장음표시 사용
111쪽
De Via,& ratione iuris Lib. I. 36
a a Pacta igitur,&mmmmia sustinentiir in iure ciuili, etiam iniusta. o- ne quantitatu sta vero ratione huius proportionis, ut si pascenda pec ra partiaria, id , vissius eorum portionibus, quibus placuit, etiam in qualibus inter dominum, & morem dividantur, Apollinaris susceperit. Praeterra, si non fuerint parere societati adiectae, aequas inquit Vlpimus eas esse constat, moderante, scilicet iustitia commutatiua: si vero placueriti 3 ri quis duas partes, vel tres habeat, alius unam, an valeat & placet val re, si modo aliquid plus contulerit societati, vel pecuniae, ves operae vel cuiuscunque alterius rei causa, ecce iustitiam distributivam, inaequalit rem in quantitate, aequalitatem vero in proportione seruantem. Hac sp lia, & parta ab hostibus, hac praemia quaeque, quamuis preciosa, recte 'qua lance appenduntiar,&distribuuntur. Et haec sunt profunda sensam gni Peripatetici,Ethicorum quinto. I
Achilles A684 Aiax Res Achillis Res Aiacis
Decimiis: ut se A. ad B sic B. ad C. ut A. ad Q ita B. ad y. Vt se habet Achilles ia. ad Aiacem 6. dcres 8. ad rem 4. dupla, scilicet ratione: ita se habet Achilles 1 a. cum re sua 8. ad Aiacem relua s. dupla nempe proportione.
Dei itia commutativa, oe eius proportione.
112쪽
C A T E et ςti un indc iustitiae tamitatiuae proportio, quae non a i 0mnes conixa iis, & quasi,vcruin etiam desidia de quasi , t tuque yngilagma allust,&aequia bilance appendit. Hecs ne comulatimis, roportio, ut antea dicebamus, scinperscrua daequalitatem inquat uitate, in qualitate vero inaeqValitaten ἰis suinhue respicit excinum. Sit igitur proportio arithmetica huiusmodia tangE Licilioribus exemplis mihi declarand . Titius operas, & laboros prodi uitit in fodicia do terram,& in plantandis arboribus duCbus mentibus. Maevius pares itidcin operas, & labores, sed uno tantum exhibuit me isse. Qu. Atur, quomodo arithmetica proportione sit pretium distribuendum e Eninivcro, ut Titio auri debentur quatuor, ita Maevio duQ.Vtrobique cnim prori portio dupla iptor opo .c & operas, ac inver pixini J i, praemium
Stat enini proportio huiusmodi, ut qui diis io dignim , ii duplai qui dies
naidio dignior, dimidiam conseqtiatur. Hanc proportionem numeris etiamdcclaremus. Esto numerus sex, medius inter 8. & . nam quantum sexa superatur ab 8. nempe duobus, tantum ipse excedunt 'nempe duobus. At sectanaum geometricam proportionem sobrius .6. inquam numerus, non potest esse medius inter 8. & alia si quidem est proportio 8. ad 6.& alia 6. ad 4. Lauandoquidem 8. ad 6 . reseriantur propoletione sesquitertia. Continent enim senarium, & eiusdem tertiast partem, nempe duo, 6. vero ad 4. Ne habent proportione sesquialtera. Nam 6. continent 4. & ciusdem quaternarij numeri incilietat cm, nempe duo. Osten- do itaque iustitiam distributivam nullam proportionis, sed quantitatis tan tum seruare aeqilat: rat m, v cluti: Duo sunt haeredcs aequalibus portionibus instituti: quorum primus quingentos aureos haereditatis usurpatiit: secvn.dus vero trecentos. Hic postcrior conqueritur apud praetorem. Quamobrem praetor unicuique redditurus , quod. suum est, utrunque numerum eoniungit: qui simul aggregati, constituunt aureos octingetuos: deinde con iunctum diuidit, de unicuique quadringentos tr; buit. Hoc-cnim iustiam in inter eos medium: Na, quantus exciris maioris extremiud medium est tantus est medij ad minus. Et sic utrunque ad aequalitatem arithmeticam reduxit: quemadmodum venditores laesi ultra dimidiam iusti preti j ad eans dem aequalitatem imperiali auxilio reuocantur. Haec autem commutati uaproportio, non modo in coiit actibus, sed etiam in deliciis locum sibi uen dicat. Lex enim ia. tabulamin, lex Cornelia, aliaeque leges actionem,&passionem, iniurias inquam illatas, & acceptas, ad inaequalia metiuntur,existimante' innarias inserentem plus aliquid habbse: cum