장음표시 사용
71쪽
DE OFFICIIS LIB. II. 67 res h nbet quum quod virtut emes debet id temptu tu pecunia. Sed quoniam OImumquam hoc subsidium nee Sari uni est, quemadmodum it utendum ei id istemus, si prius iis de rebus, quae Virtuti propiores sunt, di Xerimus. Atque etiam subjiciunt se homin0s imperio alterius et potestati de au Si pluribus. Dueuntur enim aut benevolentia et beneseiorum magnitudine, aut dignitati praestantia aut spe sibi id
utile futurum, aut metu ne Vi parere emantur, aut SPUlargitioni promissisque capti, aut postremo, ut Saepe 10 in nostra re publiea Videmus, mercede Ondueti. VII. Omnium autem rerum nee aptiuS Si quie-
quam ad Ope tuenda a tenendas, quam diligi, nee alienius, quam timeri Praeclare enim Ennius :
Multorum autem odiis nulla ope POSS Obsistere, Si: in Iea fuit ignotum, nuper est Cognitum. Ne Vero tribus tyranni Solum, quem amni oppressa ei tulitii vita paretque quum a Xime mortuo, interitu dei larat, quantum odium hominum valeat ad essem, 20 sed reliquorum similes X itu tyrannorum, quorum
liaud fere quisquam talem interitum effugit. Malus
enim est custos diuturnitatis metuS, Contraque bono-
volentia fidelis vel ad perpetuitatem. Sed iis, qui vi
OppreSSOS imperio Oereent, sit an adhibenda sapui 25tia, ut heris in famulos, si aliter teneri non OSSunt. Qui sero in libera civitate ita Se instruunt, ut metuantur, illa nihil potest esse dementius. Quam vi enim Sint demersae leges alicujus Opibus, quam vi timesueta libertas, emergunt tamen haec aliquando aut judiciis 30 tacitis, aut oecultis de honore suffragiis Aeriores
autem morsus Sunt intermissae libertatis quam retentae. Quod igitur latissime patet, neque ad ine. lumitatem solum, sed etiam ad Ope et potentiam valet plurimum, id amplectamur, ut metus absit 35 caritas retineatur: ita acillime, quae Olemus, et privatis in rebus. et cim re publiea enSequemur.
72쪽
68 TULLI L CICERONIS Etenina, qui se metui Oleni, a quibus metuentur seosdem metuant ipsi necesse est. Quid senim censomus superiorem illum Dionysium, quo cruciatu tim δε-ris angi solitum, qui ultro metuens On Sorios,
5 candente carbone sibi adurebat capillum quid
Alexandrum heraeum, quo animo ViXisse arbitru mur qui, ut Scriptum legimuS, quum X Orem Thebenadmodum diligeret, tamen ad eam copulis in cubiculum VenienS, barbarum, et eum quidem, ut Seriptum
10 est, compunctum notis Thraeciis, destricto gladio ub0bat anteire praemittebatque de Stipatoribus suis, qui
Serutarentur urcula muliebreS, et, ne quod in Vestimentis telum Oecultaretur, Xquirerent inmiSerum
qui idoliorsem et barbarum et Stigmatiam putaret,1b quam conjugem Noe eum sesellit ab ea est seni niit Sa propter pellicatus Suspicionem interseetus. Nec vero ulla vis imperii tanta eSt, quae premente metu, possit esse diuturna. Testis est Phalaris, cujus est praeter cetero nobilitata erudelitas; qui non ex insi-20 diis iniseriit, ut is, quem modo diXi, AleXander, non npaueis, ut hic noster, sed in quem universa Agrigontinorum multitudo impetum feeit. Quid Maeodonos nonne Demetrium reliquerunt universique se ad Pyrrhum contulerunt Quid Lacedasemonios injusto
24 imperantes nonne repente Omnes sere socii deseruerunt Spectatoresque Se otioso praebuerunt Leuctrieae
oalamitatis VIII. Extorna libentius in tali re, quam domeStica, reeordor Verum tamen, quamdiu imperium populios Romani enses eiis tenebatur, non injuriis, bella aut
pro Soetis aut de imperi gerebantur; Xitus erant bellorum aut mite aut neceSSarii regiam, populorUm, nationum portu erat et refugium Senatus nostri autem magistratu. imperatoresque ei hae una re 35 maximam laudem capere Studebant, Si provincias, Si socios aequitate et fide defendisssent. Itaque illud patrocinium Orbis terrae veri US, quam imperium O- terat nominari. Sensim hane consuetudinem et disciplinam jam antea minuebamus, post ver Sullae
