장음표시 사용
411쪽
oo META PHY SIC AEpendent, sed ab ipss habent objectis, quodal ise s ni sublimes, aliae humiles & abjebae;
neque una est altera praestantior, nisi aut nobilius objectum repraesentet aut melius
Ideam esse duplicem alibi diximus, Archetypam, qualis est in artifice , quaeque opus quod molitur artifex, omnino definitre determinat: altera dicitur Ectypa, quae ab objecto cujus est velut figura aut character, proficiscitur. Nec sorte necesse est alias in mente nostra species aut impressas, aut expressas, de quibus tam multa disputant , comminisci . Vulgata enim in Scholis sententia est rerum imagines per sensus, velut per animi senestras subeuntes in vi imaginatrice depingi , intellectum verb dum percipit, ad ea phantasmata se convertere, &ex iis simulacris alias imagines, quae species intelligibiles di Cuntur , eXprimere: hoc autem opus es Ieintellectus agentis, qui rerum sensibilium species instar solis cujusdam illuminat, easque spiritales emcit: bis vero intellectus patiens, aut passibilis foetus alias rerum imagines parit, quae spCcies CXpressae vocitaniatur . Impressae quidem res effciunt intelli gibiles, & diutius durant: nam in mente perstant, etiam cum non percipimus: sed expressae res actu intellectas emciunt ; illae similes sunt figuris cerae impressis, & in mente insunt ut quidam habitus, quibus utimur
cum volumus: species vero expressae comparari possunt cum iis imaginibus, quas in speculo vel in aqua cum nos intuemur, depingimus : non enim diutius durant quam a sp
412쪽
ctus noster, suntque instar operationum, &quasi intellectus proles. Utrum vero haec ita se habeant, ex dictis jam liquere potest: nec explicatu facile est, quae sit earum speci
rum origo, quae natura, qui usus, aut unde suam cum objectis similitudinem ducant. Non a phantasmatis, quae nihil sunt praeter umbras rerum, &simulacra rudi penicillo adumbrata; non ab intellectu agente,
qui nullus est , ac si quis sit, meritb quaeri potest, quam formam aspiciat, aut imitetur , ut imaginem illam, vel speciam tam apte delineet. Duplex autem, ut identidem monuimus, est animi perceptio, una quae proprie imaginatio dici solet, cum mens sese ad phanistasma quoddam, seu ad impressum in cer bro vestigium applicat: ut cum de circulo cogitat ; altera est intellectio, & menti propria, cum ex occasione phantasmatis rem
percipit , quae nullo potest phantasmate comprehendi. Sic ubi solem terra centies majorem demonstrat; vel antipodas nunprono , sed erecto capite incedere vel solem ipsum ex variis illius locis moveri colligit, tametsi motum ipsus oculis percipere non possit: aut terram non planamelle, sed convexam intelligit, tum formis quidem utitur corporeis, quaecumque illae
sint . Sed nulla sunt in cerebro vestigra, nullae in ipsa mente species insculptae ,
quae res ab omni sensu remotas exhibeant: atque adeo semper huc est redeu dum , ea lege animum cuns corpore esse conjunctum, ut certa cerebri vestigia, aut spirituum motus certae itidem percepti S 2 . nes
413쪽
Tes animi, aut Voluntates consequantur , ac vicissim. Sic vox cum perceptione soni atque cum rei ipsius quam vox significati dea, seu cum perceptione conjuncta est, nec possumus rei imaginem animo depingere, quin soni aut vocis i inpressio statim
recurrat: nam reS quaeque numquam solitariae , sed cum signis , quibus involutae per sensus subiere , occurrunt animo. Non quod magna sit similitudo inter voces, aut characteres, quibus sensus animi exprimimus, & cogitationes nostras: sed ex lege ab Authore naturael ccnstituta impressionem cerebro factam animus percipit , dc vicissim animi nutus, &spiritus, & nervi, i cmusculi statim exequuntur . Haec
variis in locis sparsimus , quod permagni
