux t x. bestias a quadrupedibus quae collodor ve domantur, separat:& ait Camelos de Elephantos esse ex rebus nec macipi: quia bestiarum numero sunt. Vide Ferae: Bia Llo THECAE, inquit Festus, & apud Graecos,
de apud nos, tam librorum magnus per se numerus quam locus ipse in quo libri collocati sunt,apellantur. Haec ille lib. iii. Nerua autem in l. liis rorum,s 2. I. sed si, De legat. lib. tertio, tria bibliotheeae nomine significari ait: locum, arma tu, libros. ubi traditur bibliothecae legato locu quidem non deberi, armarium uero ita deberi, si testatorem ita sensile appareat,aut nisi domui assi xum aut annexum sit libros uero sine dubio contineri. Bis eadem de re ne sit actio. Hoc inquit Fabius, in iure obscuro est. solet enim illud quaeri quo re- . feratur hoc Bis : ad actorem, an ad actionem: lib. 7.cap. 6. Bi s P EO. l O, idem, opinor, qui uers pellis, id est
ueterator, planus, Marcell. l.72. s.
D.de solutionibus, Num ergo & si bispellionem, aut alias turpem dederit hominem,idem sit e Vlpianus l. 3 r. D. de euici. Si ita quis stipulanti spondeat, sanum csse, furem non esse, bispellionem noesse, Sc cetera, inutilis stipulatio quibusdam uid
rentinis libris peruulgato legitur. Item ut apud Netianum in l. 7. D. ad S.C. I rebell. Quid enim si morbo adplicitus, Alexandriam iussus fuit adiare e uel nomen Vispellionis testatoris ferre pin r-5 PELLIONIs enim lcgendum utrobique arbutramur . quo nomine hominem duarum pellium fgnificari constat. Eius autem appellationis Ortia
o in Arcadarum fabula posita est, quam Pli. lib.
. cap. 28. exponit eis certos homines stagnum uoddam transinissos in lupos transfigurari tra-unt, & post annos nouemco in habitu cons ctos, idem stagnum remeantes, pristinum habitum recipere. unde Versipelles dicti. Ze apud F bium , tandem recipere uestem. Ad hane fabula Iusit sine dubio Persus Sat. s.liis uersibus. Sin tu quum fueris nostrae paulo ante farinae, Pelliculam ueterem retines, & fronte politus , Astutam vapido seruas sub pectore vulpem rQuae dederas supra repeto, funemq; reduco.
Bis pellionem igitur seruum eudem dici puto, qui de Verspelli sud est perfidiosum, fallacem, fra dulentum. Alij tamen VEIPILLONEM, alij v EAsPERTILIONEM : alio etiam alii modo legendum putant. quorum omnium coniecturis, si Bi-
pellio legeretur, scripturam Florentini codicis anteponeremus. Nam quod quidem ad Vespillionis nomen attinet,cum de Libitinarios,& Vespiliones,& Pollincto ies, liberos homines fuisse cό- stet
56쪽
stet, aut certὸ semc s publicost dissicile est eorumst qui sententia, qui in Istis omnibus Pandectarum
locis uoeem illam reponendam existimarunt.
Brs Ti AR ii, qui ludis publicis cum bestiis depugnabant . Cicero pro Settio. Sed habet desensio nes duas: primum, Do,inquit, bestiarios: lex est scriptes de gladiatoribus festive. Item, Prie clara Aedilitas, unus leo, ducenti bestiarii. uide AD
Biss x Tus, dies qui quarto quoque anno intemealatur : inde ficto nomine, quia duobus diebus continuis bis dicimus Nexto Kal. Mart. duos uidelicet dies pro uno computantes. qua de caussa Celsus in l. cum bissextus, 98. D. de uerb. sign. scribit, nihil reser re utrum priore, an posteriore die uis natus sit: quoniam illud biduum pro uno te habetur. quod Vlpianus confirmat in l. I. f. minorem, D. de minoribus. Vide Macrob. lib.Sa
BO ET A i in t ult. De tabular. lib. Cod. x. alibi Adiutores appellantur, qui ostietatibus uel mo bo, uel negocioru in magnitudine impeditis additi laborem illorum subleuabant. l. s. C. de diuers.
