장음표시 사용
181쪽
META PHYSICA E SPECIALIAlia, Ox quo figura Silusque di manui. At vero nemo non perspicit inde nihil commvno aut amno cum sensatione praPh Uri. Etenim sensatio non insigura aliqua aut externa relatione distantiae, sed in operatione Sila est . qua ipsum subiectum, quod agit, intrinsecus lissicitur et Obiecta a sodistincla deprelisendit. Nec dicas sensibilitatem in corporis i sempera. mento collocari POSSe, non Prout sola eius structura inspicitur , Sed prout oplitudo considera
tur ad ciendum molum, quod idem Est nc sensa tionem in motu reponere. Nam toto coelo utriusque conceptus et natura distinguitur. Ac sane, motus ex temperio corporis aut externo impol lente proveniens, Sive actione rogitetur si v se reactione, aliud nihil ossuri, nisi ilum reditum quo parti uni ex uno loco ad alium, variaturquo diro elio non ut velocitate duria taxat. At sentiendi actus nihil habet oiusmodi. Per ipsum enim nihil plano transfertur, nec acceleratur aliquid aut rotardatur. Itemque neque dextrorsum cietur aut si ianistrorsum, nec recla progreditur aut in gyrum agitur; sed in sentienso manens diversissimus inter se res ipsi obi ici l ro praesunt atque, doque illis soris exstantibus subiectum admonet. Prael ore amulus, cum communicatur, B mittitur, et ex pluribus viribus una conspirantibus e XSurgere po-iost ; lum etiam ad divorsas corporis, in quo excitatur, Spectat Partes, quarum quaeque ab aliis omnino distinguitur. At contra sensatio in nobis ipsis ex quo coepitperseverat donec Obiectum ostpraesens, eadem Semper manet, communicari cum alio nequit aut ab alio sentiente recipi, ad unum idem quo principium tota pertinet. Ego
182쪽
PARS AITER A - PSYCuOLoci A 185 enim unus idem quo totam sensationem percipio. nil me lolam pertinere experior; i inmo vero innumeras mihi tribuo, quae dispar alno inter sosunt, ac per sensoria diversissima Exercentur. Denique mollis, si contrarii sunt, eliduntur. inque eodem subiecto consistere nequaquam P0S- sunt. Id vero nullo pacto convenit sensationi.
Idem enim subiectum sentions doloro simul et voluptate naeeitur, calore et frigore saligatur , aspera et laevia contrectat. aliasque sine sine contrarias gensationes experitur. Sensatio igitur in motu fibrillarum aliarumque corporis par itum , sine pugna conceptuum, reponi nequit. Quae cum ita sint, mirum esse non debet si veritas haec adeo imperitis etiam elucescit , ut nemo non irrideat eum , qui diceret machinam tam artificioso ela hora tam repertam e SSe , quae motu partium nonnullarum astra suspiciat, stores Odoretur, sonos audiat. laetitia exultet aut dolore tabescat. Adversarii exinde fortassis aber. ravere , quod motionem semper aliquam Organi aut si brillarum sonsionem comitari conspexerint. At aliud longes diversum est duo invicem copulari, aliud simul confundi; nec nisi crassae nimis minervae ingenium , unum pro aliud habet. Haec igitur abiicientes , sensationem actione quodam immanento contineri dicimus qua corpora eorunique qualitates advertimus. Haec autem actio , cum omnino sit sui generis ut immu-diatao experientiae subiiciatur, facilius intelligi potest quam explicari. Ea enim dumtaxat indigent explicatu, quae noli lucent ipsa per Se nec immediato altinguntur experimento. Quae autem Perspicua sunt per se, ea qui illustrare studui
183쪽
186 METAPnYsICAE SPECIALIS periculum incurrit ne pro luce tenebras asserat. Quis vero est qui se non capere dicat qnid sit
colores cernere, nudire sonos. odores ollacere .
