장음표시 사용
121쪽
De ellietus naturalis et supernaturalis notione. 59. Praetermissa eorum opinione stultissima, qui naturam , instar cuiusdam idoli, Deo in re-hus moliendis administram, aut etiam adiutricem delirando si ere quod commentum retulisse resutasse est st) ); repeti hic memoria do-bet, quod alias in Ontologia de naturae notio notradidimus. Ea enim voce non aliud usurpatur, nisi essentia ipsa rei cuiuslibet, prout suarum operationum est sons. Hac usurpatione nihil vetat quin Deo etiam tribuatur. At laxiorem hanc nominis significationem, saepe contrahunt philosophi , eamque rebus tantum creatis, quatenus ad operandum pollent, exprimendis applicant. In diminuta itaque hac acceptione , naturae nomen hic adhibemus, in quantum nimirum signiscat substantiam rei creatae prout suarum Op rationum idoneum principium est. Quare notionaturae notioni essentiae creatae non aliud adiungit, nisi quod res vi quadam interna assecla concipiatur , cuius adminiculo actionem emittero et est elus aliquos gignere valeat. Quod si complexus omnium earum substantiarum cogitetur, i in Huius insaniae absurditas vel inde intelligi pole, i,
quod sic natura iam quam res a Se et necessario exsta I S atqucti deo nulli subiecta, cuiusvis mulationis expers, infinita, uno verbo, ut alter Deus Cogitanda esset. Quare ligna eti
tum hoc ne latum quidem unguem a dualismo vel Potin theιsmo distat, de cuius vanitate in Theologia naturali ui
122쪽
PARS PRIMA - COSMOLOG. ix 125 tune id habebitur quod nomino naturae universae significatur. Agedum . harum substantiarum ossuctus, sive ex orditas enascantur a Deo robus imposito, si vo a viribus ex essentia manantibus, constantiam servare , et simili modo iugiter accidere exploratum ratumque est. Sic ignem perpetuo calesa cere, diei noctem succ0dero, diurnum solis cursum quatuor et viginti horarum spatio absolvi, tempestates variari , gravia levioribus subesso, aliaque sexcenta horum similia experimur assidue. Concipi igitur possunt rerum mundanarum vires velut normis quibusdam quodammodo tem peratae et dirrelao, ut constanter operentur. nae igitur normae, seu potius ipsa rerum croatarum vires, prout constitutae sunt ad similiter
operandum, leges naturae nominantur. I pSo autem eonstans modus harum actionum Seque ad propositum finem collineans, ordo naturae audit. Denique consequutio essectuum constanter a creaturarum viribus enascentium cursus naturae nuncupatur.
40. Hinc distincta essectus naturalis et supernaturalis notio formatur. Primus enim is dicitur, qui a rorum creatarum viribus emergit secundum leges naturae operantium. Sicut lapsus corporis non sussulti. Alter vero essectus ille ost, qui ncreaturarum viribus vel nullo modo vel ita prosiciscitur, ut leges naturae imposilas non sequatur. Quare aut non a virtute naturali et interna causae creatae sed ab essiciente quodam externo, quod in naturam universam dominetur, exoritur cuiusmodi esset repentina scientiarum adeptio,
qualis in protoparentu contigit ; aut a causa ali-
123쪽
126 MET' PMYSlCAE SPECla Ll Squa creata procedit, sed prout illa operatur tam . quam Boi ministra praeier conflabilitum ianturae ordinem; velut si angelus ad hominem o vinculis liberandum, ut B. Petro accidit, millo retur. Ex quo intelligitur essectum eiusmodi naturam exec-dere posse vel absolute vel relative οῦ seu vel quoad rei ipsius substantiam, vel tantum quoad constituti ordinis exigentiam. Erit absolute Super naturalis, si talis sit, ut a creatis viribus per so emici nequeat; erit supernaturalis relative, si quoad physicam rei essectionem procedore ab ossiciente aliquo creato possit, at quia constituto ordini opponitur, nonnisi Divino imperio et voluntate
4 l. At quo ut tum iis, quae dicta sunt, tum iis, quae dicentur, lux maior aceo dat; duo breviter
enucleanda erunt; quorum ait rum mundani ordinis nocessitatem, alterum rationem, qua naturales esseelus supernaturalibus contrarii sint, respicit Et ad primum quod attinet, suerunt aliqui ut utinam nunc non essent) qui naturae phae
nomena atque ordinum ah soluta prorsus necessitate teneri opinionis errore duxerunt si). E quo-- si Huc satum referri oportet, quod iuxta Senecae de In I.
