장음표시 사용
141쪽
idoni du tulo quoad excesSum erga Singulas par-los; idem de verilato quavis necessaria. Num haec, si Deus Bliter decrevisset, commulata e sent et contraria evasissent Perperam igitur Spino Ea confundit veritates nocessarias cum contingentibus, quae mutuo distingustiadae sunt maxime. IIae onim a Dei decreti, ulique pendent ut me e X filare , planetas moveri , atque alia id genus) ; illae vero nequaquam, sed eiusti odi sunt natura sua atque a divino intellectu divinam essentiam contemplante necessario concipiuntur.
Sed, ut etiam haec missa faciamus , quid dicendum de necessi late illa decretorum in qua cardo omnis dissicultatis vertitur pId oliam salsissimum
omnino os l. Etenim decreta, qua E mundi eiusque legum existentiam attingunt, libera Deo sunt ProrSuS , neque ex Dei persectione vel sapientia necessario dimanant. Et sane Dous neque Persectus esset, Si mundus nullus exstaret aut ph3sicae eius leges aliter constituerentur; nec divina sapientia necessario dictat ut res sinitae tali vellati numero creentur, ii Oc ordine potius quam n lio diponantur, hoc motu prae alio corpora inci
Tertium quod ait, potontiam et viri ut m natura elidem esse ac polentiam et virtutem Dei , atque ideo limitibus carere, negandum Omnino est. Id enim, ut quisque perspicit, absurdissima nititur pantheismi insania, quam superi u S resulavimus. Audiatur hac de re Baylius: u Ad inna iam iidem et illusiones Spino Zistarum intelli
ii gendas, animadvertere sussicit eos, eum mira - culorum possibilitatem rEiiciunt, ad hanc Pr , t Vocare rationem, quod Deus et naturo idem Disiligod by Corale
142쪽
PARS PRIMA - COSMOLOGIAh sint prorsus. ita ut si Deus aliquid contra legesu naturae saceret, aliquid sacoret contra seipsum ;a quod corte r pugnat. Liquido loquamini et sum-u motis ambagibus. Dicile potius quod cum leges a naturae a lihoro legislatore, qui id quod saceret, u intelligeret, scitae non sint, Sed a caeca quae dam et necessaria causa processerint, nihil conii lingere possit quod iis opponatur. Sed tunc con-ε tra miracula propriam vestram thesim proseren tis. quod manifesta principii petitio est i l . . Denique quarta dissicultas inde vanescit, quod
Deus cum miraculum patrat, leges naturae ne
quaquam corrigit, sed ad tempus dumtaxat sus pendit vel invertit. Nec idcirco impotentes illae aut steriles dici debent; optime enim ad consentaneos sibi essectus gignendos valent. Nulla vero imbecillitas in hoc cernitur, quod vis sinita adem clum natura sua potiorem sit impar. Deus autem dum miracula operatur non legibus naturast intra naturales limites subvenit , sed in pe- euliari casu derogat ad essectum praeter communem ordinem obtinendui'. Obite. II. Contra possibilitatem miraculorum haec opponit Volta ire: u Miraculum est violatiost legum mathematicarum, divinarum, immutabi- lium , atque aeternarum. Sola haec miraculia expositio aperte ostendit, miraculum esse quam-u dam in ipsis terminis contradictionem. Fieri ne-ε quit ut mens in sinite sapiens leges faciat et eas et dolia de violet. Quaenam ratio impellere eam posset ad Suum Proprium opuS pro aliquo tem -u pore deformandum P Absurdum est singere
H Dietionario historico eritico. Art. ΘωOza.
