장음표시 사용
161쪽
a; Huius nodi sunt etiam arcana illa, Aquae zelotypiae stiri candentis,& sim gularis certaminis , quibus lex ad expianda occulta scelera utebatur , sed de hist m; postilius.
De virtute legis naturali, Flematuris.
I Legis virtus mera erum e ter turries tunire. et D partes legis. i3 Haec miransformariu censetur. Anpiares torvinaves quam ii quaruor. . Virgilb carmen, Tu regere imperiopstputis Romam memento. 6 Accursim consubre,om quoque virtutem esputauis. 7 Praemias uere, an tuos virt-.8 ramo magis proprium est legis, quam Daem' donare. 9 Nuta legesρ mi aproponunt ijs,Pino uni homicidae,. enseres. Io Aut rem adsublimia euocas legi garoriapotestaι. Ir Haec in criminam expiarione aedi indagariem vires βιαι immensas ostenis.12 Mocisis exorcisemus ad crimen ad uo detegendum aqua si eo υτ teiragrammaton Dei nomise capiti mulieris inscripto. i 3 Ferri candentis expiano, quaest apudSophoclem legitQ. . r bainterdicta a Pontifice Roma, is Andrale M. Duestum. is Duelrumpermiserum te , 3 - 'κ s 7 Vμionae,coronae,ct troseo erigebamur, quemadmodumst Aeneas rela
E cita rimas,ut Modestinus inquit,est imperare, vetare, mittere, & punire.in superioribus duo potissimum ad rima exigi ostendebam, rationem scilicet 'ille a prudentia,&un- .perium, quod a summa principis, vel Reipublicae potestate proficiscitur. Haec itaque virtus se a legis ipsa quoque esse censetur. Imperandi enim, ac caeterorum, quae supra dicta sunt, vi suta in leges quid aliud emant,quam virorum praecepta prudentum,qualia sunt ea quae a Platon ab neo Seneca,ab Aristotele, Zenophonte,*jsq; multis praecipit im
162쪽
praecipiuntur. Imperat ergo lex strenue cum hostibus esse pugnandum : Bona minorum sine Praetoris decreto alienari vetat: Militi post sententiam eviceptionibus uti, atque omissis solennitatibus testamentum facer permittit: punit quoque delicta. inas i is vires in iuro ci uili undique colligere pos- sumus. Alii plures legis virtutes csse putauere,hoc est tribuere, adimere,punire, permittere, iubere, dc vetare, sed praedictis quatuor plures 'non sunt admittendae: Reliquae enim aut ad has reducuntur, aut erunt penitus supers uacanea quas nonnulli Virgiliuni his vcrsibus comprehendisse putant.
Tu regere imperio popos Roma, memento, Hae mi erunt a tes, pacis, imponere morem,
Parcer Hiectis: d Aaresuperbos. 6 Accursius conssilere,ad legis vim etiam pertinere putauit,quod cum sit tu risconsultorum proprium ab omnibus reijcitur praemia quoque soluere, huc 7 spectare quidam existimauere,ium quia contrarium est punire, tum quia bonos ciues non solum metu poenarum,sed etiam praemiorum exhortatione esnc cupimus. Alnon tenent vim legis,&quae Modestinus enumerauit ad legis virtutes declarandas sufficere debent: Legis enim punire multo ma- a gis proprium est quam priemijs assicere. Quandoquidem coercendi vim illud habeat,quod soli principi eonuenit, hoc priuatis etiam commune sit,&perserinus sit amplectenda; de Apollonius Thicneus,apud Philostrat sit ras Nullae inquit leges, vel Atheniensium, vcl Lacedemonioruin, vel aliarum gentium praemia unquam proponunt ijs,qui non homicidar,non fures, non adulteri,non sacrilegi extitere,aliove quouis modo leges non violauere: Nesia namove etiam lege ciuili existente,ad recta, iustitiue peragenda compelh-mur,sed non modo legislatores, verum etiam priuati victori praemia donat. i Sed quo tandem me rapuit calamus, ut