lionem nihil est aliud, quam necessιtas omnium Neriam iactis- numque, qtiam Nulla viis Dumret Lib. 5, Natur. Qtiaest. c. 56). Cui quidem necessitati alii Deum ipSum subiectu in esse voluerunt; alii res creatas tantum universas, ita tamen ut ne homines quidem exciperentur. Gum enim illam ita nexu et ordine causarum secutidarum, Praesertim in dispositioiae et influxu siderum, reponerent; huic ipsam voluntatem homitiis obnoxiam esse rati sunt. At qua Porto Deum et hominem spectat, ea in posterioribus Metaphysicae tractatibus resultetur , ctim clivinam et humanam vindieabimus libertatem. Qua vcro agentia mere Datiaralia rationi,que expotia vcsPicit, uncipiti laborat sen
124쪽
PARS PMM A- COSMOLOGi1 127rum numero potissimum est SpinoZa, qui propositione trigesima tortia primae partis suae ethicae aperte ait: ros naturae non potuisse alia ratione gigni et contrario in ordino collocari quam quo constitulae in pra sens sunt. Idem alias inculcat saepissime. Verum id quam stultum sit et ineptum, nemo est qui non videat. Nam P X iis, quae
superius demonstrata sunt, elucet obuia dct mundanarum partium numeruln, collocationem, mutuna. legesque, quas dum agitantur Servant, non omnimoda et antecedente necessitate instrui. Et
enim si ipse mundus contingens est atque ideo
tentia. Nam si severo intolligitur, prout satalistarum sensu intelligi debet, immane est quantum a ratione di, citat. Cum
enim ordo rerum creatarum. ut supra di i. contingons herbo Sit, Heque cum natura materiae necemsrio connexus; in
tantum necessitatem haberet, in quantum aut Deus, qui illum constituit, oi baretur libertate, aut mundias ab administra i i one divina eximeretur. Utroque nihil absurdius titit stultius dici potest. Sin autem verbi tristitia leuitate interpretationis mitigetur , intelligaturque iatum iuxta desinitionem Bue ili ii iii Ceniis ipsum esse ordinem causarum Secundarum dioinam propidentiam exenuentium De Consol. phil. prosa 4 in . attribui rebus mundanis sine errore potest. Nihil enim creatum est , quod divinae. ordinationi se Subtristiat , resque iamnes, quotquot libertate destitutae sunt, ita iuxta datum si hi a Deo vitia ac dispositionem cieritur, ut virium suai um
impetum mutuum qiae nexum Heres,ario S'quantur. At
quoniam hoc etiam sensu satum respectu Dei nullum vigeti quippe Deus , ut praesentem Ordinem tu rθbus mundatiis constabilivit, sic alium sancire potuisset atque ideo eumdem interrumpere Potens e,t, Si velit itemque cum Sophist rum ab usu in malam partem torqueri soleat; idcirco sequitur ut vox eiusmodi facile usurpari non debeat, sed Augu-εtini praecepto potius acquiescendum sit, quε ait: ε Si quis et Dei voluntatem v ei potestatem luti nomine apPellar, sent tentiam teneat et linguam corrigat. v De Cicit. Deι l. 5, c. I.
125쪽
128 METAPRYSICAE SPECIALIS potuit non creari, quid de ordine dicendum erit,
qui certe eius nuturam superaro nequit p An vero ordo sine rebus ordinatis subsistit, ut illius nocessitas cum harum contingentia concilietur 3 At
id nedum estici repugnat, sed ne intellectu quidem concipi potest.