73쪽
victoriam penitus amisimus desitum es enim videri quicquam in socio iniquum, quum exstitisset in cives tanta crudelitas. Ergo in illo secuta est tam ausam non honesta victoria. Est enim ausus dicere, busto posita, quum bouu in bro vendere ei b 0rum virorum, ei locupletium, et uerte Civium, Praedam se Suam vendere. Secutus St, tui in causa impia vii toria etiam si diore u in Singul0rum civium bona Publicaret, sed universas Pimvincia regionesque uno alumitatis jure comprehenderet Itaque vexatis ac luperditis exteris nationibus, ad exemplum amissi imp ritis iuri in triumpho Massiliam vidimus ei ex ea urbe triumphari, in qua numquam nostri imperam ex Transalpinis bellis triumpharunt Multa Praeterea commemorarem esuria in socios, si hoc is uno quicquam si, vidisse indignius. Jure igitur
plectimur. Nisi enim multorum impunita celera tuliSSemus numquam ad unum tanta pervenisset licentia : a quo quidem rei familiari ad aueos, cupiditatum ad multos improbos venit hereditas. Nec 20 Vero umquam bellorum civilium Semen et causa deerit, dum homines perditi hastam illam cruentam et meminerint et sperabunt quam P. Sulla quum vibrasset, dictatore impinquo Suo, idem SeXt tri-CeSimo anno OS a Seeleratiore hasta non recessit, Galter autem, qui in illa dietatura scriba fuerat, in haesuit quaestor urbanus. Ex quo debet intelligi, talibus
Praemii propositis, numquam defutura bella civilia. Itaque parietes modo urbis stant et manent, iique ipsi jam Strema Seelera metuentes, rem ver publicam 30 penitus amisimus. Atque in has clades incidimus redeundum est enim ad propositum, dum metuiquam cari esse et diligi maluimus. Quae Si populo Romano injuste imperanti accidere potuerunt, quid debent putare singuli Quod quum perspicuum sit, Mbenevolentiae vim esse magnam metus imbecillam, Sequitur ut disseramus, quibus rebus sauillime possi-mUS ERm, quam Volumus, adipisci eum honore, sdscaritatem. Sed ea non pariter Omne egemuS DRm
74쪽
70 TUL La L UICE Obra ad cujusque vitam institutam accommodandura multilane ophi sit an satis Si a paucis diligi Certum igitur hoc sit idque ei primum i t maxume sarium, familiaritate a habere fidas remuntium imo amicorum ei vostra mirantium haec enim ui prorsus, ut non multum dissera inter summo i t m di re viros, aeque utrisque si propemodum compuranda. Hon0re ei gloria ei benevolentia civium fortasse Iim aeque omnes egent, sed tamen, i cui I Helu suppetunt, adjuvant aliquantum quum ae a cetera, tuui ad amicitias comparanda
IX. Sed do amicitia alii libro dictum est qui inscribitur Laesii J nunc dicantu de gloria, quam,
san In ea quoque ili duo sunt i tri libriso attingamus, quando is utile in ea in rebit majoribima liministrandis adjuvat plurimum. Summa igitur ei persecta glorio constat ex tribus his si lilia it mul. litudo, si deni habet, si eum admiratione quadam honore dignos putat Haec autem, Si est simplicitergi breviterque dicendum, quibus rebus pariuntur usiugulis, eisdem re a multitudine. Sed si alii qui, me quidam aditu ad multitudinem, ut in uni, vereorum animos tamquam influere possimus. At primum de illis tribus, quae ante ili xi i ne leuitiae 2 praecepta videamus quae quidem capitur beneficii maxime Secundo autem ioco voluntate en seu benevolentia moveturi, etiamsi res sorte non suppetit, vehementer amor multitudinis commovetur ipsi tumue opinione liberalitatis, benefidentia , justitiae, fidei, ,1 omniumque earum virtutum, quae pertinen ait mansimetudinem in una ac facilitatem. Etenim illud ipsum, quod i ii tum decorumque dicimus, quia per se uobis Placet animosque omnium uatura ei pecie sua con ii vel maximeque quasi perlucet is iis quain 'iima memoravi, virtutibus. More, illos, in quibu virtute esse remur, ii uatura ipsa dili uia nur. Atque ita quid 'in laus ah diligendi uiae;
