장음표시 사용
131쪽
Valet enim pactum, & contractus initus inter captiuos de semetipsis redimu odis. quod per pulcherrimam speciem Servij comprobat. Nam cum a Lusitanis tres capti essi ni & unus ea conditione dimissus, ut pecuniam pro tribus afferret, & nisi redijsset, ut duo pro eo quoque pecuniam darent, isque reuerti noluisset, & ob hanc causam pro icrito quoque pecuniam seluissent, aequum esse, praetorem in eum reddere iudicium. Haec nimium subtilia,&Corasij ingenio digna , ac sere suspecta, relatam diuisionem prosteinere nequeunt, utpote cum utriusque sui robore sit corroborata. Et quamuis ab Vlpiano expressa non videatur,insinuant tamen eam varij loci. Et multa dia . ' ζbluiduntur, ac definiuntur in unaquaq; arie a doctissimis Interpretibus varijs , seruit . Erationibus, quae tamen ab autoribus indivisa, ac indefinita relicta suere. ζ
Nec ob id iura naturalia a iuribus gentium tolluntur, quia non sunt prorsuS iure de iusti. contraria: immo conueniunt in generica,& hatissima natura. Sunt enim
utraque iura, & diuersia boni ratione omnia proficiscutiar ab aeterna illa Dei ratione, quin & natura ipsa sustinet contiaria in unoquoque genere, & supra dixi, ius naturale minime posse tolli a Mntibus: possunt tamen illidi, vel impediri effectus iuris naturalis, ut puta a seruitute habente violentiam,& principium extiinsecum. Sed nullum violentum perpctuum. Nec dicendum cst, primaevum cessisse secundaruo , ut prorsus fuerit peremptum: sed caedere in aliquibus pro tempore, & pro effectibus nonnullis, qui impear diuntur. Nec possum non summopere demiraret, rasium asserere, oblia gationem naturalem intor seruum, & dominum non oriri iure naturali, vel gentium pri inquo, quia nondum orta esset seruitus. Quasi nesciat Stichum
scrvum posse uti seruum, & uti hominem considerari: & qua homo est, poς se dominum sibi obligari iure, scilicet naturae, quae omnes homines,& pr inde liberos procreauit, qua vero seruus est , naturalis haec obligatio ab ipse
prouenire non potest, nec uire gentium secundiuo, quia tali iure non potest in dominum, nec etiam iure ciuili, quo iure seruus pro mortuo hab tur . Proinde recte Paulus Castrensis aicbat naturalem obligationcm non Paul. st.in
cadere active, & passive in seruum, de iure gentium sccundaevo, sed primς- '
uo tantum. Nam ut homo, retinet quaedam iuris naturalis, quae licci du- si 8 iure. iarante scruitute cxercere minime possit, secuta tamen manumissione, is uti- p η
que contrahere, & distrahere valet. Nec potest quis inficiari, ius etiam ciuile ita seruorum statum labcfactas te, ut pio mortuis haberentur: nec o, stat species bello captorum a Lusitanis . Ibi enim milites capti a Lusitanis, de se redimendis pepigerunt inter se non ut serui, & captiui, sed ut futuri liberi . Et res peruenit ad tempus, libertatem, & ad statum, quo vivere stareque potest. Et quamuis iure gentium seruitus libertat cm inuaserit, non ob id priorem seruorum statum extirpaste, dicendum cst. neque enim struitus inuasit sinul omnes,&semper, verum quosdam, di pro tempore, ne que penitus abstulit eis, quos inuasit, sed fuit impedimento, ne sita munera exercerent. Quamobrem non est obligatio naturalis, ut supra, neganda seruo. Nam si ab aliquibus antidot alis admittitur saltem instinctu natu .a3rali in belluis, ut in leone, qui haud immemor recepti benefici j, quod Androdus seruus in specu in Africa sipiculum sibi in pede haerens euulsilet, & ab T ingenti dolore liberasset, Romae Androdo obuiam factus, eumque tanquam ianoscitabundus, accedens, cauda totoque corpore gestiens ob utriusque valetudinem gratulat i visus est: quanto magis liaec iura naturalia in seruo, qui ratione per lepraeditus et crunt admittenda De
132쪽
Angeli Matthea cljorigine iuris, s legum humi ,des iuris cissilis oppressone, s restitutione, ου Aristonsul rum n m M.
