장음표시 사용
71쪽
variis in locis scripturae explicantur, vn a cum caeteris,pro diuersitate temporum, iuxta Dei voluntatem ab homine requisitis. Proprietates quoque immaterialium substantiarum, quantu homini expedit eas nosse aperit: unde constat sacram scriptuom sussicienter continere doctrinam necessariam viatori. Quod si dixeris pleraque esse ambigua, & problematica apud doctores,quoiu certa resolutio ex factis haberi nequit, vide quibus da actibus, An sint peceata mortalia,an non, quorum tamen cognitio ad salutem est necellaria, Satisfacit In bonur i huic obiectioni ori enes dicens. Nulla scien
tia Omn1a scienda explicauit m specie, bene' tame in genere) sed illa ex quibus possunt alia
susscieter elici: unde multae veritates necessariae non exprimuntur expresse in scriptura, sed virtualiter in ea continentiat, sicut conclusiones in principiis, ad quarum inuestigationum villis fuit expositorum, & doctorum diligentia. Quod si aliqua adhu emaneant dubia, a talibus tanquam periculosis debet sibi homor i. Caucr ne dum se periculo exponit, in peccatum incidat. Qui enim amat periculum, peribit in illo. Nam via salutis simpliciter non est dubialotillimum quantum ad ius licet bene quantum ad factum,& ex peccato proprio. notio 3.prati t. Es ne Deus nisi M. subiectum γ
iris O i, leologia utique bifariam cosiderari po. nobis. I tes nempe in se,& ut est in nobis. Si in se
72쪽
consideretur, est talis cognitio, quale theologicum subiectu natu est comproducere in intellectu sibi proportionato, diuino videlicet. Si ut est in nobis conlideretur , talis est cognitio, qualem noster intellectus de illo obiecto natus cst habere. Vt exempli gratia,si quispiam
nequeat demolirationes geometIicas capere, credat autem de eis geometrae, Geometria esset illi lides,no scientia,csset tam cit in se scientia , quia subiectum Geometriae narum cst generare s entiam in intellectu proportionato. Est autem subiectum primum, & adaequatum Sobi. Πίatalicuius scientiae, quod alij vocat subiectu attri- ir Milonis butionis,quod continet in se primo virtualiter in esse cognito omnes veritates,seu propositiones necessarias illius habit bus cietiae cuius est. obiectum. Porro Theologia duplices continet veritates, seu propositiones, nepe necessarias, Threlogia quae Dei naturam,&personarum enarrationes duplex. explicat. ut quod Deus,sit trinus,&vnus, Ilibd Pater filium generet,& sic de aliis operibus ad intra: Et contingentes, quae opera ipsius Dei ad extra declarant. Cuius odi, Deus creat, Verbum caro factum est, & caeteri articuli verbi incarnationem concernentes. Ex quibus
facili colligitur, quod Theologiae in se quantum ad veritates necessarias,subiectum nequit esse nisi Deus, ut c5stat ex definitione subiecti primi. Deus enim continet prund virtualiter Omnes tales veritates, & omnes habent attributionem ad ipsum, tanquam posterius ad Biq
73쪽
si eis t. suum prius. Huc accedit A ugustinus dicens, cap. I. Theologia est scrino: vel ratio de Deo, & ali-
, i oz hi inquit, ist- scientia est de illis, quibus fide,