vero, qui passus est, 'longe minus. Proinde iudices nituntur, legesque ipsae, haec inaeqii alia adaequalitatein variis poenis, vel in aere, vel in corpore reducere . Subtra- hunt enim a lucro eius, qui iniuriam, vulnpia, vel caedem intulit, quique putat id sibi honori, lucro, ves commodo ccdere: ac tan tum conserunt ci, eiusve haeredibus, qui iniurias, vulnera, caedem ve palsus in, omnia aequa lance metientes,& moderantes. Hinc variis legibus leuiora crimina leui ribus poenis, frauiora vero capitali expiantur supplicio. Quod quam p q-6 denter Marcellus admonuit. Respiciendum est iudicanti, ne quid aut di rius, aut i missius constituat, quani causa deposcit. Nec enim aut severita. Qtes, aut cicinentiae gloria asso da est, sed propenso iudicio, pro ut qua
113쪽
De Via.&rmone iuris; Lib. I. 37
res expostulat, stantendum est. Plane in leuioribus causis, proniores ad lenitatem iudices esse debent: in grauioribus poenis, seueritatem legum cum aliquo temperamento ben 'itatis sequi. Scelera insuper perpenden- da, ac distinguenda, causa, l6eo, tempore, qualitate, euentu. Aut mimemendationis, aut iniuriae gratia sectus suit perpetratum. Persona insuper i speetanda eius, qurisit,&eius qui passus est. Aliter enim serui, aliter liberi puniuntur. Et huius artatis quoquc ratio habetur. Locus furtum a sacrilegio distinguit: tempus discernit emanserem a sugitiuo,& cistactorei ii, vel furem diurnum a nocturno: qualitas atrociora, vel leuiora ostendit cri- .mina, rixas a grassaturis, expilationes a sertis, petulantiam a violantia, . rapinas a furtis distinguens. antitas discernit furem, ab abigeo . Nam qui unum suem surripuerit, ut fur coercubitur: qui gregem, ut abige . Euentus quoque spectatur, via demetatissimo quoque filia, antentata δε-lum, an vero consummata etiam fuerint delicta, ut eleganter Claudianus'.
8 His igitur modis, & similibus nituntur Iuristonsulti a qtialitatem in quantitate seruare . Quamobrem litigatores, inquit Philosophus, ad ipsum iudicem coniugiunt I& quaerum iudicem medium, & medium quoddam est ipsum iustum,&iudex est hocmedium animatum. Iudex autem ad aequalitatein redigit: proinde atque si linea in duas inaequales partes diuisa id quo
maior pars dimidium excedit, abstulerit, minorique addiderit: cumque to- . tum diuisum fuerit in duas partes aequales, tum suum aiunt habere, cum aequum acceperint. Cui concinit definitio iustitiae, tot prudentum rcsponsa, & imperiale Diocletiani, & Maximiani rescriptum de rescindenda vcn- La.C. de reos ditione. Casus praeterea in iure ciuili reperiri possunt, in quibus nunquam distributivae, sed sili commutatiuae iustitiae losus esse potest. Vt , si uni tota relinquatur haereditas,& alijs partes aliqua: illae profecto censebuntur
de toto ademptae, non autem ex numero earum poterit geometrica distri, o butio sumi. Vel quale vidctur Celsi, & Iuliani dissidium in ea specie: qui
quadringenta reliquit , trecenta legauit, & haeredis fidei commisit, ut tibi sol inci . haereditatem restitueret. Quaerebatur, quid legatario dare deberes 3 Ma Treb. cellus apud Iulianum scribit, in hac specie ita debere computationem Falcidiae iniri, ac si quadringenta per fideicommissum essent relicta, trocenta vero legatar ut in septem partes trecenta dividantur , & serat quatuor partes fideicommissarius, tres vero legatarius, proportione partium a numem earum deprompta. Quadringenta enim relicti suere ,& trecenta leg ta, quae partes septem corii uiuunt. Haec Marcesius geometrica proporti ne emensus reserebat. Contra vero Celsus commutatiuam iustitiam secvitus arbitratus est, haeredem trecenta legatario dare damnatum, & tibi fideicommisiario centum. Ergo Falcidiae ratio ita erit ineunda, ut haeres ducenta, & viginti quinque legatariO,fideicommissario allic septuaginta quin- i. a Mo. Sit que praestare teneatur. Quam sane non modo Celsi, & Marcelli, verum de tu.
