장음표시 사용
201쪽
De Vla,&ratione iuris, Lib. II. 83
relinqueret filijs Cati post mortem patris iure fideicommissi, vel alio ha
reditatom, ne Caius ea potiatur,&fiiij suerint a patre emancipati, utiq; haereditatem capiat etiam vivente patre. Item si mater filias instituisset haer des si emancipatibus sint a patre , & fiiij a patria potestate liberati fuerint, non per emancipationem, sed morte patris,dubio procul capient haeredit rem,quia mors patris utique aequipollet emancipationi secundum mentem εs quoque ipsius matris: Aut non sequitur idem effectus ex mente testatoris, ut maxime reserat, non adimpleri per aequipollens, tunc non poterit sic assiimpleri, ut si quis iusserit Callimacho, cum quo testamenti factionem no habebat, dari ducenta,cogitur praecise dare ducenta, quamuis ea non faciat accipientis: & qui haeredi dare iussius est seruo alieno instituto, seruo, non domino dare debet, quia quae facti sunt non transeunt ad dominum. Neque enim sequitur idem essectus ex voluntate testatoris, si non dentur incapaci, vel si dentur domino, non autem seruo. Testator namque intellexit deporatato, &seruis danda, etiamsi ipsis sibi non acquirant, quia salicm mortis capion licet non ex testamento capere possunt pecuniam,& eam alimentis, &vsui necessario sibi iure naturali irrogare. Quoties itaque non sequitur ideenectus cx mente testatoris, quoties inquam plurimum refert, ne quid fiat per aequipollens, tunc ipsa conditio venitis forma specifica prorsus adimisplenda.
Vs τ' qui propemodum infinita constituant iuris principia, ea diuiden in primaria, de secundaria. Primaria appellant uniuerialia qusdam iuriς pronunciata, quae per se nota, dulla indagent demolistratione, veluti sine aliqua dubitati ne, aut contradictione ab Oibus concesssa: qualia sent tria iula uiris p 'cept*, honeste vivere, alterum non isdem, ius situm unicuique tribucre. Ex his & illud promanat, Q tibi fieri non vis, alteri non si ceris, ab Alexandro Imperatore summopere celebratum. Hinc iuris ciuilis regulae n nulls intal cprincipia ab his connumerantur, veluti turpes hominum qi 1ositiones nullius cile momenti: Natura periniquum esse,cum altatus iactura lucrum iacere: alteri per alterum non esse iniquam conditionem
202쪽
De Via. & ratione iuris . Lib. II. 84
s Q iamobrem , ut haec omn aeuitentur, dicamus, iuriisconsultos non tam exacte requirere iuris principia,quam apte constituuntur in natura. Quam- quis enim lex naturam imitari studeat,non tamen potest eam aequare, & ple- l. nam hoc nius consequi. Iccirco intellexerunt ipsi,sua principia cognoscondi iurisse uniuersales propositiones immediatas, ac per se notas, quibus sine dubit, 'tione, v. l contradictione acquicscit humanus intellectus, quas dignitates, seu αξιαναατα conuenit appellari: qualia etiam cuiusque artis, vel scientiaest principi. i per se nota putantur. Sunt enim principia tanquam locus ianuae . in domo, quem nullus ignorat. Et cum una eademque res diuersia ratione hsi . possit di uersis etiam modis censeri, non erit inconuenies, proloquium unum modo sumi ut iuris praeceptum,sive regulam,aut effectum: modo vero ut dignitatem ac principiuna, si ad alia reseratur, quae profluunt ab eo:&sic non erit ius ciuile maiore capite deforme. Nec erit absurdum, in multigeno subiec o,quale est ius ciuile tot reperiri huiusnodi principia,si horum opinio nem tueri velimus, quod si altius penetrare sat est, possemus utiq; dicere uotantum esse iuris ciuilis principia, ad quat caetera omnia reflecti reduciue possunt. Vnum est, aequitas ipsa iustitiae obiectum praecipuum,de qua abunde in capite de iure,& aequitat2,supra pertractauimus,& hoc principium prodest nobis, non solum ad ius non scriptum in ipsis rebus constituendum,&cognoscendum,verum etiam ad ius scriptum, dum legis mentem diligenter Per interpretationem quaerimus, maxime in ijs in quibus expressum deficitius ipsum. Alterum principium est lex ipsa scripta,legem intelligo verba ipsa scripta pro eius corpore: & rationem legis pro cius mente, vel anima.Hqc