i Q Illud quoque S. Aug. l. 6. de Musica inmemoriam est redigendum , tria esse rerum genera: primnm eorum quae sensus cernit, & tangit alterum simile corporalibus, scut sunt ea quae spiritu cogitata imaginamur, sive recordata, vel oblata quali Corpora contuemur. Haec scilicet ad vim imaginatricem pertinent, quas res etiam absentes nobis exhibemus. Tertium est, inquit, ab utroque cretum , quod neque ivr/ eorpus , neque habeat smilitorinem corporis, Mut , o sapientia quae mente intellecta condicitur , in cujus luce de bis omnibus ve-
Hanc utique sapientiam non per species a phantasmatis abstracta, & ab intellectu agente eliquatas cernimus, sed fortἡ in ea luce , quae ut saepe Aug. ubique lucer ,
414쪽
tibique praeso cs, nsque se dividit pὸν hom num eorda, aliam sui partem huic tribuens . illi aliam , sicut lux ista per aditus oe per fenestras domorum s atque eam quirique prouo modulo percipit . Nam Θ quemlibet sentim
surdus non capit, surdaster non totum capit, atque in iis qui audiunt , tanto magis alius alio capit, quanto es acutioris , tanιo autem miniss , quanto est obtu oris auditus e ita rectὸ dicuntur oculi ment f tanto esse ab hac iure longius , quanto fuerint caeciores .
Infinita prope in hanc sentiam affert August. quae si sorto non placeant, quamquam non video quid in iis nos possit offendere, illuc redeundum est, eam vim habere animam , qua ex occasione sensuum , aut perceptionum distinctas rerum ideas exprimat. Tametsi fateor ex plicatu esse difficillimum, qui possit mens tam docte rein rum imagines exprimere, si nihil intueatur praeter umbratiles rerum imagines iacerebro impressas . Hae quippe imperfectam, atque ut ita loquar , materialem rerum similitudinem gerunt, ex qua rudis&obscura cognitio emergit. An forte ultima persectio, aut absolutas militudo ab
aeterno exemplari vel la . . t unia omnino viAμε-- ς Tenda r Sic aeterna veritas exterius nos admonet per imagines 1 rebus
desumptas, sed forte interius docet per illam similitudinem, qua rem ipsam produxit, ut dispostro, inquit Henricus Ganda-vensis , cujusus rei inesse iis sua dispositio in
Sed , inquies, nec lucem divinam , nec
415쪽
MDondent qui in ea sunt sententia, nos in luce corporea intueri quae sub visum cadunt, licet lux ipsa non videatur. Sic lux divina mentjbus nostris affulget : quamquam in eam mentis acies defigi non possit rnon enim est objectum, sed ratio, in qua multa cernuntur . Non dissimili ratione,
inquiunt, idea divina non in seipsa, sed ire
verbo, aut imagine quam Menti nostrae imprimit, conspicitur. Tamen fatendum est mentem citra ullam divinam ' irradiati nem , saltem circa res corporeas versari Nam paucis id contingit, ut rerum naturas in ideis ipsis contemplentur . Dabo id quidem, mentem nostram luce incorpo-porea & divina tum a pergi, csem ea quin incommetibiliter vivunt , in ipsa veritate sapientiaque commiani conspicit : nam ut ait
August. ne lumine non potes videri lumἱ--: sed non necesse est ut ad hanc lu-Cem confugiamus , cum solem ipsum ,
aut lunam, aut terram, aut res corporeas
intellectu percipimus: quod alibi fusius explicatum leviter perstringimus, Illud etiam merito quaeri potest an praeter ipsas perceptiones admitti oporteat sor- ries ab intellectu di- stinctis quae objecta ipsa exh Ideam. , par plantent . GraviS enim nuper exarsit inter viros doctiss. contentio an quae in-Ieluctus percipit per ideas quasdam ab ipsis
perceptionibus distinctas contueatur: adeo ux non tam res ipsa, quam earum ideae immediat. cernantur an potius non alia specie aut idea,aut imagine opus si quam ipsa perceptione, quae rem exhibet. Sit itaque
416쪽
Nihil opus est specie intelligibili ab ipsa