dura aut mollia conirectare p Ab inutili igitur
sonsalionis desinitione temperantes quomodo P lius Ohioctum attingat et qua ratione nos ad eiusdem perceptionem transferat investigemus. IV luo paeto sensationes ad eaeternorum obieetorum notitiam nos transferant. 59. Inter peregrina instauratae philosophiae inventa non ultimum lorum habot qunestio de ponte, ut aiunt, quo eX subieeto ad obiectum transimus; seu quo ex sensationibus, quas mero subiectivas putant, ad certi ludinem existentiae corporum , quae Obiecta sensationum sunt. Progredimur. Hinc ad transilum hunc explicandum plerique hypothesim imaginum induxere ; quatenus Oxistima rorat impression o obiectorum imagines quasdam in nobis gigni ot ad cerebrum do- serri celeriter, quos proximo nilingens 3nimus , ex ea perceptione σd ox torno oblocta deprehendenda pervoniat. Verum seritontiam hanc in commenlitiis habendam osso persa cito animadvertitur. Nam hoc Ioeo nomen imago aut proprie accipitur, aut metaphorice. Si accipitur proprie , quatenus significet figuram aliquam obiecti in sensorio depictam; eius salsitas evidentissima est. Eiusmodi enim imagines'in qnatuor sensibus, odoratu nimirum, Olfactu, iactu et gustu nullae prorsus existunt. An vero quis se cogitare posse Disitigod by Cooste
184쪽
PARS ALTERA - PSYCiiOLOGia 187 dixerit figuram odoris, figuram saporis, liguram soni gravis aut acuti , aliorumque generis eius dem P Proserri quidem hae voces Sine mente possunt, at congruenti Sententia informari non possunt. In visu tantum imago quaedam exstat,
quae pingitur in relina ob radiis lucis, qui in illam ex obiecto prosiciscentes impingunt. Verum imago haec ad cerebrum transmitti nequit, propterea quod cerebrum luce destituitur, sine qua imago non pingitur. Nec nervus opticus, utpote qui opacitato omnino gaudet, ad illam transvo-hendam est idoneus. Ceterum tantum abest, ut animus imagunculam contempletur , perque ipsam obiectum attingat, ut ne conscius quidum illius sit etsi accuratu utatur attentione, eaque
a Keplero primum detecta fuerit. Ad rem Victor
Cousiu: u Conditiones hae omnes necessariae a sunt ; Sed revera conveni uut ipsae in phaeno-u meno cognitionis formarum obiectorum exter-
. norum Τ dihil profecto minus. Principio noti-u tia imaginis in retina depictae longe posterioru quaedam acquisitio est experientiae et phy- a stologiae. Priores homines, qui certe figuratau corpora ante Se Obversari crediderunt, i magi-u nes in retina depingi profecto non noverant. a Immo vero longius etiam aberant ut imaginesu huiusmodi, quas ignorabant, obiectis consor a mes ESSE suSpicaretitur. Quare conditio , quae a animo humano praecipitur , ut imaginem inu retina depictam cognitione assequatur eiuSqueu cum obiecto consormi tatem compertum habeat; R a ProcesSu Omnino dissert, quem ille sibi reli-K ctuS System utibusque sum molis exequitur viii naturae ad formas corporum tulernoscendas.
185쪽
188 METAPHYslCAE SPECIALIS. Do inde illud animadvertite, quod si imago. si dolis surinae obiecti depicta in retina phao-
. nomenon Perceptionis formae huius Oxplicati ret, procul dubio oporteret ut eiusmodi ima a go ex retina dii nuruum opticum, et Ox nervoti optico transferatur ad CPrPbrum, quod . ut LOcti Lici placet, aula ost ubi animus audientiam i tribuit. nique X hoc audientiae loco in ipsumit animum introducatur. Vorum illa gradu quo- ii vis sisti optime pol 'St. Ex rutina opus Ost uta imago per nervum Oplicum ad celobrum trans. a mi ilutur. At nge, Si S, qui S ignorat nervum. opticum in regione obseura morara , quae pe- . ne irari a luco nequit ' Nervus opticus obscure rus est; nulla igitur imago pingi ibi potest; etu occe nus ob im2gine iam desertos. Praeterea i corobrum, aula nimirum Dd audientiam tri- . huondam constituta, in regione paritor Ohseu a ra versatur animuS, qui, iuxta Lockii theoti rinna, respicere ad retinum debuit, ut ibi obie- .i cli imaginum coulueretur Pamque obiecto esse ii consimilem caperet, animadvertere id non po- ii luit nec in nervo oplico neque in cerebro l). v
quod si nomen imago occipitur metaphorice, qualenus ipsa impressio materialis nut sensatio Dominetur imago; non minori salsitate propositio turpatur. dam cisi sensatio, quatenus aliquomodo reproosentat obiectum , eius imago mola
phorice oppellari Possit ; tamen non ipsa est
quae a sentiente immediato et directe percipi tui . luimo hoc sine contradictione adstrui tioni ossi l. Sensa ilia cnim dati nequit, sine re aliqua
186쪽
quae sentiatur. Si igitur primum, quod senti-lur, esset ipsa Sensatio, circulus vitiosus indu-eprelur, et SenSalio qua nil Sentitur, seu sensatio non sensatio supponenda foret.