pariter est principium. Nam simul ac scripta, latave fuit, statim ius constituit. Aprimo illo principio,quod quidem ad ius non scriptum retuli, em narunt illa tria iuris praecepta: item, Mod tibi non vis fieri,alteri ne secoris .dc mille huiusnodi,quae ipsi prima principia appellarunt. Ab altero v ro,nempe a lege scripta, essi uxerunt omnia illa sua secundaria principia, unixa uersalia, generalia, particularia: omnes etiam cuiusque legis particularis decidendi rationes in hoc uniuersum ius ciuile scriptum contineri, omnibus apparet,legis Senatusconsulti plebiscita principum costitutiones, praetorum edicta,&interdicta, prudentumque responsa. Nodos ac difficultates omnes ad legein , n enipe cili, mentem reducere tetit alnus,ut facile dissolui possint,&quae. imus quod lege Falcidia sancitum sucrit,quid pri tor edixerit, vel intc dixerit,quid iusserit princeps. Ecce quamuis tu inihi mille huiusnodi dispua a tando aciduxeris,ego tamen omnia semper ad unicum corum Omnium principium,nempe ad legem ipsam reflectam. Ex his plura principia poterunt utique in pauciora constrinsi.
siuemadmodum iuris interpretes quoiones reum tant ad iuris incipia,s eas di pluant.
203쪽
ereaetor ex legato, vel ex deliso sit proprie creditor. 6 retrahitur, O resoluitur ad ya iuras principi 7 An appellatione bonorum venimσt bonafuisti . 8 aestio resiluitur ad iuris principia. RAτ olim quaestio huiusmodi exstatuto pendens,cui titulus erat: filia dotata non succedat, sed in textu ita sancitum erat, filia dotata non siiccedat in bonis matris, S auiae. Qilaercbatur, an haec filia posset in bonis patris succedere, cum in nigro nec verbia qui scin ullum patris haberetur,esset autem titulus siue rubrica generalis,vel ut sit pra indefinita,in hoc consultus Paulus Castresis respondit, filium utique noli posse in bonis patris succedere, tum quod Rubrica generalis ii on debet restringi a nigro particulari: tum quod statua tum filia dotata non succedat, debet intelligi in bonis dotantis. Contrariam. opinionem Iason septem argumentis secutus est, in quam etia Decius inclinauit,& hincinde plurima reseruntur. Quamobrem Bologia. ingeniose r trahit quae itionem hanc ad sua iuris principia: Aut quaerimus inquit,an pero cxtensioncm ex mente statuentium collectam comprehendatur successio paterna , an vero ex vi verborum primo casu , puto inquit Pauli opinionem veriorem esse. Nam si statuentes interrogati fuissent, ita profecto respondis sent, eam nempe patri successuram, scd id tanquam notius omiserunt, maior si quidem erat dubit tio de successione materna. Secundo vero casu arbutror,ait,opinionem Iasenis prsserendam. Quamuis enim rubricae verba generalia sint,maximas tamen secum afferunt difficultates ,& incommoda, ut
ipse ibi demonstrat: & concludit,commvn em sentcntiam vi intensionis,nsi autem vi dispositionis sustineri posse. s Solent etiam quaercre & acriter contendere,an creditor ex legato, vel ex delicto sit proprie creditor Et varia argumenta ex multis varijsque locis deprompta in medium asserunt . inamobrm ad sua principia resoluatur
-Ex propria sigilificatione verborum, qui etiat spectanda est,ut priuilegium debitoribus,nel infra mensem possint conueniri.