BOMBYCiNA ucstimenta quorum meminit Vlpia. l. r D.de aur. arg. leg. ex bombrcib. uermi-xulis dicuntur: qui, ut Plin.lib. I .cap. 2 2. scribit, telas aranearum more t cxunt, ad uestem luxumq; foeminamin,quae Bombycina appellantur. Bos in iure ciuili generaliter appellantur ea omnia, quorum inter homines commercium est: sue
corporalia, siue incorporalia sint: siue mobilia, si me immobilia. l.uxori, s 7. D. de usu di usuis. leg. rubi Paulus ait,usui ructu bonorum legato & prae dia', & mancipia, de stipellectilem, & uero etiam
Ialendarium contineri. BONA uero se diuiduntur , ut alia naturaliter se ap pellentur, alia ciuiliter. l. bonorum, v. Digest.de uerb. signi. Naturaliter bona dicuntur, quae reti
H & effectu bona sunt: quia ut Vlpianus ait beati id est beatos efficiunt, unde Beati dicti, qui ut 'Varro libro De lingua it Ii.testatuo multa bo- na posudent. unde Plautus in Poenul. Bonam ego quam beatam primo dici mavolo. in hane sententiam illa sunt in l. subsignatum,3 9. De uerb. sin. bona intelliguntur cuiusque, quae deducto aere alieno superiunt. & l. non possit ni, Ir. D. de tui. ssci id bonorum cuiusque esse intelligitur, quod aeri alieno superest. Ciuiliter bona dicuntur,quae 4 cum reuera bona non sint, loquendi tamen coim et udine sic appellantur: tantum, qudd ius pa-
rissa uniuersum contineant. Itaque successio in 'nis uniuersum alicuius quamuis damnosa sit, b morum tamen pollessio appellatur. l. s. D. de bon. po.l nam quod, 14. cum l.seq. D. ad Ticbet. Hinc Asricanus in l.bonorum, ro8. D. de uerb. signif Bonorum, inquit, appellatio, sicut haereditatis,uni uersitatem quandam aetii uccessionis, &non
sin 3ulares rex demonstrati opinor, quia Q cHM
πλει pis res aestimantur ac denominantur.
BONA fides proprie dicitur, quum quod promi sum est, pries latur . nam is cui quid promittitur, promittentis fidem sequitur : quam si promiosor liberat bona uin minus, maIa nominatur. Plautus Mostellaria, . TR. De uicino hoc proximo Tuus emit aedes filius. Υ Ε .bona fide λTR. Siquidem es argentum redditurus, tu bona: Si redditurus non es, non emit bona.
sueton. in Augusto, Eidem populo promissum quidem congiarium reposcenti, bonae fidei se esse respondit. Hinc Vlpianus in t ex empto, tr. D. de ad . empl. praeclare scribit, nihil magis bonae fidei congruere, quam id praestari,quod inter co-
trahentes actum est.& l. cum uenderem, 2 l . D.locat. Bona fides exfigit, ut id quod conuenit, fiat.
BONA fide plerunque id fieri dicitur, quod sincere:
eandide, simpliciter & aperte sit: cui contrarium est Dolo malo, fucate, astute, artificiose, ut apud Proculum l. 68. D. de eoni. empl. Existimo te in exigendo non solum bonam fidem, sed etiam di ligentiam praestare debere id est, non solum ut a te dolus malus absit scd etiam ut culpa. item in l. 3 . in fi. D. pro sec.& l. 6. de regii. ivr.l. r. De te- parat. Hi ne BONA fide possidere dicitur, qui ignorat rem alienam esse. l. 3. D ad leg. Fla. de plagiar.& l. 1 r. s. phtitam, D. de pet . haere. Itaque bonae fidei posse sor quis esse desinit,ex quo cognouit rem alienam esse. l.48.D.de ac l. re r. dona. qua de caussa polie fores omnes post litem contestatam malae fidei esse intelliguntur. l. 28.f.etiam, D.de petit. Esrecs.
