장음표시 사용
281쪽
284 METIPHYSICAE SPECIΛL sest. Quod si determinatum temporis punctum
croationis atque iunctionis huius exposcitur, v spondemus id plane incertum esse nc nobis minime nolum. Generatim vero dicere possumus animos lum creari cor P0ribu Sque coniungi, cum corpora rite compacia suerint congruisque organis instructa ad functiones vitae ex urcendas. st uno sententia exinde Satis Suadetur, quod cum animus corpori copuletur ut eo tamquam instrumento vitalium Operlitionum ulntur; inutilis esset coniunctio antequam finis hic aliqua sullo mox parte obtineri posSit. ΙDSuper Ei HS dem verita- tis manifestum indicium ex separatione nnimaen corpore suppeditatur. Num si animus ideo decedit a corpore, quia hoc ad vitae motiones ineptum redditur ; rotione pari inserendum videturtit corpori non antea copuletur, quam id ad vitae
De animi humani immortalitate. 10 l. Inoplo commentus eSt Arnald , Cartesio deberi primum quod animorum immortalitas solido probata sit. Quare illum divinitus ad nos erudiendos missum fuisse ait. Verum assentylion otiae nihil magis ridiculum singi poterat. Etenim,
ut opinio immortalitati S animorum una cum humano genere inveteravit; sic eius demonstrationes validae ab ipso ortu philosophiae derivan-lur , quemadmodum Veterum Scripta volutanti perspicuum est. Instar o innium sit divinus Plato, qui saepe in suis dialogis, in Phaedone prae-
282쪽
PARS ALTERA- FCROLOGIA 28o sertim , argumenta pulcherrima pro immortalitato animorum adducit. Si quid ac in ro Cartesio tribuendum est, id ad veritatis huius perturbationem potius pertinet. Is enim spiritualitate cum simplicitate confusa immortalem esse animum ex eo consequi statuit quod simplex natura esset. Quare ne brutorum etiam animabus , quae certo simplices sunt, immortalitatem largiretur, eas de medio sustulit. Verum omissis his nugis, ad rem nostram veniamus. Ut animo constet immortalitas, tria plano requiruntur: ut is lato corporis sit superStes , ut a corpore separatus vita sit fruiturus, ut ab elliciente nullo existentiu sua spolietur. Quae quidem omnia animo humano competere gradatim demonstrabimus.
Animus perire nequit, pereunte corpore. 102. Non esse animum cum corpore interiturum, sed eius solutioni superstitem fore, evidenter derivatur ex iis , quae pro illius simplicitate et spiritualitate disputata sunt. Corruptio enim duplici potest satione contingere. Primum, Si aliquid per se corrumpatur et intereat; deinde si aliquo, ex quo pendet, intereunte , eo perempto et dissoluto, veluti consecutione quadam existentia viduetur. At vero neuter pereundi modus animo congruere potest. Nam ad superiorem quod attinet, is no contingat ex animi simplicitate vetatur. IIuiusmodi enim corruptio es mors iis aecidit, quae, eum partibus coalescant earumque vigeant iunctione,
283쪽
si parari aliquando ac divelli in plura possunt. Nihil onim est aliud corruptio, nisi dissociatio ac discerptio partium, quibus subiectum aliquod constat; interitus vero nbn est aliud nisi discessus quidam et quasi migratio principii vitalis
quo substantia ante fruebatn Sic moritur homo, eo quod animus a coi pore Separatur ; corrumpitur lignum , propterea quia partes, unde constituitur, invicem dissociantur. Atqui animus cum ipse sit principium vitae , nequit certe a principio vitae separari; cum vero simplicitate gaudeat, caret partibus, in quas utcumque dilaceretur. Ergo primo generi corruptionis, quem diximus, obnoxius esse non potest. Ad rem Tullius : a In animi cogitatione dubitare minime si possumus, niSi plane in physicis plumbei siti mus, quin nihil animis admixtum . nihil con-u cretum, nihil copulatum, nihil coagmentatum a sit. nihil duplex. Quod cum ita sit, certe neca secerni nec dividi nec discerpi nec distrahiu potest; nec interire igitur. Est enim interitus a quasi discessus et diremptus earum startium ,