tam leuia scriberem,cum me ad altior o ra,quinimmo super naturam reuocet,& euehat summa legislatoria potestas. quae non solum fictione legis Corneliae,&postlimini j de quibus abunde s ri prased etiam criminum expiatione vires si s immensas ostendit, ut non in gloria,sed veneranda, dc tremenda diu vis a sumes Scelera namque occulta varijs modis, quae nempe Zelotypiae serri cadentis, de duelli detegenda, ex- . iata. aptandaque religiose curabat. Ecce enim magnum Legislatorem Mo emadulterij maculas detegentem, dc expiantem. Nam si vir adulterii suspe- 'μ'ra elam uxorem habebat, & id testibus comprobari non poterat mulieris piti sacrosanctum, de ineffabile nomen Dei tragrammaton inscribebat, tum sumpta aqua apud sacram aram , ita exorcismo imprecabatur, si non dormiuit tecum vir alienus, dc si polluta non es deseris mariti thoro, non . tenebunt te aquae istae amatissimae, in quas maledicta congessi. Si autem declinasti a viro tuo atque polluta es, dc concubuisti cum alio viro, his maledictionibus subiacebis ; Putrescere faciat Dominus semur tuum , de . . tumens Vteriis tuus disrumpatur, ingredianturque aquaeranaledictae in veri 'imn tuum, & utero tumescente putrescat semur tuum. Ecce insuper i 'sis virtutem ferro candenti criinina purgantem. In Livonia.n.de alibi si criminis alicuius suspicio incidisset, 'testibus probari nequire cogebantur sit specti indicium seiri candentis subire, quibus si qua ex indi adustio contin- Tet,legis poenam subibaiat. Cogebantur enim ignitum serrum manibus tollere, de super igite in ambulare: putabant enim minime dolorem aliquem
163쪽
ta sentam aut veritatem dixisset,maximum fidei,& innocentiae signum. Talia apud Sophoclem leguntur.
Sumus vera in indens ferrum mansi sustere Elper ignemserpere Deos iam νυNecfecis , ne a Fe -- Eia ita δε - re consebum habuer re eis Hais ea eceris.1 Haec etiam a Pontifice Romano Honorio Tertio execrante colliguntiar, de quibus etiam Didacus, Cuiatius,&alij- - .εiij is Ecce demum Androlepsi so duclla ab hac suprema legis virtute emana. tia:Erat lex duodecim tabularum, si quis violenta morte obierit, pro hac gen -- 'μ' de eomati, androlepsiae sunto. Has prohibuit etiam Iustinianus, LCR de is hominum pignorationes vocavit: Has interdixit summus Pontifex: has Bariolus barbara voce represalias appellauit, di has in civilibus obseruari , εα pys p i, i 6pud aliquas gentes non me latet: Duellum itidem, sue Monomachiain ad: . - eruendam e tenebris veritatem permiserunt leges. Quod tantopere mili- lib.ε. tes,&viri honestiusmi,ac senissimi affectant,&anhelant,utius Deuniq; ipsam in armis etiam singulari certamine venari sibi persuadeant. Vnde vi. I7 ctoribus coronae ac trophea gloriose offeruntur, quale tropheum occiso Mezentio Aeneas Marti erexit
Per si es Acme pe/κms exares, It ' susilis aeque ensem collas πώ ebur . Duellum intelligo sngulare certamen, aut pugnam 'quis legibus dimisit cantium,quasi duorum bellum, quod Monomacnia dicitur, idest unius pugna cum vnαΗuius autem tres species in iure ciuili esse videntur: Prima quiis fit propter honorem, loriam ,& sortitudinem, quae inter Athletas in Olympicis maximh obseruabatur, cursu, saltu,pugil luctatione haec iure ciuili asmittitur : Proinde si quis in colluctatione pancratij hominem occiderit cessat Aquilia: Secunda inimicitiae,&vltionis gratia,qim prohibita est,nis r pente fiat ad necessariam