Bou A sdes, pro aequo & bono. Caius I. I.D. de oblig. & ach. Palam est inter eos nasci ex contradita actiones mandati, quibus nuicem experiri ponsent de eo, quod alterum alteri ex bona fide praestari oportet. Tryphon. l. 3 l . D. de poc Bona fides quae in contractibus exigitur, aequitatem summam desiderat. Bou A caduca in iure dicuntur, quae desiciente eo cui iure ciuili debebantur, in alium ceciderunt. ueluti cum lex et dotem adimit, qui contra eius interdictum uxore in prouincia sua ducit, eam': fisco attribuit: caduca Dos dicitur a Paulo l. siquis, 38. D. de ritu nupt. 'uemadmodum caduca glans in lege X O. dicebatur, quae desciente eo qui legat, ex arbore decidit. l. stlua, 3 o. Dei uerbor. signis c. Hinc ille Crassi io ain ib. De Orat. 3II. Nostra est inquam omnis
ista prudentiae doctrinaeque posse sito, in quam
homines quas caducam atque uacuam,abundan :tes octo, nobis occupatis inuolauerunt. Hinc ille alter Ciceronis in C. Antonium Philipp. x:
57쪽
Quem nisi in uia eaducae haereditates retardacsent, uolasse eum, no iter fecisse diceres. Caducas haereditates facete dixit, pro iacentes,que ipsi a senti relictae necdum ab eo aditae atque acquisitae fuerant: Facete,inquam,ita locutus est, non uerὰ aut proprie. nam Caducum,auctore Vlp. proprie dicitur, quod quis sibi testamento relictum, ita ut iure ciuili capere possit,aliqua ex caussa non ceperit, quasi ab co ceciderit: ueluti si legatarius post
mortem testatoris ante tabulas apertas decesserit. Hec ille cap. Inst. xvii. Iustinianus autem in l. I. C. de cadu. toll. tribus modis ea quae testamento relicta sunt, deficere demonstrat: siquid PRO NOM
Dv cI, aut si quid'CAnvcv M sit. Pro non scripto ducitur, quod ab initio defecit, ut cum mortuo legatum haereditasve desertur: In caussa eaduci est, quod post testamentum ante testatoris mortem descit: ueluti si legatarius testatore
uiuo moriatur: Caducum est, quod mortuo tostatore ante tabulas apertas descit, ueluti si tum legatarius moriatur. Atque haee quidem se tiliter a Iurisconsultis ita disputantur: cum ali qui Caduca omnia dicantur, quae illis excidunt quibus iure ciuili debebantur. ueluti eum lex Pappia Poppaea iubet, ut quae ad orbos ex testamentis perueniunt,eorum pars decima fisco attribus retur,pars illa caduca dicitur. unde illud Iuue.de uxore quae marito liberos ex adulterio pariebat: Iura parentis habes propter me, scriberis haeres,
Legatum omne capis, necnon & dulce cad
BouA castrensia,uide Peculium. BONA gratia dissolui matrimonium: sermula iuris antiqui: ut ex Nouella xxi i. intelligitumin qua Iustinianus Graecὰ seribens, eam sormulam L tinis uerbis usirpauit: δεαλύωπι δἐ εν
Bona gratia, - του. &Noueli. Cxvo. ia Bona gratia, i illina 6ucium τῆν γάμον. Dicebatur autem,cum alter ab altero non propter ullam
culpam,animarumve offensionem, sed uel sua spote,uel legitima aliqua de caussa discedebat. ut Ulpiani uerba ostendunt l. cum hie status, 3 1.f. si diuortium. D.de donat. int. uir. Plerique enim cum
bona gratia discedunt: plerique cum ira sui animi&offensa.&l. 6. D. de diuort. ubi exemplum huius diuortii profertur, in eo qui captus ab hostiubus quinquennium fuerat . item in l. utri, so.6r. 63 . D. de donata int. uirum . ubi nostri seribunt bona gratia dirimi matrimonium, ueluti si pro
pter sacerdotium, sterilitatem, senectutem, us tudinem, militiam, fatis commode retineti matrimonium non potest. BONA uacantia dicuntur, eadem quae & eaduca, nimirum quae illius suerunt, cuius haeres nullus est. l. r. C. de bon. uacant. haec autem olim quidem publicabantur: sicut Vlpian. cap. Institui. xviii. significat . nune uero consistantur, eli quadriennii tempus iis nunciandis praescribitur. l. intra quatuor, Io. D. de diuers temp. & l. quamuis,1 8. D. de usu cap. Vacantia autem dici quae & Caduca,patet ex l .ult. C. TH. De bon. uacant. & l. 2. eum aliis complur. tit .seq.