x Roma incertopotius iureo avsa est.2 Exactu regibin decemviri crearisum, qui es Athenasperisum iurem t. a. 4 Cremram ramis Senasusionsa Pratorum edictis ,principum conmtutiombin, ac prudentum respousis.s Iustinianin quo anno in imperium a Ius. 6 Budaeus concisas numam, o imperfectas Porimae conquerietur. Oceronis laudes intributa tibellata. tabularum, fremans omnes licet. 8 Iu imam conamini usi: nam Gothi ems leges violarunt. tunc upressum
io Sasiam Macedo lues humoasta uam ex naufugio aecoctaeos. xi Lotharivssecundus iussu has leges publin doceri, G iuduia secundum μου re .poMasurrexerint viri eloquentia, ct iun*rudentia insignes. et a Prisiorum tu consuliorum duaefueruntsectae , una Procuba ,st Pegasioa , aci MCa rara, ct Sabiniana.r3 Callidum Ciceronis consilium in quod oportet resonderis, idem videare reso maesse, quod Serium, abiere etiam controuersiam im nosce, ct tracta vi
x An ius Laleo admagnam erritarem iuris udentiam reuocainfertur. i s In qu-- d erant 'ocutiani o Sabmianis. io Primus loιus Antistio Laleoni tribuitur . siecund- Masurio, tertius Proculo. i Cepproprium est a verbu, oesententia legis ob aequitarem recedere. 8 Marcelli, Aphricani, Maeliani, Modi sint, Pors, Vlpiani I9 Papiniani, G aforam, qua ampropra M. 2o Iubanus, etiamsi aberum perim, inquit, in sep hro haberem, adisicere qui
at Papinianus aequitatis studusis ut nemo magis, O et iam laudes. a a Cinus mediam quodammodo τω equitur. V iamproprium, o laudes. et a Post Lotharium orti suntglosseminam isterpretes insignes. a Stilus varius interpretum, O quosinguis erant . . H. 23 Peccata inserpretum in arte, auior recusesse detecturum.
: Ou omnium gentium leges, nec eam legum originem quae ' rimus, quae tunc in lucem prodi jt, cum ciuitatcs condi, ®na creari Wperunt, sed principium iuris ciuilis Romanorum inuestigamus. .amobrcm exactis regibus, cum am--tea Roma incerto potius iure vis filisset, serunt postea anno ab urbe condita 3o . vel ut alii existimant, a mundi creatione ψτ 8. ante Christum vero si. Decem viros creatos suisse, qui decem tabularum leses a Graecis Romam retulerunt: quibus ipsi duas addidere. Vnde leges duodecim tabularum prius Romae obseruari coeperunt. Haec iuris ciuilis
fuerunt primordia, quam egregie relata a Pomponio de origine iuris. Sed quotidie
133쪽
De Via. & ratione iuris, Lib. I. 47
3 quotidie crescente Republica, creuit etiam ius ciuile Romanorum, Senatusconsultis, praetorum edietis,principum constitutionibus,& prudentum responsis exornatum & auctum, in immensam veteris iuris prucientiae m
lem : stetitque immensum illud ius, donec Iustinianus Imperator Triboniano, alijsque summis viris iussi, ut immensa, & innumera propemodum ve4 teris iuris volumina in compendium redigerent. Hic autem ille fuit Iustinnianus, qui a partu virginis, anno quingentesimo vigesimo septimo, vel vigesimo nono imperium adeptus, cuces rerum bellicarum habuit Bellia iserium, & Narsetem Eunuchum: quorum virtute Medos, Gothos, aliasq;
