장음표시 사용
121쪽
Iiber praeter. I. Barbarius Philipp'. de ossicyraetorii Lin fine de supellect. log in. I.inpenusi.den tu homin.
i hetorica, dc in prinici derep.Plato
scin vendi diui fratressi de tu. patr. l. manifestissmi. 6 sed Cicero de le
ea teris satis est notum: in multis Italiae ciuitatibus, extantibus masculis,steminae non succedi int . quod duodecim tabularum legibus vitio vertebatur, vel maximo. Apud Persas adulterare liberum : apud Mahometanos cum maribus aut filiis, aut etiam pecudibus coire fas erat: apud Lacedaemones eas dem uxores ad icmpus commodare, ut commodatarius cum eis rem habeat licebat: Apud gentes Anglicas Aphricanas, quotquot crant ad nuptias inuitati, Veneris commercium cum nupta habebant: apud Aethiopes omnes sceminae omnibus viri S communes erant. Ad idem etiam probandum, a communi opinione, ab usu imperitorum, a sentetiis iniquis,& ab animo haeredis argumenta colligebant. Quantum hominum opinio ad ius constituendum valcat,apud Vlpianum de osticio praetoris,manifeste patet. Barbarius inquit,cu seruus fugi inius cset Ronas, praetura pctiit,& praetor designatus cst.Quid dicemus An quae dixit,quae decreuit, nullius fbre momenti An sere prinpter utilitatcm eorum, qui apud cum egerint, vel lege, vel quo alio iure, &verum puto nihil corum reprobari. H .n.humanius, cum ctiam potuit pinpulus Romanus senio decernere hac potestatem. Sed si sciuisset seruum esse, cum liberum c isecisset. In hac specie iura dicta a Barbario Philippo opinione solum, qua is liber putabatur, neglecta penitus veritate, sustineri aiunt. Ipse ii enim iure gentium seruus erat. Vsus quoque imperitorum iura tenet. Nam hodie propter usum imperitorum, si in argentum relatum sit candelabrum argenteum,argenti csse vidctur. Et crror ius facit,non ratio, quam si sequamur, erit candelabrum in supellectile. Si igitur error ius facit,a natura esse,ia non est dicendum. Sententiae quoque iniquae ius constituere dicuntur, quandoquidem ingenuum accipere debemus ctiam cum, de quo sentetia lata est, quamuis libertinus fuerit, quia res iudicata pro vcritate accipitur. Pritor quoque ius reddere dicitur,quamuis iniqua decernat. Et is, qui putat se n
cessarium cile haeredem, cum sit voluntarius, non poterit repudiare haerediui 3tatem. Nam plus est in opinione, quam in veritate. Praeterea, cum legesi humanae sint contrariae i ationi,& rectae naturae, a natura cile non sunt dicendae. At immodica possidere, & in rem suam aliena conuertere, admittunt i ges. Nam, ut Pomponius ait, in pacto emptionis,& vcnditronis licet contra. hentibus naturaliter se circunuenire, appetitia. s . naturali immoderato. Et imperatorcs mimittunt laesi alit in in venditione, summodo dimidiam veri pr is iij part cm non cxcinerit. Obij ciebant lcmum,quod Iuris prudentes coim trai iis saepe pugnant sciatentiis, & non solum varias suis te opiniolio Proculi, Vlpiani, Volusii Maeliam, Salvij Iuliani, ac aliorum, sed cos scin etiam, propria mutata, contrariam in cadcm specie sentcntiam consulendo,ac iudicando secutos fuisse. Nec tam ingentem errorem recens rc ipsum puduit Vlpa num, nec Papinianum semet ipsum tam varium ostendere. Has sertasse in is tus Anacharsis, Solonem irrisisse sertur, qui Athenienses ad recte vivendum legibus adduci posse putaret, quas aranearum telis comparabat. Nam ut his infirmiora animalia irretiri,valentiora euadere: ita humiles, α pauperes legibus constringi, diuites & praepotentes non colligari, animaduertebat. Huic autem altera opponitur sontentia corum, qui ius a natura proficisci)