Quaestio itaque praesens non sic agitatur, ut sitne absoluto necessarius ordo mundi disceptetur; id enim aperte repugnat: sed in hoc tantum vertitur, sitne eiusmodi ordo cum rebus conditis ita necessario connexus, ut his subauditis commutari fierique contrarius nulla ratione possit pAtque id etiam verum non esse Pronuntiamus. Etenim ad eiusmodi necessitatem habendam, talis colligatio inter res conditas earumquB Ordinem intercedere oporteret, ut illae concipi nequeant, quin hic etiam concipiatur. Quod prosecto nemo sanus dixerit. Nam optime cogitamus mundum pluribus , quam nunc est, aut etiam paucioribus rebus coalescentem, maiori aut minori astrorum numero ornatum, diversis animanlium generibus locupletem, aliis motuum legibus temperatum, alia corporum collocatione distributum
An vero periret mundus eiusque notio demeretur, si duo soles coelum hoc illuminarent; simille aut par tantum planetarum solem circumirent; si in Olus telluris circa proprium axem non ab occasu ad Ortum sed potius ab ortu ad occasum dirigeretur ; si dies non viginti quatuor horarum Spatio, sed breviore aut longiore intervallo contineretur; atque ita de sexcentis aliis generis eiusdem p Immo em ei poluisset ut non modo res, Verum
126쪽
etiam earumdem collocatio mutuaeque relationes manerent, et tamen ordo, in quibusdam saltem in contrarium prorsus mutaretur. Sic , ut facile exemplum asseram, si planetae in motu , quo circa solem volvuntur non iam ab occidente in orientem, sed viceversa ah oriente in occidentem serrentur, itemque tellus dum circa suum axem cietur eamdem subiret vicissitudinem; nulla certe mutatio in corporum collocatione, distantia, mutuisque relationibus accideret; sed aequo prorsus haec se haberent ac nunc sunt, et tamen ordo in parte esset diversus: nam motuum omnium directio in contrariam abiisset. Ordo igitur praesens non modo a natura rerum, quae sunt, non
exigitur necessario, sed etiam interdum cum distributione, quae nunc viget, et respectibus, qui
Servantur, necessitate non nectitur.
42. Idem dicatur de legibus, iuxta quas motus
eoi porum peraguntur. Nam quae necessitas ut gravia ad centrum telluris nitentia moveantur in ratione directa massarum et reciproca duplieata distantiarum' Repugnaret ne si secunda haec ratio o dupla in triplam mutaretur P Aut si id contingeret, num corporum natura vanesceret Tum etiam quaenam absoluta necessitas ut corpora impulsu semel accepto, aequabili motu serantur perlin am rectam, quae lex landamentum ceterarum est 2 Λbsurdumne foret, si lege alia cierentur, aut si nullus ex mutuo corporum appulsu motus ultro citro communicaretur Τ At vero nos id optime concipimus; nec motus, utpote materiae prorsus adventilius, ullam ab ea normam aut tem perationem desumit. Haec igitur omnia sicut et
alia quae ad mundani ordinis constitutionem
127쪽
130 METAPnvsicΛE SPEClALIS perlinent, a libera supremi opificis voluntate
proveniunt. Quare phaenomena , quae ex Ordine naturae dimanan tot in molibus corporum ponuntur, contingentia sunt; et hoc solo sensu dicuntur necessaria, quatenus leges a Deo cum flabilitatu et constantia impositas sequuntur ad amussit n.
4o. At enim , praeter haec, alia dantur pha nomena qu au in essectibus a viribus substantiarum emergontibus collocantur. De his igitur quid dicendum' Repono: vires huiusmodi vel a Deo pro arbitratu substantiis creatis tributae sunt, ut multi do corporibus sentiunt; vel a natura ipsarum emurgunt, quemadmodum de spiritibus constat; qui suapte vi actuosi sunt et actionem sibi tribuunt. Quid horum interroganti placeat, in praesens non intereSl; certe alterutrum esse debet. Age vero si primum detur, manifestum erit phaenomena illinc manantia in contingentibus esse, nec cum natura causarum Secundarum
necessario connecti. Si enim vires illae in substantia esse possunt vel abesse aut etiam in contrari 3s commutari, certe earumdem essectus conditionem sortientur eamdem. Sin alterum placeat, tum etiam phaenomenorum contingentia clarescit Nam si inter substantiam et vim necessaria
viget colligatio, id tantum consequitur ut exstan. te substantiu , i is otiam exstet quae inde nuit. At quod actu ad agendum vis illa prodeat, id nullo ita clo insertur, nisi sub ea conditione ne a
supremo rorum Omnium moderatore, cuius regimine singula temperantur, praepediatur. Secus, etsi vi a propria natura emergente res donetur, actionem tauten nullam eliciet, propter volunta-Diuiliguo by Cooste
128쪽
PΛBS PRIMA - COSMOLOGi1 13llem supromi Numinis. quod Pam ab operando cohibeat. Haec vero potestas D n denogari nequit ; siquidem p x una parto repugnantiam non involvit, ex alia roquiritur prorsus a persectione divina o virtutis atque a ratione supremi di minii quod Duus in res creatas exvrcet. Eiusmodi igitur phaenomena, etiam rerum universitate supposita. hontingentiam relinebunt; et in tan-lum necessaria dici poterunt, in quantum a viribus naturae, nisi impediantur a Deo, exilient. 44. Vonio nunc ad quaestionem alteram , qua petebatur quo sensu essectus supernaturales Pro pensioni rerum naturali adversentur. Id vero aio ancipitem complecti sententiam. Nam si ea inclinatio considero tur, quam quaeque reS creatu ad causam supremam habet, prout nimirum divinae subditur potestati aptaque est enicere quidquid arrideat Deo; certo hoc sensu Super naturalis essectus naturae contrarius dici non potest. At si animadvertatur inclinati O , qua res condi tae ad conssentaneos sibi essectus propendent, nihil volat quominus supernaturales Psseclus hoc Sensu dumtaxat naturae adversari dicantur iu-terdum. Reapse: enim huic naturali et finitae propensioni quandoque reluctantur; velut ex. gr.
