장음표시 사용
91쪽
DE OFFICIIS LIB. II. 87 taetrius St, ut eo, unde digreSSa St, reserat Seiratio, quam avaritia, prae8ertim in principibus et rem publicam gubernantibus. Habere enim quaestui rempublicam non modo turpe est, Sed celeratum etiam
et nefarium. Itaque, quod Apollo Pythius oraculum odidit, Spartam nulla re alia nisi avaritia SSe perituram, id videtur non solum Lacedaemoviis, sed etiam omnibus opulentis populis praediXlage. Nulla autem re conciliare facilius benevolentiam multitudinis p088unt ii, qui rei publicae prae8unt, quam absti 10
nentia et continentia. Qui ver Se populare volunt, ob eamque causam aut agrarium rem tentant, ut OS-Se88Ore pelluntur Sui Sedibus, aut pecunias creditas
debitoribus condonanda putant, labefactant fundamenta rei publicae concordiam primum, quae 88 16 non pote8t, quum alii adimuntur, aliis condonantur pecuniae, deinde aequitatem, quae tollitur Omnis, Si habere Suum cuique non licet. Id enim est proprium, ut Supra dixi, civitati atque urbis, ut sit libera et non sollicita Suae rei cujusque custodia. 20 Atque in hac pernicie rei publicae ne illam quidem ConSequuntur, quam putant, gratiam. Nam cui re erepta est, Si inimicus cui data est, etiam dissimulat, Se accipere voluiSSe, et maxime in pecuniis creditis ecultat suum gaudium, ne videatur 25 non fuisse Solvendo. At vero ille, qui accepit injuriam, et meminit et prae se fert dolorem suum neu, Si plures unt ii, quibus improbe datum est, quam illi, quibus injusto ademptum est, idcirco plus etiam valent. Non enim numero haec judicantur. 30 Sed pondere. Quam autem habet aequitatem, ut
agrum multi annis aut etiam Saeculi ante OS-8e88um, qui nullum habuit, habeat, qui autem habuit, amittat 3 XXIII. ac propter hoc injuriae genus iace-3bdaemonii Lysandrum mphorum expulerunt. Agim
regem, quod numquam antea aput eos acciderat, neCRVerunt; Xque eo tempore tautae discordiae Secutae Sunt, ut et tyranni XSisterent, et Optimate ex-
92쪽
lica dilaberetur. Nec vero Olum ipsa cecidit, Sed Qtiam reliquam Graeciam evertit contagi ibus malorum, quae a Lacedaemoniis prosectu emanarunt. latius. Quida nostros Graeuhos, Ti. Gracchi summi viri filios, Africani nepotes, nonne agrariae Cont li- onus perdiderunt At vero ratus Sicy0uius jur laudatur, qui quunt ejus Civita quinquaginta anni a tyrannis teneretur, prosectu Argi Sicyonem Clan tu ostiuo introitu urbe est potituS, quumque tyranu in Nicoclem improvis OppreSSiSSet, SeXCento eXSulos, sui locupletissimi fuerant ejus civitatis, restituit, remque publieam adventu Suo liberavit. Sed quum magnum animadverteret in bonis et possessionibus1b difficultatem, quod et eos, quOS PS reStituerat, quorum bona alii possederant, egere iniqui SSimum esse urbitrabatur, et quinquaginta annorum OSSeSSiones moveri non nimi aequum putabat, Propterea quod tum longo spatio multa hereditatibus, multa emptio-20 nibus, multa dotibus tenebantur Sine injuria, judicavit. neque illis adimi, nec ii non satisfieri, quorum illa fuerant, Oportere. Quum igitur Statui SSet, Opus esse ad eam rem conStituendam Peeunia, AleXandream se proscisci velle dixit lemque integram ad reditum 25 suum jussit esse; isque celeriter ad Ptolemaeum. Suum hospitem, Venit, qui tu in regnabat alter post Aluxandream conditam. Cui quum XPOSuisset Patriam se liberare velle Causamque docuiSSet, a rege Opulento vir summus Tacile impetravit, ut grandio040cunia adjuvaretur Quam quum Sicyonem attulisset, adhibuit sibi in consilium quindecim Principes,
eum quibus cau8a Cognovit et eoru in illi aliena tene bant, et eorum, qui Sua amiseranici perfecitque mundis sessionibus, ut persuadere aliis, ut pecu-3b niam accipere mallent, possessionibus cederent, ut iis, ut commodius putarent numerari sibi, quod tanti CSSet, quam Uum recuperare. Ilu Persectum est, ut omnes c0ncordis constituta in querella discedere ut.