perceptione discreta. Probari potest concluso multis argumen iis, quae summatim perstringimus I. quod illa idea, vel imago a perceptione sejuncta sit omnino inutilis : cum perceptio ipsa rem cognitam objective, seu modo intelligibili repraesentet. Cum enim circulum intelligo, non illius imaginem quamdam a cognitione secretam , sed circulum ipsum percipio . Ac si cognitione reflexa quid intelligam, paulo attentius considerem , non aliud occurrit, quam ipsius circuli perceptio, quim circulus ipse, ut est objectivh, seu ut cognitus est a mente. Entis vero illius repraesentativi, sive spe-'cies, sive imago dicatur, nusquam menti
nostrae se sistit. a. Cui usui erit illa species 1 cognitione distincta, nisi mens illam percipiat: ergo ut circulum cognoscam, duplici opus erit perceptione, unaqua ipsam ideam, aut speciem circuli intelligo , alteram, qua circulum, Quorsum illae ambages cum perceptio mihi circulum exhibeat eo ipso quod fit perceptio ς Cumque Deus mihi facultatem percipiendi corpora
entis, aut novae imaginis avxilium. Cum enim rei alicujus, ut circuli , aut quadrati notionem habeo, in ea notione ipsius circuli, aut quadrati proprietates inquiro cumque assero aliquid includi in idea cir-
417쪽
culi , per id eam non aliud intelligo, quam circuli ipsius perceptionem , non formam quamdam rei repraesentatricem , ab ipsa mentis notione sejunctam.
p. r. Non potest intellectus rei cognitae similitudinem exprimere , nisi formam
habeat objecti quod percipit : sed forma illa non aliud esse potest,nisi species impressisa , quae cum per sensus subierit , &avi
imaginatrice persectius fuerit elaborata , supremam huic manum intellectus agens imponit . Nam ipsum adesse objectum non
Poteli : ergo per speciem sui vicarium sisti debet ut intellectum moveat, & ad cogniationem determinet. I p. Nos rerum imagines, quocunque vo centur nomine, aut species, aut ideas non
F et icere; sed negamus eas ab intellectu agente, eo quo fingunt modo illustrari aut eas ab ipsis perceptionibus esse distinctas. Non enim potest intellectus agens objectorum imagines depingere, si nihil ipse percipiat.
Neque earum rerum quas in se ipsa mens intuetur, ut gaudii, amoris, desiderii, necesse est ut habeat vel phantasmata,vel impressas imagines: harum enim est conscia.Deum a ration rum universales, aut spirita- uuae verbi m Cum 'memni. e. zphantasmatis. Sed ad phantasmata,aut cerebro impressas imagines n6 attendit, cum res sensu perceptas sua singularitate exuit .licet forte cum phantasmatis eas perspiciat. p.
418쪽
p. a. Res corporea spiritalem facultatem movere non potest , aut informare ; ergo necesse est ut species a rebus acceptae, quaeque phantasmata dici solent , intellectus. agentis luce purgentur , & in meliorem sortem commigrent, quo intellectum passibilem assicere , & quasi foetare valeant: non enim simulacra corporea, sed res spiritales, & universales jam abstractae, &quasi penicillo intellectus agentis formatae menti imprimuntur. Resp. phantasmata quidem corporea in ipso intellectu non excipi : sed id non ob stare quominus mens ea percipiat , iisque excitetur ut alias imagines seu perceptiones longe persectiores concipiendo exprimat. Quae autem dicimus phantasmata , nihil sunt praeter affectiones , seu impressiones quasdam ab objectis prosectas, &in cerebro superilites, quae vix ullam habent cum objectis , aut ipsis imaginibus quas mens cogitando depingit , similitudinem . Quae enim est simillitudo inter characteres quos nunc exaro , & cogitationes ipsas qSed ut saepe diximus , ea lege menS cuin corpore juncta fuit , ut certos cerebri , aut spirituum motus certae itidem perceptiones iubsequantur, & vicissim : Ac perceptio omnis est essentialiter sui objecti repraesentatrix.