defensonem, qua vim vi repellere licet: Tertia vel Mo xione. ro introducta fuit ad refellendum purgandumve obiectum crimen, quod i iis viri 'a dio stibus probari minime posset. Haec species duobus casibus iure ciuili ad-- missa lemur, primo quando inita utrinque generali pace quispiam hominε occiderit pacemque violauerit: reus enim est capitalis iudicij, nisi armis in duello probare velit se id pro sui necesses la tutela secisse. I inde quando alterum quis vulnerauerit. Nam ei sunt manus amputando, nisi pariter ad
164쪽
De Via.&ratione iuris: Lib. I. 64
sui necessiriam de sensionem vulnerasse in duello armis se probaturum offerat, ut in constitutione Federici Imperatoris de pace Constantiae,legere est : ι, d. at Duellum igitur si fiat ob causam publicam utilem lue patriae,quale inter Al- alnei itura . banos,& Romanos factum commemorat Liuius,id omnes licitum,& iustum arbitrati sunt. Quae satae Monomachia Blenni specie loci, temporis, A ita arum, ac verborum, quae longum esset recenser summopere celebratur, ut ri. non minorem exigat in armis animi ingenium ac desteritateam,quam corpina 3 ris sortitudinem. Nam cum generosus,&sertissimus, ille eques omne sciaura Zomoranos publice proditores proclaruasset,& ad singulare certamen prouocasset:se enim pugnaturum o erebat, non cum vno tantum, sed cum quinque separatim, decreta fuit arena, vel duelli campus in quo strenue pu gnauit cum tribus filijs Lamorani ciuis, eosque equestri certamine peremit,
ris excisis sugam arripiens exti a metam, duellumque ipsum transgressius eue xit, qui cum se extra arenam translatum adiuertisset equum gladio transs
dit, & ad metam sortissimas,ac generosus redi jt, ut cum quinto pugnaret, id quod ciues Zamorant ne arunt fieri posse, quasi nobilis ille prouocator viactus eo ipso videretur,quod extra lineas campi designatas ab equo, vel inuructus transuectus fuerat,& sissi iudice adhuc eam litem Me egregie retulit Ferrandus Vasquius in illulisibus quae: ionibus, sed haec demum tanquam teme Ere Dei iudicium tentantia eum annocentesciuoque ob alia sua peccata singu chia. a. i. i.
2 iuri pugna superati legantur, iure optimo a Romano Pontifice interdita
De consuetudise an sit lege pras ire:
usmodo de linur conseretudo. y ma requirantaradistacendum consuetudisem. 6 Dinturna consuetudopro lege ob missio. Temporis aeuturnu- arbitrio uaeris remisimis. 8 Consuetudo cito rei potesImtroduci. 9 Regulariter decennis o disturnastutatur. io Conseretudinis es AH confirmo connisi sim ais mi Παπιαν, ausae, rogat rus amplis. it Consietudo est optima letum interrier. ra Consuetudo amplis. t 3 Consuetudo M co/sequentia proximaprotrasis.1 Conseretudo inueteru protege obseramur. Is Vtrapotentior, Uretudo,wllex Consari re μι--μ. Almino scis Pro consuetudine arguunt deducta. II Consuetudo tanta est auroruinis quam si clem
18 Leges Romauae non vincunt Uum ut mores. 19 Consuetudo vinctipopulum Romanum.
et o Lex habria consuetuae ncurvis OMEN 'r. ai Pro lege argumenta deducuntur. ar Lex
165쪽
21 Lex velinio a conssem re non vincitur. 2 3 Ex malis musti pucatu no militur lex,amo a etur. a Lex a rege, amatori imperust etpote te euein. ας Consuetudo a probatur,vel reprobatur aprancipe. . I At Consuetudo est magna automam, se non tari quota est alo. 27 Leges Romanae desuris nonsumticurae. c
3 6 Maior ea interpreta quam -- legum antinomia. 3 i Propria amoris concitiario.