a 7 putarunt. Hanc Cicero: hanc Iurisconsulti: hanc Chrisippus: hanc Socrates,Plato, 'istoteles, aliique praestantissimi viri secuti sunt, eamque variis rationibus a legis definitione, a secietate, a iustorum ex iniustorum natura , aliisque locis depromptis,veriorem demonstraueriint.18 Lex enim nihil aliud cile definitur,quam ratio summa insita in natura,qui iubet ea, qui facienda sunt,prohibeth; contraria. Paulus, uno modo,inquit,
122쪽
De via doratione uris, Lib. I. 4r
is ius dicitur,quod se per bonum,&aequum est,utius naturescitatus etiam: Qiiod vero naturalis ritio inter omnes homines constituit, apud omnes peraeque custoditur , vocaturque ius gintium, quasi quo iure omnes gentes vriantur. Et Vlpianus ait, ius ciuile est, quod ne lite omnino a natur ii iure,veligetium recedit, nec in omnibus seruit ei: itaque cum aliquid addimus ci detrahimus iuri comunt,ius proprium, idest, ius ciuile cimus. et o Chrysippus, qui summus sapientiae Stoicae Philos phus a Martiano nunci patur, legem descri, si iustorum,iniustorumque regulam csse,& eorum,quae naturaliter ciuilia una animantium, ut facienda quidem iubeat, non secienai da prohibeat. Isidorus quoque: Erit autem lex honesta,iusta,possibilis,s cundum naturam, & secundum consuetudinci patriae, quod etiam edicta a a praetorum comprobant. Vlpianus de pactis : Huius edicti aequitas natur lis est. Quid enim tam con ruum est humanae fidei,quam ea, qtas placuerunt inter cos seruari Item de Minoribus : Hoc edictum pr or naturalem squitarem secutus,proposuit,qua tutelam minoidini suscepit. Humanam insuper a 3 secietatem a natura constitutam esse, nemo dubitat. Quare homo animal sociale a sapientibus appellatur. Sed tu atque iustitia hanc secietatem in ciuitatibus eustodium, atque sinu Quent. Ideo cum reni naturalem Melant, inter naturalia censeri debent,quemadmodum oculos,& aures naturales dictitius, quoniam visio,&auditus animantibus naturaliaesunt.' Η cetianis
cietas inter praedones tamdiu silum modo permanere potest, quamdiu in praeda diuidenda iustitiae locus est. Tantam sibi vim inesse iustitia leti onstrat: ideoque hominἴ solum ab hac nempe secietate disiuchum, aut Deum, a aut belluam appellant. P terea cum Alexandro ctiam Aphrodisiensi diei mus, Quaedam sunt iniusta naturaliter, qualia sunt iniuriae, insultus, homicidia, praed , furta, stupra, incesta. Ergo his contraria, nempe iusta,ac hon sta erunt naturaliter iusta. Nam si inittria est transgressio quaedam iuris,certe
ius erit multo prius,cuius transgressio iniusta est natura. Ergo ius est natura-Σs te. Vet,ut rem clariorem reddamus: Turpia,inquiunt, &iniusta, cuiusmodi sunt homicidia,stupra, serta doli,fraudes,atque rapi iar,cum talia naturaliter sint,regum vel populorum legibus,ves institutis,ut iusta sint,& honesta cffci non potest. Itidem: honesta & iusta, ut Deum colere, parentes venerari, alterum non laedere,ius suum cuique tribuere, ut turpia sint,& inhonesta ex hominum libidine fieri non poterit. His congruunt quae Antigonum regem Macedonum, cuipiam omnia regibus honesta, iustaque cile dicenti, rei ondisse serunt. Imo per Iouem, inquit, Barbarorum dumtaxat regibus. At nobis solummodo honesta sunt, quae honesta sunt, & ea tantum iusta, quae iusta sunt. Quae quidem hominum pr scripta non re, sed nomine tantum leges 2 6 sunt habendae . Atque ijs qui serunt eas,minatur Esaias his verbis, Vis qui condunt leges iniquas,& scribentes iniustitiam Dibunt, ut essent viduar pH-da eorum,& diriperent pupillos. Quod verum este, mirifice comprobat sti, mulus ille conscientiet, quem sinderelim appellant, qui sontes ipsos ob mala Pparata cotinue arguit,stimulat,ssagellat, & torquet. inde illud Iuvenalis:
Exemplo quodcunque malo commistitur, i Dissplicet auctori. prima e 3 hae talo quod se
sed iustitia sela ex omnibus virtutibus id munere suo sibi iure vendic uit, ut ius siue aequitatem inter plures conseruaret, vi res, & actiones homia
Li. de min. Ale.aphrod. in quaest.