plurium etiam antiquorum dis Ordiam Iustinianus tandem ita sedauit,&composuit, ut relicto haereditatis asse alicui, deinde alijs parte aliqua, vel aliquibus legatis, non liceat ex proportione,& numero partium,& totius, iustitiam geometrice metiri. Nam hae partes statilia a dic mortis testatoris, ab haneditare tota demptae videntur. Propterea noluit in his esse locum iustitiae distributi . Id enim scri non potest nisi voluntate testatoris violata penitus. Fluit ergo undequaque arithmetica proportio,& geometrica de
qua supra, quasi duo rivuli ab uno sonte deducti.
114쪽
D-ima rerum duphau modis acquiruntur.
6 ma requirantur ad informandam usus onem. Erro ais causae cum mussitionepam usucapionem. S Vsucapio interrumpitur naturaliter Acrudueris Praesi no, vel et fucapio, aut est fauorabitu, aur odisse, aut mixta. i. Io Dominiam aut directum,aut vitae. ii Vacapio an praebeas dominium aerectum,am veramis.
I a mundo usucapio praebeat dominium Hrectum.13 Prasistio quando praebeas aliquod dominium, quando iis O
Uodo praeseat directum. is Mima'Uriptio confer Iduectum do iam. a 6 Tres essetius primus domu duecti. Secundus es dominν utilis. i8 Tertim in litis impedimentum. as Innascriptione retius ciuilaea iurapontificis. ia,
I , e rapid. labitur quoque ulli capionis , & praes monis sumen, quae sane usucapio ex aequitate ciuili, bomque pu- blico fuit introducta , ne renam dominia semper essent im certa . Est autem usucapio acquisitio, vel adiectio domini j - Δ- iacia' per continuationem possessionis temporis lege definiti. Quado igitur dominium alicuius rei continua possessione, longoque usu capis mus , vsucepisse dicemur. Et lauc usucapio a naturali aequitate non descet dit. Naturali enim aequitati non conuenit, quemquam alieno in comm do locupletari . Vsurpatio est usucapionis interruptio: praescriptio autem est temporis exceptio, disserique ab usucapione: quod usucapio legitimum dominium praebeat, non autem ipsa pnescriptio. Qui igitur praescripsit, ceptione potius pnxtoris, quam legis authoritate nititur: qui cum usucepit dominima, legis authoritate, longoque temporis cursu adeptus est, idque temporis si actuin biennium in rebus mobilibus, in immobilibus vero decenium inter praesciates,& vicennium inter absentes decretum est. Rerum enim dominia bifariam acquiri omnibus constat: aut mim iure gentium, traditionibus nempe: aut ciuili, usucapione acquirutur. Nam quia dominno sundum traditum accepit, iure gentium taminus est , & iure ciuili amplius dominus cssici non potest :qui uero a non dito possidet, is iure
115쪽
De Via.&ratione luris . Lib. I. 38
iure ciuili dominus escitur, si usuceperit. Iurisconsulti uero promiscue usucapionem pro prςscriptione,& pisscriptionem pro usucapione capiunt. ε Et plura quidem exigi putant ad miamus capionem inserinandam, ut eius '' ' possimus. Legitima enim usucapio rein l. CH. ciscit sibi causian puta titulum,vel verum vel putarivum. Est enim titulus, Tro onploro, pro legato, pro donato,& si initi- i , ετ bus. deinde rei traditionem a non domino, quia solus titulus non susticit , C Σ' error siquidem falsae causae, si traditio interueniat ex falsa causa, usu' ὰ , si traditio non interueniat, i a i cvsucapionem non parit, quia hic error probabilis non est. Tizust terra. nam fidem exigi existimant, ut qui usucapit rem credat issi: f
na fide usucapientis: Altera odiosa, qualis est prascriptio 3o. am rum con- comitata mala fide possidentis: Tcrtia uero mixta, ut si usucapio, uel praescriptio consideretur tam in persona praescrib ntis,quam citis, c ontra qucinscribitur. Dominium itidem diuidunt in dii retuna,& utile. Dirceium cst , iu