B ci N A E fidei actiones, uide Actiones bonae fidei. Bo M Ag fidei emptor esse uidetur, inquit Mod
stinus, qui ignorauit eam rem alienam esse: aut
putauit eum qui uendidit, ius uendendi habere:
puta procuratorem aut tutorem esse. l. IO9. D.de
uerbor. sign. Bo Ni consulere, aequi bonique sacere. Fabius lib. r. cap. 6. Sit ne Consul a consulcndo, an a iudicando : nam 3 hoc Consulere Veteres appellauerunt. unde adhuc remanet illud. Rogat, b
ni consulas: id est bonum iudices. Vlp.I.s . D. de decurion. Boni consulere debeat humanitatis sententiae, nec decurio natum recipiat. Vlp. I. I 2. f. I.
D.detur.dot. Quia boni consulere mulier debet, quod fuit aestimatus.
Botii uiri arbitratu ueteres dicebant, cum neutrius eorum quorum res agebatur, sed eius cuius nihil ea in re intererat, probatio crat. Cato de re
rustica, oleum cogi recte, satisdato arbitratu L. Manlij. Si quid redemptoris opera domino damni datum erit, resolvito. id uiri boni arbitratu deducetur. Item, Oleam facito recte a
bitratu domini, au t custodis. Si quid redemptoris opera domino damni datum erit, uiri boni a bitratu deducetur. Item, Vinum uenditum dabitur in triduo proximo, uiri boni arbitratu degustato. hoc est, neutrius eorum quorum res agitur: sed eius cui mentiri bono non esset. Item ,
Si quid dominus, aut familia, aut pecus emptori damni dederit, uiri boni arbitratu resoluetur. Si quid emptor, aut pastores, aut pecus emptoris domino damni dederit,boni uiri arbitratu resoluat. Paulus I. 2 .D. Iocat. Si in lege Iocationis comprehensum sit, ut arbitratu domini opus approbetur, perinde habetur, ac si uiri boni arbitriucomprehensum fuisset. idemque seruatur, si alterius cuiuslibet arbitrium comprehensum sit. nam fides bona exigit, ut arbitri u tale praestetur, quale uiro bono conuenit. Atque hoc est quod Catonem puto illis uerbis significasse Bono domi no, cap. Iq. Huic Operi, inquit, precium ab domino bono, qui bene praebeat quae opus sunt, & nu- mos fide bona solvat. Item, Loco salubri, bono
domino haec quae supra precia posita sunt pestilenti, ubi aestate fieri non potest, bono domino
pars quarta precii accedat. Vlpianus l. r. D. de is t. lib. 2. Placet in testamentis legatum in alterius arbitrium collatum pro uiri boni arbitrio accipi. Hoc est,pro eius arbitrio, cuius nihil imtererit fallere. BON ITA Ri us , uerbum est a Theophilo & similibus fictum : item ut eius contrarium Quiritarias
58쪽
tius. Duplex est, inquit dominiumr legitimum , quod iure Quiritium competit,& appellatur il minus iure Quiritario: naturale, quod in bonis
est, unde Bonitarius dominus dicitur. Caussam Mitem liarum appellationum ex Vlpiani Institutionibus subiiciemus, In bonis tantum alicuius seruus est, uelut hoc modo, Si ciuis Romanus a ciue Romano seruum emerit, isque traditus ei sit, neque tamen mancipatus ei neque in iure ces.sius, neque ab ipso anno posscssus sit. nam quandiu horum quid fiat, is seruus in bonis qui de emptoris est: ex iure Quiritium autem, uenditoris est. vide, In bonis. BONOR vM emptio, modus fuit antiquus per uniuersitatem acquirendi, de quo disseritur in Instit. sub tit De success.sub. moris enim erat, ut in bonis debitoris uendendis, unus bonorum emptor constitueretur, qui semel atque uno precio ea universa coemeret. cuius moris uestigia extant in l. Aufidius, 29. D. qui ex caussi .cum bona, I 6. eod.
tit. l. Imperatores,co. D. de pact. Ex quibus illud intelligitur, quod nunc complectar paucis . nam
ille emptor aut unus crat ex creditoribus, aut e traneus . cum emisset, tum omnibus satisfaciebat
in solidum, reliquum sibi habebat. quod si dissidebat, ne paria sacere posset, tum antequam Emeret,cum creditoribus decidebat itaq; ad emptionem accedebat.