Nec quidquam melius proficeret is, qui diceret animum immediate et directo percipere impressiones ab obiectis in sensorio peractas et adcersebrum delatas; ex his vero detorminari ad oblocia externa Sibi repraesentanda. Id enim congruenter dici nequit. Nam etsi impressio in Or- panis peracta conditio sit, ut supra dixi, ad sensionem necessaria, etSi etiam dici possit sensu interno attingi, quatenus consentaneam vel in-eommodam dispositionem in corpore gignat, at- quo ideo cum voluptate aut dolore coniungatur; tamen ad sensus externos quod attinet, non ea a nobis percipitur, sed obiectum unde proficiscitur. Nec vero Si perciperetur, ad obiectu Do bis repraesentanda valeret aliquid. Ut enim id
seret, similitudo in primis aliqua intercedere deberet inter impressionum eiusmodi et obiectum a quo oritur. Quod quidem non est ita. Quao enim similitudo cogitari vel singi potest inter
impressionem organicum, quae ab adversariis' ad motum revocatur, et figuram aut colores quos perspicimus p Itemque quae convenientia impressionis vel motus cum saporibus aut odoribus, quos attingimus 3 Idem dicatur de ceteris sensationum obiectis. Deinde quo pacto impressio organica Signum nobis QSSu posset et imago obiecti, nisi perceptio in nobis Subaudiutur, quuobiectum ipsum deprehendamus t Signum prosecto et imago relationem ad rem significatam et repraesentatum habent, nec ut talia dignosci
187쪽
190 . METAPHYSICΛE SPEC ALIS possunt. nisi ea ad quae reseruntur una pariter dignoscantur. Quare haec hypothesis dum ad cognitionem obiectorum externorum in animum introducendam assumitur , eam introductam subaudit. Denique si ila esset, nos in sentiendo ad impressionem non ad obiectum cogitandum incitari primitus deberemus; cuius rei contrarium omnino in se quisque optime eX peritur. His igitur reiectis , ad rem ut decet explican- dam in primis considerandum est, sen Sationem perceptione aliqua licet imperfecta , contineri. Sentire enim atque aliquid deprehendere eadem est res, etsi oratione diversa. Id autem perceptionis notionem importat; quae generatim accepta
nihil est aliud, quam aliquid cognitione capere. Quemadmodum intelligere non est aliud nisi aliquid intellectu apprehendere, Sic sentire non est aliud nisi aliquid apprehendere sensibus. Nec sanu concipi animo potest, quo Pacto quidpiam sentiri dicatur, quod tamen nulla ratione percipiatur. Nonnulli, o nos mini schola praesertim, vehementer negant Sensationem POS se perceptionem aut cognitionem appellari. At inde error in eos irrepsisse videtur , quod iudicium cum pereeptione aut cum cognitione
generatim dicta conlaudant. Hinc quia iudicio quod mentis est proprium ) sensationem orbari conspiciant, eamdem perceptione etiam destitui opinantur. At haec duo, quae in homine, Sensu simul et rat ono pollente, semper coni ungi SO-lent , consideratione sagaci separanda oppido sunt. Iudicium enim , quo , post Sensationem , Obiectum ut causam eiusdem clare distincteques
188쪽
PARS ALTERA - PSYCHOLOGIA 191 perspicimus, aut ipsum assirmate extra nos exstare proserimus. ad mentem pertinere sane concedimus. Verum non idcirco detrectari potest sensationem . etsi non persecta hac ratione, aliquo saltem modo obiectum, circa quod versatur,
attingere; quatenus nimirum illud simplici quadam apprehensione capiat, atque ita menti ad iudicandum proponat. Vel etiam error ille ex eo fortassis emersiit, quod adversarii ducerent sensationem in solo doloris aut voluptatis experimento reponi. Sed in primis actus eiusmodi non ad sensum quemcumque pertinet, sed ad eum qui internus dicitur ut cuius partium est bonam vel incommodam corporis nostri dispositionem attingere. Deinde id ipsum per perceptionem aliquam explicari debet, cui delectatio quaedam vel contraria motio in sensili appetitu respondeat. 60. Quae cum ita sint, evidenter insertur: sensibus externis obiecta ipsa, quae foris sunt, directe et immediate attingi. prout exterioribus quibusdam quali talibus assiciuntur. Et ro quidem vera, Si sensibus internae animi modi sicutiones, quae obiectum Sunt con Scientiae, non at-