tractus introduisti sint: Vtile uero quod a iure ciuili uel ab ipse usucapionexo proficiscitur. Sic putant usucapionem nobis rerum dominium ciuile praebeorinem putarunt usuc, sinoan la. dirς tum dominium, praescriptioncm uero utile, eo modo Rquo dilicta uerus dominus abcniphyrcuta. ini- 64ςn x t Exu scatent quainmaximi effectus, uel utilitat . Nam usucapio si fauorabilis iuerit, praebebit nobis rerum dominium utile,&quand ue directu. Vtile probatur. Nam si usticapienti adempta fiterit nossessio I utique potuit contra quemlibet possἰssorem a ere gore sui uti domini;
quod usucapione acquisierat, non tamen aJuersus primum uerum ed ' iminu, qui iura gentium & naturalia dominij praeseserebat. Directum uero dominium, an usucapienti acquiratur, plerique dubitant. Cum ni in usu- - Vbi capio rura, ac domin cauila a tantum pari quomodo potera aliis 1 a adlinere naturalia Θ Sunt tu putant usucanient i , '' pii O,uerum etiam directa actio conceditur C. de v-lia Praescriptio autem si odiosa suerit, aliqua tamen subnixa L miniuna utile praebebit, quo praescribens aget contra quemlibet pondi' si ei fuerit occupata possessio. Si uero merit oraeserinfici '
nullum pariet dominium nullatimque,Vbi,
byx i0 terminis nudae, solius ue tacebitori 'μς δ'' b d sta- PM.nis .f. t. ytionem aliud esse
116쪽
λιs Mem is Mixta vero vel usucapio,vel praescriptio expersona eius,contra que pscri T. bitur,conseruat domini uni directu. Quare potest ille contra quelibet posses-Wionis. sere deinde agere,& rem vendicare, non in pote: i agere aduersus eu,q plat ii .. psit:praebct autem dominium utile ei, qui bona fide pi scripsit, ut aduersus suop , nul- alios possessercs agere possit. Conueniunt itaq; & differunt etiam usucapioi sit &praescrip. Conueniunt inquam in generado ac praebendo utile dominiur.II 4,εὼ di crunt autem in causa vel titulo. Na usucapio sine titulo minime datur: at ptionis S. . praescriptio sine eo stare utique potest. .hi I , itaque videntur potissimi effectus.Primus est domini j directi: Secundit. elius a dus,vulis domini jr Tertius vero est impediendae litis. Primus est in eo, qui, sό. q. ζ don inium tenet directum, ut direote agere vendicare' possit ab alijs postestile ii ii. C. a 7 seribus. Secundus in co,qui habet utile dominium,ut ii praescripsit,& inte t. . postea suerit praescriptio, aduersus alios posscssores agere possit, & rels qui em . vel dicare a quocunq; ,praetci quam ab eo contra quem praescripsit, si tamen ptionis.e.νι- 18 is dominus fuerit, siue cre ditor, qui hypothecariam habuerit. Wrtius est in ..tati: οῦ , sim lcgitimo tempore praescripsit, ut agentem dominum directi domini j potastor. de temporis exceptione repellere possit. In qua fand praescriptione differt ius id ' .r t. a legibus Csiaris. Nam ius ciuile admittit praescriptione cum maa 'Is . . t i y la fide saltem,ut praescribens non possit retinere, licet non agere: sed iure casi N. .i., hoc nonico nulla praescriptio longi ctiam temporis procedit cum mala fide, tui- a. ζῖ ,hia. nimmo pos Lilbr malae fidei in aeternum non praescribit.Susticit citam iure citranc uili, bonam fidem ab initio extitisse. Nam quae oritur postea mala fides, minime interrumpct praescriptionem. Et haec eadem praescriptio modo dormiba O re, modo interrumpi dicitur.Dormit quoties impeditur, ne temporis cursu is uere sue procedere possit,quod maxime tepore belli & pestis fieri dicitur, item spatio pupillaris aetatis, quainuis cum deliincto inchoata suisset: sunt. n. personae