BONOR v M possessio est ius persequendi retinendia 6 patrimonii, iiii e rei quae cuiusque cum moritur, fuerit.l. . D. debon. poss.caque in re laae redi rati est limilis, quod utraque S commoda & incommoda complectitur: & quamuis bona solue-do non sint,tamen & haereditas, de bonorum poLsessio dicitur, Sutriusque una eademque ui S dc efficientia est. Discrepant autem in eo, quod iliata iuris ciuilis est, nec l)raetoris auctoritatem in adeundo desiderat: haec uero tota praetoria est,
in eiusque beneficio possita: cum praetor haeredem facere non possit, ut ait Imp. 3. 2.cod. Est autem a praetore tutis ueteris tum emendandi, tum confirmandi caussa instituta: eaque non tantum ab intestato, sed etiam ex testamento desertur. l. 6. D. de bonor. possessi. ubi Vlpian. ait,eam a Praetore ad ius percipiendarum haereditatum ampli- scandum institutam csse. Lex enim x I s. tab. gen. tiuna familiarumq; conseruationem solam speei rat Praetor uero sanguinis ac naturae rationem habuit maiorem. Ex testamento duae dari solent, tra tabulas,& Secundum tabulas. Ab intestato, octo: quas deinceps breuiter enumerabimus.
BONORVM possessio & possessio bonorum longe
inter se dii ferunt. Illa ad bonorum uniuersitatem, id est, uniuersi iuris successioncm pertinet, & in perpetuum tempus decernitur: haec non ad successionem, sed ad custodiam & ad tempus constituatur: ueluti cum uenter, aut creditor, aut legatarius in bonorum possessionem mittitur. BONO Rusi possessio contra tabulas locum habet, cum pateriam. testamentum quidem fecit, sed iraeo liberos suos praeteriit: hoc est,neque nominatim instituit, neque nominatim ex haeredes fecit. indeq: dicitur a Tryphonino contra lignum dari. l.quod uulgo, l 9. D. de bon. posis.cOm. tab. BONOR v M possessio secudum tabulas, est ea quam Praetor testamenti tabulas ac scripturam seques , eiq; obtemperans, institutis haeredibus largitur. l. I.& pass.D. de bon. po. sic tab. BONOR v M possessio unde liberi, est quae tib iis tum cmancipatis, tum suis ab intestato co ceditur , ut parentis intestato deiuncti bona pocsidere Praetore auctore possint. l. . D. quis ordo in bor .l. i . s. sed uidendum, De successor. edict. BO N o R v M possessio unde legitimi, dicitur quae agnatis ab intestato desertur si)q; ex lege x II . tabit. Praeterea autem quotiescunque uel lex, uel si natus desert haereditatem, ex hac parte eam peti Oportet. l. l. 2. I.& I. D.unde legit. BONO Rusi posse isto unde decem personae, dicitur quae decem personis quae manumisiori extraneo praeseruntur, conceditur. l. si ad patrem, i o. D. de suis N legit. Decena autem perso itas intelli inius infra scriptas, filium . filiam , nepotem, neptem, fratrem, sororem, pat m, matrem,auun , aulain.
BONORUM possessio unde cognati, dicitur quae cognatis proximis ab intestato defertur: in quibus agnati emancipati, quibus Unde legitimi
non competit, continentur. l. I. depass. D. unde Cognati.
BONO Rum possessio unde qui ex familia, est quae liberti liberis, tam naturalibus, quam adoptiuis, itemq; uxori quae ipsius in manum conuenerat, ab intestato deserebatur. Sic enim hac posscssi nem intelligendam esse plurib. uerbis in Commutariis Institutionum demonstrauimus. BONO Ruba possessio Unde patronus, patrona , liberi, parentesque illorum uocantur, est quae ab intestato liberto suprascriptis personis deser tur. S. sum autem, Debon. posti&apud Vlpia.