123쪽
num gubernare , ex quarum moderatione ea omnia ex humana cietate tollerentur, quae pacem, tranquillitatemque contumare consueuetc. Hincius ipsum : hinc,quae vcrae sunt leges,originem suam traxere. Qitae ius ab opinione, quaeque idem a natura manare ostenderent declaui. Sed quia veritatesccutus, naturam iuris parentem praetuli, e re suerit, opposita diluere argumenta.Non obstat itaque primum,quod Reges possint de cadem re contrariam eodem tempore ferre legem. Nam cum materia circa quam versantur lcges eiusdemque accidentia pro hominum, pria locorum taxione, pro seri a na,vtalitate,consuetudine, occasione, proque alijs causis sint variabilia, non inconuenit leges variari,quamuis honestas,& iustas. quini md insta enixius disputando ostendam, lcgis intimalia, rectamque rationem, quam lepis an Lmam appello, nunqua in mutari. Nec osticit,quod Princeps legibus sit sol unius Semiramis filio nupserit,Caracalla nouerca, Claudius fratris filiam vX et 8 rem diixerit Nam quae vera sit sententia, qui ve sensus genuinus eius orati
nis, Princeps cst legibus Elutus, postea in cius propria quaestione exactius di ' declarabo. Nunc una cum caeteris fateor quidcin , principcm s blutum csse legib. iure positivo, quod nescio quas solennitates tantum, Sc leuia quaedam spectat, non autem iure naturali. Nec regum, imperatorumve incestae nuptiae,
vel alia nefanda,& in uasta,quae admittunt vel decernunt, pendere ius ab ill r mopinione, demonstrant, cum animalia quoquc bruta reperiantur, quae 2ρ ea,quae ipsi perpetrauerint,vchementer abhorreant.Nam Camelus cum ma Arist. s. Hi- tre corpus non miseri: & si quis cogere vellet, non patitur. Sed cum alia '7 quando admissatius no haberetur, custos camelorum cuidam pullo,matrem
pessita opertam ineundam obtulit, tui post delapsum opcrimentum,post coitum tamen absblutum, agnita matre quasi memor conamissi siccieris, cust Augustio de 3 o dem ipsum morsu interemit. Et Diuus Augustinus libere inquit : Adami,&tempore, cum nulli alij clsent homines,viri sesores in coniuges accepe-' runt. Quod eo tempore compellente necessitate admissum fuit: postea religione prohibente detestabile*ctum est. Darius Persarum Rex, qui deui-3 i eius est ab Alexandro,serorem sibi matrimonio copulavit. Artaxerses antiquior cum filiabus nuptias contraxit: quorum regnum tandem dcletum, non Persas solum, sed caeteras gentes quoque,quae hoc possciat audere, facile docuit, quam calle, quam pie , quam sancte, quam rcligiose iura sanguinistractanda eslent. Praetcrea, quia lcges mutantur, Cas a natura csse non esta a negandum. Iussiquidem in legitimum, ciuile,&naturale diuiditur . Iura Mile. s. e. . naturalia immutabilia sunt, quorum lcgri aeque sic habent apud omnes gentes, quemadmodum ignis urit apud nos, ut apud Persas, seu Indos : qualia multa sunt quouis qui in iure ciuili,potissimum iii pactis,obligationibus,&contractibus habentur.