nationes, &prouincias prope innumerabiles, subegit . Anno v cro qui gentesimo trigesimo tertio Institutiones iuris,& Digesta edenda curauit: insequenti vero nouum Codicem priori abrogato consecit, & pro tempore,&occasionibus deinceps varias nouellas Constitutiones edidit. Vnde Bu- daeus,&Connanus concisas nimium,&imperfectas Pandectas nobis relis quisse conqueruntur, legibus prudentiae veteras obliteratis,& duodecim . tabulis incendio consumptis, quod ex eorum omnium oculis lacrymas ex-
6 primit, qui haec oratoris verba legunt: Fremant omnes licet, dicam quod sentio; Bibliothecas me hercle omnium Philosophorum unus mihi videtur duodecim tabularum libellus, si quis legum sontes, & capita viderit, & au . toritatis pondere, & utilitatis ubertate luperare. Sed tam egregios, & illim . 37 stres Ius liniani conatus fortuna inuida seelicem ac diuturnum statum seniri
minime passa est. Nam Iustiniano Imperatore,&post cum declinante iam imperio Romanorum, Gothi, Vandali, aliaeque barbarae nationes, in eius prouincia ferro ,& igne omnia vastantes diuersis temporibus irrupere, qui quidem non selum imperium ipsum delere, sed cius quoque memoriam Om . non extinguere, & leges abolere, nouas sibi constituentes , quas Longia bardas dicunt, summopere conabantur. Verum post Italiam aliquantura pacatam, ea pars Pandectarum ce testamentis, cu i nomen Insbrtiarum i posuerunt, Rauennae reperta,& Pandectae a Pisanis ex Apulia, ubi int grae fuerunt inuentae Pisas, ac inde postea Florentiam translatae,& summa religione obseruatae, vix tandem in lucem prodiere. Interea quoque Institutiones, Ulpiani fragmenta , Codex Theodosianus, Pauli notae,&s sententiae in lucem erutae sunt. Basilius vero Maccdo, cum Orientis imp rium liaberet, quasdam tanquam e naufragio leges Romanas collegit ,&li briSs aginta contentas graeceque scriptas, ab imperio suo subiectis obseruari, quod opus Basilicum vocant, quodque Isidorus Nicaeus, alijq; summi viri exposuerunt, cuius sexagesimum librum a Cui acio latine mi r O uersum habemus: Harmenopali praeterea graeci autoris promptuarium. dem Lolliarius Secundus, qui Occidenti imperabat, anno circiter nonagesimo, trigesimo tertio, has leges Romanas e tenebris egressas cum iuris professio in Italia per quingentos sere annos delituisset primus publice do ceri , & secundum illas iuvicia regi iussit. Hinc resert Egninarius Ba ,euer alio talassi se tandem Longobardorum, cum eorum lcgibus, imperio, quod ducentis,&tribus annis fioruerat, sub Lothario Saxone Irnerium magnae in aula r ginae Mechtidis, authoritatis virum hos legum Romanarum libros primum euulgasse: &hoc seculum tulisse Monem, Accursum , Gratianuin, &M tolum magni, inquit, iudicij virum , sed iniuria temporum, antiquitatis, dedisciplinarum humaniorum prorsus ignarum. Vt vero Iustinianum, B ii silium, Carolum magnum, Lotharium Saxonem politicae disciplinae vindices, excitauit Deus Optimus Maximus: sic sinis abhinc stica ta inquit, . Alciatus,
134쪽
De Via.&.ratione iuris; Lib. I. 40
vellem, quam sane sententiam Pomponius, Alexandri Seueri Imperatoris, . 'i& Papiniani discipulus, quique originem iuris scripsit, octat nim,& septua .mi: fgesimum annum agens semper in ore habebat. Hic Iulianus edicta praetorum, quae erant annua, &undique sparsa , in unum volumen collegit: cui Adriani Imperatoris, & Senatus accessit autoritas, ut ius perpetuum atque i