143쪽
quod Deus, neque per mundi a se conditi ordi- nem , neque per suas ne ternas leges certuma quemdam sinem obtinere PoluΡrit, quod quo ada nolernum suum propoSilum implendum eas in-α si in gero conetur l). v nos p. Haec declamatio eo stylo P xarata Pst, quo dolo tantur ii , qui praeclaro agere sibi videntur, si omnem pervertant veritatem. Hi nimirum cum sidere argum 'niis nequΡant, ambigua salsis miscentes mullis ver horum involucris pestissera sua tegunt essala et quasi velis qui husdam oblondunt. At ea si detraclo artificio in se spectantur, ineptissima esse cernuntur. Id quid om in praesi nil accidit. Ac primo salsissimum illud est quod ait, miraculum violatione legum
mathematicarum conlineri. Miraeulum enim his nulla ratio no detrahit. Non enim si sol retroce. lat aut flumen mutato cui Su in caput renuat,
ossi eitur hinc ut ii 'circulo radii non sint aequa. los, aut ab aequalibus Summis portionibus aequalibus utrinque deductis, quae superSunt non ro a o qualia . Idem dic de reliquis generis eiusdem . . Miraculum enim non mathematicas sed physicas loges respicit; earumque non violatio sid enim de di rogatione, quae ab ipso ordinatore stat. diei proprie non potest in , Sed mere exceptio appellanda est. Has autem physicas naturae leges divinas et ne ternas nominare ambiguum est. Proprie enim non divinae, Sed mundanae sunt; non aeternae, sed temporaneae. POSSunt tamen hoc
sensu divinae dici, quod a Deo sint imposilao ;
144쪽
licet in temporo, postquam efformatus est mundus , filaum PXeruerint offectum. Λt in earum derogatione nulla prorsus rρ pugnantia est nec ullam sane assertor ille nil osse probat, sed gratis dumtaxat et imprudontor a stirmat. Nam quod ait sieri non posse ut mons infinito sapiens legesn se latas deinceps violol, insanum est. Non enim Deus leges illas ita scivit. ut eas migrandi interdum et non servandi sibi ademerit potestatem , nut mutato consilio, quod semel sanxit, deinceps
invertit. Sed in sua noternitate cum leges natu rae imponendas deero vit . una pariter exceptiones eas determinavit, quas ob altiorem sinum praeter illum ordinem facturus erat. Quarct cum miraculum patrat, ut si ex. gr. sideris alicuius motum interrumpat, hoc non facit quia sententiam animi in dontrariam partem Vertat, Sed quia sic astrum illud ad motum primitus incitavit, ut simul incertis rerum adiunctis, quae praedis posuit, quiescere voluerit praeter con- su Blum ordinem. Nec vero factorum eiusmodi nullam idoneam suisse causam arroganter et Pleno ore sophista ille essultat. Istiusmodi enim causae quam plures esse potuerunt, potissimum autem ut ostenderetur mundum non a se regi, Sed divina administrari providentia, cuius imperio parerent omnia; tum etiam ut quaenam vera ne-ligio esset divino suffragio claresceret, nOSque ad cogitandum Deum eiusque admirandam potentiam excitaremur. Qua in re praeclare Augustinus: a quia enim ille non est talis substantia , . quae videri oculis possit et miracula eius, qui-u hus totum mundum regit universamque crea-
turam administrat, assiduitate vi luerunt, ita
145쪽
148 META PHYSICA E SPECIALIS si ut nemo dignetur altendere opera Dei mira et a stupenda in quolibet seminis grano; seeundum
si suam misericordiam servavit sibi quaedam a quae saceret opportuno tempore, praetor usi a talum cursum ordinemque naturae ,: ut nonti maiora sed insolita videndo stuperent, quibus a quotidiana vi luerant. Maius Onim miraculuma est gubernatio totius mundi, quam saturatiost quin quo millium hominum de quinquo pania bus; et tamen haec nemo miratur. illud misi rantur OmneS, non quia maiuS, sed quia ra-a rum est l . sDenique patrantur miracula non quia ordo legesque naturae imperfectae sunt aut parum ad suos peculiares essectus consentaneae; sed ut vel idem finis excellentiori ratione obtineatur, velut melius aliquid, ad quod naturae vires non se porrigunt, consequatur. Id autem earumdem non imbecillitatem aut praeposterum ordinem , sed lorminatam naturam certOSque in operando Pa
tu sacit limites. Obiic. III. Ut ordo moralis procedit a Deo, ita oliam physicus. Atqui ille mutabilis nullo modo est , ergo hic etiam mulari nequit. Miraculum igitur sieri nullum polost. Deinde: ordo natura uin hoc cernitur, ut res creatae reserantur in Deum. Atqui hunc ordinem Deus removerct nequit. Ergo Ordo naturae commutari non potest. At vero
id sieri ad tempus saltem oporteret, ut miracula contingerent. Ergo haec possibilia nulla rationu
Ros p. Uterque ordo luna moralis, lum physi-
146쪽
PARS PRIM 1 - COSMOLOGIA 149cus a Deo quidem procedit, sed ita ut non omnia in utroque sint paria. Nam ordo moralis a rerum essentiis derivatust, atque ideo cum ratio no hominis ac sancti lato Dei necessario nectitur , munusque suum in hoc exercet ut creaturas iniselligentes divinao sapientiao et voluntati subiiciat. Id vero repelli nequaquam potest, quin ratio ipsa ac Dei sapientia et sanctitas destruatur. At ordo physicus non est eiusmodi; sed cum conlingens sit, a libera Dei voluntate procedit et vim suam in hoc prodit, ut relationem instituat inter
causas naturales atque earumdem essectus, creaturasque subdat creaturis. In quo profecto nulla est repugnantia, si voluntate supremi opisicis aliquando aliter fiat. Quam quum enim evenire prorsus nequit, ut quivis essectus in Deum non reseratur eiusque non obtemperet potestati; eidem
tamen omnino necesse non est ut ex causis ubsoluto crealis pendeat, earumque propensionem sequatur.