. Si quid igitur mutatur, id potius pars csse videtur iuris legitimi nempe cia 3 3 uilis. Vnde Antigona apud Sophoclem,ut retulit Arii oteles, ait, si praeter Creontis legem, sed non priter legona non scriptam fecisse. Et leges etiam,
ii Rhew qut mutantur,aliqua ex parte a natura cise postulat,& mutatio magis proli nil a natura rerum fluxibilium,& mutabilium, quam ab ipsa lege,vci lcgis in-s.riliis. timaratione. Proinde, si quod peccatum est, id sui Philosophus ait in ipsa rerum natura est,non in lege, heque in legislatore. Exempli gratia : lex est , deposita esse reddenda. Hoc quidem ius nunquam mutabitur, nisi re ipse mutata. Si fingatur.n.aliquis insanus repetere gladium a se depositum dum
3 mente sanus esset,si mutetur res,lex quoque mutabitu , quς furiose gladium restitui nolit. Sed qugnam legis erit hic mutatio Θ cum utrobique recta sit iuris
124쪽
De Via. & ratione iuris, Lib. I. Os
iuris legisque ratio restituendi, & non restituendi gladij. Principia ergo i '. 1 ris immutabilia sunt, sed conclusiones, variatis rebus,variantur. A vi, & ' mis abstinere lex Iulia iubet: pace,& tranquillitate ciuibus utendum. At hostibus bellum inserentibus, vi & armis licebit uti. Sic tritur aut propter communem utilitatem, aut propter necessitatem legibus Equando aliquid 36 est addendum, aut detrahendum. Non debet ergo ut Summus Pontifex inquit repraehensibile iudicari, si secundum varietatem temporum, statuta ς--
suoque variantur humana,praesertim cum urgens neces stas, vel euidens uti- ,π . ' litas id exposcit: quoniam ipse Deus ex his,quet in veteri testamento statuerat, nonnulla mutauit in nouo. Ideo quaedam obseruantur in Gallia, quae
non in Hispania: quaedam apud Italos, quae tamen non apud Indos. Sed 37 haec omnia, hic, illic, & ubiquc optimo iure sustinentur. Nec satis validum
est argumentum a iure sin hilari ad ius ipsum. Nam licet,quod decreuit Bar- tei.6. si qui barius,id ratum manserit saliorc libertatis, cuius gratia multa in iure conceduntur: tamen iccirco tale ius esse uniuersum, talemque legum maiestatem, non recte concluditur. Memadmodum nec recte ducunt argumenta ab l. .de supel- usu imperitorum, ab errore, vel nomine. Nec enim mirum, moribus,ciuitatibus, & usu, rerum nomina mutari. Et quamuis res ipsa iudicata propter iudicis summa autoritatem pro veritate, & iure habeatur, cum tamen ius linsum multis modis dicatur a Paulo, non possunt illi ab aequi uocis ad uni uocatura aliquid inferre. Et quamuis veritati opinio praeseratur in his singularibus, quae a solo animo pendent, ut in adeunda haereditate, in reliquis tamen uniuersaliter aduersatur regula iuris: plus valere, quod cst in veritate,quam 38 quod in opinione. Quod vero opponunt,leges summas rationi, & rectae quoties de
naturae esse contrarias, id omnino negamus. Nec enim admittunt, aliena
immodica possidere,& in rem suam conuertere. Haec enim destruerent iacias tamenta iuris prudentiae. At liccre inquit Pomponius contrahentiabus se inuicem circumuenire,& laesionem admittunt leges, usque ad dim,dium iusti pretii, quorum primum in re modica indulgent, ne ignauia,& vG
39 cordia ingenia torpeant contrahentium : alterum vero, quinimo utrunque,
dummodo dolus non adsit, & minor lubrico aetatis lapsus minime fuerit. Accedit, quod humanum iudicium nunquam potest veram rerum aestimationem,uerumvh pretium attingere, utpote cum non in puncto consistat, sed arbitrio humano latitudinem habeat: quemadmodum in interpretatione i legis secundae, C. te rescindenda venditione publice demonstrabam. Nec ex diuersis aut contrariis iurisconsultorum opinionibus destruitur scientia iuris magis quam si cum Philosophorum alios Peripateticos esse videamus, alios Platonicos, & inter Peripateticos quanqua nec Platonici in omnibus
sibi consentiano alij sint Alexandrei,alij Averroici, una eademque de re diu uersa sentientes, philosophiam ipsam funditus perijile, suspicemur. Quod
quidem non veritati, sed hominum imbecillitati attribuendum puto, utpoth qui ad veritatis splendorem saepe numero caecutientes oculos habeant. Nomini igitur mirum videri debet, si Anaxagoras circumsula tenebris Omnia: . si Empedocles angustas sensuum esse semitas: si Democritus veritatem in puteo profundissimo, demersam iacere conqueritur. Nemini igitur mi et rum,si,& Vlpianus, dum ius ciuile esset informe, necdum legis,& principum autoritate illustratum, re plenius ut ipse inquit tractata atque discussa a priore opinione ingenue fateatur tandem se recessisse: Anacharsis autem l ges aranearum telis similes aiebat, non earum vitio,sed quia executioni non 3 mandarentur. Quamobrem Pausanias interrogatus, cur apud Sparta SH nullam
125쪽
ar nullam legem mutare liceret respondisse sertur, quia non homines legi- 'bus, sed leges hominibus dominari oportet . nec magis lex a lege differt, quam aurum ab auro. Ex his,si qua remanent alia seluenda, utpote per ngua, facilime corruunt. Qiramobrem oculos ad diuinam legum originem
De orimne iuris O' legum diuina. Cap. XXI.
x Leges a nasura, a Deo optimo Maximo originem traxere. a Duplex legum ora sumana,ctaeum. 3 Aatoris aera contemplasto de Deo.