-Ex effectu exiesionis.verba enim cum effectu. . ,3 sunt intelli eda, ut debitores a creditoribus Aut enim quaerimu VcH in carcerem detrudi possint. -Ex communi usu loquendi,quem sequi oportet iuris prudentes,vel maxime in stat utis. - Ex mente legislatori i quae est maxime inspi-
Quoad primum , nempe propriam Verborum fgnificationem, creditor ex legato,vel ex delicto non est vere creditor,ut probat Alex. Nam credere dicimur,cum fidem alienam secuti quid ex eo contractu recipere speramus. Quo ad secundum sunt proprie creditores,ut Decius ibidem. Quo ad tertium vere sunt creditores,ut Bar.Cur.& alij communiter. Quo ad ultimum, id erit prout mens fuerit, de ratio, ac materia disserens, vel indiffercnS. Sic reibluitur quaestio illa, an appellatione rerum, vel bonorum, veniant bona
204쪽
De Via.&rat lone iuris, Lib. II. 8r
bona seu talia, dum ibidon Decius haec prospiciens Principia , alti as vi ac proprietate verbarum utique Diadalia comprehendi, sed ex veriti mili cer. mi, iutinatoris mente potius eκcludi, eo quod proprio nomine exprimi necesse sit. Nam in generali obligatione res prohibitae alienari mini ine comprehenduntur. Sic in i huiusmodi a priscis,&cloquentissimis illis iurecon- dicitiis .in stillis dirimuntur pals in in Pandectis : quae quidem sere omnia, ut in poste- , noribus longe clariora, & solidiora es eant, latius aperire t tabimus. per i obliga-
probationibus, ei limque plenis, cs ipiems. p. IX.
x Facti quassispertinet adiuino statim iconiectan ini adiu iam come
33 di siri ηπι mbinprobatio posis esse aeusib ,σmaeuiseritis. Vori xs facti quaestio in iudicium venerit, coniecturis,&probationibus iuris onsultum niti oportet, usque adeo , ut probatio inter principia iuris ea ratione possit connumerari, quod ipsa ex facto ius exhaurire,&constituere videatur . Ea si quidem probatione deiiciente actus ipse statim evanescit, veluti, tutela Titio relim si duo fuerint Titi j, nec probari possit viri eorum relicta. Et quamuis quaestio facti,& omnis status causae coniecturalis principaliter ad iurisconsultum spectare minime videatur, ad ipsum tamen attinet secundario, tum quia iurisperitus sepe induit personam rhetoris, vel oratoris; tum quia facti qualitates ,& circunstantias contemplatur, &dirigit ad ipsum ius,ipsamque iustitiam. Probare est res controuersae iudici fidem facere, vel per testes, vel per instrumenta: nec huiusmodi probationis. Vocabulo proprie contineri videntur, consessio, iusiurandum,&euidentia rei licet vim probationis habere dicantur,quod tunc nihil opus sit probatimne. Solet praeterea diuidi probatio in directam, & obliquam : Directa, ut si testibus, vel instrumentis id probetur, de quo controuersia est: Obliqua vero, vel artificialis fit, cum id quod intenditur non probatur directo, sed per obliquum , hoc est quando id ipsum consequitur ex eo, quod loquuntur testes, vel tabulae significant, puta , quando consequentias, praesum i ptiones, vel coniecturas aliquas inde elicimus: Quam sane obliquam prinbationem lubdiuidunt in necessarium, verisimilem, leuemque suspitionem. vi in Lorti neces Iariam, ut silaomicidij Patauij perpetrati accusatus probauerit si eo die mam. C. de Roinae fuisse: Verisimilena potius praesumptionem appellant,qua Pbatione.
