장음표시 사용
61쪽
DE OFFICIIS LIB. I. 57 rerum affluentibus copiiS, Omnia, quae Cognitione digna Sint, unam Oti Secum pS CODSideret et On- templetur, tamen, Si Solitudo tanta sit, ut hominem videre non OSSit, XCedat e vita. Princet Sque Omnium virtutum illa Sapientia, quam σοφίαν Graeci volunt trudentium enim, quam GraeCi m νησιν, aliam quandam intelligimus, quae St rerum EXPC- tendarum fugiendarumque Suientia illa autem sapientia, quali principem diXi, rerum S divinarum ut humanarum Cientia, in qua continetur deorum et 10 hominum communitus, et Oetetus inter ipSO - in Si
nitate ducatur officium, id esse maximum. Etenim cognitio contemplatioque rerum naturae manCRAEUO- dum modo atque inchoata sit, Si nulla actio con 15 Sequatur. Ea autem uti in hominum commodis tuendi maXime cernitur pertinet igitur ad societatem generi humani ergo haec cognitioni anteponenda est. Atque id optimus quisque re ipsa ostendit et judicat. Quis enim est uni cupidii in perspici 20enda OgNOSCendaque rerum natura, ut Si ei traetanti
contemplantique res cognitione dignissimas subito sit allatum sericulum discrimenque patriae, Ut Subvenire Opitularique possit, non illa omnia relinquat atque abjiciat, etiam si dinumerare se stellas aut bmetiri mundi magnitudinem posse arbitretur Atque hoc idem in parentis, in amici re aut periculo secerit. Quibus robus intelligitur, studiis ossiciisque scientiae Praeponenda esse mei justitiae, quae pertinent ad
hominum utilitatem, qua nihil homini ess0 0b0 30
XLIV. Atque illi, quorum studia itaque Omnis
in rerum cognitione ei Salu St, tamen ut augendis hominum utilitatibus et commodi non CCESSOI Utit. Nam et erudiverunt multos, quo meliore Cive utilio obreSque rebus suis publicis essent, ut Thebanum Epami-u0udam Lysis Pythagoreus, Syracosium Dionem Plato multique multos nosque ipSi quicquid ad rem publicam attulimus, Si modo aliquid attulimus, a doctori-
62쪽
58 TULLI L CICERONIS bus atque doctrina instruet ad eum et ornati accessimus. Neque Solum vivi atque praesente Studiosos dicendi erudiunt atque docent, sed hoc idem etiam Ofit
mortem monumenti litterarum RSSequuntur nec
5 nim locus ullus est praetermissu ab iis, qui ad leges, qui ad mores, qui ad disciplinam rei publieae pertineret ut otium suum ad nostrum negotium contuli 8Sevid0antur. Ita illi ipsi doctrinae studiis et Sapientiae luditi, in I hominum rutilitatem tuam prudentiam Ii intelligentiamque potissimum conserunt ob eamque
etiam causam eloqui copiose, modo prudenter, melius est, quam vel acutissime Sine eloquentia cogitare, quod cogitatio in se ipsa vertitur, eloquentia complectitur eos, quibuseum communitate juncti Sumus.15 At tu ut apium Xamina non fingendorum favoria in CRUS Congregantur, Sed quum Congregabilia natura sint, fingunt favos, si homines, e multo etiam mu-giS, natura congregati, adhibent agendi Gitandique
sollertiam. Itaque nisi ea virtus, quae eonStat eX20 hominibus tuendis, id est ex Societate generis humani, attingat cognitionem rerum, olivaga cognitio et jejuna videatur itemque magnitudo animi, remota communitate conjunctioneque humana, serita Nil quaedam et immanitas. Ita fit, ut vincat cognitionis 2b studium consociatio hominum atque Communit . Ne Verum est, quod dicitur a quibusdam, propter neeeSSitatem Vitae, quod ea, quae natura desideraret, consequi Sine aliis atque efficere non possemus, detreoi uitam esse eum hominibus communitatem et Oeieta-30 tem quod, si omnia nobis quae ad victum cultumque pertinent, qua8 virgula divina, ut aiunt, Suppeditarentur, tum Optimo quisque ingenio, negotiis Omnibus Omissis, totum se in cognitione et scientia collocaret.