3 1 Conse eludo tune legem abrogare potest, cum prouemt aprin pis, velmati Attumis co ense.' N Y 1 ius in staptum,&non scriptum divisimus: reliquum I est,ut de ipsa quoque consuetudine,quae ius non scriptum diacitur,disseramus. Cuius vim tantamine videmus,ut cum lege pugnare,&ram quandoque superare videatur: Ius non scriptum a prudentibus in duas partes diuisum est,in aequit rem,& consuetudinem. De aequitate, qua est anima legi didium est a n bis an te i nunc de consuetudine agamus. Lcgra dantur etiam inuitis: at Ga suereido non alicuius iussu mon imperio coacta, sed ultro & paulatim in moe res hominum influit. Mores sunt ritus consuetudinem praecedentes, eamq; 3 paulatim inducentes. Consuetudo ab interpretibus definitur ius non scii. ptum moribus diuturnis populi introductum, quod ubi lex deficit pro lege fiscipitur. Ius autem non scriptum id a Cicerone esse dicitur,quod in m s rem vetustas vulgi approbatione perduxi f. Ad thanc autem consuetudinem inducendam haec potissimum recliti rufitur: frequentes actus, diuturnitas teporis,ut rationi non repugnet, insuper ut bis si pro ea iudicatum. Diuturna 6 enim consuetudo inquit Vlpianus, pro nare,& l in his,qtim non ex scripta descendunt,obsseruari solet. Et Hermogenes : sed ea quae longa consuetudine comprobata sunt ac per annos plurimos Obseruata, vesut tacita ciuium 7 conuentione non ininus,quam ca quae scripta sunt iura seruantur. Sed temporis diuturnitas non est legibus praestituta. Arbitrio itaque iudicis admittatitur,quae citius poterit etiam introduci, ut illa: Mos eiat Hesperto in Lateo 8 quem protinus omnes Albani coluere sacrum nunc maxima rerum Roma colit. Iuri S tamen prudentes consuetudinem decenni j spatio introduci; putant,quae si ratione caruerit suam vim amittere patet, & abusum potius, quam consuetudinem dicendant. Huius autem hi potissimum sunt efffectus
io Primum ius,aut confirmat,aut constituit. Ergo,ut ait Modestinus, ius om-ii aut consensus secit,aut necessitas constituit, aut ficinauit consuetudo. De inde aut legem interpretatur, aut eam abrogat, aut ius ampliat. Ideo Paulus
si de interpretatione legis quaeritur, in primis inspiciendum est, inquit, quo iure ciuitas retro in huiusinodi casibus usi fuerit. Optima enim legum in te ii pres est consuetudo. Et Iulianus rectissime inquit, illud receptum est, ut leges non solum sussi agio legislatoris, sed etiam tacito consensu hominu per
desuetudinem abrogentur. Nonnulli tamen negant eam esse consuetudinρ, sed potius desuetudinem, idest antiquationem legis', quae in octo,&in non agendodlla vero in motu,& in agendo versatur. Ius etiam ampliando ad si ii milia ducit, dummodo odio digna non sit,& erronis loci consuetudo. Quod enim non ratione ed errore introductum cst, deinde consuetudine approbatum
166쪽
De Via,&iatione iuris, Lib. I 6s
batum, iri aliis stiniissius non obtinet: & quod contra rationem iuris, receptur 3 est non est producendum ad consequentiam. Quinimmo de quibus cau- isis scriptis legibus non utemur, id euitodiri oportet quod oribus,&consue Gr tudine introductium est,& si qua in re hoc deieceri tunc q uod proximum,dcconsequens ei est. Si neque id quidem appareat, tunc ius, quo urbs Rom na utitur seruari oportet. Cum sit igitur consuetudinis vis tanta, non est nurum in dubio cilcian consuetudo sit potior lege, possitq; eam abrogare, neci . ne Sed quia in hae controuersia omnes sere iuris int retes non medio, criter desudarunt, non absurdum esse putaui, leges quae hac io re contrariae ira esse videntur subnecterc. Iulianus itaque addit: inueteratasonsiletudo m lege non intinerim Ostoditur,& hoc est ius, quod dicitur moribus constitu. tum. Nam cum ipsae leges nulla ex alia causa nos teneant,quam quod tutacio populi receptae sunt, merito & ea quae sine ullas ripto populus proba uit, tenebunt omnes. Nam quid interest, sesagio populus volunt tem sua declare an rebus ipsis,& factis λ inare rectissime etiam illud rec tum crivi leges non seto sutargio legislatoris , sed etiam tacito consensu omnis per desuetudinem abrogentur. At Constantinus imperator ad Proclum bens inquit, Consuetudinis, usque longqui non vilis authoritas est, vitiis ''