205쪽
probatim de prob. Leum de state.st. de l.in l.admo
nendi in verbo.exacto de Dirciu. eLibi
num. 8.1 spadonem qua iura multa. de ex
Hine praesumptiones,&coniectum. Levem autem suspitionem, vel ptae. sumptionem leuissimam intelligunt, ut si quispiam vendiderit seruunt, quitum postea aufugerit a notio domino , emptor agit actione redhibitoria aduersus venditorem, qui seruum sibi siligitiuum vendiderit. Id negat venditor: probat emptor , cum statim ac empi us est, aufugisse. Haec probatio leuis est: potuit si quidem ex alia causa ad sugiendum impelli . Nam requiritur probatio prioris segr. Ex his apparent tria probationum genera i apparet praesumptionem modo vehementem, modo grauem, modo leuem haberi posse. Sed non possunt haec, ut ait Duatenus, in uniuersum per ariis praecepta definiri. Sed multo facilius est iudici videre, quanta fides sit habenda. Omnis namque probatio arbitraria dicitur, utpote quae arbitrio iudicis committatur. Sed his omnibus longe difficilior dine videtur diuisio il-7 la communiter recepta, quam vulgo serunt: pirabatio, aut est plena, auiscimi plena. Cuius authorem perhibent&celebrant Accursum. Plenam accipiunt, qua iudici plene est persuasum, & qua actore plene probante reus condemnabitur: Semiplenam vero qua iudici nondum plene , sed potius semiplenEpersitastam esse putant. Quocirca iuramentum deferendum in sup8 plementum probationis arbitrantur. Et semiplenam inducere probatione aiunt, scripturam priuatam, apocham,librum rationu, coparatione literaim, epistola,fama,sugam,unicii tine,ac similia,quae latius apud eosdem; & an &'n semiplenam pariant, diligenter ibidem examinantur. Enimuero haec pars titio iuris subtilitate facile s ubuerti posset. Nam Accursio ibidem in suis gloς sematis ita argumentanti : si duo testes faciunt plenam probationem, ergo senus testis faciet semiplenam, R ipa ingeniose negat cosequentiam,quia arguto mentatio optima esset, si probatio esset diuisibilis: sed est indivisibilis, ut Ripa,Baldus,Cyn.& alij et ibidem autumantiquare Duarenus rectE, & pleriq; alij existimant,nullam dari semiplenam probationem in iure.Nam aliquid Pbari duobus, vel pluribus testibus est forma legis indivisibilis, ut indiuidua est forma quadrigs legatae, & qualis est obligatio duoru reoru promittendi in solidii, quae nullo pacto scindi potest, & qualis est so a testamenti. Nivno ex septem testibus deficietibus totum corruit testin Praeterea Sal.ibide, ut probationem indivisibilem ostenderet,ea utebatur ratione: probatio cosi
stit in intellectu,ut nec videri nec tangi possit,ergo est indivisibilis. Dinus et opponebat: quod semiplena probatio non possit colungi iuriiurando, ut plene probet,eo qui duae impenectae species semiplenae diuersi generis coniugi
nequeam, ut unum totum ac perfectum pariant. Et ex his omnes sere ita concludere student, ut quemadmodum,cum a lege plures adtestamentum confici edum requiruntur testes,si unus defecerit, totum irritu redditur: ita cum ad probatione duo tresile exigatur testes,si unus desecoit, tota corruet ac deii sciet probatio.Haec porro satis vrgere videntur aduersus illam Accursiana,& commvncm diuisionem, quam postremo Albericus negat usquam coprobari a legibus per Accursu, vel Bartolli adductis. Vulgo tamen in scholis,&in foro receptu est, semiplenam dari probationem: Cuius sane euidentem rai a tione declarat Bartolus,dum tres constituit gradus,quibus acquiritur periecta scientia in mente iudicis. primo ex leuisti spitione, vel coniectura, quae minor est semiplena probatione: Secundo ex vehementi coniectura, quae non suspitionem, scd opinionem in alatinii iudicis inducit, ut ipse ludox ita opinetur:Tertio ex plena probatione,qua satis persuasum est iudici, qui ita credit,ita si niit,ita iudicat,& hos gradus persuadendi unaqusque anima sen
tit, di iudicat. Quamobrem Ripi, & Baldo, Saliceto, ac caeteris satisfacere posset
206쪽
De Vla,&ratio ne iuris, Lib. II. 85
,3 sset Bariolus, si confiteretur probationem incorporalem ,&aliquo modo indiuiduam, sed filiae tamen diuisionem recipiat,non extra se partium positivam,sed magis,& minus intensivam, ut ratio postulat. Sic unius testim nio intelledio iudex incipit sic opinari & credere: duorum vero magis opina xi,magisque credere.& qiiamuis duae semiplenae impersects,diuertique gen eris copulari nequeant,si tamen fuerint perfecis ac ad eundem finem tendentes,vrique coniunctς poterunt probare: sic luiturandum semiplent pmbationi iunctum integram pariet probationem, quemadmodum lath in posteri ribus declarabimus. dantur itaque plenae, dantur cum semiplenae probo
An duas i enaprobati es contans possint. Cap. T.