Ni,n est ita inlitudinem fugeret et incium
licti studii quaereret tum docere, tum diseere vellet, tum audire, tum licere. Ergo inne metum, quod conjunctionem l minum ei ad societatem tuendam Valet anteponendum est illi ilicio, qui ii cogniti, eo scientia continetur.
63쪽
DE GFFICIIS LIB. I. 59XLV. Illud forsitan quaerendum sit, Dum haec Communiti , quae maxime est apta naturae, Sit etiam moderationi modestiaeque semper anteponenda. Non placet sunt enim quaedam partim ita Oeda, partim ita flagitiosa, ut ea ne conservandae quidem patriae I ausa Sapien facturus sit. Ea Posidonius collegit permulta. Sed ita taetra quaedam, ita Obseena, ut die tu quoque videantur turpia. Haec igitur non suscipiet rei publicae causa me res publica quidem pro Se
suscipi volet. Sed hoc comm0dius S res habet, quod 10 non potest accidere tempus, ut intersit rei publicae, quicquam illorum sacere sapientem Quare hoc quidem effectum sit, in ossiciis deligendis id genus moi
orum Xeellere, quod teneatur hominum Societate.
Etenim cognitionem prudentiamque sequitur consido 15 ruta actio. Ita fit, ut agere considerate pluris Sit, quam cogitare prudenter Atque haec quidem liuetonus Putes actus enim locus est ipse, ut non difficii sit in sexquirendo Ucio, quid cuique Sit praeponendum, videre. In ipsa autem c0mmunitate sunt 20 gradus moiorum, e quibu8, quid cuique praeStet,
intelligi possit ut prima dis immortalibus, Secunda patriae, tertia parentibu S, deinceps gradatim reliquis debeantur Quibus ic rebus ireviter disputatis intelligi potest, non solum id homines solere dubi 25
tare, honestumne an turpe Sit, Sed etiam duobu pro
positis honestis, utrum honestius Sit Hic locus Panaetio St, ut Supra dixi, praetermissus Sed jam ad reliqua pergamuS.
64쪽
LIBE SECUNDUS.I. QUEMADMODUM Officia ducerentur ubi OneState, Mare fili, atque ab omni genere virtutis, Sati eXPli-eatum arbitror libro superiore Sequitur, ut haec officiorum genera persequar, quae pertinent ad vitaexuultum et ad earum rerum, quibus tuntur honii tu S, facultatem, ad Op , ad copias. In quo tum quaeri dixi, quid utile, quid inutile, tum ex utilibus quid utilius aut quid maxime utile. De quibus dicere aggrediar, Si pauea Prius de instituto ac de judicio Immo diXero. Quamquam enim libri nostri complures non modo ad legendi, sed etiam ad seribendi studium exstitave runt, tum n interdum vereor, ne quibusdam bonis viris phili ophiae, en sit invisum mirenturque, in Isi in tantum nil operae et temporis ponere. Ego autem quam diu res publica per eos gerebatur, quibu8 i
ipsa Commis 'rat, omne mea curas cogitati nos ii in eam consserebam Quum autem dominatu unius uinio ten 'rentur, neque o et isquam consilio reui
20 auet ,rituti locus i in denique tuendae rei publii
65쪽
DD OFFICIIS II. lindignis homine odio voluptatibus Atque utinam
res publica Steti SSel quo Coeperat Statu, nee in homine non tam commutandarum quam Vertendarumrserum cupidos ineidisset Primum enim, ut Stante re publiea laeere Solebamus, in agendo plus quam in seribendo operae poneremus deinde ipsis scriptis
non ea, quae nune, Sed actione DOStra mandaremus,
ut saepe seeimus. Quum autem res publica, in qua omni me cura, Ogitatio, per poni Solebat, nulla esset omnino, illae scilicet litterae conticuerunt o 10renses et Senatoriae. Nihil agere autem quum animus non posset, in his studiis ab initio versatus aetatis XiStimavi honestissime moleStias posse deponi si me ad philosophiam retulissem. Cui quum multum adolescens discendi causa temporis tribu 15isSem, OSteaquam honoribus inservire coepi meque totum rei publiea tradidi, tanturia erat philosophiae loci, quantum supersu erat uini rorum se rei publicae temporibus. Id autem omne Consumebatur in legendo Seribendi otium non serat. 20ΙΙ. Maximis igitur in malis hoc tam pii boni a m uti videmur, ut ea littoris mandaremus, quae nec erant Satis nota nostris et erant cognitione dignissima.