4 Leges arite munae constitutionem. 3 Venue polidere regnum pararum vobra ante munius conititutionem. ε Dein m crearione mundi leges natura, ct mundum consumI. Lex eis vel Demipsi vel ipsius sum nummu recta rario. t 8 Leges quatuor diuina, fatalis raturalis iumana,cum earum declaratione.
9 Prima quae es Dei prouidemia.
r o Lex fatalis vel cari sis in rationisin anima mundi . It Lex nasura in phantasia o semini bin naturae. ra Lex humana, vel ciuilis in notionibm humana rationu. 3 Ex iure gentium sunt bella introducta, o regna condisa. . a Res q. magis recedit a Deo, o metu irae . I Gentes, quae leges non habent Muraliter faciunt qua sunt legis.16 oraque lex aeterna. 17 Per me reges re ant, ct per me legum coniatores iusta aecernunt. i8 Lex orta es cum mente ἀμ-AE' A t Z19 Lex extens per aethera magnum non aqualiter receptas Moses u. Io Lex diuina Theologica . at Deus centrum a quo omnes leges in omnes Wfectiones. a a Gomodo ideae . rationes, O Mes transi ora Deo per gradusscalarum in haec
23 A Deo communicatum est esse , o vivere, se leges condere, ct secu-- uges
et tuere: his quidem clarius his autem obsuram.
24 Pulcserrimum Dei ct caeci schema . t VEMADMODv M anima ad ipsum corpus: ita ius ad legem sei habere, uti spiritum eius, satis omnibus conspicuum est . Hoc
sane ius antea a natura proficisci, nunc vero non modo a na tura, verum etiam ab ipsius naturae, & rerum omnium parcnte Deo optimo Maximo originem ducere,aperiam, & ab i se,non autem aliunde, leges omnes,etiam humanas pendere ostendam. Sed iuris ipsius originem Sapientes existimarunt duplicem csse, diuinam scit: cet, & humanam. Nobis de diuina nunc est agendum, quatcnus ab illa omnium suprema mente diuina leges omnes originem traxere . Quam: obrem, si me Iureconsultum moralium omnium minimum de ipso Deo, Quem trinum & uniani veneramur,& adoramus ita sati licet, & quae in in
126쪽
De Via,&ratione iuris, Lib. I. 37
qu, tali, Deum, cum nihil sit in Deo, quod non sit Deus, coni pira
aio,legum initia coaeterna esse Deo, etiam ante mundum ab eodem cre
3 tum. Probo eiusdem testimonio,&lege: Venite, possdete r um patri tum vobis ante mundi constitutionem. Sunt ergo leges intrinsecus in essentia Dei,quatenus ab aeterno sutura pries civit,iussit, praedestinauit,sunt lemm5 incunabula cxtra Deum in ipsa mundi, & rerum omnium creatione, dum omnipotens ipse mundum, & entia omnia extra se vocavit: dum ex ἴλη , id est,materia,quam prius produxerat, mortalia quaeque deduxit: dum leges coelo, & naturae imposuit: dum dixit,& facta sunt. Lex enim aeterna, quae
non aliunde pendeat, vel est Deus ipse Optimus Maximus, vel ipsius summi
nominis recta ratio, quam Dei sapientiam nuncupatam apud Salomonem ita loquentem audiuimus: Nondum coeli,& terra constiterant, quando certa lege,& gyro vallabat abysibs, quando legem ponebat aquis, ne tran rent fines suos,& appendebat fundamenta terrae,cum ipse eram cuncta componens. Hic cst ille sons perennis, unde leges omnes emanarunt: quas cum s Platone coelum omne, totumque mundum collustrans,quatuor esse censeo, diuinam,fatalem,naturalem, di humanam. Prima est lex prouidentiae Deo coaeterna ex diuina sapientia i secunda lex fati, in causis secundis directis a prima: tertia est naturae, in rebus naturalibus ex forma,& materia compositis: quarta est lex ciuilis, vel iurisprudentia nostra, quae a prima illa aeternas prodij t. Prima coruscat in Deo, in Idsis: secunda, quam coelestem appelis , in rationibus animae mundi mentes illas diuinas regit, corpora coelestia ro perpetuo impellit motu, stellarum errantium cursus, & recursus dirigit, &earundem orbis diuerso a primo mobili cardine ciet, ipsesque angelicos i