3 Duo lustra, vel bini six menses non m nt conismo. Duo estis nou coniunguntur, quod rausi non probar- pleia Titium tranas Mutum.1 Duo tectes non coniunguntur , -- mutuum nazuraci, alter vero e lenum
A M semiplenas probationes dari ostendimus: nunc diuinitater ἰ conuenit, an duae iplenae niungi possint, ut plenam p . iriant pi bati em : quael ane quaestio satis perplexa,& ardua' omnibus Visa est. Plura enim sunt, quae indicant, has ita ni me posse coniungi . Primum, quod duo imperiecta non ri, Giunrrimum. persectum :l ut duae sentit gulae integram non constituunt tegulini si plures excusationes 4mpinecis, puta, duos
207쪽
etest in verbo,confirmavrioan l. a. in verbo est is.de eam. ο ut si.in c. nihil in verbo meabitetos .
habere filios, tutelasque duas: Anni praeterea sexaginta non pariunt unam persectam excusationem ab onere tutelarum . Sic duae semipersedit comsecrationes non constituunt unam superdotis persectam consecrationem rnec duae semipei sis baptizationes, unum baptisina. Secundo, visentestatuto, quod nouissime coenobium ingressi aliquid Bluere teneantur si a num ibi morati non fuerint, Titius sex mensibus in eo habitauit monasterio Franciscans religionis, ex quo deinde exivit: postea reuersus ibidem sex praeterea mensibus commoratus est, duo testes primam semestrem intercapedinem affirmant, alij duo secundam: quaeritur, an possint coniungi placuit non posse connecti . item Maevius quinquennio possedit fundum T stulanum: rupta praestriptione amisit possessionem, quam postea recuperauit,& iterum quinquennio possedit: intendit probare possessionem decennal, in , quaeritur an haec possint connecti & non possunt, ut unam decem annorum possessionem comprobant. Tettio, erat lex prohibens, ne quis belli tempore ab una ripa fluuij ad alteram tranaret, quod si aduersus legem ad alteram usque tranasset ripam, grauiori assiceretur poena: testes duo dum illac iter sacerent, tranantem iuuenem prospexerunt a ripa occidentis orientem versus, tendentemque ad medium fiuvium: alii vero duo testes ultra medium s uuium viderunt inuenem natantem suamque natationem ad alteram pendentem ac dirigentem ripam. Et Baldo placuit hos testes minime posse coniungi. Quarto , unus icitis iureiurando assii mat, uidisse me mutua
tem ac numerantem aureos centum Titio. Duo praeterea testes dicunt amdiuisse Titium c sessium fuisse a me centum mutuo accepisse.&haec etiam impersecta copulari nequeunt, cum primus testis mutuum afirmet mi rate, alii uero ciuile. Quinto,&ultimo, si testis unius inrmauerit Titium uaconsessum suis te Patavii praesente Maevio creditore,st illi debere centum ex caus, mutui Kalendis Martiis, S alter testis itidem Mimauerit, eadem consessionem initam eodem praesente creditore , sed Venetiis Kalendis A gustanis eodeq; anno, uel geminatam hanc consessione fingamus a pluribus compi Obari rei libus, Iason putat has minime posse coniuret, uno reclymante, & in oppositum de iure reqvindente Paulo Castrense. Econtrario autem existimauit Bartolus, duas semiplenas non Blum eiusdem generis , sed etiam diuersorum generum posse coniungi, ut plenam pariant probati nem: at duo semi aurei explent aureum unum coronatum, ut duo semisses allem unum coiistituunt haereditatis, ut duo se dies unum gignunt diem . di haec Barioli sententia a plurimis comprobatur. Primo, quoniam duo semipersecta sit nul iuncta praest mi unum persoctum: visi unus testis confessioni extraiudiciali coniungatur,ves famae, quando tame fama semiplenam producit probationem,quado maxime ambo i dum ad unum finem.Nam quae non prosunt singula,multa iuuant. Secundo,duae semiplent coniunctae probant incestum. eigo semiplenidus,plene probantantecedes probatiar, Duo dixere testesattiumn Meuia Veneris deliciis pluries coiisse simul Alii dixere Titium &Msulam es Ieram inis necessitudine c6iunctos,utputa fratrem,& Brorcm, vel consebrinos.