Quid enim est, per deos, optabilius sapientia, Quid praestantius, quid homini melius, quid homin dig- 25nius 3 Hanc igitur qui X petunt, philosophi nominantur; ne quicquam aliud est philosophia, si
interpretari velis, praeter studium sapientiae. Sapienti Rutem est, ut a veteribus philosophis d0finitum eSt, rerum divinarum et humanarum causarumque 30 quibu ea re eontinentur, eientia cujus Studium
qui vituperat, haud sane intelligo, quidnam it, quod
laudandum putet. Nam sive Oblectatio quaeritur animi requiesque eurarum, quae Onferri eum eorum
Studii potest, qui semper aliquid anquirunt, quod 3βSpectet et valeat ad sene beateque vivendum sive
ratio constantiae virtutisque ducitur, aut hae ars St, aut nulla omnino, per quam ea assequamur. Nullam dictere maxumarum rerum artem SSe, quum minimu-
66쪽
62 TULLID CICERO ΝIS rura sine ui te ulla Sit, hominum est Parum considerate loquentium atque in maxumis rebus errantium.
Si autem est aliqua disciplina virtutis, ubi ea quaeretur, quum ab hoc discendi genere discossoris Sod5 haec, quum ad philosophiam cohortamur, ae uratius disputari solent quod alio quodam libro secimus.
Hoc autem tempore tantum nobis declarandum sitit, cur orbati rei publicae muneribus ad hoc nos studium potissimum eontulissemus occurritur autem nobis,l se quidem a doctis et eruditis quaerentibus, satisne constanter acere videamur, qui, quum percipi nihil posse diuumus, tamen et ullis de rebus disserer solennius, et hoc ipso tempore praecepta mei persequum ui Quibus vellem satis ognita esset nostra sen-15 sentia. Non enim Sumus ii, quorum vagetur animus ori ore se habeat umquam, quid sequatur. Qui enim esset ista mens vel quae vita Potius, non modo disputandi, sed tium vivondi rutione sublata I X, nutem, ut oleri alia ortu, alia in torta esse dicunt.
20 sic ab his disssentientes, alia probabilia, contra aliudio imus. Quid si igitur, quod me impediat ea, quae
probabilia mihi videantur, sequi, quae Contra, improbare atque umi mandi arrogantiam vitantem fugero temeritatem, quae a sapi sentia dissidet plurimum Τ25 Contra autem omnia disputatur a nostriS, quod OCipsum probabile lucere non OSSet, nisi e utraque Parte causarum esset sueta contentio. Sed apoeX planata sunt in Academicis nostris satis, ut arbitror, dilig0nter Tibi autem, mi Cicero, quamquam 30 in antiquissima nobilissimaque philosophia Cratippon uetore versaris, iis simillimo, qui ista praeclara pepererunt, tum 'n haec nostra finitimi vestris, ignota esse nolui. Sed jam ad instituta pergamus.