Verum nee alteri corruptionis aut interemptionis modo animus revera subiicitur. Hic enim in iis tantum rebus cogitari potest, quae , cum ex subiecto taliquo corruptioni obnoxio quoad existentiam pendeant; eo distracto et pereunte, desinere natura exigant. Quare existentia viduantur a Deo, qui res singulas , prout Earum conditio fert; administrat. Sic generatim omnes vi-
284쪽
PARS ALTERA--- PSYCHOLOGIA 287res , quae materiam assiciunt, composito cui insunt dissoluto, corruunt. Sic etiam d se anima bellu ina dicendum videtur; quae etsi simplex et a corpore brutali distincta , tamen ex illo quoad existentiam pendet. Nam , ut eius Operationes Omnes palefaciunt, nonnisi ad corpus illud rogendum atque administrandum aptatur; siquidem in iis dumtaxat . quae corpus respiciunt,
tota vertitur operando, nec materialem Orbem excedere vel minima ex parte valet. Quare Corpore illo per mortem absumpto et dirempto, hru talem quoque animam existentia a Deo destitui
cons 'ntaneum PSt. Id cnim naturalis eius conditio exigit; si quidem, distracto corpore, sinis, ob quem exstabat anima illa , omnino demitur.
Deus autem res Om Des pro earum natura , con
ditione et sine moderatur et regit. Contra , humanus animuS, ut Superiore articulo ostensum est, ex corporo in existendo la'n pendet; quem admodum intellectuales eius operationes uvidentissimo manifestant. Vae enim maioriae limitibus non coarctantur, nec corpus pro sine habent; sed supra omnem corporeum ambitum evectae ad spiritualia prorsus Obiecta Se convertunt et applicant. Ex quo patet, eas Sine concur Su OP-gani corporei intrinsecus exerceri , ne pro siue habere non eorpus vita donandum sed ipsum animum scientia et virtute persiciendum. Ergo neque posterior pereundi modus in animum quadrare potest. Cum igitur, praeter recensitos, nullus tertius modus adsil, quo animus in teredi, Blque eorum alter ex simplici late , alter ex Spirituali ta tu removeatur ; animus, utpote Simplex et spiritualis, nulla ratione corrumpi vel interire posse dicendu S est. ν
285쪽
ΜETA PHYSICAE SPECIALI sΡRoposiTIO II. Animus a corpore separatus spirituales suas operationes eaercere pergit.
10S. Quod secundo loco erat propositum, animum separatum a corpore vita esse fruiturum , ex iis quae dicta sunt, manifeste consequitur. Nam si post corporis dissolutionem mansurus est animus, consentanea sibi operatione, quae in cogitando sita est, viduari nequit. Operatio enim, ut seri essatum, existentiam sequitur, et ad eius conditionem accommodatur. Hoc potissimum elueet, si quaenam cogitatio naturae animi sit maxime propria consideretur. Nam non modo sensuum repraesentatio, quae ex impressione in organis lacta pendet, a nimum afficit; verum etiam rerum tum corporearum tum maxime non corporearum conceptiones iudiciaque , quae sensilem nullam imaginem sibi implicant. Immo vero in his cogitandis in aximopere activitas explicatur humana, ad eamque scientiam comparandam animus vehementissimo amore pellicitur. Huius inodi autem intellectiva operatio , ut saepe diximus, nullam intrinsecam dependentiam ab organis habet, sed sola activitate animi exercetur. Quod si nunc , dum animus corpori coniunctus est, mens imaginationem semper pedissequam et quasi administram sibi vindicat; hoc non intrinsecam dependentiam, sed extrinsecam tantum importat; nec ex cogitationis eius natura sed ex praesenti Statu unionis resultat. Cognitio enim , quae in
286쪽
PARS ALTERA H-PSYCHOLOGIA 289 obiectis mero intelligibilibus versatur , corporis eo niunctionem vi suae naturae non postulat. Quae enim causa ratioque hanc necessitatem essiciens proferri posset 2 Certe haec, quaecumque singa tur , repetenda Usset ex conditione aut subiecti aut obiecti, quod attis gitur. Horum autem nihil asseri prudenter potest. Subiectum enim ad eiusmodi cognitionem eliciendam ab innuentse cor pore determinari non eget: siquidem corpus nonnisi ad ea, quae complectitur quaeque sui S adiunctis et notis adstringit, determinare potest; cogni io autem in tyllectualis corporeum ambitu omnino superat et a corporeis conditionibus. est