tellectus summam eius diuinitatem assectantes, & anhelantes ita mouet, ut amatum,& exoptatum amantia mouet, & cxoptantia: tertia in natura ins a i riori vagatur,in phantasia,& in seminibus naturae. Hac planta generat plantam, & omnia, quae seminaria virtute praedita sunt sibi similia producunt. nutriuntur enim & generant ut platanus & vitis . Haec bruta animantia, tum proprio instinctu moventur, & agunt, tum specie sibi simile generant, fouent, educant. Brutorum eciam anima rerum spectra per sensus ad phantasiam delata, recipit. Hac materialia quoque formis gaudent: sunt autem mixta,quae essentiam tantum habent ut lapis, ut aurum, in notionibus h
ia manae rationis. Postrema est lex humana, vel ciuilis, quae gentes & ciuitates regit. Haec ius gentiu primaevum,& secundaevum praesesert. Primquum, quod ab exordio rerum creationis, humanae menti inditum fuit, ut Deum colere, parentes venerari, quod nobis fieri nolimus, alteri non facere, &id genus multa. quodque partim commune est etiam brutis,ut liberorum procreatio, & educatio. Et proinde hoc ius gentium naturale appellatum fuit:& eo iure omnia communia erant, & omnes liberi, vel homines nascebam tur. At secundquum idest, quod exerescente hominum malitia postea ab hominibus conditum suit, ex naturalis tamen rationis ductu . Ex hoc iurei 3 gentium introducta sunt bella, discretae gentes, regna condita, dominia diastincta, agris termini positi. Et cum antea uno naturali nomine omnes homines appellarentur, hoc iure gentium tria hominum genera esse coeperunt , liberi, his contrarium serui, tertium genus libertini. Ex hoc postea emanauit quoque ius ciuile, legitimum inquam, ac positiuum ipsum, quod neque in totum a naturali iure, vel gentium recedit, neque per omnia est seruit. Quo magis itaque lex una recedit a Deo,eo magis apparet impersecta, ut imago vel potius umbra diuini iuris esse videatur. Haec satae lex li
127쪽
De via, & ratione iuris, Lib. I
128쪽
lues in deos semper fuerint retina e 2' de levis,
ac iuris mutasione. cap. XXIII.
s In aetereunones prius, neque postem . . 6 Lex humana pendet Av aeterna, Menin aquisaris recta duritim ν--.
r sex humana aliqua fen iniusta admittas ρ8 Lex quamura dura, ct m qua, tamen ratione potessarisine impery as aserna do
Io Lμ per arridens mutaturinon autem intrinsec- per se. Il Variantur leges pro locoram pro tengorum is euentuum ratione ra a di an is magis res caducae r fluxa m tantur o magis issergunt, o conserevi tur legra. 13 Iinnataraci an res ρ u. I Si per partes ms lassitur, ergo Otot mus potis. An vem aeuinctio iuris gentium in primaevum. secundaea in Diui 'Mi Thomae. x An or quomodo Merain mutetur.
at Ressons, o adlegem, missemus, de negoti gestis. a Amidaraclis obtigariorix in leone, crinferis . .
