장음표시 사용
162쪽
DE ANIMAE HUMANAE FACULTATIBUS. Naturae, quae immediate non patent, non aliter innotescere possunt, nisi ex effectibus et proprietatibus. Cum igitur de essentia animae qu-manae intuitivam notitiam non habeamus , necesse est ut arguitivam nobis comparemus, indagine actionum, quas illa elicit, atque ideo facultatum quibus instruitur. Iam age facultatum eiusmodi multiplex est genus. Homo enim supininum inter terrestres substantias locum occup ns, non modo existentiam cum rebus Omnibus , verum etiam vivere cum arbustis, sentire cum animantibus, intelligere cum spiritibus commvno habet. De his igitur singillatim viribus , separatis articulis elo
163쪽
De nitalitate. 5 l. Anima in hoc distinguitur a celeris entibus , quod sit principium vitae , ac subiectum , quod informat, inter viventia reponat. Viventia autern generatim ea dicuntur, quae motum exercent suapte vi. non impulsu alieno, seu quae in seipsis operantur virtute propria. Cum enim duplex aclio considerari possit: altera quae in sub ecto quidem recipitur , at non ab ipso procedit sed ab exteriore causa , ut iactus lapidis aut aquae calefactio; altera quae sic subiectum afficit ut intrinsecus a principio in eo existente proficiscatur, ut vegetatio plantae: entia quae primam tantum actionem participam, non viventia; quae vero secunda gaudent, viventia Domi
Hi ne oritur di isto in tria illa regna naturne,
circa quae scientiae naturales versantur . um eorpora, superseiem uiat viscera telluris oecupantia, si vita prorsuη earent, mineralia appellamur , utpote quae materia tantum brutu et inorganica constant. Sin autem vita TrutinisT , iune aut in insimo vitalitatis gradu eonsi inunt et vegeta lia V antur , ut Plantas quae interiore motu aluntur, suesrescunt, germinant; nut praΘter vim vegetandi, vim etiam sentiendi possident , et unimalia dicuntur, , ut equi, oves et similia ; quibus non modo vivere cum fruticitius commve est, sed etiam virtus inest percμptionis euiusdam eliciendae. Diuiligeo by Cooste
164쪽
PARS ΛLTERA - Y OLOGIA 167 52. Est praeterea his longe aliti s vita genus, quod proprium est spirituum; qui non , ut eorpora, vitam aliunde, ex anima nimirum qua informantur, recipiunt; sed ipsi vita sunt, sub flantia scilicet quae sibimet ipsa propriarum a-etionum est sons. Et quoniam operari ex seipso persectissime et plene non competit nisi Deo, qui Omnia Miu habot, et quidem a se; efficitur hinc ut vita in altissimo gradu propria sil solius Dei, immo Deus vita sit persectissima non solum in actu primo, verum eliam secundo, sine ullo dopendentia ab exteriore principio.Viventia antem creata vitam plus minusve Participant, prout propius remotius tuu ad divinam persectionem accedunt, et maiore vμl minore vi gaudent se eonstituendi in actu virtute propria. Sie enim eo
modo quo possunt propriae persectionis compi mentum sibi tribuunt; sub influxu lamen divin. . quemadmodum croaturarum natura fert.
Etsi vita triplici orationis genere exerceri P sit, vegetatione, sensibilitate, intelligentia ; lamen Da vox, cum absolute profertur, ad primam harum dumtaxat significandam adhibetur. Contingit enim saepenumero ut generieum nomen insimae tantum speciei relinquatur; atque ita dixit Augustinus: nobis vivere eum arboribus et fruete- έis eommune est l). In hoc sensu vitalitatem hic accipimus, deque ea aliquid summatim deli
M. Vegetatio pro obieeto circa quod exerceatur, habet corpus ipsum prinei pio vitae informatum , eaque ad nutritionem et reproductio
165쪽
168 METAPHYSICAE SPECIALIS nem reducitur. Nam corpora vitali vi praedita,
continua quadam et interna molion o assiciuntur , qua alimenta intus Suscepta sibi assimilant seu in propriam substantiam convertunt. Ex quo sit ut particulas, quas transpirando amittunt,
assidue restaurent; tum etiam se ad convenientem statum partium Suarum in eremento promo