BONOR v M possessio Unde uir&uxor, dicitur quae uiro ab intestata uxore, &uicissim huic ab illo conceditur, quoties descit omnis parentum, liberorumve seu propinquorum legitima, uel naturalis successio, s sco excluso. l. i. D. unde uir &
BONOR vΜjpossessio Vnde cognati manumissoris est, quae patroni cognatis ab intestato liberto co- ceditur: quorum ius quoddam singulare fuisse Iustinianus non obscure significat. s. pen. De succ. lib.& Vlp. cap. Inst. I .& 2 8. BONOR v M posscssio alia Edictalis dicitur, alia De cretalis . Edi talis est quae ita a I)raetore in edicto promissa est,caussae cognitionem cum desideret scd Ic de plano, tanquam re certa & explorata, &
59쪽
quocunque die peti possit. l. r. f. I. D. si tab. test. nuli .l. 3 o. g. I .D.de aeq. haer. Cuiusmodi sunt septem illae bon. po. quas superius enumerauimus. Decretalis uero est,quq caussae eognitionem desiderat . ac propterea non nisi pro tribunali decerni potest. l. r. f. dies. D. quis ord .in bon. po. I. Idecretalis. D. de succe .edict. Huius peneris sunt Carboniana, Ventris in possmittendi ,eius qui captiui,furiosive nomine mittendus est. Illa ordinaria est. haee non est l. 3 .f.ult.D. de Carbon .ediet. l. filium, si quis contra. D.de legat. praest. BONOR v Μ pollessio alia eum re, alia sine re. Cum re, si is qui aecepit eum effectu bona retineat .sinere, cum alius iure ciuili euincere haereditate pos-st:ueluti si suus haeres intestato sit. BONO Rubi possessio sine re,est cum suus hs res euincere haereditatem iure legitimo possit. Haec Vlpi. p. Institui. 28. Eium: rei uestigia supersunt in l. filiis. C.de inome. test. l. post humus a). de iniust.
tes I. I.f. pen. D.Si tab test nul l. BONOR vM emptor olim dicebatur,qui eum debitoris damnati bona auctione uendenda essent, solus ea omnia bona ter auersionem coemebat:ut, si facultas serret,in solidu omnibus satisfaceret: dein
si quid reliqui esset, sibi haberet . quod si diis de
bat ne paria facere posset, tum antequam emeret, cum creditoribus deeidebat:itaq; ad emptionem accedebat.f. I. De luce. sublat. l. Imperatores, P.
D.de pacta. . C. de bon. audi. iudie. l. Aufidius, 29 M.quibaex cau. in poss. BONuri nome, debitum facile,& idoneum,& quod exigi non difficulter possit. Paul. l. inter caussas,
26.3. 2. D. mand. Bonum nomen facit creditor,
qui admittit debitorem delegatum. Hinc illud foeneratoris Alfij apud Columellam lib. I. ca. 7. Bona nomina non appellando fieri mala. BPA a RYT A r, Vlpian. l. . D. de his qui not. infam. Designatores autem quo s Graeci appellant, artem ludicram non facere Celsus pro bat: quia ministerium . non artem ludicram exerceant. & sane locus iste hodie a principe non pro modico beneficio datur. Iul. Pollux libr. 3.
Ae Musicis quidem iudices asiident: Gymnicis uero praesunt Brabeutae, de Mastigonomi, & Rha duchi. Qiac τω autem dicuntur, quod id est, praemium uictoribus designent,hoc est docernant. Qua ex uoce Gallicam nostram Braue,
dimanasse mihi facile persuadeo: quod qui bi
mum reportant,insolentes uideantur. BR PH TROPHIvM , domus alendis infantibus parata a. illud, i 6. l. sancimus, I 8.C. De sacros. cccl. uide Curotrophium. BREv I manu ,uide Longa manu. BRpuIARIAE rationes, quae in breue ccintractae
sunt. Scaeuola l. ult. Diges de pecul .legat. An peculio praelegatoς& centum aurei,& usurae eorum
debentur eum rationibus breuiariis, de sortem &usuras complexus sit. Vlpianus in l. 3. s. 6. titia. M'. Logarium opinor, hoc appellat. Suetonius Calig. Ordinario quidem dispensatori breuiarium rationum offirenti, paropsidem leguminis porrexisse.
BR Eu i s, libellus in quo quid scriptum est. Impp.l.
ut de eonuenien. fisci debit. lib. Cod. ro. Inter chartulas confiscati breuis quidam asseueratur inuentus, qui nomina debitorum contineret. Lamprid. de Alexandro , Milites suos sic ubiq; sciuit, ut in cubiculo haberet breues,& mi meis rum, de tempora militantium. Sic in l. penult. infi.C. de canon. Iarg.l. ult. C. de conueniend. fis.
debet l. I .C.de excuset. artific.