immutabile fieret, quod praetores in iudicando postea sequerentur. Hoc i. n. t.' interpretati sunt Paulus , Vlpianus, qui tot libros ediderunt ad edictum.19 Aemilius Papinianus aequitatis studiosus, ut nemo magis, in verborum proprietatibus anxie versatur: acuti magni vir ingeni j, iuris ciuilis tho isaurus copiosissimus . Hic summis laudibus celebratur, quod roganti CD smLC. deitaracallae Imperatori, ut ipsum de Getae fratris caede, quem iusserat occidi,ex :ςiςφm cusaret apud Senatum, respondit, parricidium non tam facile excusari pos a. .a ' , se, quam fieri: & id cum saepius tyranno roganti pemegas Iet, securi percus- demonstr. Rao sus obijt. Domitius Vlpianus mediam quodammodo viam sequitur, ut Caci cius, qui kdere distinctionis, consutatis aliorum sentcnt ijs, temperamen- teipprud. tum quoddam adhibet. Huius Vlpiani summa laus est apud Lampridium, qui Alexandrum summum fuisse Imperatorem, quod Vlpiani consiliis rempublicam administraret , in ipsius imperatoris vita commemorat: Cuius tutorem Vlpianum, & scri iiij magi lirum fuisse, quemque Imperator ab imperii ,& serore militari, sui corporis obiceti protexerit, perhibent. Tanta erat militum licentia. Fuerunt etiam Vlpianus ,ΔPaulus asses res Aemia
iij Papiniani praesecti praetorio, cui postea & ipsi presecti suere, quae maxima erat dignitas post imperatorem . Hos igitur omnes iurisconsultos, splen .es '' 'didissima iurisprudentiae lumina , tantae Probitatis , tantaeque prudentiae fuisse serunt, ut imperatores illis inconsultis nihil magni attentare pusi sint. at Post Lotharium Saxonem impciatorcin, et iisque storente imperio, orti sunt glossematarii insignes, ac postea quainplurimi interpretes: quorum lii docendi facilitate palmam acquisiverunt: alii selida do strina insignes s et aruere rhi vegeta , illi sertili, & vbei mina. nonnulli subtilitate superarunt: secilitate cnun solidaqqς ssi lenitia caeteris praestant Bariolus , Paulus Castrensis , Ricardus Malumbra: subtilitate vero summopere excellunt, P reus Bellapertica, Iacob a Arena, Baldus, Ioannes Faber,&Corasius :sed prae omnibus Franciscus Aretinus , & Christophorus Castellioneus , quem Raphaelem secuti sunt. Fecillitate conspicui, Iesbia, Angelus Arstinus, Signoretus Homodetis, Marianus Socinus, Ioannes Antonius m xandrinus , & Marcus Mantua . Solido vero ac vegeto stylo clarissimi sunt, Bariolus, Baldus, Raphaeles, Imohi, Romanus, Alexandes, Ba tholomaeus Socinus, Decius, Guido Papa, Ripa, Igneus, Polus, AL bericus, Lasius, Andreas Alciatus, Aemilius Ferrctui, & horum similes alii: Quorum omnium hi magis vegeto, illi magis solido interpretandi genere vii sunt. Tiraquellus summa gaudet rerum copia: Duarenus facilit te, fertilitate, de solido stylo: Goueanus, de Culatius vegeto: Connanus ubertate: Equinarius Baro facilitate: Sunt, qui studio contradicendi, variis opinionibus multa innovare tentent: Sunt, qui ius ciuile illustrare enutantur, Budaeus , Alciatus, Lasius, Duarenus, Cui alius, Pancimius, de Me 'nochius, de horum similes. Sed innovare periculosum : illustrare vero quam egregium cst. Possem aliqua aliquibus non ab re vitio vellere. Sed ne videar iniurium interpretis munus obire, hic calamum sistere deceat.