non usque adeo sui valitura momento, ut aut rationem vincat,aut i en i dxs Proconsuetudine itaque sic argumentari liceat: Consiletudo maioris, auor 6 saltem tantae aut ritatis est, quantae est ipsa lex. At lex abrogatur a legetir 7 Ergo lex a consuetudine abrogatur. Eius aut intemrconfirmant iuribus. adductis,&praesertim Pauli sententiat Immo magnae autoritatis hoc ius es,
adeoque probatumini id scripto compRhendere necesse non fuerit. Dcimis inae, de lig. 1 8 legum Romanarum non est ius,&autoritas tanta, ut usum Vincat, aut mores: Ergo consuetudo potentior. P terea: si vinco, a quo tu vinceris, te vincam tanto magis r sed consuetudo vincit populum Romanum,qui psin autemz.ry superat,quia leges mutare potest, ergo multo ma si pes populi abna sep irabuntur. Deinde Iuliani autoritate nituntur, dicentis: leges non setosus. .. fragio legislatoris, sed etiam tacito consentiam omnium per dcsuetudineml dium.& tεμ abrogari. Atqui Lquocunque res habe visito viva eo profecti, in insta 2 orior : sed loconseqitituta consuetutare,nuiuat, ne scilicet abrogetii cta de ean 'go lex inferior consuetudine. 2x Qui autem contra consiretudinem tuentur legem, sic aiunt : sidoni ra. a a tio a consuetudine non vincitur, ut in rescripto imperiali habetur, ergo lex 23 erit potentior. Praeterea ex malis multiplicatis non tollitur lex, immo additur ei. Nam multis grassantibus malis magis insurgunt leges. Sed consuγ I. ramollisi. tudo est malum, quia imiteratis actibus contra legem nititur .ergo imis malum, ergo contra eam ius, & lexm s augetur. Deinde: qum a maiori ti zz potestate,vel autoritate proueniunt,ea efiicaciae esse nitioris tantur. Sed de petu.
24 lex a rege, ab imperatore, vel ab alijs ad quos Reipublicae administratio,vel gubernatio syectat, prouenit: Consuetudo vero a si abiectis, & priuatis. Levas igitur potentior. Denique consuetudo approbatur,vel reprobatura princi . epe: Princeps autem optimus, est regula,ia anima Diptae legis. Erit itaque auibε. rassa,a6 lex semper p serenda. Et quamuis consuetudo magnae sit autoritatis, non est tamen simpliciter tantae, quantae ipsa lex,quae a principe prouenit. Tum, in Phauici. 27 etali 'nsi leges Romanae dicantur non vincere mores, vel consuetudines . dorum,non est mirum,quia de ipsis foedis nullam mentionem secere,non auteri quod leges principum consuetudinem reij cere,vel confirmare non possint: quae sane lites pinunt nitiquis, vel da tudine non obseruari, ita principe
167쪽
za principe pennittente . sed non propterea populus ab imperio legis. consae- . tudine aliqua inscio principe, aut non consentiente se in libertatem vindica repotest. Verum hi Constantini rescripto,&Iulliani response conciliandisay i inultivsud tum inmultu Aeto confitctudinem specialem legi prevalere inlaeo paniculari dicit. Alii bonam a mala consuetudirie distinguunt:N6- milli id quod est a lese stacitum i Alij legis audivitarem intuentur: sunt qui
. rescripti sententiam longe diuersam requirant abra, quam verba demonstrant; vine adeo ut multo maior interpretum, quam ipsarum legum anti-3onomia esse videatur. Putamus nihilominus a consuetudine Tege inscio, 3 i vel mis' osentiente legem abrogari minime posse. Nam dum eius vim constantinus tantam esse negat, ut rationem vincat,aut legem, duas Medegis partesωςndit ἀ rationem,&ipsius legis imperium, de quibus latius in sit periori su C suetudo contra rationem non valet, quia potius esset ut dirimis abiistis; dcerror: nec legem inquit,superatratione a lege remoin, dei vi locutus est prius tQuaerendum nunc, quaenam sit alia pars lGgis ξ Manisestum est , virtut meam esse legis, vim nempe