Accedit etiam quω , ut superius diximus , mens sit velut mensura quaedam uni versat is, aut ratio quaedam qua mutuaS rerum habitudines, aut respectus cognoscimus . Nam ut visus colores , auditus sonos dimetitur, sic mens nostra adenso
419쪽
ne pertinet i cumque veritates ipsae fini inter se connexae, ubi mens unam percipit, plures aliae velut in eadem serie constitutae quasi ultro sese offerunt. Cum circulum v. gr. in charta delineatum intueor, mens potest eum in universum spectare , & n ta singularitatis exuere. Tum idea illius, aut perceptio naturam circuli generatim spectati exhibebit. Deinde per cognitiones reflexas illius proprietates evolvam :neque necesse est novas entitates praeter ipsas perceptiones mentis comminiici : sed
attentio & perceptio animi reflexa id totum essicit. Instant. Est in nobis memoria rerum intellectualium , imo & affectionum , ct
cogitationum nostrarum, quae per phantasmata exprimi non possunt. Nam meminimus nos cogitasse, aut amasse, aut doluisse : ergo manent in ipso intellectu species impressae , quas intellectus agens ex ipsis phantasmatis exculpit. sponsum jam alibi fuit cum S. August.
res intellectuales ut rationes numerorum animis nostris semper esse praesentes: sedeas non esse in memoria nisi postquam eas didicimus. Nos itaque earum rerum meminimus, cum nostrarum cogitationum ,
quae semper sunt cum aliqua cerebri impressione, aut spirituum motu conjunctae,& modi, quo res ipsis intelleximus , recordamur . Semper enim res intellectuales cum signis, quibus involutae animum subiare, sese offerunt. Nec sorte rerum spiritalium species in memoria sunt recondi- tae; quae enim rotest esse aut veritatis ,
420쪽
aut dilectionis, aut sapientiae imago ' sed
vestigium quoddam manet, quod praeterita cogitatio cerebro impressit : quo quidem vestigio ad rem ipsam ante perceptam ducimur Ob eam connexionem quam saepe attulimus. Itaque non imagines, sed res ipsae intellectuales animo sunt praesentes. Unde cum Hug. l. Io. Cons. quaesisset in qua part me moriae nostrae Deus maneat, Primum ne gat eum inveniri inter imagines rerum Corporalium quas habent & bestiae. D inde ne in illa quidem parte memoriae Deum invenit , cui commendantur affectiones animi nostri , quod eae sint mutabiles : sed in ea parte animi Dei speciem esse decernit, iubi sunt numerorum dimensionumque rationes innumerabiles , quorum , inquit , nullam corporis sensus -- pressit e quia nec ipsae coloratae sunt , aut sonant , aut olent , aut gustatae , aut contrectatae sunt. Atque ubi earum rerum m minit , eas invenit ubi primum invenerat, in illa scilicet incorporea veritate , unde rursus quasi descriptae memoriae infiguntur.
Ista quidem ex Aug. passim attulimus , cui visum est o dignitate naturae intellectualis esse, ut rerum cognitionem non a rembus ipsis mutuetur , & quasi emendicet , sed ab ipso fonte hauriat, &ab ea arte qua factae sunt, discat . Eam esse constantem Platonicorum doctrinam subinde monuimus. Id enim ipsis visum est animam humanam esse velut in confinio intelligibblium, &sensibilium utrisque conneXam . Necesse. adeo est ut illa contempletur ,