iis simul iuncti demonstrant incestum, Memadmodim si ij iureiurando testentur Titia esse filiu Cait:&illi, Hel a filiam dine Catissimul iuncti ibant, Titium ac Helena esse fratrem ac serorε.& que Modu et, si dixerint ij, me sinquenio possedisse fundu Metui anu, illiq; altero sinquenio me hossedisse testati fuerit,utiq; simul iussi usucapione decenti P ut . Temo , p Drui duo testes o forme ianui, citarius,unus post ali uiritu 2 Seia,nudus um
208쪽
De Via Scratione Iuris,l Lib. II. 8
cum nudasolum cum sol in eodem lecto iacet aes ,& cum non una simulq; viderent,sed successive unus post alterum dubitari eontigit, es entiae singulares testes. de Baldi, placuit,sim: iliunctas pictae pri ,bare. Demum,si unus toti v i. aisnnat,confesti m in factam a Titio praestente liuio creditori uno in loco,& alter testis eandem attestatur. proriente codem croditore, sed alio tempore,& locosa tam ii iniit iunoti ex P. tuli,do aliorum solitentia plene probabunt,erio go duae semiplenε unam explent plenam probationem. Haec&similia multa, quae hanc quaestionem diis cillimam reddunt,ab interpretibus adducutur,& Ialbn quatuor resert uarias inte Frctu opiniones in hoc articulo.Ego vero . . tiad methodum diuitiuam qua iuris i adigia,sive principia scandere valea, pro tinus confugiam, ut non inodo fiare, sed aliae multae huiusmodi quaestiones facile dissolui, lecidique polsint. Quamobrem has mihi veluti risulas consti- . iii tuam. Prima erit,aut iplens sulit diuersi generis,actus,&fini Si aut vero adiarii tisi. diueribrum generum, eiusdem tamen actus & finis. Primo modo coniunctae minime probant: Secundo vero optimis confirmant,ut exempla ac iura a B. iriolo deducta ostendunt, maxime, quia primo illo diuisioniς membro testes sint singulares. Vnde si iccedit regula: Tantum probant mille testes singuai lares, quantum unus testis. Sed dictum unius, dictum nullius: In ore duo Bil in l. iuiterum, vel trium stet omne verbum. Secunda statuatur regula, aut semiplens iunt imperfectet, nihil per se operantes: aut imperiecis , liquid tamen reollaim. 33 per se opcrantes. Sunt autem tinperfectet nihil valentes duobus modis ivel quia non sunt probatae duobus testibus. Omnis enim coniectura, vel &Lcindi praesumptio, quae semiplenam etiam arguit probationem, duobuς testibus
comprobari debet, alioqui prorsus imperfecta, & inanis iacebit,ut nusquam alij conivnsi valeat: vel quia sui natura sunt indivisibiles, ut Ecclesiae sacra-
. menta, &similia. Pr ino igitur casu coniungi n queunt: Secundo vero indiesj1.in l.
copulati, comprobant. I crcia: vel requiritur a logeaetus continuus, vel , non continuus. Si continuus, tunc duo seinestria interpolata, duo quin- tadmonetii.