135쪽
De legibus duodecim tabularum. Ol. XXV.
E o sis duodecim tabularum plures quidem a Cicerone de lestibus, & ab Aulo Gellio relatae sunt, plures in Pandectis, &in historiis a pluribus collectae, nouissime vero a Francisco Balduino, & a Ioanne Fosterio in historia iuris ciuilis conmcer stiae , subordinataeque sunt: quas ob oculos hic interere decreui, ut de rigore earum , ac mutatione breuiter verba facere possem.
Ad Diuos adeunto caste: pietatem adhibento: opes amouent Qui s cus saxit, Deus ipse vindex erit.
Separatim nemo habest deos: neve nouos, sed ne aduenas, nisi publi
ce ascitos, priuatim coluntO . . tia
Constructa a patribus delubra habento: lucos in agris habento: & Larium sedes, ritus familiae, patriaeque seruanto.
Diuos, & eos qui coelestes semper habiti, olun ita. Illos quos in coelum merita vocaverunt, Herculem, Liber, Aesculapiu, Castorem, Pollucem , Quirinum: & illa, propter quae datur humimui ascensus in coelum: Mentem, Virtut , Pietatem, Fidem, earum lauca delubra sento: nec ulla vitiorum sacra solemnia obeunto.
Ferijs iurgia mouento, easque in famulis .operibus primus habento.Itaque, ut ita cadat, in annuis anfractibus descriptum esto. Certasdue fruges, certas'; baccas, sacerdotes publice libanto. Hoc certis sacrifici js, ac diebus: itemque alios addes. Vbertatem lactis, fututa questruanto. Idque ne committi possit, ad eam rem, & rationem , cursus annuos lacer dotes finiunto.
Quaeque cuique diuo dccorae, gratae sint hostiae, prouidento. Diuisque alijs alij facerdotes: omnibus pontifices: singulis flammes sunt'. Virgines vestales in urbe custodiunto ignem Foci pub.sempiternum. Quoqihe, & priuatim, & publice modo rituque fiant, discurato ignoti a publicis sacerdotibus.
Dd duobus scerdotum generibus.
Eorum autem duo genera sumo: Vnum quod praesit cfremon ijs,&s cris: alterum, quod intcrpretatur fatidicorum, & vatum cstata incognita, cum senatus populusque asciu it in . o CInterpretes autem Iouis optimi maximi publici.augures, signis, & auspiciis pὀstea vidento,disciplinam tenemo. ' . sacerdotes vincta, virgeta liue,&falutem populi auguranto : quique aget rem duelli, quique populare auspicium, praemonento, illisque obtei
et uorum lue iras prouidento , ijsque parento: coelique fulgura regionibus
136쪽
De via & ratione Iuria II b. I. so
aeque augur iniusta, nefasta, vitiosa dirave dixerit,irrita, insestavissimo. Quique non paruerit, capitale esto. F erum pacis,belli,induciarum,oratores,*ciales, iudicisve ne sunto. Bella disceptanto, prodigia, portenta ad Hetrusebs,& anispicos, si senatus ius
Hemariaeque principes disciplinam docento. I Quibus diuis creuerint, procurantor, ijdemq; fulgura & oscina pianis.
De noctu is musierum scrificiis re ludis.
Nocturna mulierum sacrificia ne sunto, pneter illa, 'nae pro popularitefient: neve initiantor, nisi ut assolet Cereri Graeco sacro. Sacrum commissum,quod ncq; expiari poterit, impie commissum est. Quod expiari poterit, publici sacerdotes expianto ludis publicis, siue curriculo,siue certatione corporis fiant: popularem istitiam in cantu,& fidibus diti bijs moderanto, eamque cum diuum honore iungi .