gignitur, defenditur, &roboratur, ergo est de illo quod est stibicctu fidei, illud autem Deus est, ut patet R esolui. a 3.terti3. Adde quod scientia nobilissima est, circa nobilissimum genus.. Me a Theologiam autem esse nobilissimam omniu 'duciplinarum,omnibus est in confesso. Oportet igitur ut sit de Deo, veluti de subiecto primo. Quantum autem ad veritates contingentes,cum nullum subiectum contineant virtualiter, nili veritates necessario de ipso, diccndu est inter contingentes esse ordinem quendam, & aliqu am earum esse primδ veram, ut haec: Deus vult risi, dum producere propter Communicationem bonitatis suae ,&subiectu huius, quae est primo vera,&quasi praecipitium Omnium contingentium, est subiectu omniuconfingentium. Deus igitur est subiectum totius Th eologiae in scisue necessatiari siue contingentium, & hoc tam ut est in intellectu di- irino, quam beatorum. Si autem loquamur de nostraTheologia respectu necessariorum, cum ipsa non habeat cuidentiam ex obiecto, sed aliunde, nempe ex reuelatione, non potest habere obiectum deducens in notitiam primarum veritatum ipsius, sed ei adscribitur prirnu subiectu, de quo primo seu perfectinae, immo immediate cognoscutur primae veritates illius: tale aute est ens infinitia, quia iste est conceptus perfectissimus,quo ex naturalibus habeare pos
74쪽
sumus de deo,qui in se est subiectum Theologi . Verutamen quia Theologia nostra de necessariis,est de eis de quibus & Theologia in se,
ideo etiam possumus ei idem attribuere subie- stu,nempe Deum inquantu Deus est.Nam licet non sit subiectum dans nobis euidentiam, potest tame dare,si cognosceretur. Theologiae quoque nostrς contingentis idem est subiectu, quod est necessariae non prae exposito, ut putaulud de quo praedicatum primae contingentis
enunciatur, non ut continens virtualiter euidentiam barum veritatum contingentium.
ta VWm nostra cognitio, absoluta prae- I Metap.
supponat,absolutaq; certior siit, affer- ρ ἰTtore Aristotele, erit propterea Deus, non sub quacunque ratione , Vc reparatoris, gubernatoris capitis,siummi boni, entis infiniti aut alterius attributi, sed sub ratione propria, dc
perfectissima,id est sub ratione Deitatis, & inquatum est liqc Essentia Theologiae stibiecta. Quemadmodum enim perfectissima scientia, quae de homine haberi possit, est ea quae habetur de eo,secunda rationem elui quiditatiua,inquatu videlicet est animal rationale, illa quet de illo haberetur in quantum est suba, bonus, aut iust'&c. Sic etia dicendu est det Deo. Quod si proferas Hugonem de Sacramentis dicente
75쪽
opera reparationis esse hoc sibiectu,&Calliodorum asserentem Christum, caput fideliu cumembris est. subiectu. Ergo si Deus sit subiectum,hoc erit sub aliqua ratione speciali, quia inquanta restaurator. Respondetur; Hugonu& Calliodorum non loqui de formali & adaequato quod est Deitas, sed de materia proxima de qua difffusi iis tractaturin scriptura. QVAE. 2.COLLA TER ALIS PROLOGIAn Theolona sit de omnibus ex attributione ipsarum ad primum eius subiectum.