aduci sus quas ipsa non fuit. Nam agere nequeuntibus nulla currit, fluitve praescriptio,vbi desierit impedimentu belli, pestis, vel pupillaris aet iis, statini quasi somno cxperges icta ulterius utiliter procedit,ut prima cum secundis temporibus exclusi, tantum impedimenti tempore coniungi possint ad legitimi temporis praescriptionem perficiendam. interrumpitur vero modis, natu. aliter scilicet & ciuiliter, quando praecedens icmpus inutile prorsus rodditur, ut non possit cum potieriori coniungi, sed oportet ut ille denuo praescribere incipiat. Naturaliter,ut si usucapienti defuisset aliquid, 'uod natura usticapionis exigebat, puta, si defuisset possessio, vel titi
lus, vel Dona fideb: tunc cnim interrupta dicercetur usticapio naturali ter. CL , uilitcr vcm interrupta dicitur, quoties per citationem vestites contestati nem iningitur.
Hac praescriptione actiones omnes persenales tolli, notissimi iuris est,usq;
adeo,ut communis inoleverit opinio, eadem extingui etiam pactum initum,
re in I.nemo vi vcnditor vcl cius haeredes, quandocunq; venditu sundum rccuperare pos hq '' a 3 sit,quasi per tempus infinitum semper,quandocuq; n perpetuum,& similia, Omlicsq; actiones ea temporis mera includantur, ut ulterius progressi n Fab. Flor. & queant. Quamuis doctis iiiiii viri ab ea recesserint opinione,tuin quod exist ii id. d. approbatum cile huius inodi pactum,ut etiam ultra annos 3 o. intEptio. 4 Vedi. datur: tum quod venditor, non nisi mala fide possit ab hoc pacto recedere. ἡ.ι' sq.. acerrime contendunt Iureconsulti, nec leues quidem videnturii u.de stil. rationes, quae communem sciatentiam infringere videntur. quae igitur rerum τοι ς Fouς- dominia nobis deierant viii capio,& praescriptio, & quas actiones impediat, earum fiuvius plene Omoibus ostendit.
117쪽
3 De Via,&ratione iuris, Lib. I
1 Martin f --, quia iunim maratims Adtio iurma Leges utuntur fastam vel fictione ob commune bonum.
3 secundum Bariolum, o quomodo merar a praesumptione. sit fictio secundum alios . -
Fictiones due, a postlimmyinoenu legis Corneliae. 6 Pontimimum iura, cr Ammω regit, rex autem Cornelia te menta. Finis triplex induritiua,priuinum muri τι .8 Fundamentum simonis es Asa aequit . . V tam sit Actio inductiva. io mi ι ictio priuati . ii Mid transraua. 1 a Duae simones simul concurrere non possent,nis in re dubini3 Egregia oecies L is, qui pro emptore e de usu P. Et ais textus sit mendosus. x Fingunt leges patrem p suam filium in besio mirefectum, o magis his quam illis deserasur haere duas . xi Fingunt leges impuberem prius su mersum uno na fragio, quam matrem vel
a 6 Atioqui haereaetas fleret caduca.i Commentitia fictionum extrema. 18 uam nobile cr ingeniosum sis iuris prudentiae nutum. I9 Et quasvorsum iactitiae circuire finis ma. ao Et qua νr Huj hi veluti Pinuor virtutes Cardinales. Xt x postremo fluitque ex eodem sontestituitas fictionis, a cuius vasto,profundo j ue gurgite Interpretes navim suam subtilitatibus onustain, vix in portum incolumem appellere v lent.Hanc fictione maluerunt leges, quam rei veritatem amplecti,& sic dominia, haereditates, & huiusn odi iura emeritis tribuere. Entinuero nemini mirum videri unquam debet, si iustitiam verititatis, & virtutum omnium reginam fictionibus subnixam iura condere, &singulis tradere conspiciat, cum & diuinus ille Plato in secundo de legibus profiteatur, fas atque ius csse, leges falsitate uti, ob commune bonum: nuuluinque mendacium liac falsitate utilius,& optabilius sere. Hanc vero Iuris consultorum fictionem illa Platonis longe aequiorem & insigniorem