Atque hinc responsum etiam patet ad partem alterum dissicultatis. Nam duplex ordo naturae distingui debet: unirersalis et peetiliaris. Ille est
quem res creatae omnes ad Deum habent, e cuius in nuxu ac voluntate omnia pendent. Hunc ordinem fatemur removeri non posse; at noueius remotio exigitur ut miracula perpetrentur. Alter oulem ordo situs est in distributione rerum creatarum et emanati otio essectuum a suis peculiaribus causis : ni lus hic , ut dixi , nihil velat
quominus a Deo aliquando removeatur vel in
Cetera quae a recentibus rationalis lis adversus miracula obiiciuntur praetermitto ; cum novi
147쪽
nihil reapso asserant ; sed , ut incredulorum est mos, eamdem recoquant cranabem et iisdem λ- re verhis ea quae Spinoaa et Voltatrius protule
M. Miraculi possibilitas tam clara est ut nihil supra. Nam si Deus in sinit ne virtutis est; si natura pendet a Deo; potest profecto Deus aliquid in ipsa operari praeter ordinem quom illa habet
ad causas naturales, et quem contingentem essis monstravimus. Nec dissicultatem ingerit, quod ali-ruando offectus ille insolitus sit eiusmodi, ut vim nitam non exsuperet. Nam tunc etiam communi ordini a Deo in rebus constabilito adversatur, hoc ipso quod insolens sit et praeter cursum naturae. Quare licet quoad physicam essectionem ab agente aliquo supermundano sed creato procedere possit, attamen contingere nequit sine iussu et nulla supremi moderatoris, cui totus Ordo naturae subiicitur. Hic autem moderator Ru premus non alius est nisi Deus , a quo universa natura manavit atque absoluta ditione tenetur. Cetera autem, quotquot creata sunt agentia. intra ordinem naturae cuncluduntur, legesque eius non commutandi aut interrumpendi potestatem habunt, sed sequendi et conservandi oblis alio ne tenentur. Quare aliquid contra ipsas pro ubito operari non possunt, nisi supremo omnium iubente vel saltem permittente gubernatore. Idque divinae providentiae et dominii proprium
148쪽
PARS PRIMΛ - COSMOLOGi1 151 Cum igitur supermundanum Ogens, Potestato a Deo facta, aliquid insolitum praeter naturas cursum operatur, propter sinem a Deo intentum vel approbatum; tunc agens illud non aliter operatur nisi lanquam Dei minister et servus, atque ideo effectus non ipsi sed Deo tamquam pri cipali causae tribuendus est. Quare cum miracu lum desinivimus: aliquid a Deo procedens praeter eonsuetum naιurae ordinem, Subi unximus satis esse ut a Deo procedat tanquam a principali saltem eisciente. At contingunt saepe tempora, cum negotiosum sit ac dissicile definire utrum aliquid verum miraculum haberi debeat an contra praestigiis atque captionibus adnumerari. Tunc ad id discernendum usui sunt indicia quaedam et notae , quae idcirco miraculi criteria audiunt; eaque hic bre. viter indicabimus. Iam age in miraculo salsitas innasci potest vel
ex commentitia narratione, quatenus nunquam acciderit; vel ex ignoratione causarum , quatenus factum naturale sit, et, Opinionis errore, Super naturale ducatur; vel ex praestigiis daemonum , quatenus hi salsa pro veris obtrudant aut aliquod giguant supra vires causarum munda narum. His itaque periculis sic potissimum Occurritur.