QVum obiectum primu Theologiae, quod
.est ipsa diuitia essentia in seipsa, cuncta diuino repraesentet intellectui: erit utique ipsa D. et bisua in v/m Theologia) omnium cognosci iis D i. bilium scientia, etenim &omniti quorucunque obiectorii Dei cognitio dicitur Theologia,seu notitia Theologa, propterea quod omnis Dei notitia producatur ab ipsa eslbntia diuina: qua-doquide res creatae nec in genere proprio sidest in naturali earu existentia nec vi relucent in diuina essentia, possut mouere diuinu intelle-ehu,id est in eo aliqua producere notitia, ob id quod sit infinitus,& rerum qui litates, id est essetiae& naturς finitae. Infinitu aute a finito nullaten' moueri,ac perfici potest. Quocirca prae termisso naturae primo signo, seu instati in quo
exercetiar opera adintra hoc est emanationes personaru in1.in stati in quo fui opera ad extrai' est cocernentia creaturas. I . diuina essentia adiuino intellectu cognoscitur,2.rcru creadaru
76쪽
quiditates,3. veritates seu propositiones in illis . reriiquiditatibus virtualiter contentae: sedilhe . ' rerum quid itates non productit in intelleci hi 'diuino notitia propositionu quae fiunt ex illis, sed ipsa diuina ess entia. Quocirca non est inici quiditates, &ipsas proprietates ordo causa ad
effectu,sed talis,qualis est: in pluribus effectib' essentialiter subordinatis, &ab eade productis
causia,ut in illuminationibus partis Orientalis, &Occidetalis,quae fi ut a sole, neutra ab altera. Hinc facile colligas licet, Deum no e sic philoso ph una,Mathematicu, Dialectictim&c.sed solum Theologum, no, quin perfectissime no uerit,earu disciplinarum axiomata. Scd idcir- co,qubd ad earu notitia no excitetur perinde
ac nos ab obiecto,&principiis earum disciplinarum, sed ab ipsa solii diuina ostentia. Scientia autem desumit siuam nomenclatura ab ipso obiecto; quamobre cum obiectu Theologiae
omni hi talium notitiarum sit causa, licentur δ ipsae notitiae theologica . Non sic aute dicendu est de beatis; na lic t in De T- diuina esctia videat res ipsas, tame possiunt in '' genere proprio eas cognoscere, δ corii intelle-b ' a reru quiditatib' moueri potest ad cognoscedii vcritates,&propositiones in eis cotetas, .
nec cst eoru Theologia,ut est in ipsis,& de facto,omniu cognoscibiliu,sed eoru solum, quae Deus illis voluntarie in sua ostendit essentia. Consimiliter quoque, & de nostra dici debet
1 neologia,quae non duntaXat, quatum ad xe O tiara uelationem generalem concernente humanii rum.
77쪽
genus eorum quae in sacris continentur literis:. unde dicitur.No addetis ad verbum,quod vobis loquor &c. Et illud. Quod praecipio tibi&c. Et illud: Qui apposuerit &c. Quod inteuligendum est de additametis,& glossematibusntrahentibus & explicantibus & repugnati
bus sacrae scripturae,non autem de his, quae ei sunt conformia ; qui enim sapientia hanc diuinam elucidant,vitam aeternam habebunt.Potest nihilominusTheologia nostra dici de omnibus, quantum ad respectus,quibus creaturae referuntur ad Deum,ut pote, quod ab eo dependeant, quod in ipsis sit Dei imago aut vestigium &c quia respectus nisi cognitis extremis cognosci nequeunt. Et haec est ratio quareno possiimus naturaliter scire intellectum humanum ordinari ad hunc fine, ut clare videat Dei essentiam , quia videlicet nequit haec ordinatio, quae est respectus quidam , cognosci nisi cognitis extremis, quorum alterum est ipsa diuina essentia, a nobis pro hoc statu minime cognoscibilis.
III. COLLATERALIS PRO L. Est ne Theolo is in se scieuttur
Cietia ut patet ex Aristotele est no-l titia conclusionis necessariae causata a praemissis euidentibus applicatis ad . illationem ipsius coclusionis per discursum syllogisticum , cuius quidem rationis postrema pars imperfectione includit ex parte scientiae, ut puta quod sit effectus aequivocas.