iudico. Hanc iunior Bariolus describebat,esse in re certa eius quod est pollibile,contra veritatem pro vcritat a iure factam assumptionem. In re certa,ad p sumptionis differentia,quae ex dubio coni j citur,fictio vero super eo sit,quod plane falsum esse conitat, eoque fit ut aduersus legis fictionem nulla unquam admittatur probatio, utpote cum id contra veritatem a lege ex proposito &consulto inducatur, cum tamen aduersus iuris praesumptionem probatio passim recipi soleat. Eius inquit quod est possibile. Putauit. . aliquibus tamen reclamantibus, legem non posse natura impossibilia fingere. A iure se iam assumptionem, ut mendacia, & falsis a legibus execrata ab hac definitione rei jciat: non est tamen dubitandum, inapossibilia tam de iure quam de facio si tamen aequitas subcst per leges fingi, ut puta nondum natum in utero existerem,quoties dum commodo ipsius qtueritur pro nato & vivo h
Plato de legibus Bart. in I.si is qui pro em
C.de acquiri haered. i. scut possidens. C. de probar. Reai Peri
118쪽
De via & ratione Iuris, Lib. I. o
cessisse haeredibus usucapionem: potuit ille possidere rem per scruos, quos habuit in potestate. Tertio igitur dubitari potuit, an in rebus per alios poς sessis procederet usucapio haeredibus suis In quibus distihguere licet, g
minam esse possessionem: unam, qua corpore, & animo nostro : alter1,qua corpore,&animo seruorum possidemus. Praeterea,vel rei extra peculium, vel causa peculi j. Pi ima itaque,nec postliminio, nec lege Cornelia recuperatur : secunda utroque modo. Quare Paulus non minus subtiliter,quamis eleganter ait: si is, qui pro empore per se, vel seruum ex causa non peculiariis pollidebat,ante usucapionem ab hostibus captus sit, videndum est, an haereis di eius procedat usucapio Θ Nam ei interrumpitur usucapio,&, si ipsi reuer-M so non prodest, qua ratione haeredi eius proderit ξIdeoque nec postliminium ,, ei prodest, ut videatur usucepisse, nec haeredi eius, legis Corneliae fictio . Quod si seruus cius, qui in ii ostium potestate cit, ex causa peculiari emerit, in pendenti esse usucapionem Julianus ait. Nam si dominus reuersus fuerit, intelligi usucaptum: si ibi decesierit a nono ullis dubitari, an per legem Corneliam ad succinbres eius pertineat 3 Marcellus posse plenius fictionem logis Corneliae accipi. Quemadmodum. n. postliminio reuersus plus iuris habere potest in ijs, quae serui peculiari nomine egerunt, quam in ijs quae perse,vel seruum ex causa non peculiari possidebat, cum ad hostes peruenit: sic haeredes eius legis Corneliae fictione. Nam haereditates in quibusdam ivice pei senae sungi receptum est, ideoque in successeribus locum non habere 33 usucapionem. In quibus vltimis verbis, ut vetustissimi Interpretes notariat, d. deest negativa. Et Alciatus ita legi mauult: ideoque successores nouam lut- em at. lib. bere usucapionem, ut sic restituta omnia certissima, ct facilima elucescant. 3 Fingunt etiam leges in deserendis haereditatibus, patrem priusquam filium is decesssisse, si uterque in bello manus coseruerit cum hostibus.Fingunt etiam, iniberctri se impuberem prius diem suum obiisse quam matrem vel puberem, si uterque Uno perierit naufragio,&, uter supremus mortuus fuerit, penitus ignoretur, 16 ut hi magis quam illi sibi delatam capiant ii reditatem: alioqui haereditarem
contingit fieri caducam,ut nec agnatis,nec cognatis possit deleres,quod sane absurdum &iniustum ut cultetur, leges naturam ac rationem secutae hanc