' V M iura legesque omnes a primo rerum omnium principio , nempe Deo optimo Maximo, ut stupra demonstratum est, oriantur di profi uant, inde sactum c ste mi)r, quod uniuersi logum conditores, eas diis immortalibus acceptas retulerint: e.Moysiai. quemadmodum Trita gistus, quas Aegypt ijs, a Mercuriors . . ' a Charondas, quas Chartaginensibus, a Saturito: Minos, di Rhadamantus, quas Cretensibus,a Ioue: I. icurgus,quas Lacedςmonijs: Draco, quas Atheniensibus, a Minerua: Ni ima Pompillus, quas Romanis dedit, ab Aeseria nympha i Moyses,quas Hcbraeis : Petrus,& Pontiaex Romanus,quas Chr, manis ab uno uinoque Deo se acces isse proscis sunt: vel quia prisci illi v ria colebant numina;vel, ut alii malunt, quoniam lex a sapientia,& prouidena tia suprema,a regia potestate, a iustitia,&abeto litentia promanat. Quapropter a Minerua,a Saluiuo, a Ioue,& ab Apolline, a Mercurio,his, & issis populis leges di iura delata asserebant. Sed quomodo lax liumana ab aeterna pendere possit, aliquibus magnum lacessit negotium . Primo quia ins aeternis non est peccatum: sed in lege humana adsunt sordes peccati. Nam procul recedit a cetro,quod Deum esse diximus,& longe magis quam aliae: quia iniqua, usuras, homicidia & fornicationes aliquando permittit, quae 6 legi aeternae contraria sunt. Ergo ab ea non pendet. Deinde: in aeternis
129쪽
De via & ratione Iuris, Lib. I. 46
non est prius, nec posterius, non est aliqua rerum vici istudo: sed leges h
mariae nunc huc, nunc illuc fluctuant, mutanturque sere omnes. Praeterea: saepe leges pugnant cum legibus,cum tamen iustum non reluctetur iusto, nec bonum bono, ergo non fluit ab aeterna. Haec intimam legis naturam pen trantibus satis leuia videntur. P detenim humana lex ab aeterna, quat nus aequitatis recta ducitur ratione, & suprema autoritate: nec ab aeterna
ideo recedit, quia iniusta aliqua impune permittat. neque enim ea permittit approbando ut bona, sed impunita tantum relinquit, quia scelera omnias coercere non potest..Praeterea,cum lex respiciat scopum suilin,pacem,communelue bonum, si permiserit exulantem inicisci, ne turbetur quietus ciuium status, & pax, si induixerit aliqua ex parta tanerari, summa urgente necessitate,& populi utilitate, si denique conniventibus oculis meretrices,&so catores tacita praeterierit, ut adulteria, grauioraque scelera cultentur, profecto quatenus iure nititur, profuit ab aeterna: quatenus vero iniuria, neutiquam, nisi inspecta suprema legis autoritate. Tunc enim lex quamuis 9 iniqua, ratione tamen potestatis, ac imperij, ab aeterna derivatur. Omnis enim potestas a Domino Deo est: &, non haberes aduersus me potestatenivllam,nisi tibi data esset desuper,nt Saluator. Nec mutatio legum humana- Io rum arguit,eas non pendere ab aeterna. Aut enim extrinsecus, aut intrins cus legem perpendimus. Si extrinsecus, utputa res, quibus leges aptantur, tunc variantur quidem leges: at mutatio non est in intrinseca legis ratione, sed in rebus ipsis quae sui natura aptae natae sunt mutari. Et sic accidit m ri tatio legis per accidens. Si vero intrinsecus, tunc, cum intima lcgis naturast ius,sit ratio ipsa naturalis,quae quidem eius spiritus,vel anima esse dicitur, nulla fit mutatio iuris. Nam qua ratione tempore pacis abstinendum est ab armis, eadem ratione belli tempore armis aduersus impetentes hostes erit utendum . Et quo iure Titio Go restituendus est gladius depositus,eodem-met iure eidem insano,& suriose minime erit restituendus. Et qui aduersus haec agunt, in legem committere videntur. Leges insiper, etsi variae sunt apud varias gentes: omnes tamen,si optimae sunt, nituntur ratione, luae a priar ma dependet. Praeterea variantur leges pro locorum, pro temporum, pro eventuum occasone,& aliis: leges tamen siemper ductu rationis sustinetur. Ergo legislatoria potestas, quae varias condit leges, est iusta & legitima parens,& conservatrix iuris atque legis. Conseruat enim ac tuetur,ne mutato tempore, loco, euentu, vel occasione, pereat lex, pereat ipsum ius,quemadmodum sere natura ipsa speciem hominis, Socrate, & Platone corruptis, in iliis singularibus per variam, ac perpetuam successionem conseruat. Quin-r 3 imo quanto magis res fluxaen caducae mutantur, pereuntque, tanto magis resurgunt leges in rebus variatis. Ergo multigena haec mutatio, est rerum quidem mutatio, sed legum conseruatio . Quamobrem perpensa ratione, ac anima legis, no magis pugnat lex cum lege,quam iustum iusto,aut bonum bono reluctetur. Quam sane lepum mutationem Atheniensis hospes coim templatus, ai at, leges non serra, neque abrogari ab hominibus, sed Deum quidem omnia: fortunam, opportunitatem lue simul cum Deo, cuncta humana gubernare. Dicturus cram,inquit,nullum unquam hominem aliquid lege sanciresed fortunam,casusque varios incidentes,leges per omnia serre. aut enim imminentis euidelia belli priorem peruertit rem publicam, legem; mutat: aut summa qusdam penuri morbique multa innovare compellunt: pestis etiam diutina, multorum annorum incommoda, & importuna tempestas. Haec si quis animadum, non vacbitur idem mecum exuamare,
130쪽
in l: manuniissione . delusi. S tu. Didae. in 'a. Par. eieci. Lindecimo.