Ex patrijs ritibus colunto optima. lPraeter Ideae matris famulos,eosq; iustis dili,usare quis stipem cogito. Sacrum sacrove commendatum tui clepserit, rapieritq; parricida em ..i Periurij poena: diuina exitium: humana dedeco iIncestum Pontifices supremo suppliciis sanciunto. . ial Impius ne audem placare dunis iram deorum. . Sancte vota reddunto: poena violati tui s esto. ' i .mo circa ne quis agrum consecrato. Auri, argenti, eboris sacrandi modus esto. Sacra priuata, perpetua manento. Deorum manium tur sancta sunto. Hos laeto dato, diuos habento: sumptum in illos,luctumque minuunto.
In urbe ne sepelito, neve vrito, ne facito rogum, ascia ne polito. Mulieris genas ne radunto,neve lessum suneris ergo habento. Homini mortuo ne ossa legito. Rogu bustuve nouu,inuito dito, ne,ppius ardes alienas G. pedes abducito. Vestibulum sepulchri, bustumve,ne usucapito. Ploratus, & lamentationes in funere suo latae sunto.
Iusta imperia sunto iisq; ciues modeste,ac sine recusatione parento. Magistratus nec obedietu,&nocuit ciue,mulcta, vinculis, verberibusve coercento mi par,maior vlyotestas populusq; Phibesit, ad quos tuocatio esto. Cii magistratus iudicauit,irrogassivera populia,mulcis, poenae,certatio esto. Quodcunque postremum populus tutarit,id ius,ratumque esto.
Militiae ab eo,qui imperabit, prouocatio ne esto. Quodque is,qui bellum gerat, imperassit,ius ratumque esto. Minores magistratus periti iuris,plures in praelis sunto. Militiae,quibus iussi erunt,imperanto, eorumque Tribuni sunto. Domi pecuniam publicam custodiunto. Vincula sentium seruanto, capitalia iudicanto. Aes, argentum, aurum publice signanto.
137쪽
Utes e tractus iudieamo. auodcunque senatus decreuerit, agunto.
Suntiaue aediles . curatores urbis, annonae, ludorumq&olennium. olli ue ad honoris amplioris gradum, is primus ascensus esto.
Censores populi, Ciuitates , soboles, familias,pecuniasti; censento' Vrbis templa, vias, aquas, frarium Aectigalia ruento. putidue partes in tribus distribuunto Exinde pecunia, ciuitatis ordines partiunto. Equitum, peditumque prolem describunto.
Mores pult regunto. Probrum in senatu ne relinquunto. Bini sumo: magistratus quinquenmum trabento. Reliqui magistratus annui sunto.
Iurisdisteptatos, qui priuata iudica, iudicari ne iubeat, praetor esto. Is iuris ciuilis custos esto: huic potestati parento. Quotcunque senatus creuerit, populus ve iuuerit, tot lunto.
Regio imperio duo sunto: ij que, praeeundo, iudicando, consulendo, pnaetores, iudices, consules appeti tota Militiae summum ius habento: nemini parento. Salus populi suprema lex esto.
Eundem majoratum,na interfuerint Manni, ne quis capito: ciuitatem annali lege serum Q . re
At si quando duellum grauius, discordiae ciuium fuerint, esto ne amplius tamenses, si sep tus creuerit. Idem iuris, quod duo consulcritenento. 1,5: aue sinistra dictus, populi magister esto . . . ..in Acci tate , a cuq; regat,habeto pari iure cu eo,quicunq; erit iuris disceptator. Ast qiundo Cossilis est, magistratusve populi, reliqui magistratus, ne sunto.
Se Istic ira,electionibus abys ritibus.
Respublicae auspicia patrum sunto, ollique ex se produnto, qui comitiis
eteare constites rite possunt . . . a 4 Imperia, ptas, legationes,cu senat' euerit,popul've iusserit, ex urbe exeuto.