veant , donec ad debitam propriae naturae molem adducantur. Et quoniam eiusmodi auctio non aliter sit nisi conversione alimenti in substantiam a lili et per eadem organa , quibus generatim nutritio persicitur ; hinc egi ut non adstruatur tamquam diversa operatio. a diversa virtute dimanans , sed cum nutritione ipsa confundatur. Haec enim una eademque Vis et co pus alit et alendo auget, Si nondum ad persectum propriae Structurae statum pervenerit. Quod secundum ossicium non aliter praestat, nisi assimilatione maioris alimenti quam ad solas partes amissas reficiendas necessarium laret.. Hinc apparet disserentia qua o intercedit inter incrementum quod recipiunt corpora bruta seu inorganica , et incrementum quod proprio sit in viventibus. Nam in illis materia bruta amplisi-catur et 'crescit non per se, sed, ut dici solet, per aeeidens: quatenus nimirum additamentum illud non requiritur a naturali conditione subiecti, sed sortuito accessu noVarum partium Supervenit. Deinde auctio in ea procedit per meram tuae tapositionem particularum quae prioribus adduntur. Sic accidit insormatione et incremento crystallorum, ubi materia succrescit hac tantum ratione quod partes partibus superimponantur. At corpora viventia amplificantur per
166쪽
PARS ALTERA - PSYCHOLOGIA 169 internam susceptionem alimenti, quod applicatum distributumque singulis partibus alendis in
earumdem substantiam convertitur. Unde eiusmodi nutritio vitalis dicitur. Itemque entia, quae vita fruuntur , inerementum Der se requirunt. in quantum videlicet ad molem et soliditatem propriae naturae convenientem perduci in e quρ conservari postulant. Quare eiusmodi incrementum in ipsis non est sine destitutum , ut in materia bruta ; sed terminis quibusdam , pro
singulorum viventium diversi late coercetur.54. A t corpora vegetativa cum sint corrupti O- ni obnoxia seque perpetuo conServare nequeant;
vim possident progignendi alia individua consimilis naturae ad speciem saltem conservandam. Haec vis reproductiva seu generativa nominatur; qua corpora viventia ex sua substantia aliquid formant, quod deinceps in eiusdem speciei individuum evolvatur. Sic planta semen elaborat, quod terreno idoneo commissum eiusque hum ribus et elementis altum et calore solis solum in novam plantam similem priori se explicat. Unde generatio in vera quadam emanatione consistit viventis a vivente, quod eiusdem naturae sit. 55. Valde deciperetur qui phaenomena vitae a sola dispositione particularum , quae ad partem materialem unice pertinet, aut a meris omni latibus chymicis vel viribus physicis repetenda duceret. Hae causae conditionem naturae brutae vel mortuae, ut aiunt, minime superant; et ad summum sub determinata quadam lege operantes ad structuram et ordinem , qui in accidentali molecularum iunctione saepe conspicitur: explicandum valent. At in viventibus esse-
167쪽
170 METAPmsi CAE SPE ALIIctus longo diversi et altioris ordinis munilas lantur, ipsaque elementa leges Omnino alias sequuntur, quam illae sint quibus temperantur . dum in organicii corpora essorinant. In re linc miro consentiunt praestantissimi Scientiarum naturalium cultores , qui proinde vitam inter impor via
naturae arcana adnumerctre coguntur. Pro Omnibus commemoraro sum ciat celeberrimum Cu. vier, qui sic loquitur: si Vita , quae in elotia en-u ta corpus vivens iugiter constituentia aut ab α Eodem attracta actionem PXercet contrariamo eius, quam sine ipsa exercerent consuetae a Dii sinitates chymicae, nequit Omnino esSe Parum. dem assini tutum essectus; nec tamen in tin turali alia vis cognoscitur capax uniendi inter se ni O-ε leculas ante sp paratas. Nativitas igitur entium v organicorum est maximum mySt rium OecO-u nomiae organicae et totius naturae l . nSi igitur huius mysterii Oxplicationem aliquam rationi accommodum dare volumus , fatendum omnino est vires chymicas vel physicas in Operibus vitae corporum viventium considerandas esse tamquam instrumenta, quan Virtute quadam alliore evehantur ad assectus praestandus, ad quos
a a cha quo instant partie dulcorps Vivant,: et fur ceu Te qu'ello F attire, uiae action contraire a ce que frodui-ε ratent satis elle les a stititios clii mi ques ordinat res, ii repu-ε gne qu' elle puisse sit re elle-mo me produite Parces assini. tus, et lyon ne con ait ceperidant dans la nature aucunea a uire force capable de rέunir des moidcules au paravant Separ hes. La naissancedes et res orgauista est donc te plus graud mystcre de l'dconoinio organique et de tota te la na-u ture. 2 Le Regne animal distribue d' res son organisation. Tomo I.