diri reui in ut haberetur, cinabi is, iis
75쪽
DE OFFICIIS LIB. II. 71 existimabimur adepti conjunctam cum justitia pru-dontiam. Nam et iis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramur, quOSque et futura pr0Spicere credimu et, quum re agatur in discrimenque Ventum Sit, expedire rem et consilium ex tempore capere OSSe hane enim utilem honiiD0seXistimant Veramque prudentiam. Ju8tis autem et
fidis hominibus, id est bonis viris, ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque Suspicio. Itaque
his salut0m nostram, his fortunas, hi liberos, reuolutissime committi arbitramur. Harum igitur duarum ad fid0m faciendam justitia plus pollet, quippe quum ea sine prudentia satis habeat auctoritatis prudentia sine justitia nihil valet ad faciendam fidem. Quo enim quis versutior et callidior, hoc invisior tribSuspeetior, detracta opinione probitatis. Quam ob r0m intelligentiae justitia eo uneta, qURUtum olet, hab0bit ad faciendam fidem virium: justitia sinu prudentia multum poterit, Sin justitia nihil val0bit prudentia. 20X. Sed ne quis sit admiratu cur, quum inter Omn philosophos constet a meque ip8 Saepe disputatum Sit, qui unam haberet, Omne habere virtuteS nun Cita Sejungam, qua8 908Si qui8quam, qui non idem prudens it justus S8e alia Si illa, quum veritas bipsa limatur in disputatione, ubtilita8, alia, quum
ad opinionem communem omni Reeommodatur OrR-tio. Quam ob rem, ut volgus, ita nos hoc loco loquimur, ut alios sortes, alios Viro bonos, alios prudente esse dicamus. Popularibus enim verbis 30eSt agendum et usitatis, quum loquimur de pinione populari, idque eodem modo fecit Panaetius. Sed ad propositum revertamur. Erat igitur ex iis tribus, quae ad gloriam pertinerent, O tertium, ut cum admiratione hominum honore ab iis 3βdigni judicursemur. Admirantur igitur Communiter
illi quidem uinia, quae magna et PrReter Opimii-nem Uam animadVerterunt Separatim autem in Singulis, si perspiciunt nee Opinata quaedam bona.
76쪽
Itaque e viros suspiciunt maxumisque efferunt laudibus, in quibus existumant se excellentes quasdam ei Singulare perspicere virtutes, despiciunt autem imet contemnunt, in quibus nihil virtutis, nihil nimi, 5 nihil nervorum putanti hi enim omne in temnunt, ile quibus male existumant. Nam qui impimbos, maledicos, fraudulentos putant ei ii in 'iundam injuriam instructi , eo contemnunt quid neutiquam, sed de iis male existumant. quam rem, 10 ut ante dixi, contemnuntur ii, qui uec λ ri, ut dicitur, in quibus nullus labor, nulla industria,
nulla cura est Admiration autem metunt ii, qui anteire ceteris virtute utantur, et quum omni carere
dedecore, tum vero iis vitiis, quibus alii non facile 15 possunt obsistere Nam et voluptates, blandissima
dominae, majoris parti animo a virtute detorquentet, dolorum quum admoventur ac , Praeter modum plerique exterrentur vita, OrS diVitiae, PaupertaS Omnes homines Nehementissime permovent Quae
20 qui in utramque partem excelso animo magnoque despiciunt, quumque aliqua iis ampla et honesta res objecta, totos ad Se convertit et rapit, tum quis non admiretur splendorem pulehritudinemque virtutis ΤXΙ. Ergo et ha0 animi despicientia admirabilit 25 tem magnam facit, et maxume justitia, e qua una virtute viri boni appolluntur, miriseu quaedam multitudini videtur: noe injuria. Nemo enim justu esse PoteSt, qui mortem, qui dolorem, qui exsilium, qui egeStatem timet, aut qui ea, quae Sunt his Ontraria, o aequitati anteponit. Maximeque admirantur eum, qui pecunia non movetur: quod in quo vim e Spectum est, hunc igni spectatum arbitrantur. Itaque illa tria, quae proposita sunt ad gloriam, Omnia