coercendi, &-a ut a ' perandi ,sueimperium ipsum, quo aut ita etaut vetat. Ait igitur, consuetudinem nec hoc imperium legis, siue toritatem vincere posse. Nam culegistatoris voluntate pugnaret, & sic quod ab onuit ratione est alienum consuetudo , quae caret consenti pruicipis cum lege dest cum imperio e sipsius priucipis doluntate contenderet. o circa certi iuris esse putandu diis , consuctu talem nondum a lesislatore, populo, ves magistratui piscon hiis .i.i potestatem habente approbatam legem abrogare non posse. Quod . itino fici inon pota apria dentibus astimatur, quia ciues nulla contraria c6Hemdime ab imperio legis, ignam principe, vel nolente, sese liberare pos-: ar luat.: Sed tum consimiao legem abrogare dicitur, cum a principis, m ..cit i. i gistrinis: vclpopuli intueretandi,&toliendi i es vim habentis, consensit venae, relii fueriticis confirmata. Sed tunc quod non ei scriptu ius, . , iis siriptum conuertitum Idco Iulianus de consuetudine eo modo comproin,in libbamlocutus videtvn. Haec igitur responsa non sunt contraria. Prauanam
l. i. . que consuetudo iustas lag huquam abrogare potest,nec iuri positimo, '. ., csse,nisi te delegitima ratio praescripta iucri c a
. Princeps os olutusleg bus, oe deprincipispotem cu reor aria, salsoluta. Cisp. XXXIIII '
168쪽
De via & ratione iuris, Lib. I. 65
16 x pro otiar ,priscipum legi subiacere. 37 Leg. sco enu toruinis homines et smmnib- in lem. 38 Deogatis incipum detrahitur ridia, o resumentum turma miris Halire pio non resiaditur. Is Tiserim Imperaror te uom volontauem reclamante semitu uertere nos potuit. 2 o Plures in e dentia l. princeps Use lutus omm . at Magi uus cum Ioue nonsunt distrisuenm. 2 2 egregia Plutarchus deprinciperi de lege. 23 Priscipem novus assistapotia eiustertio argissitum auferre. a Plemiuipotestatis ad iam, replenitudo tempe sis. as Testirarentum osse de iure gentium, vel ciuia. 25 Execum in vires testamenti retrouisuntu adumpus mortis. a Principuista Asiam te aerei muri . . 2 8 Reges,c Imperatores summo Pontifice regno deposii.
absoluta potes in principe a istemia. IV MADMODv M princeps nobilitate, ac virtute caeterisi omnibus praestat: ita principis materia reliquis dignior,& 6tilior existimatur. Quamobrem post legem striptam, & non scriptam conueniens fore duxi, de suprema principis potest a te nunc disputare,&quaerere,an princeps legibus sit solutus, a quod c oratius in Miscellaneis execratur. Auditur, inquit, vox illa sceler ta,etiam a Theologis,assidue auribus regum in aula blandiens, Princeps est legibus Glutus. Hoc itaque in controuersiam venit. Et qui ab hominum Opinione, non a natura pendere ius crediderunt, principem supra leges iupraque iura, ijs omnibus liberum ac prorsus absolutum constituerunt, nixi 3 prius trito,vulgatoque illo Ulpiani response: Item quia si ob merita indulsit cui,vel si cui poenam irrogauit,legem esse constat. Quorum verborum vi in i gentiam consequerentur, laborarunt antiqui non mediocriter. Baldus 4 quidem, principem iure ciuili, non iure naturali, & diuino liberum esse exis stimauit. Bariolus autem,quia princeps sua sponte nulla necessitate coactus se legibus submittit,ideo ijs selutus esse censetur.Alij vero eum iure positivos liberum esse, videntur innuere : illi aiunt : isti negant. Sed omnes hi a vera Vlpiani sententia aberrant quam longissime. Si enim eum a iure positis 7 uo liberum esse putant, si positiuum ius ciuile iudicant, non minori vcrsa tur in errore, quam caeteri. Nam quod naturalis ratio inter omnes gente Unstituit, id certe ab omnibus, nec ipse principe excepto peraeque custo ditur, vocaturque ius gentium : Ius autem ciuile est, quod nec penitus a iure naturali, vel gentium recedit, nec omnino seruit ei, quodnunquam natu rati ratione destitutum est: alioqui nec ius esset. Quis autem, praesertim etinon de tyranno, sed de optimo principe agatur, eum ciuilis naturalisve rationis e pertem dixerit λ Sin autem hostiuum intelligunt selennitates, Vel arbitria quaedam, ut si praesectus vigilum edicat,ne quis armatus a prima maj=,quam a secunda hora noctis per urbem vagetur: Hoc enim in ipsius prP