Mortalium neminem leges condere, sed humana omnia sominis agi : I eΛ-rum insuper plena esse omnia , bdeo ut superi neque obliviscantur rerum n I strarum, neque nos unquam deserant. Ius autem naturale, an tolli possit, indagatu arduum esse videtur aliquibus . Accuuius enim putauit , ius naturale non posse in totum tollia iure gentium, sed quoad aliquam eius pamtem . Vnde Didacias quaerit hi, Accuuio, an haec pars, quae tollitur, sit naturale ius. Nam si dixerit, non ine ius naturale, non erit quaerendum,
an tolli possit, quod non est. Si vero haec pars, quae tollitur, iuris eth n turalis . sicut est libertas, quae profecto iure gentium tollitur, nondum erit responsum obiectioni, quod iura naturalia semper firma, ac immutabilia sint, & a iure gentium tolli non possint. Ego vero' acrius vigerem, ius, ut incorpomum, carere partibus. quod si partes habuerit, obisiciam, si peci 3 p. artem tolli potest, ergo per aliam partem, ciso per totum, cum parriuinac totius eadem sit ratio , & analogia. neque cnim has partes Etherogenen ς, sed homogeneas quis dicet. Et increpat idem Didacus Bariolum , & eius asseclas diuidentes ius naturale in primaevum, & secundaevum, &dicentes, libertatem iuris naturalis tolli a iure naturali secundaevo, quodio ius gentium dicitur : Quam diuisionem reprehendunt etiam Fortunius abidcm ,&Coratas in Miscellaneis, quamuis tamen a cauillis eorum facillime defendi possit. Postea idem Didaciis , Diuum Thomain secutus, ut sese explicet a tanta obiectione, diuist ius naturale dupliciter, in posti- 7 uum, & negativum . positiuum , quo aliquid positum inductumque est praecipiendo, vel prohibendo: Negativum vero, quod nihil aliqua de restatuerit, nec praecipiendo, nec prohibendo, sed id potius commiserit logis humanae dispositioni.*Et ait, libertatem non esse iuris naturalis postiui, sed negativi, quia ius naturale seruitutem non induxit, nec etiam libertatem prohibuit :&insinuat seruitutem esse contra ius naturale, non quia
tollit ius naturale affirmativum, vel positiuum, quia id est immutabile, sed quia additur iuri naturali id quod ipsi im ius non concessi rat . atque ita peradditionem inducitur scruitus contra ius naturale. Sed haec mihi semper lera uia visa sunt. Scimus, iura naturalia proprie sumptas esse immutabiliar at Iibertas mutatur. Dicimus, libertatona bifariam accipi, vel pro libera facultate eius, quod cuique facere libet, quae naturalis est , & consequitur sormam hominis: & liare est de iure naturali primsuo, quae nunquam homini tolli potuit, laec per ipsam seruitutem, nisi homo destruatur: Patet. Nain si quis manumittatur, pristinam,& naturalem recuperat libertatem, nec seruitus tollit hoc ius naturale libertatis, sed impcdit eius essectus, ne seruus factus in bello possit amplius uti sua naturali libertate. Vel accipitur libertas, non absolute, sed respectiuξ ad I eruitutem, tunc libertas haec ingreditur iura gentium, quae hominum excrescente malitia orta simi. Et propterea haec dari per manumissionem, tollique per seruitutem potcst. Vt, si ingratus libertus in seruitutem reuocetur, alijsque modis. Hoc etiam ini
ea'. ι is modum torsit rasiumqui Bartoli diuisionem reijcit in priniquum,
die.inde, de & secundaevum, utpote, quae apud Vlpiaiuina minime legatur, eo quia si mi iςςi iura gentium contraria sunt naturalibus, ipsaq; tollunt, iam prorsus sublata suissent iura naturalia: & quoniam obligatio naturalis inter diam, & senium non oritur, inquit,iure gentium prim uo.probat, quia nondu erat nota seriartus,sed tunc cise cspit,cum bella,& dnia rerum distincta esse cςperunt, iure in I. nam & .sgetiu siccudquαSubdit postremo: seruoru statu nunq. suisse,prsus extinctu