III. quinque igitur rationibus tropositis imo ii 35 persequendi, quarum duae ad decus honestatemquo
pertinerent, duae ad ommoda Vitae, OPiIS, OPOS 1aeultates quinta ad eligendi judicium, si quando ea quae diXi, pugnare inter se viderentur honestatis Par cons in ret, quam quidem tibi stupio esse noti b
67쪽
DE OFFICIIS LIB. Ii 03mum Hoc autem, de quo nunc agimus, id ipsume,l, ito utile appellatur. In tio verbo lapsu consuetudo defleae it de via sensimque eo deducta est,
ut honestatem ab utilitate secernen Constitueret, SSehonestum aliquid, quod utile non esset, et utile, quod non honeStum qua Ulla pernicies major hominum vitae potuit afferri. Summa quidem auctoritate philosophi, Severe Sane atque OneSte, hae tria genera confusa, Cogitatione distinguunt. Quicquid enim justum sit, id etiam utile esse Censent, itemque 10 uod honestum, idem justum quo efflieitur, ut
quidquid honestum sit, idem sit utile. Quod qui
liarum Per ieiunt, ii Saepe versutos homines in Callidos admirantes, malitiam sapientiain judieant. Quorum error eripiendus St, Opinioque omnis ad eam 15
spem tradu Cenda, ut honestis consiliis justisque uotis, non fraude se malitia, se intelligant ea, quae velint,
consequi posse. Quae ergo ad vitam hominum luendam pertinent, partim Sunt inanima, ut nurum argentum, Ut ea quae gignuntur e terra, ut alia g0 20 Deris ejusdem, partim animalia, quae habent suos impetu et rerum appetituS. Eorum autem alia rationis expertia sunt, alia ratione utentia. EX pertes
rationis equi, bOVeS reliquae pecudeS, apeS, quarum opere meitur aliquid ad usum hominum atque vitam. 25
Ratione autem utentium duo genera Onunt, deorum unum, alterum hominum. Deos placato pietas metet et Sanctitas proXime autem et secundum deos homin0s hominibus maXum utile eSSe i Sunt. Earumque item rerum, quae Oeeant et hiant, eadem 30
divisio sest. Sed quia deos noeere non putant, iis exeoptis, homines hominibus obesse plurimum arbitrantur. Ea enim ipSa, quae inanima diXimus, pleraque sunt hominum Operi esseeta, quae ne habere-mUS, nisi manu et ar necessisset, nec iis sin 3O hominum administratione uteremur. Neque enim valetudinis curatio, neque navigatio, neque agri cultura, neque frugum fruetuumque reliquorum perceptio et conservati sine hominum opera ulla esse
68쪽
0 M. III. Ita I CICERONIS potui HL Jam sero ei starum rerum, quibus abundaremus, exportatio et earum, quibus egeremus, invectio certe nulla esset, nisi his muneribus h0mines sun=rentur. Eademque ratione nec lapides ex terra i derentur ad usum nostrum nee sarii, nec errunt, sturum, Mum effoderetur penisu ubditum, siue imminum labore et Innnu.
IV. Tecta vero, quibus et frigorum vis pelleretur et calorum molestiae Sedarentur, unde aut initiis neri humano dari potuissent aut postea subveniri, si aut vi tempestatis aut terrae motu aut vetustate oecidissent, nisi communis vita ab hominibus harum rimrum auxilia petere didicisset Ἀdde uetus aquarum, derivationes fluminum agrorum cirrigationes, molos lG0ppositas fluetibus, P0rtus manu saetos, quae undHsin hominum per habere poss0mus Ex quibus multisque aliis perspieuum si, qui si uetus quaeque utilitate ex rebus iis, quae sunt inanimae, per 'il bantur, ea n , nullo modo in hominum manu atqu020 per cupere potuisse. Qui donique ex bestiis si uetus uti quae omino litus, nisi homines adjuvarent, percipi
p set Nam ei qui priueipes inveniendi su0runt,
quem e quaque belua usum habere possemus, h0mines certe suerunt; nec hoc tempore sine hi minum 25 opera aut pa8cere eas, aut domare, aut tueri, aut
tempestivos fruetus ic iis iupere possemus: ab eisdemque et quae nocent, intersciuntur, et quae usuii sunt esse, apiuntur Quid enumerem artium multitudinem, sine quibus vita omnino nulla i3 potuisset Qui enim aegris subveniretur, quae se oblectati Plentium, qui victus aut cultus, nisi tam
multae nobis arte ministrarent, quibus rebus excultat minum vita tantum iu stitit a vietu et cultu bestiarum Urbes vero sine hominum coetu non potu-35 issent nee re iseari nec si inuentari; ex quo limoresque constituti, tum juris aequa diseripitaque vivendi disciplina. Quas res ei: mansuetudo