virum magnum diguumque, qui in re public
93쪽
nostra natus esset Si Par est agere Cum civibus, non, ut bis jam vidimus, Miam in sero Onsere et bona civium Oe Subjicere praeconis. At ille Graecus, id quod fuit Sapienti et praestantis viri, Omnibus
'ODSulendum Putavit eaque ES Summa rati et Supi bentia bo1ii civis, commoda civium noli divellere atque omnes aequitate eadem Continere. Habitent gratis in alieno. Quid ita ut, quum ego emerim, aedifiCurim, tueur, impendam, tu me invito, ruare meor
Quid est aliud aliis sua eripere, aliis daro liena 10 Tabulae vero novae quid habent arguitienti, nisi ut
emas mea pecunia sundum eum tu habenS, ego OI1
habeam pecuniam XXIV. Quam ob rem De sit aes alienum, quod rei publicae noceat, providendum est, quod multis rati l bonibus caveri potest, non, Si fuerit, ut locupletes Suum perdant, debitores luerentur alienum. Nec en in ulla res vehementius rem publicam Continet, quani fides quae esse nulla potest, nisi erit necesSaria Solutio rerum creditarum. Numquam vehementius 20
et Castris temptata res est ab omni genere hominum et ordine quibus ita restiti, ut hoc totum malum de re publica tolleretur. Numquam nee majus ne alienum fuit, nec melius nec facilius dissolutum est 25 fraudandi enim spe Sublata, solvendi neeeSSita con-Secuta est. At vero hic nunc victor, tum quidem Vi CtUS, quae cogitarat, ea perseeit, quum ejus jam
nihil intersesset. Tanta in o peccandi libido fuit, ut hoc ipsum eum delectaret, peccare, etiam 8 30
Causa non esset. Ab hoc igitur genere largitionis, ut aliis detur aliis auferatur, aberunt ii, qui rempublicam tusebuntur in primisque Operam dabunt, ut juris et judiciorum nequitate suum quiSque tenent, et neque tonuiores propter humilitatem circumveni 3βntitur, neque loeupletibus ad sua vel tenenda vel recuperanda obsit invidia praeterea, quibu8cumque rebus vel b0lli 0 domi poterunt, rem publicam Rugeant imperio, agris, Vectigalibus. Haec magnO-
94쪽
90 ULLYD CICERONI 8 ruin hominum sunt haec apud maj0res nostrintactitata haec genera iliciorum lui persequuntur, cum summa utilitate rei publicae murum ipsi Obstiscentur et gratiam et glorium. In his autem utilitatum praeceptis Arutipater v rius, Stoicus, qui Athenis nuper est mortuus, duo praeterita censet esse a Panaetio, valetudinis cura tionem et pecuniae qua re a Summo Philas, hopraeterita arbitror, qu essent faciles sunt eo tu utiles. Sed valetudo sustentatur notitia sui e p0ris,
et ObServatione, quae res aut prodesse soleant aut ibesse, et continentia in victu omni atque cultu corporis tuendi causa, praetermittendis Muptat,bu8, 90Strem arte eorum, quorum ad scientium lia
IJ pertinent. Res autem familiaris quaeri debet iis
rebu8, a quibus abest turpitud0, conservari autem diligentia et parsimonia, eisdem etiam rebus augeri Has res comm0dissime Xenoph craticu pers cutus est in eo libro, qui Oeconomicus inscribitur,20 quem nos, Sta sere aetate quum essemus, qua e tu nunc, e Graeco in Latinum convertimus. Sed isto hoc de genere, de quaerenda, de collacanda pecunia, etiam de utenda, ei in ius a quibusdam optumis viris ad Janum medium sedentibus, quam ab ullis 2 philosophis ulla in schola disputatur Suni tamen ea CognOScenda pertinent enim ad utilitatem, de qua hoc libro disputatum e XXV. Sed utilitatuni inpuratio, quoniam iuii