plane vacua.In subiecto igitur oecessitas illa non inest. Sed neque ex pyrte obiecti cogitari. potest. Obiecta eo im contemplatio pis eius alia in rebus non corp0reis p0gitgsu ut, alio. in eorporeis quidem, at non secundum corporeas imagines consideratis. Ex quo existit ut neque ratione modi quo obiectum attingi debet, necessitas iunctionis illius appareat. Cogitatio enim huiusmodi non corporea aut sqnsili . liqua repraesentatione perficitur, sed conqgptions tantum mentis et iudicio. Immo vero si se pratae uetatione huius generis coalesceret, mentalis illa cognitio penitus destrueretur. Nulla igitur in auimo quoad cogitationes
suas intellectuales exercendas necessitas iuncti O-
Dis cum corpore fingi potest. Atque hoc perspicuum magis erit, si de cognitione rellexa sermo Siti, qua animus in seipsum cogitando revertitur. Obiectum enim ad eam determinans non soris positum est, nec extrinsecus
advenit; sed intus in ipso animo existit, et co
gnoscenti ita iungitur ut nihil sit ei intimius.
287쪽
290 METAPHYslcAE SPECIALIS Quocirca malia probabilis rotio est cur, absumpto
c0rpore, praepediatur. Idem dic de id eis . quas animus corpori copulatus adeptus est. Mens enim cum eas apud se retineat, materiam profecto possidet, quam 3SSiduo contempletur et ex qua novas cogitationeso liciat. Patet igitur animum innatam cogitandi vim , cum Separatur a corpore, procul dubio retenturum PSSE, PBque spoliari non posse. Immo Otiam , si vera volumus iudicaro , eam , hac Se
iunctione peracta , longe potentius et expeditius exercebit. Ut enim interna cuique experientia manifestat, etiam in praesenti statu eo distinctius set nitidius intelligimus, quo magis mentem
a corpo a Voc3mus. Praeclaro Tullius loco nuper citato: α Atque ea profecto tum multo pu-u riora et dilucidiora cernuntur, cum , quo ua- tura fert, liber animuS pervenerit. Nam nunca quidem quamquam soramina illa quae patenta ad animum a corpore callidissimo artificio na- a tura labricata est, tamen terrenis concreti Sque a corporibus sunt intersepta quodammodo. Cum ii autem nihil erit praeter animum , nulla resa obiecta impediet quominus percipiat quale quid
Animus separatus a corpore spoliari nequite acistentia. l04. Denique animum seiunctum a corporΘnunquam existentia destitutum iri evidenter eon vincitur. Tunc enim non aliter existentiam amittere posset, nisi quatenus in nihilum a Deo rodigeretur. At vero Deum id nunquam esse factu
288쪽
rum comperta et manifesta res est. Deus Enim servator naturae est, non demolitor; resque singulas , prout earumdem conditio fert, administrat et regit. Quare, cum animus principium in se nullum habeat, unde corrumpatur et desinat, atque ideo sempiternus esse postulet; illum Deus perpetuo conservabit. Praeterea animum vi naturae perpetuam durationem et vitam exigere luculenter ostendit ingenitus ille appetitus , quo in existentiam nullis terminatam limitibus vehementissime sertur. Solus enim homo inter omnia animantia vi intelligentiae durationem et vitam apprehendit immetatam ac sine prorsus carituram, eamquo Sic apprehensam acri prosequitur desiderio; cum cou-tra bruta animantia , utpote quae intellectu destituta sunt et solo Sensu fruuntur, vitam non
percipiant nisi prout hie et nunc , ut dici solet,
habetur, atque praesenti tempore desinitur. Huiusmodi autem desiderium animo humano natu rato est; cum necessarium sit et constans, alque ex innata emergat conditione. Ergo inditum illi a Deo est; ac propterea nequit esse frustraneum, sed honum respicit quod iuxta ordinem naturas
Quae cum ita sint, in nihilum redigi animus
a Deo sapienter operante minime potest. Id enim si Deus saceret, sibimet ipse evidenter contradiceret. Nam ex una parte, divina sapientia animi
humani perpetuitatem dictaret; siquidem quicquid natura sua sempiternum esse Poscit, eius perpetuitas ab ipsa divina Sapientia, ex qua naturalis ordo rerum et propenSi O di manat, imperatur. Ex alia vero, si animus in nihilum redi.