Primum, ut realis eventus a commentitio distinguatur , usui esse debent eo , quae pro veris
factis historicis iudicandis sunt tradita. Quoties enim auctoritate plena hominum si de dignorum facti narratio obfirmatur, salsum duci nequit quin
Ut autem ab enectu naturali discriminetur ,
149쪽
152 METAPHYSICAE SPECIALIS', adiungi animus debet ad ea quast factionem rei et causarum, quae inter Veniunt, plenam notitiam suppeditent. Si enim esse clus sit eiusmodi, ni virtutem infinitam ad sui productionem postulet; haud dubium est quin Deus intersit, ac miraculum in veris haberi debeat. sin esse eius sit talis, ut absolute ob aliqua naturali causa produci possit; tunc diliguntur considerandum. St, utrum ius modi causae an aliae quae impares sint in casu illo peculiari adhibeantur. Nam si causae naturales adhibitae, esse clui praestando impares
plane sunt, Prosecto causam superioris ordinis nempe Su Dei mundanam inlurcedere patebit. Sed ad hoc diiudicandum saepe rorum physicarum per ilia, naturae Studium, et legum , quibus eius cursus dirigitur, profunda cognitio necessaria erit. Quae quidem cognitio non universalis esse debet, ita ut omnes omnino causas in mundo PXS lanios comprehendat. Id enim ad factum illud iudicandum non requiritur, et ridiculum esset poStulare . don enim ad illud producendum Omnes
omnino causa O, quotquot in mundo DXstant, sunt
applicatae, sed nonnullae dumtaxat. Harum igitur cauSurum, quae reapSe interfuerunt, id Onua cognitio suffcil, ut iudicetur utrum essectus uisdem attribui possit necne. Denique ut certi reddamur , ibi nullam mali spiritus sallacium vel oratori alicui opitulantis interfuisse, a Deo quidem non iussam sed Permissam; videndum erit utrum inde error tui incit, ilis enascatur. Si enim factum sic contingit, ut nulla praebeat indicia quibus sallacia de togi possit, mn uisestum est a Deo tunc daemonis Iallaciam P r- mitti non potuisse. Quod evidentius apparot si
150쪽
PARS PRIMA - cosvoLoci, 153 animadvertatur prodigia semper patrari in confirmationem doctrinae cuiusdam aut sanctitatis vitae. Moralibus enim Dei attributis repugnat ut arbitrio mali spiritus permittatur opus, quod in capitalem et ineluctabilem deceptionem homines
Indicia autem, quibus fraus mali spiritus do tegi posset, haec potissimum respiciunt: nimirum opus, operantem, sinem. Operandique modum. Quoad opus, ponderandum sedulo est utrum
ratione sui vel subiecti, in quo sit, vel adiunctorum sit aliquid bonum, rectum, nullique honestati contrarium , nec divinam maiestatem vel bonitatem dedecens. Quoad operantem, necesse est ut in vitam ac mores illius, qui mirabile aliquid exhibet, animadvertamus. Etsi enim Deus homine etiam nequam uti aliquando possit admiraculum perpetrandum , ut aliis sit profuturus; communiter tamen nonnisi probos sanctosque adhibet. Saltem, etsi ex pravitate operantis nisi alia adfini) inferre certo nequeamus miraculi salsi tutem, tamen ex illius bonitato certi
reddimur fraudem omnem abfuisse, et valde urgens ac vero simillimum argumentum eruimus
nulla ex parte daemonis ii tersuisse praestigia. Etenim malus malis utitur. Praesertim altendi debet utrum quis elato magnificoque animo et se iactando prodigium spondeat. Ubi enim id vitii est, non dixina operatio, sed fraus tantum et praestigiuqi arguitur. Superbis enim Deus non opitulatur sed resistit. Denique quoad sinernet modum operandi observatione est dignum in primis quo factum spectat,