justitia conficit . et benevolentiam, qu pmd sera volt plurimis in ob eandem causam fidem, et admirationem, ea res spernit ei negligit, red qui plerique inflammati aviditate rapiuntur. Ac mea quid 'in Sententis omnis ratio atque a tutio vitae in lumenta h0minum desiderat, in tri-
77쪽
DE OFFICIIS LIB. II. 73misque, ut habeat, quibuscum poSSit familiares conferre sermones quod est di melle, nisi speciem prael boni viri foras. Ergo setiam solitari homini atque in agro vitam agenti Opini justitiae neeessaria est; eoque etiam magis, quod eam si non habebunt, b
injusti habebuntur nullis praesidiis saepti multis ametentur injuriis. Atque iis etiam, qui Vendunt,
'munt, Oudu Cunt, locant, Contrahendisque negotiis
implicantur, justitia ad rem gerendam necessaria est; cujus tanta vis est ut ne illi quidem, qui maleficio se 10SCelere PaSCuntur, possint sine ulla particula justitia vivere. Nam qui eorum cuipiam, qui una latrocinantur, furatur aliquid aut eripit, is sibi ne in latrocinio quidem relinquit locu in ille autem, qui aret,ipirata dicitur, nisi aequabiliter praedam dispertiat 15 aut interficiatur a sociis aut relinquatur. Quin etiam leges latronum esse dieiantur, quibu pareant, URSObservent. Itaque propter aequabilem praedae partitionem et Bardulis Illyrius latro , de quo est apud Theopompum, magna Opes habuit, et multo majore 20 Viriathus Lusitanus; cui quidem etiam exercituS nostri imperatoresque esserunt, quem C. Laelius, is qui Sapiens usurpatur, praetor fregit et comminuit, serocitatemque ejus ita repressit, ut saeti bellum reliquis traderet. Quum igitur tauta vis justitiae sit, but ea etiam latronum opes firmet atque augeat, quantam ejus vim inter legos et judicia et in constituta re publiea fore putamus XII. Mihi quidem non apud Medos solum, ut ait Herodotus, Sed etiam apud majores nostros, justitiae 30
fruendae causa videntur olim bene morati reges constituti. Nam quum premeretur inops multitudo ab iis, qui majores Ope hab0bant, ad unum aliquem confugiebant virtute praestantem qui quum prohiberet injuria tenuiores, aequitate Onstituunda sunt mos Cum 3bius uiis pari jure rotinsebat Eademque OnstitUendarum legum fuit Causa, quae regia in Ju enim Sempores quaeSitum Ρquabile neque Dim aliter esset US. Id si ab uno justo bono viro Congequebantur, erant
78쪽
74 TULLID CICERONIS e contenti quum id minus contingeret, lege sunt inventae, quae eum Omnibu Semper una atque eadem voce loquerentur. Ergo hoe quidem et Spicuum est,
eo ad imperandum deligi solitos, quorum de justitia
5 magna esset opinio multitudiniS. Adjuncto vero, ut iidem etiam prudentes haberentur, nihil erat, quod homines iis auctoribus non OSSe consequi Se urbitru rentur omni igitur ratione colenda et retinenda ju8titia St, quum pSa per sese iam aliter justitials non esset , tum propter amplificationem honoris et
gloriae. Sed ut peeuniae non quaerendae Solum ratio est, Verum etiam Collocandae, quae Perpetuos Sumptu Suppeditet, nec Olum nec Sari , Sed etiam
liberales, sic gloria et quaerenda, et collocanda ratione 15 St. Quamquam praeclare Socrate8, hau viam ad
gloriam rOXimam et quasi compendiarium die0bat eSSe, Si qui id ageret, ut, qualis hab0ri vellet, talis 0880t. Quod si qui simulatione et inani ostentati otio et ficto non modo Sermone sed etiam voltu stabilem
20 se gloriam conSequi OMe rentur, vehementer errunt.