quennia, siue lustra intcrrupta coniungi minime potCrunt, pr0pter i mam a Lxs ae mentem legis ita iubetuis . inarta: Vel requiritur actus consummatio, d . ..tam vel sola attentatio, puta ut ex forina legis probetur delictum consummatum, ut puta tranatio continua ab una fluuij ripa ad alteram usque, uel de loco ad locum, vel ab ad B . Tunc si unus, uel duo dixerint, vidisse Titium tranantem ab oriente verius dimidiam partem Nili: dc unus , uel alij duo
dixerint, uidisse Titium tranantem a medio fluuio ad ripam occidentem versus ad Alexandriae moenia, non possunt connecti, ut plenam faciant pro tebationem, tum quod neutri testes delictum adirmant consummatum. Ne- 16 que eniin viderunt transnantem cum a termino a quo ad terminum ad que: tum quia dato possibili in natura, nullum sequitur impossibile, uel inconue lason ind.niens. At potuit iuuenis, dum nataret ultra dimidium fluuium remeare, ac renatare Orientem uersus, & nunquam ripam Nili Alexandriae occidentalem tangere. Quinta: duae semiplenae, aut sunt eiusdem, aut diuersae sp ciet: primae iungulitur: secundae mininae,ut si unus testis de mutuo natur si,alter uero de ciuili,ut supra, loquatur. Sexta iirmetur rςgula de conseisione diuerib loco,& tempore facta, qua testes uidentur singulares, Sproinde indigni, ut coniungantur, uti bri cum tantum probent mille singulares , quantum unicus testis . Et dicamus: duplicem esse singularitatem , unam actus destructium, alteram uero Curi. iiii. ad Actus cooperatiuam, ut recte Curtius diuidebat. νοος di ea
Pruna reddit testes uere singulares,testes inqua Susannae: ille sub schino,
209쪽
is vero lab pino adulterium perpetratum testii batur. Tunc nec millesintulares testes probant. Altera vero in singularitas actus adminiculativa, piruta,quando testes conueniunt in actu,vel substantia rei,disserant tamen in circunstantijs; nempe loco,& tempore, salua rei substantia,ut in consessione debitoris diuerso loco,&tempore inita creditori. Haec non destruit rei substantiam, quin immo coadiuuat ac fouet, loco etiam ac tempore geminatis, ut longe aequior videatur sententia Pauli Castrensis,quam Iasonis. Neque enim utile per inutile vitiati debet ,ut Baldus etiam in hanes tentiam procliuis tenauisse videtur. Demum, ut testes etiam a s usitate, & contrarietate ις tueri possimus,e re est ut distinguamus , contrarietatem aut esse impossibilem in natura, aut possibilem: quae natura est impossibilis, arguit testes falsos, Ut minime probent, nec possint coniungi: ut si unus testetur Marulum unico ictu vulnus intulisse Titio in dorsum,vel humeros, alter vero in fio tem . Hanc siquidem contrarietatem vesci vulneris contrariis locis semel illati natura non patitur . quae quidem natura,vt Baldus ait,longe melior i io stis est,quani fiat caeruli omnes testes. Quae vero contrarietas prima fronte videtur quidem,sed postea res natura possibilis elucet, testes falsi crimine illisos demum ostendit, ille ait, Vidi Titium unico ustu leonem vulnerasse, a tin aurem nempe: alter inquit,Titium vidi unico ictu leonem vulnerasse, dexterum scilicet posteriorem pedem leonis. Hsc q uae videtur contrarietas n odestruit dicta testiuin,immo possibile natura ad veritatem omnia componit,
d. dirigit per regulam dignam maiestate philosephica Baldi: Dato possibili
xi in natura, nullum sequitur impossibile. Sed potuit sagittarius unico ictu leo a 3 nem pede posteriori dextero ui canto auriculam suam, vulnerare in aurem,& in pedem. Quare ut testes Danielis iudicio falsi ac Susannes couincantur, opus est ut actum unum testificentur loco ita diuerib, ut ivgura non eati
a tur: Veluti stuprum sub schino, stib pino.