Duella iusta, iuste gerunto. Socijs parcunto: se & seruos continento. Populi sui gloriam augento : domum cum laude redeunto. Rei suae ergo,ne quis lagatus esto.
Plebes,quos pro se contra vim auxilii ergo cieassit, tribuni eius sunto. Quodq; ij prohibessint, quodq; plebem rogassint,ratum esto. Sanetiq; sunto: neve plebem orbam tribunis relinquunt r. , b
138쪽
De Via,&ratione iuris,l Lib. I si
Senatu. Omnes Magistratus ausipicium, iudiciuntque habento. taque iis senatus esto: Eius decreta rata sunt . At si potestas par, maiorve prohibet SenatusconLpra: Impia seruanto Is ordo vitio vacato, caeteris specimem esto.
Creatio magistratuum, & iudicia, populi iussa, 'erita, cum senatus suustagi conscissenior, optimatibus nota, plebi libera sunto. De sitiano rasim At si quid erit, quod extra magistratus co rario inussit, qui meret, P
pulus creato, eique ius co rendi dato.
si us iussit cum populo agendi, aut cum Senatu.
Cum populo patribusque agenda, ius esto Consuli, Praetori, Magistro Populi, Equitumque , eique , quem prodeunt Patres , Consulum rora dorum ergo. Tribumque, quos populus rogessit, ius inocum patribus nagendi. . . Iidem ad plebem, quod censuerint erunto.
Quae cum populo, quae cum patribus agentur, modica sunto. . Senator, qui nec aderit, aut causa, aut culpa esto. Loco Senator , & modo orator, causa populi lcnento. Vicini populi abesto. . Par , maiorve potestas, plus valeto.
Ast, qui turbas sit in agendo, seaus autoris esto. i agent, auspicia seruanto. Auguri publico patento.
De promulgatione legum, depriiugulis, singulis rebus agenssis.
Promulgata, proposita, in s rario, c ita sunto. Nec plusquam de singulis rebus semel consiliunto. Rem populum docento: doceri a magistratibus priuatisq; patiunt . Priuilegia ne irroganto. r . De capite ciuila, nisi per maximum comitium, ollosque, quos Censores in partibus populi locassint, ne seruiato. Donum ne capiunto, neve tanto, neve petenda, neve gerenda, neve gesta potestate. Quisquis earum rerum migrassit, noxiae poena par esto. Censores , fide legem custodiunto: priuati ad eos acta reserunto, nec eo magis lege liberi sunto.
De iurepersonarum, de patriapotestate, de tutor bus , cs curatoribus.
Vendendi filium, patri potestas esto. Tutores liberis in potestate, testamento parentes tanto. Si non sunt dati, agnati qui successionem sperant,tutores sunto. Sed si aliqua sit insidiarum suspicio, apud alios pupillus educator.
Tutor cum pupillorum matre ne habitato.
139쪽
Prodisto bonoriam suorum administratio interdicta esto. Si iuri sus existet, agnatorii, gentiliumq; in eo, pecunia ii eius potestas esto. Alioqui parentes educare r. In x. mense legitimus insans nascitor. Vendendi statu liberos, ius potestasque esto.
Intestatorum haereditates primo suoru haeredum, velint nolinto, sunto. His deficientibus adenatus proximus familiam habeto. Si libertus ab intestato moriatur, nullum haeredem suum relinquemlair nus ei succedito. . I o
De Accessione testamentaria, oe de legatis.
Hameditates in testamento iure facto datae, ratae sunto. seriatur , improbus, intestabilisque esto.
Cohaeredes a communionediscedere volentes, agunto. Pro haereditaria parte, debitores haeredibus obligati sunto. Pro mitionibus haereditariis, haeredes tenent
De iudici s , dem ius vocando,de dilationibus.