locus erat quartus, a Panaetio praetermissio, Saev30 est necessaria. Nam et 0rporis commoda cura
e poris, et externa cum externis comparari solenti uni externis corporis hoc modo comparantur, ii
Iere ut malis quam dives esset suum rimri 35 ternu hoc modo dives Me i ii iis quam maxumi 00rporis viribus : ipso ui valetudo esuptati uies natur, vi fem0rum autem, ut gloris divitiis, vectigalis urbano rusticis Ex quo genere comparationi. illud ,
95쪽
DE OFFICIIS LIB. II. 91 Catonis Senis a quo quum quaereretur, quid maxumesin re familiari eXpediret, reSpondit Leue pa8gere.
Quid secundum Satis bene pascere. Quid tertium Male pascere. Quid quartum J Irare. Et quum ille, qui quaesierat, diXisset, tui faenarari tum Cato, Quid hominenι, inquit, occidere EX qu et multis aliis intelligi obset, utilitatum comparationes
fieri solere, recteque hoc adjunctum Sse quartum exquirendorum Ossiciorum genus. Reliqua deinceps perSequemur. 10
96쪽
LiBER TERTIUS. I. P. SCIPIONEM, Marce fili, eum, qui primus Atricanus appellatus est, dicere solitum scripsi Cato, qui sui ejus sere aequalis, numquam se minii otio umquam quum otiosus, nee minus Solum quam quilua, solus esset. Magivisca vero vox ei magno viri in
Supiente digna quae declarat, illum ei in otio ili ust tiis cogitare ei in solitudine secum iiii lui solitum, Ut neque cessare umquam, interdum colloquio alterius non egeret Ita duae res, quae languorem tu asserunt ceteris, illum acuebant, otium ei solitudo Vellem ut is iiii idem ore dicere liceret; i ii inliniis imitati, ne tantam ingenii praestantiam cons O
97쪽
DE OFFICIIS LIB. III. 93 inopia, non requieseendi studio, ionStitutum est.
EXstinet enim senatu deletisque judiciis, quid est quod dignum nobis aut in curia aut i soro aegere possimus Ita, qui in maxima Celebritate atque in
Oeulis civium quondam vi Xerimus, nune fugientes Cola Speetum Seeleratorum, quibus omnia redundant, abdimus nos, quantum ieet, et Saepe Soli sumus. Sed quia sic ab hominibus doctis aecepimus, O Solume malis eligere miti ima oportere, Sed etiam eXeerpere
ex his ipsis, si quid inesset boni, propterea et Otio 10 fruor, non illo quidem, quo debebat is qui quondam
peperisset otium civitati nec eam solitudinem languere patior, quam mihi affert noeeSSitIS. DO Voluntas.
Quamquam Afri eanus majorem laudem me judicio uSSequebatur. Nulla enim ejus ingenii monumenta 15 mandata litteris, nullum opus otii, nullum Solitudini munus eXStat e quo intelligi debet, illum inentis
agitatione investigationeque earum rerum, qUIS COH-tando onSecliuebatur ne otiosum nee Solum umquam fuiSSe. Os autem, qui non tantum roboris habemus, 20 ut cogitatione taeita a solitudine abstrahamur ad hanc seribendi operam omne studium duramque -- Vertimus. Itaque plura brevi tempore VerS R. quam multis annis stante re publiea, SeripSim US.