animorum OnSeeuta et verecundia est; effectumque, ut esset vita munitior, ut iste ut dando et accipiendo
69쪽
DE OFFICIIS LIR. II. 65 mutundisque saeuitatibu et commodis nulla re egero-
V. Longiore hoe loei Sumus, quam ne eSSe St. Quis est enim, Qui non perspicua sint illa, quae pluribus verbis a Panaeti commemorantur, neminem
neque ducem selli nee principem domi magnas res et salutares Sine hominum studiis gerere potuisse Commemoratur ab eo Themistocles, Pericles, Cyrus, Agesilaus, AleXander, quo negat Sine alumentis hominum tantas res emeere potuisse. Utitur in re 10 non dubia testibus no neceSSariis. Atque ut magnaSutilitatos adipiscimur conspiratione hominum atque consensu, Sic nulla tam detestabilis pestis eSt, quae non
homini ab homine nascatur. Est Dicaearchi liber de iniseritu hominum, Peripatetici magni et copi0si qui beollectis ceteris causis, eluvionis, pestilentiae, RStitatis, beluarum etiam repentinae multitudinis, quarum impetu docet quaedam hominum genera SSeConSumpta, deinde Omparat, quanto plures deleti
sint homines hominum imp0tu, id est, bellis aut sedi 20tionibus, quam omni reliqua calamitate. Quum igitur hie loeus nihil hab0at dubitationis, quin homines plurimum hominibus et prosint et obsint, proprium
hoc Statu esse Virtutis, conciliare animos hominum et ad usu Suos adjungere. Itaque, quae in rebus 25 inanimis, quaeque in true tutione beluarum sunt utiliter ad hominum vitam, artibus ea tribuuntur perosis hominum autem studia ad amplificationem no-Strarum rerum prompta a parata, Virorum Prae-
Stantium sapientia et virtute excitantur. Etenim 30 virtus omnis tribus in rebus sere vertitur quarum una est in perspieiendo, quid in quaque re Verum Sincerumque sit, quid consentaneum cuique, quideo equel S, ex quo quaeque gignuntur, quae Cu-jUSque rei ea a sit alterum cohibere motus uim 3bturbatos, quos Graeeiorco, nominant, appetitioneSque, quas illi ορμάς, obedientes moere rationi tertium, iiS, quibuSeum congregemur, uti moderate et Seienter, quorum Studiis ea, quae natura deSiderat, expleta
70쪽
86 TULLII CICERONIS cumulataque habemus, per eosdemque, Si quid inpol
tetur nobis incommodi, propulSemuS, UleiSeamurqui eos qui nocere nobis conati sint, tantaque poena uiliciamus, quantum aequitas humanitasque patitur.
VI. Quibus autem rationibus hanc facultatem
assequi OSSimus, ut hominum Studia complectamur eaque teneamus, dicemus, neque ita multo post sed pauca ante dicenda Sunt Magnum vim esse in sortuna in utramque partem, vel Secunda ad res vel 10 adversas, qui ignorat Nam et quum prosper flatu ejus utimur, ad Xitus pervehimur optatOS, et quum reflavit, affigimur. Haec igitur ipsa fortuna ceteros insus rariores habet, primum ab inanimis procellas,temPeStateS, naufragia, ruinas, incendia, deinde m 15 bestiis ictus, morsus, impeius. Hae ergo, ut dixi, rariora. At vero interitus Xorei tuum, ut Proxime trium saepe multorum clade imperatorum, ut nul rsummi et singularis viri, invidiae praeterea multitudinis, atque ob eas monoe meritorum saepe civium 20 expulsiones, calamitates, fugae, rursusque Secundae reS, honoreS, imperia Viet Oriae quamquam Ortuita sunt, tamen sine hominum opibus et studiis neutrum
in partem effiei possunt. Hoc igitur cognito, bcendum St, quonam modo hominum studia ad utili-24 lates nostras allie sero atque excitarei simus. Quae si longior fuerit oratio, eum magnitudine utilitatis comparetur ita fortasso etiam brevior videbitur. Quaecumque igitur homines homini tribuunt ad eum augendum atque honestandum, aut benevolentiae 30 gratia faciunt, quum aliqua ili causa quempiam diligunt aut inoris, si cujus virtutem Suspi iunt. luemque dignum ortuna quam amplissima Putant: aut cui fidem habent ei bene rebus sui consulere
arbitrantur aut cujus opes metuunt aut contra,
3b quibus aliquid exspectant, ut quum rege Populari
homines largitiones aliqua proponunt ut postremo pretio ne meroede ducuntur illiue sordidissima est illa quidem ratio et inquinatissima, et iis, qui ea tenentur, et illis, qui ad ani confugere conantur Male enim