Iudicem, arbitrumve iure datum, qui ob rem dicendam accepisse pecuniam conuictus est, capite punito. Ioue tonante, sulpuranteve, comitia ne sunto. Si quis in ius vocatur, si morbus, aevitasve vitium extitit, qui in ius voca bit iumentum dato: si nolit, arceram ne sternito. Si status dies sit, cum hoste venito. AAuersus hostem aeterna autoritas esto . . . Si iudex vel alterutcr ex litisatoribus morbo sontico impediatur , dies iudi- ei j diffusus csto. Assiduo vindex assiduus csto. Prolaetario ciui quiuis volci, vindex esto.
De re iudicata. Aeris consciis, rebusque iure iudicatis, triginta dies iusti sunto.
Post deinde manus iniectio esto: in ius ducito, rei iudicatum facit, aut qui pseudo eo in iure vim dicit, secum docito, vincito, aut nemo, aut compedibus xv. pondo: ne minore, aut si volet, maiore vincito.
Ni suo viust q i eum vinctum habebit, libras farris in dies dato: s volet,
plus dato. cito quanta due pecuniae iudicatus erit, praedicato. Tertijs autem nundinis, si interea pactus non sit, capitis poenas dato, aut trans Tyberim peregre venum itQ- Et si plures forent, quibus reus esset iudicatus, tertiss nudinis partes lecato. Si plus minusve secuerunt, sine fraude esto.
140쪽
De via & ratione iuris, Lib. I. set
Qui salsum testimonium dixisse conuictus erit, ε saxo Tarpeio delicitor.
De emptione, π venditione, ου de usucapionibus.
Venditae res, & traditae, post precium solutum, aut si alio modo satisfactum existat, emptori adquirunt . Furtiuae res non usucapiuntori
seruitutibus, remibus retundis.
Viae latitudo in porrectum octo pedes: in an ctum, idest ubi flexum est, sedecim habeto. Si qui sepem, vel materiam, iuxta alterius regionem effoderint, termia
Si autem murum, pedem unum: si domum duos pedes relinquunto. Si vcro sepulchrum, aut ibueam cis erint, quantum sit protiundum in tundem relinquunto. Si puteum, passum. Olivam , aut ficum, nouem pedes ab extranea regione plantanto. In caeteris autem arboribus, quinque pedes scruanto. Si in agrii alterius arborimpcndeat, usq; ad xv. pcdes a terra altius coercito. Er ne umbra arboris viseo praedio noceat, xv i .pedes altius ramos arboris circumcidito. Glandem in alienum fundum procidentem, colligere fas esto. Si aqua pluuia nocet, arcesto.
Desuncti iniuria non afficiuntor. Si iniuriam alteri faxit xxvasses aeris poenae sunto. Re, persona, tempore, loco , atrociores iniuriae iudicantor . Si membrum ruperit meum, e pacto talio esto. Propter os vero fractum nummariae poenae constitutae sunto. Vim ingenuae virgini inferre, aut eam suasione in tuam sententiam trahese
Sororem, aut filiam in stupro deprehensam uendito. Si puerum quis castrauerit, licet preciosiorem secerit, quadruplum prae
dii fruges excantasset, poenas dato, neve alienam segetem pellexeris e
cantando. Ne incantanto, ne agrum defruganto.
Ne frugem aratro quaesitam, nocte surtim depascunto. Puberes, si secanto, Cereri eos suspendunto. Impuberes arbitratu praetoris verberanto,ac noxa duplionemve decemsito. Qiii secus faxit, & terminum exarassit, ipsus, & boues sacri sunto. Matrimonia inter patres, & plebeios separata sunto. Qui hostes concitauerit, quive opem hosti tradiderit, poenam capitis dato. Michum in adulterio depraehensum necato. Si quadrupes pauperiem secerit, animal quod commisit noxam dato, aut
Furem, qui manifesto furto praehensus erit, si furtum, aut noctu ficies, aut interdiu cum praehenderetur, si telo defendat, occiditin E caeteris manifestis iuribus, liberos verberato: & ei, cui luci sertum factum