pie & sancte introduxerutfictionem omni porro squitate squiorem, quemadmodum haec & alia multa infra in capitulo de ambiguo temporis, latius 37 declarabimus, & nunc commentitia illa fictionum extrema nimirum termini a quo & ad quem tamquam mera ut Corasus inquit Interpretum des, ramenta , utpote quae chimcrae & anilium tabularum plena, consulto omit-τῖ tamus. inam nobile,ingeniosum,ac profundum sit iuris prudentiae studium,& optimo quoque Philos pho dignum, haec altissima iuris prudentum rosiκγnsa passim demonstrant. Iam quatuor ab uno aequitatis fonte uberrimos fluuios emanare oramque iuris prudentiam alluere ostendi, talionem 1.geometricam, & arithmeticam proportionem atque fictionein , qui uniuersum synallagma ambiunt,omnia, inquam, contractuum, & distractuum genera, omnesbaereditates,legataac fideicommilla, delicta cliam,crimina,& scelera quaeque, talione, geometrica, & arithmetica, analogia,usucapion ac ficti ne,iura sua unicuique nauibus euehentes, haud secus, ac quatuor illae regiae Virtutes, ab una iustitia emanantes quatuor illa flumina rep sentant, quae
iuxta Philonis Iud i allegoriam paradisum terrestrem circumfluunt, & irrigant. Hae igitur sunt diuitie,&bscintima iuris prudentis penetralia, quΞ nos quadrifariam qugrebamus.
119쪽
Angeli Mattheachorigine iuris. ω legum, prius An iussit a natura ab hominum opinione. Cap. XXI.
8 Inaeuersis oras duersa sunt leges. V Chartaginenses filios Saturno Eratant. Fio A communι opinione,ctab Uuimperatorum prouenit . ii Error rus acu, non ratio. ia Sententia iniqua facit ius. Qi3 Plus es in viritione quam in veritare. II 'Leges humanae contraria rauom. 'as Iurisionsisti contrari in suis sententi'. a16 Vlpianus si ipse contrariin, Papinianus varius. I7 Ius a natura proficisii. 18 Lex es rario summa insisa in natura. t 9 Ius dicitur,quod per bonum, O aequum es, ct aeraturius natura e .ao Lexixoiorum, o mi usurum regula, or eorum, quae naruratiter ciuilia sunt, a A
at Lex honesta iusta, possibiles secundam naruram.
et 3 Societas humana a natura. et /aedam siunt acta naturaliser, ergo horum contraria erunt iussana nudiser. a s Iniureanon possunt fleri iuua rec int in mare Antigoni sententia. 25 Esruus mulsetur in legis rores iniustos, ct Iinteress vis. 27 A marena variabiti leges fiant vari des. 2 8 Princeps sola in ea inre possinoozon autem ninurati . 29 Bruta Ahorrent ince frende Cameli hi Pona. 3 Ο Ρd primo aevo Ecuu,posis factum dete aliis es. 3 i Dariin sororem δεῖι matrimonio copulavit. 3 a Iura nataracta immutabilia. Antigona ait se praeter Creontis legem fecisse, non praeter legem non sirissam. 3 3 Mutario o um 8rouenit a narura rerum fluxibitium. 3 Lex immataris: res autem mutabilis, vis furiosius factus, repetat ouarum. 3 s Principiaturis immutabit ad conclusiones muralias 36 Eorum quae inveterasunt te mento, non flammara sunt in nouo. A iure singulara ad ius ipsium non possumus argumentari. 38 Leges humoae non seunt contrariae raraoni, ct nauarae. divine inmine mis a utatur laeso utiqua, vel, si non isset dolus. 39 Numanum tu icium non poteis veram Mungere rerum aestimationem. o Ex duersis Iuris consul orum sentent,s non defruitur scientia issius. t Anaxagoras, circunfusa esse tenebris omnia Q. qa mando mae in in me, Ulpianus, a se magis dubitare potuerunt. 3 Pausani ae ait, non homines legibu ed leges hominilus dominari oportere. I v x Is
120쪽
De via & ratione iuris, Lib. I. 4i