BuCCINum, conchae genus, purpuris consciendis idoneum. Plin. lib.9. cap. 3 6. Concharum ad purpuras & conchylia eadem quidem est materiar sed distat temperamento. Duo sunt genera: Buccinum in inor concha, ad similitudinem buccini, quo sonus editur. Vlp.I.7 o. g. s. de legat.& sid. li.
32. Purpurae autem appellatione omnis generis purpuram contineri puto .sed coccum non continebiturr Buccinum, Ze ianthinum continebitur. Florentinus liber FuCIN v M. Buc CELLAT v M panis ad usus diuturnitate rac eius , quo milites pasci in castris solent: uti seribit Marcellinus lib. xvis .cius sit mentio in I. I. C.de erogat militi BuCCvLAs, quarum structores Patemus uacatio. nem munerum habere scribit in l. ult. D. de iuν. immun. instrumentum puto illud esse cuius m minit Vitruvius lib. Io. cap. I s. in quo succula inditur, catapultis exercendis parata. BuLGARus, Iurisconsultus, in Italia floruit ei retiter annum M. C x C.ccepitq; una cum aliis glossulas Iuris civilis libris aspergere: quibus est Ac rsus postea multum usus, eius l; honoris causa persaepe meminit. Bu PR E s T I s, animal uenenatum ac pestiferum, ut scribit Plin. li. Io.ca. q. Itaq; inter uenena connu meratur a Marciano in I. 3 .F. I. D.ad leg. ComeL desie.ubi tamen Eva Ros TIM uitiose legitur.
BνRDo. Laurentius Val. lib. Eleg.q. Hinnulus dicitur,inquit , qui patre equo, matre asina genitus est, quem quidam Burdonem nominant. Vlpitii. s. De legat. & fid. lib. I r. Item legato continentur mancipia: item iumenta, uel lectica, uel sella, uel burdones.
LI T E R A , condemnandi nota erat, quam Praetor in publicis iudiciis dare iudicibus solebat in tabella eaerata scriptam: ut si reus
damnandus uideretur, eam in umna coniicerent: quemadmodu in Verri
60쪽
Verri I l . Pedianus significat.itaq; tristis i Cicerone appellatur in ea pro Milone: Quod nisi ui difici posse absolui eum qui fateretur,neq; quaeri unquam iussisset, nec nobis tam salutarem hac uiiudicando lucram, quam illam tristem dedisset.
c. litera Gaius notatur, quae inuersa a mulierem declarat:quia tam Caias esse uocitatas,quim
ios,ctiam ex nuptialibus sacris apparet .Fabius
CACAEVs, uas in quo pulmentarium coquitur:.uti Paul. docet in l. i8. g. r. D. de inst. uel inst. & Vlpian. l. 19. g. l. De aur.&arg. Varro De ling. uas in quo cibum coqucbant.
CADERE caussa, pro lilcm perdere ab antiquis diccbatur,fortasse quod uti comoediae stare dicebatur quae placebant, sic& causae. Terent. prolog. Phor. Rudd sit intelligeret, cum stetit olim noua, actoris opera magis stetisse, quam sua. Et Don ius duobus in locis, Agi, inquit, dicitur fabula clim recitatur: stare,' cum placet..Sic Cicero in epist. ad Lentulum, Cum in Senatu pulcherrimc staremus, quod iam illam sententiam Bibuli,&e.
Paulus autem lib. Sent. l .cap. x Caussa cadimus,inquit, it loco,aut summa,aut tempore,aut qualia
rate. Iustin.9.2. De actionib. Si quis amens intentione sua eius complexus fuerit, quam ad eum pertineat, causta cadebat: id cst rem amittebat. Cic.lib. de Orat. I .Hypsaeus maxima uoce a Praetore contenderet, ut ei quem defendebat, caussa cadere liceret. Paulus i. 6.9. s. D. de iuri fisci. De quo cauerc compellitur, ut si usus is contra interdictu fuerit, caussa cadat. Papinianus l. Tl. 3. 3.D.