II. Sed quum tota philosophia, mi Cicero, trugifera bet fruetuosa, ne ulla pars ejus ineuita a deSerta sit. tum nullus seraetor in ea loeus est De uberior quam
de of solis, a quibus constanter hon teque Vivendi praecepta duo tantur Quare quam mam a Cratippo I OStro, Prin stipe hujus memoria philosophorum, hae 30
te assidue audire atque accipere confido, tamen On- dueere arbitror, talibus urses tuas vostibus undi IleCireumSonare, ne eas si fieri possit, qui equam aliud
audiro Quod quum omnibus aest laetendum, qui Vitam honestam ingredi eo tant, tum haud ei a Mnemini potiu quam tibi. Sustines enim non ParomeXSpectationem imitandae industriae nostrae, magnam honorum. Donnullam fortasse mominis Suscepisti Onu Praeterea grave et Athsenarum et Cratippi ad
98쪽
9 M. TULLI I CICERONI 8 qui quum tamquam rei mercaturum bonarum artium si prosectus, inanem redire turpissimum est, dedecorantem et urbis auctoritatem ei magistri. Quare quantum conniti uni in potes, quantum labore On-5 tendere, si discendi labor est potius quam voluptas, tantum fac ut efficias neve committas, ut, quum omnia suppeditata sint a nobis, tute tibi defuisse vi. deare sed haec hactenus multa enim Saepe ad te
cohortandi gratia scripsimus une reliquamis partem propositae divisionis revertamur. Pana Mius igitur, qui sine controversia de metis accuratissime disputavit, quemque uos, correctione quadam adhibita, potissimum incuti sumus, tribus generibus propositis, in quibus deliberare homines il , consultare Homelo solerent vino, quum dubitarent, honestumne id esset, de quo ageretur, an turpe; altero, utilene osso an inutile terito, Si id, qui Spe 'iem haberet honosti, pugnares cum ii quod utile Videretur, quo modo ea discerni oporteret de dii mmius generibus primis tribus libris Xpli avit it tertio autem genere deinceps se Scripsit dicturum, nec exsolvit id, quod promiserat Quod eo magis miror, quia scriptum a discipulo jus Posidonio est, triginta annis vixisses Pana0tium posteaquam illi, 25 libros didisset. Quom loeum miror a Posidonio breviter esse laetum in quibusdam eonimentariis, 'raesertim quum scribat, nullum esse locum in illa hil, ophia tam ne Mariuin Minime vero assenti irii', qui ui aut eum locum a Panu 'tio praetermissum, a mini eousulto relictum no omnino seribendum sui e quia numquam o Hi utilitas cum honostate pugnare Iine quo alti rum potos habere dubitation0m, adhibendumve sit frit hoc genus, quod in divisione imnaetii tortium si, an plane omittondum: alterum dubitari non polost, quin a Panaotio susceptum dii l. Sed relictum. Nam sui se divisione tripertita dua Parte absolverit, huic ne 'sesse si rostare tertiam Vraeterea in extremo libro tertio de hac parte Mil si Cetur se d0inceps esse dieturum Aee iij eodem
99쪽
DE OFFICIIS LIB. III. 95 testis locuples, Posidonius, qui etiam seribit in quadam epistola, P. Rutilium Rufum dicere olere, qui Panaetium audierat, ut nemo pietor 8Set inventuS, qui in Coa Venere eam partem, quam Apelle inchoatam reliquiSset, absolveret oris enim pulchritudo br0liqui corporis imitandi Spem auferebat , Si ea, quae anaetius praetermisiSSet et non persecissetJ, Propter eorum, Uae perseei8Set, praeStantiam Demi
III. Quam ob rem do judicio Pana otii dubitari non 10