De argumentis, praesumptionsius iuris. Cap. n.
hus oriuntur sent j. is Locorum etiamsedes variasiunt.1 6 Probaraones circumeum decemonem rerum rare a amoeta.
210쪽
De Via. & ratione Iurix. Lib. II. 88
ct tradamur iuru ciuitas exemptiti
Doctorum amorisines comprobare Hudent.
a o Error inulaetorrem in locis defessisus argumenta . a i Leguo' ruincam sibi fru ant da et eam, T ingens error. Neus La a Dusdem Nemoni error inprobarionib- .
o 3 Let νυν infirmore inusseisia valde Monot. V R i si uniuersi ratio artificiosa, suas utique habet probatio. nes. Sed probatio ipsa, aut est neces Iaria, aut probabilis. Eoruenim, in quibus enthymemata fiunt aliqua ut in Rhetoricis ait Aristotel o sunt necessaria,aliqua autem verisimilia. N cessaria probatio ea est,quae ab ipsa lege sancita est, aut ab is sa ratione maxime legis, aut signo coniicietibili quod rei nota solet appellari. Probabilis vero quae ab uniuersali prodit, & opinione inducit. Quamuis .n. lagum subiecta materiMut in superioribus abunde diximus, tota versetur in
contingentibus, quia tamen omnes homines legi obedire oportet, & lex nihil aliud est,quam prudentiae ratio scripta, recte dici arbitramur, legem ac ras tionem nobis veritatem demonstrare: Vcrisimile autem opinionem suadere. Huius itaque artificiose rationis probationes sunt, argumenta, conieci 4 rae,suspitione praesumptiones,inditia igna ct huius inodi verisimilia,quorualiqua necessario concludunt,aliqua probabiliter: quemadmodum, vel a sugnis egridi ratione, vel ab ipsis vcrisimilibus fuerint deducta. Hsc sane argus menta omnia suas habent species siue figuras, ut puta syllogismum, & inductionem, enthymema, & exemplum: dc ex uarijs argumentandi locis ortui ε tur,& i, loci, in uariis icitibus, uel clementis. Quamuis igitur coniectura, suspitio, praesumptio,in latium, signum,uerisimile,& argumentum subtili,& l gica ratione possint Astingui ea tamen in enumero ab interpretibus inuice et confunduntur. Coniectura est rationabile uestigium latentis ueritatis, ut si ex circulo sumatur coniectura, quod ibi sit taberna :& si ex habitu meretricio coni j cimus,mulierem cilc meretricem. Inditia,& signa portus prouentuta ab his,quae sub sensum cadunt, ut gladius languinolentus, galea capidis, iter insolitum scalae fenestris,aut mentanis appoei,,uestigia pedum in niue,& id genus multa. Caetera vem proueniimi potius ab opinione,& intellectu: haeca sensu. Et quaedam reperiuntur sistraa conuertibilia, quae rei notae dicuntur,s & quae pariunt nobis ceriistimam demonitrationem,quia non propter quid, ut puta,tonuit, ergo fulgurauit: mulier lac habet,ergo peperit. Adest in tabulis naeredis institutio,ergo testamentum: inest rogatio haereditatis restituet da ,ergo fideicommissum: in conuentionibus illis ades Mynallagma,ergo estio contractus; non adest synallagnaa,ergo non est contractus, sed pactum nu dum .Praesumptio uidetur esse Opinio ex uarijs coniecturis, uel indilijs conii cepta, &lege approbata. Verisimilia sunt ut ait Baldus alij que quae tanquam sal,& aromata subijciuntur his omnibus, coniecturis, inditiis,praesumptiombus, argumentis,& similibus. Verisimilia enim dant spiritum,& uuam tus speciebus probatorijs,in quibus spectari oportet, quod magis uerisimile, adeo ut signa, ues inditia magis limplicia uideantur: coniectura, & praelum x x ptio, magis comitosita. P iumptio dicta est ante si imptio quod ame legitumas probationes aliquid assumit pro uero, luce duplin cit, aut lcgio, aut ii