De cond.& demonst. Quod si maritus uitio suo caussa ceciderit, neq; soluendo sit, decet. Dici
etiam solebat, pro eodem. CADERE sormula. Fabius libro Iri. In omnibus scru caussis in quibus eccidisse quis formula dic, tur, hae sunt quaestiones: an huic, an cum hoc, an hac lege, an apud hunc, an hoc tempore liceat agerc. Sueton. in Claudio: Nec semper praescripta legum secutus, duritiam lenitate inq; multarum ex bono &aequo moderatus cst. nam &iis
rui apud priuatos iudices formula excidissent e-itim actiones. Quo ex loco patet, Cadere sommula in stricti tantum iudicii actionibus usurpa-
.ri solitum: Caussa ueris cadere, in omnibus. CADvCA, bona uide Bona caduca. CADuc Ar haereditates. uide Bona caduca. CADv CARi A lex, uide lex Caducaria. CADus, uasis genus, quod Metretes dicitur, decem cogi oruin capax, apud Vlp. l. I S.I. . D. Dc
CAEMENTA, lapides fracti & rudes, quibus aedificia consurgunt. Iaucii l. 7. D. locat. Terram in eam aream amplius quam fundamenta caementitia locatoris erant, congessit.
CA ER i TFs tabulae quae dicantur, Gellius lib. xvi. cap. xii . his docet uerbis: Primos municipes sine suffragi j iure Caerites esse saetos accepimus: con cellumq, illis,ut ciuitatis R. honorem quidem caperent,sed negociis tamen atq; oneribus uacaret:
pro sacris bello Gallico receptis custoditisque. Hinc tabulae Caerites appellatae, uersa uice, in quas referri iubebant quos notae caussa suffragiis privabant. Pedianus in Divin. Qui plebeius erat,
in Caeritum tabulas reserebatur,& aerarius sebat: ac per hoc non erat in albo centuriae suae: scilicet ad hoc ut ciuis esset, sed tantummodo ut pro capite suo tributi nomine aera penderet. CAEsAREs cur Imperatores omnes dicti sint, ui- dc initio nostrorum comment. in institui. CAEsARt Erusis & Caesariani passim lib. Cod. X.
pro officialibus Caesaris. CAI us, Caia, nomina in matrimoniis quae per co emptionem fierent, usitata: Vbi tu Caius, S ego Caia. qui b. uerbis, ut Plutarchus scribit, quali pa ciscitur sibi comune cum uiro dominium , ae par imperium domi: ac si diceret, Ubi tu es familia princeps ac dominus: ecce ego adsit familiae princeps di domina. Quod Cicero iacete exagitas in Murae mana, Quia inquit Alicuius libris exempli
caussa id nomen inuenerunt,putarant omnes mulieres, quae coemptionem facerent Calas uocari. Valerius Max. Caetem, inquit Caia,usu super omnes celebrata est: fertur enim Calam Caeciliam, ,
Tarquinii Prisci regis uxorem, optima lanificam
fuisse.& ideo institutum fuit, ut nouae nuptae ante ianuam mariti interrogatae quae nam uocarentur, Caiam esse se dicerent. CALATA comitia, uetusto uerbo dicuntur pro Ad uocata, & per praeconem indicta, a Graeco καλῶ . unde Calendae dictae, ut Macrob. scribit li. Sat. i.
cap. X v. itaq; ueteres comitia omnia Calata nominabant:& Iustinianus Calatis eo mitiis, testamenta fieri solita tradit, pro Comitiis conuocatis. cuGellius lib. s.cap. 27. scribat, in concione populi ea seri consuesse.
CALENDA . Calendarium,&c. uide Kalendae. CALANTICA est tegmen muliebre, quod capiti innectitur. Mar.Tul l .in Clodium, Tune quum uincirentur pedes fasciss, quum Calanticam capiti accommodares. Ex Nonio. Vlp. in l. 2 3 . s. . D. deaur. aT .Ornamentorum haec ,uittae,mitrae, semimit rae,calantica. Florentini tamen CALAvTICA. CALCIARI v M, quantum satis est calceorum, pro
personae qua de agitur conditione. Vip. I. S. I. D.de transact.Dc calciario quoq; arbitrio Praetoris transigendum est. Idem i. M. D. Malim.& cita.
Diariis N cibariis relictis, neq; habitationem, neque uestiarium, neq; calciarium , deberi palam est. Tranquill . in Vespasian. Classiarios qui ab ostia & Puteolis Romam pedibus commeant, petentes constitui aliquid sibi calciarii nomine,quas parum esset sine responso abegisse, iussit post