Vera gloria radice agit atque etiam propagatur: suta omnia celeriter tamquam flosculi decidunt, nec simulatum potest quicquam SSe diuturnum. Testes sunt permulti in utramque partem, sed ire vitatis 25 causa familia contenti erimus una Tiberius enim Gracchus P. filius, tam diu laudabitur, dum memoria rerum Romanarum manebit; at jus filii nec vivi probabantur bonis, et mortui numerum obtinent jure caesorum Qui igitur adipisci veram gloriam volet. 30 justitiae fungatur officiis ea quae SSent, dictum est in libro superiore. XIII. sed, ut facillime, quales simus, tale eme
videamur, etsi in eo ipSO Vis maxima est, ut Simia Sit, qui haberi velimus, clamen quaedam praecepta ad danda sunt. Nam si quis ab ineunte aetate habet
uu8am celebritati et nominis, aut a Patre accel
sum, quod tibi, mi Cicero, arbitror contigisse, reuin liquo casu atque fortuna in hunc oculi mutumci,njiciuntur atque in eum, pili agat, quemadm0dum
79쪽
DD OFFICIIS LIB. II. 75 Vivat, inquiritur, et, tamquam in clarissima luce versetur, ita nullum obscurum potest nec dictum ejus esse nec factum. Quorum autem prima aeta propter humilitatem et obscuritatem in hominum ignoratione verSatur, ii Simul ne juvenes SSe coeperunt, magna
.pectare et ad ea rectis Studiis debent contendere; quod eo firmiore animo facient, quia non modo non invidetur illi ueluti verum etiam favetur. Prima Hst igitur adolesceDti commendatio ad glorium, si qua D bellicis rebus u imparari potest, in qua multi apud 10 majore DOSti OS XSi iterunt: Semper senim sero bella gerebantur. Tu auteni aetas incidit in id selluiu, cujus altera par sceleris ni iniunt habuit, ait sera felicitati parum. Quo tu inen in bello, quum te Pompeius alae alteri praeiecisset, magnam laudem et a summo bvir et ab eXercitu consequebare equitando, jaculando, omni militari labore tolerando. Atque ea quidem tua laus pariter cum re publica cecidit. Mihi autem haec
Orati suscepta non de te est, Sed de genere toto quam ob rem pergamu ad ea, quae reStunt. Ut igi 20 tur tu reliquis rebus multo majora opera Sunt animi, quam corporiS, Sic eae reS, qua ingenio ac ratione perSequimur, gratiores Sunt, quam illae, qua viribus. Prima igitur commendati proseiseitur a modeStia, tum pietate in parentes, in suos benevolentia. a 2bcillime autem et in optimam partem cognOSCUntur adolescentes, qui se ad claros et Sapiente viros bene consulentes rei publicae, contulerunt; quibuscum Si frequente sunt, opinionem asserunt populo, eorum
sere Se similes, quos sibi ipsi delegerint ad imitandum. 30 P. Rutilii adoloscentiam ad opinionem et innocentiae et uris scientiae P. Mucii commendavit domus. Nam
L. quidem Crassus, quum esset admodum doleSCenS, non aliunde mutuatus est, Sed sibi ipse peperit maXumam laudem se illa accusation nobili et gloriosa ut 3b
qua aetate qui Xeresentur, laude assici solent, ut de DemOSthene accepimus, ea aptate L. CraSSU OStetidit,
id se in foro optimo jam amre, quod etiam tum pote rat domi cum laude meditari.
80쪽
76 TULLI L CICERONIS XIV. Sed quum duplex ratio ii rationis, quarum in altera Sermo est, in ulterii contentio, non si id quid om dubium, isti in ei tentio orationis majorem vim habent ad gloriam- ea est enim, quam oriquentiaino didimus sed tanton difficile dictu Si, quanto opere conciliet animos comitas affabilitasque Hrmo
uis se XStant pistolae ei Philippi,d JHxandrum o Antipatri ad Cassandrum, et Anti ut ni Philippitu,
filium, triuii prudentissimorum- sic enim accepimii I 0 , quibus praecipiunt, ut oratione benigna multitudinis an inios ad sensevolentiam alliciant militesque blande appellando deleniant. Quae nutum in nihil titudine eum contentione habetur ratis , a Saepe uni-Verfiam eXCitat; Da agna est enim admiratio copii , io sapienterque dicentis, quem qui audiunt in t Hlligere etiam et sapere tu quam ceteros arbitrantur. Hi vero inest in Oratione mixta modestia gravitus nihil admirabilius fieri potest eoque magis, Si ea Sunt in adolescente. Sed quum sint plura CRUSIrUm genera, 20 quae loquentiam desiderent, multique in nostra republica adolescente et apud judices, et apud opimium, et apud senatum dicendo laudem assecuti sint, maxima est admiratio in judiciis, quorum ratio duplex est Nani ex accusatione et e desensione Constat,25 qua ruin etsi laudabilior est desensio, tamen Otium neeu Satio probata Persaepe est. Dixi paulo ante loCrasso idem fecit adoles iis M. Antonius. Et iam P. Sulpicii loquentiam accusatio illustravit quilii seditiosum et inutilem civem, ' Norbanum, in inli 0 eium vocavit. Sed hoc quidem non es saepe faciendum, nec umquam nisi aut rei publi a causa ut
ii, quo ante diXi, aut ulciscendi, ut duo Luculli, aut Patrocinii, ut nos pro Siculis, tu i Sardis in Albuel Julius. In aecusando etiam α'. Aquilio L. Fufii 35 ei, ita industria st Semel igitur ut non Sae e
certe Sin erit, cui faciendum si in 'pius rei publicae tribuat hoc muneris, cujus inimicos ulcisci sa0piu si in emi reprehendendum modus tamen adsit. Imri