linguntur, nec imagines aliquae aut organicae impressiones, quae ab Obiectis in nos proveniunt; reliquum profecto est ut vel ipsa externa obiecta directo percipiantur ac sentiantur, vel nihil. Sed extremum hoc nemo qui sanus sit asseret; siquidem sensatio et perceptio, qua nihil sentitur et qua nihil percipitur, chimaerica est et ne in. sormari quidem mento potest. Verum igitur crit primum, Sensilem nimirum perceptionem in obieetis ipsis externis deprehendendis et sentiendis
189쪽
192 METAPHYsICAE SPECIALI, Neo obiectio illa, quam aliqui tanto Opere sexaggerant, negotium lacessit aliquod, cum dicunt,
si ila esset, animum extra se ferri oportere ut
obiecto, quod percipit, coniungatur. Nam si res accurate perpenditur, nihil putidius aut minus
aptum proferri poterat. Sensatio enim non eo actionum genere continetur , quas transeuntes nominant, quibus essiciens non in se sed in exteriori materia operatur. Sed actio quaedam est
immanens, ut aiunt, qua nimirum B gens Operando se ipsum assicit ut determinat. Quare animus cum sentit et percipit, nun Sem et egredi ac deserere, Sed in Se Drursus manere debet, quippo actionem in se essicit. At cum Sensatio et perceptio relationem involvant ad Obiectum aliquod quod respiciant repraesententque; idcirco quaeritur il uid proxime actione Sensuum percipiatur. Haec autem quaeStio, ut Superior ratiocinatio patefecit, solvi congruenter nequit, nisi ipsu externa oblacta ea perceptione attingi dicantur. Ad quam veritatem nihil prorsus pertinet coniunctio, de qua quaerunt adversarii. Cognoscens enim non Obiecto quod perspicit, sud subiecto in
quod agit, coniungi debet; quod quidem subiu-etum in praesenti est ipse animus. Obiectum vero non iungi sed praesens fieri oportet, ut circa ipsum versari cognitio Possit. Haec Butem Praesentia secundum naturae leges satis Superque in . Sen Satione habetur, Si obiectum vel immediatu et mediate impressionem exercet in Sensoria. Diqitigod by Cooste
190쪽
ΑmicuLvs III. De sensibilitate interna. sit. Ad sensibilitatem in tornam . cuius organa interna sunt animanti, duplicem saeuitatem pertinere opindmur: unam, quae generatim Sensus internus et alteri , quae phantasia vel etiam imastinatio dici posset. Nam practi str se DSus externOS. qui externa corpora in nos insuentia respiciunt, profecto ad ost nobis vis sentiendi corpus ipsum nostrum, eiu Sque organa, qualenus vita gaudent
et bona vel mala dispositione niliciuntur. Hoc nemini dubium est. Nam quisque experitur Se pergentiscere tum desaligationem si pondus proprii corporis, tum resistentiam plus minusve superabilem quam opponit actibus voluntatis, tum varias indigentias, quibus premitur, et quarum sollicitatio vel satisfactio incommodum vel commodum eius statum constituunt. Sensus eiusmodi, qui toti corpori inhaeret, et pro obiecto habet ipsum corpus vita praeditum, sensus internus iure nominatur.
At praeterea est in animante, saltem perlaeto, lacultas reproducendi sensationes ante habitas, etiam cum obiecta earum absunt. Sic postquam Elegantem picturam, aut artificiosum aedificium conspeximus, etiam cum deincops illinc discedimus , earumdem rerum imagines revocamus ac velut in nobis ipsis iterum contuemur. Itemque ex iis, quae sensibus alias usurpavimus, Sae Pe numero totum constamus aliquod , cui nullum Prototypon respondeat in natura. Sic ex. gr. Par Di siligoo by Corale