168쪽
per se seorsum idoneae non fiunt. Quare praeter ipsas principium aliquod simplex in vivente inesse oportet, quod viribus naturae mortuae propriis longe antecellat, quodque materiam in sormans virtutis illius sit sons, viresque inferioris ordinis si hi suhmillat et ad vitae functiones adhibeat. Principium eiusmodi ad essentiam ipsam
corporis viventis pertinere debet, et eius extineti ono vita omnis in eo desinit, licet supersint et menta materialia generalibus materiae in organi- eao viribus instructa. Ad rem Beraelius: Oneveraa elemonia naturae organicae sunt in destructi bi a lia; sod existentia proprie dicta corporum orga-u nicorum destruitur sine reditu. In dividuum a quod in oritur, quodque sua elemonia restituite naturae in organicae, non redit unquam. Hinc a Sequitur essentiam corporis viventis non indaria in suis elementis in organicis, sed in quodam alio a principio , quod et omenta in organica commua nia omnibus corporibus vivontibus disponat ada cooperandum productioni esseclus peculiaris ciet determinati qui pro quavis specie disserat. Hocu principium, quod nos distinguimus nomine visa vitalis aut ussimilatricis, non ost inhaerens eu lenientis in organicis, nec constituit originariama aliquam eorumdem proprietatem , quales esu sent gravitas, impenetrabilitas, solaritas et e ctrica etc.; sed nos cognoscere nequimus quida illud sit, quomodo nascatur, quomodo pereat. v Nos itaque coniicere possumus quod si terreis stris globus exstaret cum Suis elementis in or-ε ganicis sine natura vivento, sed ceteroquin ina iisdem circumstantiis; is existere pergeret sine entibus organicis. Vis quaedam incomprehen-
169쪽
172 ΜΕΤΛ PHYSICAE SPECIALIS sibilis extranea naturae mortuae principium . illud introduxit in massam in organicam; atque i hoc accidit non tamquam essectus fortuitus. sed cum variolato mirabili , cum sapientia al- tissima, alque eo sine ut determinati gigneren-u tur essectus , et non interrupta successio indiu viduorum periturorum exsurgeret, quae aliae ex aliis enascantur et inter quae destructio or-
i ganismi in aliquibus deserviat conservationiti aliorum l . v
i) a A la vetito les eldmens de la nature organique Sonta aussi in destructi bies: ma;s l' existence proprement dilee des corps organiques est dbtruite saris retour. L'individuc qui meuri, et qui rende ses clomens a la nature inorgag nique, Ire revient jarnais. Ιl s'ensuit dela que l'essente diue corps vivant i est pas sonitde dans ses oldmens inorgani- et ques , mais dans queique aiatre Principe , qui dispose leae olimens inorganiques commutis a lous les cor Ps Vivanis,a a Coopsiror a la productiora d 'un resultat particulier de- . termino et disssirent Pour cliaque Espece .c Ce Principe que notis dὁsignoris par te nona de fores Di. a tale ou assimiliatrice, D'est pus inherent aiax sithmens in ora ganiques, et ne constitue pas une de leurs propriolos ori-α gina ires, tellesque la P ante ur, t 'impenetrabilite , lae Polaritu electrique etc.; mais nous ne potavOns coracev ira en quoi it consiste, comment ii prend naissanee, comment
a restre existait avec ses olomeus inorgani ques. Sans la Na-α ture vivante, mais du reste dans Ies me ines circo rabianc ,α il continuera it a rester satis et res organi Ses. Une sorsiue incomprehensibi e , dirangere a la naturo morte a intro-α duit ce principe dans la masse inorganique ; et cela S' est a Dit non comme uia ellet dii hasard, mais avec uno varie - α te admirabie, avec uiae sagesse extreme, avec Ie but dea pro tu ire des iosultat s dsi termines et une succession Horia interro in pue d'individus perissabies qui naissent les raris α des Butres, et Parmi lesque is dorganisation detruite desκ uim Sert a lyentretion des a uiros. D Traile de inimio Par I. I. BERZELIus, ade. Parite: inimis organique.
170쪽
ARTI cc LUs II. De sensibus eaeternis.
56. Medium et interiectus quasi pons , quo animus noster cum exteriore mundo communicat,
sensibilitate continetur ; quae proinde lacultas est qua corpora eor tamque qualitates apprehendimus. Dividi potest in externam et internam , prout vel corporum a nobis distinctorum , vel corporis in no his cum anima coniuncti assectio. nes attingit. Hic de prima tantum distinctis para graphis disseremuS.
Conditiones ad sensibilitatis eaeternae usum requisitae. Sensibilitas externa quinque constat sensibus: visu, auditu, olfactu, gustu et tactu, quorum primi quatuor determinato organo utuntur; postremus toto corpore susus est, in partibus non modo externis verum etiam internis. Prodituram a sensibus actionem conditionibus quibusdam natura adstrinxit, quarum prima est ut organa sint rite disposita; siquidem instrumenta sunt ad illam exercendam necessu ria, vitiato autem instrumento nec actio convenienter peragi pol est. Hinc accidit ex. gr. ut qui humore aliquo sussu sana pupillam habeat, is alio quam reveru sunt colore assici obiecta videat. Altera conditio, a rete eum superior connPXI,