potest rectene autem hane tertiam partem ad exqui-rsendum officium adjun Xerit an secus, de eo Ortasse disputari pot0st Nam sive honestum solum bonum est, ut Stoicis placet, Sive quod honestum est, id ita Summum bonum est . quemadmodum loripat0tiois ibvestris videtur, ut omnia ex altera parte colloea tu vix minimi momonti instar habeant, dubitandum non est, quin numquam possit utilitas eum honestate contendere. Itaque accepimus, Socratem XSeerari Solitum OS, qui primum haec natura cohaerentia, opinione 20 distraxissent. Cui quidsem ita sunt Stoici assensi, ut et, quicquid honestum esset, id utile esse eeDSerent, nec utile qui equam, quod non honestum Quod si is esse, Panaetius, qui virtutem propterea colendam dieeret, quod ea meiens utilitatis esset, ut ii, qui ses β0Xpetendas vel voluptate se indolentia motiuntur,liosero se diosero, utilitatem aliquando eum honestate pugnare Sed quum sit is, qui id solum bonum judicet, quod honestum sit, quae autem ui repugnent specie quadam utilitatis, eorum neque oesessione me 30 liorem vitam seri nee decesSione priorem, non videtur debuisse diis modi deliberationem introducere, inqua, quod utile Videretur, cum eo, quod honeStum eSt eompararetur Etenim riuod summum tonum in Stoiei dieitur, convenienter naturae viverse, id habet 35hano, ut opinor, Sententiam, eum Virtute Congruere Semper, Ceter Rutem, qUne QCUndum DRtUrnm eSSent,
ita legere, si ea virtuti non repugnarent. Quod quum ita Sit, putant quidam, hune Omparationem non recte
100쪽
introduciam, nec omnino ite i ii genere quicquam
praeeipiendum inso. Atqui illui quidem cin0Stum, quod proprie vereque dicitur, id in sapientibus
ES Soli S, neque u virtute divelli umquam potest in xiis autem, in quibus Sapientia Persecta non St, ii Sum illud quidem perfectum honestum nullo modo, similitudines honesti esse possunt. Haec enim meta, de quibus his libris disputamus, media Stoici appellant eu Ommunia Sunt et late patent, quae et ingenii I bonitate multi assequuntur et progressione discendi. Illud autem metum, quod reetum iidem appellant.
perseetum utque absolutum St, et, ut iidem di eunt. Omne numero habet, nee Praeter Sapientem, Cadere
in quemquam potest Quum autem aliquid actum t i sest, in quo media mei compareant, id eumulate videtur SSe perseetum Propterea, quod Volgus, quid absit a perseeto, non e re intelligit quatenus autem intelligit, nihil putat praetermissum quod item in poematis, in te turis usu venit, in aliisque compluri-20 bus, ut delectentur imperiti laudentque ea, quae laudanda non Sint ob eam credo, Cati Sum, quod insit in
iis aliquid probi, quod capiat ignaros, qui fidem . quid in unaquaque re vitii Sit, nequeant judicare. Itaque quum sunt docti peritis. desistunt saei lera Sententi R.
IV. Haec igitur omela, de quibus his libris disseri
muS, quasi Secunda quaedam honesta esse dicunt, non Sapientium modo propria. Sed eum i)mni hominum genere communia. Itaque ii omnes, in quibu es a virtutis indolps, Ommoventur. Ne Vor quum lui Docii aut duo Scipiones ortos viri commemorantur aut quum Fabricius aut Aristides juSius nominatur aut ab illis sortitudinis aut ab hoc justitiae, tamquamn Sapiente, petitur Xemplum Deiti enim horum iita sapiens, ut sapientem volumus intelligi, nec ii, qui sapientes sun habiti et nominati, M. Cato et C. Iuuilius, sapientes fuerunt, ne illi quidem septem ex mediorum issiciorum frequentia similitudinem quandam vieret an P Speuiemque sapientium. su in