289쪽
292 METAPHYSICIE SPECIALIS geretur , eius interitus naturali ordini rerum oldivinae sapientiae convcniens esse deberet ; si quidem quidquid Deus ut naturae Ructor Rgit, id divinae sapientiae naturalem rerum Ordinem dictanti acclive et consentaneum eSSe oportet. Haec autem pugnare tu ter So nemo non videt; atque ideo non posse ne dum divinae menti congruere, sed ne ab humana quidem intelligontia
l05. Alterum argumentum , quod animi post
solutum corpus durationem et viιam ostendit, ex Dei iustitia ac providentia depromitur. Nam si Deus aequus est et proVidus, ri'Speziu prae .sertim creaturarum rationalium, quas singulari prorsus cura gubernat et modoratur; baud dubium est quin vitium plectere poenis, virtutem vero honestoSque mores praemio remunerari d beat. Verum id tu hac fugaci vita non accidit, saltem quantum necesse foret. NocenteS enim stagitiosusquo bonis ossi uere, contra vero probos frugique homines aerumnarum plenam ei pene non tolerandam vitam dogere saepissime cunt mur. Ergo, ni Si Deus rerum humanarum et aequitatis oblitus per delirium dici velit; certum profecto est huic aevo labili et defeeturo aliam
superesse Vitam, in qua singulis poena vel merces pro meritis tribuntur. H0c vero cum esse non possit, nisi animus morti corporis sit superstes ;haec veritas tanta perspicuitate sulget, quanta Dei iustitia et providentia clarescit. Praeterea nisi animus humanus corpori superesset, toluS qu3ntuSque est ordo moralis, quia natura ipsa insculptus nobis est, susque deque
290쪽
PARS ALTERA - PsYcuOLOGIA 293do hic maliliam actionum et honestatem speetans , exquirit necessario ut homini ratio praesto sit sussiciens, qua suas operationes moderetur ac se ad bene operandum perpetuo incitet. Atqui siusmodi ratio deesset, si animus cum corporo interiret. Etenim ad bene honesteque operandum homo illecebris sensuum iugiter obluetari debet, ot appetitum rationi obedientem efficere. Immo etiam saepe commodis licet honestis nuntium mittere ac valde aerumnosam abiectamque vitam ducere ad honestatem virtutem --lIue tuendam ; nec non mortem ipsam oppetere
quandoque debet, ut se integrum a Scelere custodiat , idque a recta ratione veluti bonum et amabile imperatur. Iam vero haec naturae Praeceptio recta non esset, nisi animum melior vita maneret, in qua potiola bona virtuti rependantur. Virtus enim in bonum et persectionem operantis reditura sit Oportet; quod certe non contingeret , si vita omnis. quae fundamentum cuiusque boni est, adimeretur. His accedit naturale desiderium beatitatis, ad quam innato pondere animus maximo rapitur. Ut enim sibi quisque est conscius , vehementi quadam propensione, et intimo naturae insiluctu felices esse volumus expleteque beari. Hanc autem beatitatem in praesenti vita nunquam aSSequimur. Nam labile hoc aevum ac deciduum innumeris scatet calamitatibus et angoribus, quae beatam vitam comitari non debent. Haec enim , ut scito inquit Bolithius , status est omnium bonorum aggregatione persectus. Deinde assequutosino et solicitato , omne desiderium hominis co quiescere explerique necesse est. At contra vita