78쪽
Omnis aute, aequivocatio totalis perfectior est suo effectu,&potentialitatem ex parte intellectus recipientis: Quare Theologia in se,quatuad hanc conditione, non est scientia, sed quatum ad tres priores etiam intellectui diuino;in intellectu autem beatorii est scientia, etia qua- tu ad omnes .conditiones, quia quiditas subie,sti in quocunq, videatur lumine,Hue naturali
atque proprio, siue supernaturali, & gloriae
in essentia diuina,continet suas veritates. Omnis enim veritas producta in intellectu nostro
per aliquid prius naturaliter notu, fit per discursu,quia discursus n5 requirit successiones teporis, sed ordine naturae, ut puta quod praemissae
sint prius naturae notae ipsa conclusione. Et quantu possimi huismodi conclusiones veritate inferre,propterea loquitur dubitatiue Augu si Trinitastinus, cu ait: Fortasse no erut ibi volubiles nostrae cogitationes ab aliis in alia euntes,atq;re deutes,sed scientia nostra unico intuitu videoimus;&loduitur de successione temporis, non aute naturae: haec quide quantu ad necessaria, que cotinet Theologia, cuiuiso disimi operationes ad intra. Sed quid dec5tingetibus,quae
concernunt operationes ad extra,Iomnes a
ticulos incarnationis Verbi diuini: his enim novidetur c5petere scietiae definitio, quae est necessariorum. Respondetur quod horu notitia,
qualuuis certa,&euidens per reuelatione diuinae voluntatis,nihilominus no sortitur nomen
scietiar propriὰ acceptae, sed solii nonae scientiae fusius acceptae , quomodo scientiam ac-
79쪽
6. EJie. O cipit Philosophus quatenus videlicet diuiditur 6 γ' contra opinionem, & suspicionem. Proprie tamen omnia excutiendo, dici potest Theologiam non esse scientiam,sed sapientiam.
Q. tiar. LATER A LIS PROLOGI, E I ne Ineologia subal errans, ,et sub - ἰ
alternatascientia. Icet admittam' Theloeia esse scietiam, no tanto est subalternans aut
subalternata, quia nulla principia ab aliqua recipit scietia , sed a sola procedit Voluntate, nec aliqua alia scientia ab ipsa; Quia quaelibet alia habet sua ultima resolutiorio ad aliqua principia immediata naturaliter nota: Subalternata autem requirit, quod notitia principioru scientiae superioris sit causa notitiae principiorum inferioris scientiae.
λ sine de uominetur. Raxis ut impraesentiaru accipitur est actus alterius potentiae, qua intellectus, ut pote volutatis, naturaliter posterior intellectione, natusam fracti. elici conformiter rationi rectae, ut sit actus recam duo re- eius. Quaobre ut scientiaaliqua dicatur praeti- Imri ca duo requiruntur, Primit quod talis scientia nata sit praecedere ipsam electione; non cnim
80쪽
requiritur ipsam actu praecedere. Si quido electio recta necessario requirit ratione rectam, dc ut ait Augustinus, Intellectus intelligit sibi, i d irin.&alii id est iudicat de actu suo,&actibus alia- v I 'rum potentiarum. S ecundd requiritur actum voluntatis,seu Praxim ipsam esse conformem ipsi considerationi seu dictamini intellectus recti. V nde Aristoteles ibidem, V critas consi- .derationis practicae ost confesse, seu confor ''miter se habere appetitui recto;quod intelligitur active,ut puta, quod notitia praetica regu let,& dirigat volutate in actibus suis,& elicitis iis solsita& imperatis, quorum ut que praxis dicitur: tis .i praxis Primo tamen & proxime actus elicitus,quia is tur, im
est primo posterior intellectione,& primo na da iis.
tus elici conformiter ad rectam rationem, non aute actus imperatus, quare nec proprie dicitur praxis,sed secudario,& veluti Per accides. 3. anisolus.
Sed unde desumunt propriὰ discrimen practicum,& speculatiuum ξ Respondetur,quod licet a fine distingui possint, siquidem, ut est L. Metaph. apud Aristotelem, finis speculatiuae est scire: practica vero est opus non tame inquantii est finis,sed inquantu primum obiectum talis habitus. Quocirca prior distinctio practici,&specul livi est ab obiectis. Quod astruitur per phi ς Ethic. losophum distinguentem ratiocinatiuit, id est hibitum practicum a scietifico,sive jeculati' 12. A suo,penes obiectum n esti tu,& contingens. ab obtelis.
Item philosophus distinguit scientia tam acti tiam squae consistit in actibus immanentibus quam tactis in s suae consistit in actibus fian- 6. Metaph.