169쪽
norantur in c.Ecclesiae S. Mariae, de esistit Me in rubri.&II. Gallus.& quid si
δ secti arbitrio punitur, rationis loco voluntas esse videtur, non ideo tamen princeps , quia talis sit, hoc iure solutus est, sed quia res huiusinodi est, ut nullo iure, vel selo regnantis arbitrio id decerni possit: quod non solum imperatoribus, sed etiam reliquis, qui iuris custodiendi aliquam potestaton habent, esse commune non dubitamus. Huc accedunt, quae docte sustinentura Vasquio,principem eine custodem,& executorem legum,&legises latorem, ob publicam utilitatem. Proinde tum non posse sine iusta causar o recedere a iure ciuili. Praeterea eo nituntur maxime, quod princeps potest voluntatem testatoris mutare, incapacem etiam sacere capacem iuris, & succedonis in praeiudicium alterius, spurios itidem legitimare, & uni ausemeres sitas, & alteri tradere, omnes defectus, & imperiectiones supplere , legemque corrigere, nedum interpretari. Demum distinguunt: aut loquimur ii de potentia principis ordinaria, aut de abseluta. Si de hac ultima, tunc suis principem posse facere supra ius ,&contraius quicquid sibi libuerit. Qua sane distinctione Paulum Castrensem, Baldum, Decium, gelum, & plerosque usos fuisse legimus, eam veriorem existimantes, maxime si clausulae illae fuerint adhibitae, non obstantibus legibus, vel ex certa animi sui scientia: addentes, solum principem supremum, qui scilicet non cognoscit supera riorem, ut est summus Ponti sex, ut Imperator, posse uti clausina, non obstantibus legibus, quam solent adhibere priuilegijs, rescriptis, & similibus. i 3 Huiusinodi sunt Serenissimi Reges Hispaniarum,& Galliarum, item Illustrissimi Veneti, acalij, qui ex longa consuetudine praescripserunt sibi libertatem, ut uno excepto Deo omnipotente neminem superiorem agnoscant. rq Quinimmo ut sentit Bolognetus nec si animus Poti fix potest uti clausula, non obstantibus legibus ciuilibus, sinon agatur de materia peccati: nec imperator potest uti clausula, non obstantibus lepibus canonicis: quia duo sunt luminaria magna in mundo habentia suas iurisdictiones,&potestates aequaliter potentos in quibusdam, licet una sit maior altera: necuniis potest legem alici ius tollere, dummodo leges illae non respiciant salutem antia inarum. Etenim semper in his autoritas Pontificis crit praesei enda. In alijs vero non potest imperator legitimare subiectum natum ex matrimonio re probato lege canonica , nec ponere clausulam, non obstantibus legibus canonicis. Nam legitimatus fieret capax eorum tantum, quae sint si ibiecta suo principi. Vnde, Vt pessiciatur legitimatio oportet eam a Pontifice conis firmari ,& ab codem adhiberi clausulam,non obstantibus legibus canonicis. Nec Pontifex extra terras Ecclesiae legitimare potest, ut ipsemet proiitetur. Nec legitimationes aliorum principum in urbibus Illustrissimi D mini j Veneti laeti sustinerentur, nic ex consuetudine reciperentur. Alij vero secundi a principe non possunt uti hac clausula, nec Episcopi, nec P triarchae, nec Cardinales, nec Legati a latere. Quamobrem magnifacientes absolutam principis potestatem, aiunt solutumiegibus posse supi a ius, &contra ius statuere. Nec ei potest obijci,cur ita faciat, & sacrilegi j crimenio arbitrantur de principis potentia disputare,Baldi rati mem to ore habentes. Nam princeps est caula causarum, & primae caulae nulla cst causa. Ec6uerso Romanus.Jujgosus, Corasus, Vasiquius, alijsi; principem legibus sui i iacere professi sunt, quod aequius te sapientissima illustrium virorum re sponsa ostendunt. Nam Antigonus Maccdonum rex dicenti cuidam, omnia regibus licere: per Iouem , inquit, barbarorum regibus: nobis autem licita, quae honesta sunt. Et Archidamus roganti, qui nam essent Spartanae