V x t s genera, species, & es certis diuidebam, de conten plabar: nunc ordinem doctrinae propositum pi oscqiluturus, i N. creui originem iuris, & legum indagare. Non desuerunt viri aliqui praeclari,qui id ab hominu opinione emanare cotende δε a rent, vi ius nusquam in natura existere ollenderent, ideo diu cebant id esse ius quod non ductum rationis, sed ex hominum libidine si tuitur probabant. Nam si princeps aliquem capitali crimine damnatum, in exilium miserit,delegari, vcl deportari iusserit, atque ca quae iust crit,ex cutioni mandata suerint, ac postea cunilcm ea poena ab lucnduin duxerit, id propterea ius cile credimus: ut si Gallorum rex ardua aliqua de re legem tulerit,& a Turcarum imperatore codem tefit por eademque de re Bi Zant ij altera i uic c mnino contraria lata fuerit, utrobique iccirco ius constitua tum inb dicimus. Praeterea, princeps, inquit Vlpianus,legibus solutus est, ergo lex vel ius, quod lesi inest, non est a natura; siqui dein ijs, quae fiunt a natura, vel a iure naturali, reges aeque, ac subiccta tenentur. Rem exemplis 3 quoque probare nitebatur: Antoninus Caracalla impci ator ut Aelius Spartianiis resert Iulia nouerca sua pulcherrima muliere,nuda c5specta,exs stuante libidine,Vellem, inquit, si liceret. Iulia respondit, si libet, licet. An nestis, te imperatorem ine, & leges aliis dare, non accipere Θ Ideoque Antoninus6 nouercam uxorem duxit. Claudius imperator Agrippinae Germanici fratris filis connubio seiunxit. quod ii iure fieri potuisset,una eademque res in aliis matrimonium, in aliis inccstus esset. Ad haec Semiramis nupsit filio, legemq;3 tulit, sicuti literaruin monumentis proditum est, ut filiis nubere matribus o liceret. Insuper: quae mutari pollunt non sunt a natura : At leges siue iura mutari possisnt,non igitur sunt a natura: sed quod principi placuit, legis habet vigorem. Nam si alicui ob merita indulsit, v ct si cui poenam irrogauit, k in cile constat. Omisib etiam iure singulari euertebant iura communia, sic cocludendo: Legem a lege, vel a contraria cosuetudine in eade cmoque 7 ciuitate saepe tolli, vel abrogari,c6stat. Ideo leges stant mutabiles. Probatur: None i sunt ni icti iuris, aequitate corrigunturὸ nonne lege xij.tabularia a iure proris,& a media iuris prudelia mutari,corrigique cernimu Θ An vero negauerit quispiam ius praetorium id esse, quod praetores introduxerunt adiuuandi supplendi vel corrigendi iuris ciuilis gratia propter publicam utilitatem Θ Nonne mediam iuris prudentiam & ius praetoruin, imperatorum sanctionibus: has vero a Iustiniani costitutionibus , quin imo Digestoru libros a Codice,Codices a Nouellis videmus esse correctosὸ Nonne icue xij.tabularum cauebatur: intestatorum haereditates primo suorum tisredum, vellent nollentv sunto: His deficientibus agnatus proximus familiam habeto.Quo non adeunte, haereditat non posteriores agnati adibant, sed fiscus succedebat. Nonne pratores huius te is asperitatem lenientes successi 'nem agnatorum in cognatorum ordine admiserunt λ Nonne Postea Iustinianus hanc legem pro imperio abrogauit, & aperte agnatorum iuccessionem permisit ZHuac succcssbrium edictum: Hinc, unde uberi, unde agnati, unde cognati,s unde vir, & uxor. Praeterea: in diuersis etiam locis nonne sic, imo magis diuerse sunt leges, ut apud gentes diueris rerum mensi irae, atque pretia diuersa sunt Θ Chartaginenses filios proprios quod ipsa natura penitus abhors ret Saturno, lege iubente, imolabant. Apud Lacedaemonas esculentorum surta nulla afficiebantur poena: Cilices ex rapto vivebant: Persis filias, & is rores uxores habere licebat: Turcae plures codem tempore ducunt uxores.
In Gallia aliisque prouinciis eum, qui primus genitus sit succedae, exclusis
C de sentenarat .at res lita sed et cla principi placuit. de iure
tianus naturalia. diu. na genti de eluui iura cingui