eum colpus grave, volente Deo, SurSum a Scev-dit. Dixi quandoque, quia haec etiam Oppositio
haud sena per accidit. Contingere enim potest uti quando ut supernaturalis gignatur esseclus , qui etsi naturae vires superet, lamen nulli eius olli elat propensioni; ut si ex. gr. Segetes nuSquam satae ope solius divinae virtutis enascantur.
129쪽
De genuina notione miraeuli, deque eiusdem partitione. Q. Miraculum nominatum est a mirando, et ideo vi vocis rem significat admiratione dignam. Quo loco, animadvertendum est diligenter admirationem inde excitari, quod essectus conspicitur, cuius causa ignoretur. Unde est ut essectus illo praeter expectationem admirantis appareat, propterea quod is contrarium eius, quod videt, casurum suisse existimabat. Sic cum primum homines eclipsim solis mirati sunt, propterea oborta in ipsis admiratio est,
quod huius phaenomeni causam celarentur, quatenus opinionis errore solem ea hora non Obscuratum iri putarent. Verum haec causa ignoratio duplici ex capite contingere potest: ex conditione ipsa essectus, aut ex conditione spectantis. Intervenit enim aliquando, ut causa essectus, quem quis admiratur, non per se sit latens in natura, sed desectu scientiae admirantis ignoretur ; quemadmodum est de exemplo eclipsis solaris quoad rudem hominem. Cum id contingit, essectus illi dici miracula nullo modo
Contra si gignitur essectus, cuius causa toto rerum creatarum ambitu non continetur quae causa certe alia esse nequit nisi Deus); lunc onsectus habebitur, cuius causa plane et absolute occulta dici potest; nempe talis quae naturales tantum causas scrutanti celetur. Hic igitur esse-
130쪽
PARS PRIMA - COSMOLOGIA 1 33ctus proprio et simpliciter admiratione ost dignus. atque ideo nomine miraculi iure insignitur; quod proinde definiri potest: opus a Deo proeedempraeter consueιum naturae ordinem.
Qua in re observandum est sussicors ut miraculum procedat a Deo tamquam a causa saltem
principali. Non enim semper est eiusmodi ut vim in sinitam ad sui productionem exquirat; sed potest quandoque gigni ex Vi sinit a. alque ideo ab agente aliquo supermundano sed creato, qnod nomine Dei operetur, seu facultate ipsi a Deo facta propter finem quem Deus praeter ordinem vult et ad quem consequendum creatura illa praeter ordinem utitur. 46. Germanam miraculi notionem perVertere conati sunt nonnulli, ut eam verbis relinquerent. sed re demerent. Quos inter SpinoZa eminet, quiratus naturae leges neutiquam mutari posse nec
unquam praepediri ut eum satillismi delirium adigebat), consulto et de industria miraculum
sic descripsit, ut cum insuetis essectibus sed nu-turalibus planρ confunderet. Ait enim miraculum non esse aliud, quam Opus naturae, cuius causam naturalem exemplo ulterius rei solitae explicare non possumus l . Quae descriptio, ut perspicuum per se est, miris et insuetis e Venit bus sane congruit, qui non quod naturam Pxe dant, sed quia naturalis eorumdem causa intuentem latet, idcirco admirationem in generant. In eamdem omnino sententiam, ut recto nolat Wolfius, ivit Loche, qui decernit miraculum esse Operationem quamdam in SensuS occurrentem ,