ciuitatis praesectiξ leges inquit,ac legitimi magistratus: Et Pausanias rosati,
170쪽
xt quamobrem apud Spartanos nefas esset ulla ni priscarum legum nouat e,qii , niam inquit legibus conuenit autoritas in homines, non hominibus in te ges 4 Et Heraclitus Ephesius, ciues pro legibus non segnius, quam pro monibus pugnare suadebat. Fias partes illi secuti sunt, quia princeps Obligatur in contractibus initis cum priuato naturaliter, & ca obligatio est efficax ad agendum, ut plerique Cesarei,&Pontificij crediderunt, adeo ut nec po testate absoluta possit princeps ab eo contractu recedere, ut Vasinitiis egre xygie sustinet. His accedit, quod de legatis principis detrahitur falcidia,&testamentum iure factum autoritate imperialis rescripti rescindi non om tet, nec donationem. Quinimmo ius alicui acquisitum , nec impciator potest pro summo suo imperio auferre nec violare, Iniit eve testatorum um
Nam cum a patritio Romano legata suisset imperatori Tiberio mazoxima pecuniarum quantitas, ut theatrum Romae construeretur, vestetque, Tibcrius Caesar hoc legatum in alia munera publica conuertere, puta, viam
electis lapidibus sternere, id faccre dii sentiente Senam , minimc potuit, ut Suetonius in Tibulo retulit. Ex his redditur varia, & ambigua lagis intem pretatio , Princeps cst i bus solutus. Et licet Vasquius conetur Ostendere suos principes: subiacere legibus,&Coralius conqueratur de hae impia quorundam aulicorum voce, in regum, & principum aulis quotidie audiriolita, ego tamen principes meos, & alienos pariter legibus Elutos malo. Quamobrem plures puto huic legi adhiberi posse intelligentias pluresve mouidos, quibus regem lcgibus solutum demons hare possum. Primum enim in interpretanda corrigendaque lege mutat, di surda ac inexorabili opus est : mo principe, hoc est animata lege, hanc inici prctante, vel si opus fuerit corrigente, ut supra de aequitate, seu latissime disseruimus . Ergo princeps linibus est solutus. Deinde a virtutc legis inis inaniri vel coercente liber est. Patremam semetipsum legibus subiici t,& digna vox eit inaiestate regnantisse principem profiteri. Adeo de autoritate iuris, nostra pcndet toritas,& revera maius imperio est summittere legibus principatum. Inseper iure positivo immunis est. Nam sirpplet in contra tibus, & telli deficientes selennitates: iusq; positiuum intelligo,quod nec ius naturale otiio sit,iici ius gentium, qualia sunt arbitraria,quae magis recedat a lege aeterna. Postremo dico,& malo principem meum legibus tasse solutum,quia persectissimus, aesissimus,& sanctissimus cst,quemadam ii dicemus, viro iusto data non est lex,
sed indigentibus,ut ad iustitiam redigatur. Quo sensu talem voluit principe nempe legibus solutu Philosisphus ipse tertio Politic. lines siquidem necessariae sunt inter aequales,ut actiones eorum ad inluum, & bonum perducatur, iustitiaq; distributiva,& commutatiua regantur. Ideo proportio aliqua, ut q-iquitas seruat i possit exigitui .At si princeps,prout eum decet tanta virtute Dei, ut reliquorum ciuium,ves uniuersorum virtus cum eius virtute nullo pacto sit comparanda,eiuitatis pars censeri non debet,esque haud dubie fieret: iniuria, si caeteris aequalis censeretur,talemq; virum tanquo Deum inter homines colere debemus,cui leges non scruntur.Non est.rulex data iusto,scd ip se potius omnibuspro lege esse debet.Carteris autem dantur leges, ut uianam erceatur audacia, & inter improbos tuta sitinnocentia. IPcopter. summam itaque virtutis excellentia est princeps legibussulutus, quia mira squiptas ex arithinetica, vel geometrica proportione ci cum reliquis civibu ecs otest , haud secus, ac si Ioue imperium , aut: urbem regelat: putaret 2 a quis imagistratus Cum eo distribuendos. Neς At pauIae H ei cutem adtrahendani minipi .sibi socium, lati paterenuiu istum i ea Galaag. vires a b M Argona