장음표시 사용
291쪽
Draesens stimulis semper angitur et sollicitudineot cupidi late non modica. Ergo, nisi novercam naturam singimus et homini inimicam; alius certe status superest, in quo Bnimus corporΘ solutus bonis iis, quae nulla admixtione malorum vitientur, perfruatur. Nec vero timendum est ne vita huiusmodi tandem aliquando terminetur. Id enim si esset, iam heata esse desineret. Ut enim apposite Tullius : a Si amitti vita beata pol est, u beata esse non potest. Quis enim considit sibia semper illud stabile ut sirmum permansurum ,
a quod fragiletet caducum sit Τ qui autem dissi-u dii perpetuitati bonorum Suorum , timeat DBa cesso est ne aliquando, amissis illis , sit miser. a Beatus autem esse in maximarum rerum ti-ε more nemo pol est l). v Denique ex unanimi et communi omnium gentium consensione, quat: Donnisi a natura ortum
ducit, oppido veritas haec illustratur.iomnos enim nationes et populi. sive culti sive harbari, hac in re mire consentiunt. De philosophisiau
tem , exceptis iis , qui ad turpi sicatis cupidi lati
bus grati sicandum veritatem de industria obscurare nituntur, ceteri nobis una suffragantur 2).
i) De ibus i. 2, C. 27. a) Iuvat prae reliquis audite pulcherrimam Cyri ad n
lios allocutionem, quae a Tullio rothrtur in Catone seu De senectute Prope finem. Sic enim sapientissimu in illiam morti proximum filios consolantem inducit. et Nolite arbitrari, oc mihi carissimi filii, me cum a vobis discessero , nusquama aut nullum soro : nec enim dum eram vobiseum a Dimum e meum videbatis, sed eum esse in hoc.corpore ex iis rebus a quas gerebam intelligebatis. Eumdein igitur esse Creditote, a etiamsi nullum videbitis. Nec vero clarorum virorum Post ε mortem honores permanerent, si nihil eorum ipborum ac nimi essicerent, quo diutius momoriam Sui tenerem HS.
292쪽
PARS ALTERA - PSYCHOLos 11 295MInuntur dillieultates. obiit. I. Occurrit Kant inqui0ns , ex simplicitate et spiritualitate animi eiusdem immortalita. tem non evinci' Nam quamquam animus, quia' simplex est , quantitate caret extensiva ; habet tamen intensivam , in eo positam quod pluribus virium gradibus instructus sit. Iam vero hi activitatis vel , si lubet, realitatis gradus decrescer iugiter possunt; atque ila animus etsi non partium divisione , tamen lenta virium remissione
Res p. Κanti unus iste melus puerilis est. Nam animus humanus si non secundum insomnia transcendentalium, certe iuxta rei veritatem, non
est ridiculum quoddam compositum diversarum virium; sed est substantia vere una , eX quali esti cogitandi distinctae actiones emergant, ipsa tamen in se plenissima simplicitate fruitur. Quod quibus argumentis eluceat, iam ante dictum est Hoc cum ita sit, hantiana omnino evanescit dissicultas. In primis enim, etiamsi Κantio largiremur animi facultates gradus habere intensivae quantitatis invicem dissociabiles; tamen cum hi in sui realitate ex corpore non pendeant sed unice ab animo, chimaericam illam remissionem
c Mihi. quidem nunquam persus deri potuit animos , dum
a ira corporibus essent mortalibus, vivere ; cum exissent ex a iis, emori: nec vero tum animum esse insipientem , cum g ex insipienti corpore evasisset, sed cum omni admixtions κ corporis liberatus, purua et integer esse coepisset, tum
293쪽
296 METAPBYsI E SPECIALIS pati non possent. Nam animus, utpote individuus e Psimplex , iugiter quoad naturam idem immotusque persisteret. Una autem eademque manenio substantia , eX qua in determinato gradu vires aliquae fluant, hac etiam debilitari sieri quo remissiores nequeunt. Quare tota Kantii ruit Ohiectio , etsi detur hypothesis distinctionis realis inter diversos gradus octivitatis , qui in animo cogitantur. Sed ne id quidem , ad rum quod attinet , concedendum est. Nam diversitas illa graduum , quam obtrudit, non est realis sed logica . In eo enim posita est, quod , cum a clivitas animi sinita sit, ea praestantior alia et validior in nobilioribus spiritibus cogitari possit. Hinc suu clamentum mens sumit, ut eam veluti quibusdam constantem gradibus concipial. Verum si non logica notio . sed Rhysica earum virium realitas consideretur, haec distinctio graduum omnino respuitur; secus realitas illa non esset simplexot individua , qualis ab animi natura poscitur. Obiic. II. Argumentum ex Dei providentia et iustitia atque ex ordine morali desumptum prohat quidem animum humanum , Pereunte Corpore , non interire at minime probat eum esso perputuo duraturum, nisi aeternitas praemiorum et poenarum ad Struatur, quae naturali ratio nodemonstrari non Pol est. Res p. In primis argumentum illud si, ut concedit dissicultas, evidenter ostendit animum dissoluto corpori esse Superstitem; hoc ipso consecutione quadam evincit illum sempiterna vita esse si uiturum. Si enim animus naturali ordine fato corporis superest; non alitur deinceps dos inere Posset, nisi quatenus a Deo in nihilum re-
294쪽
PARS ALTERΛ - PSYCHOLOGIA 297 digeretur. At in primis hoc satis ost philosopho, ut quod rerum natura seri demonstratione convincat. Quod autem a libera Dei voluntate pendet, 4d non philosophando aperitur , sed a nevelatione petendum eSt. Deinde, nos rationes addidimus ad demonstrandum animos humanos numquam a Deo in nihilum redactum iri; quod qua ratione certum sit, satis abundo superius disputavimus. Neque hoc exigit ut aeternitas poenu rum per rationem demonstretur. Suisicit enim quod unice probetur animum per se aeternam durationem exquirere , licet duratio et qualitas praecisa poenarum revelatione scienda sit. Nihilominus id etiam inficiandum videtur, non posse aeternitatem poenarum naturali ratione suaderi. Ut enim aliqua tantum argumenta delibem , quibus illa probatu digna cernitur; cum spatium ad merendum vel demerendum destinatum praesentis vitae ambitu circumscribatur; perspicuum profecto eSt animum perpetuo esse , mansurum in eo Statu , quem sibi in hac vita Ii- here meruit. Cessante enim conditiono vias termini tantum superest conditio; in termino autem res non movetur, sed quieScit. Deinde cum grave stagitium propter iniuriam, quam infinitae Dei maiestati irrogat, insinitam veluti malitiam retineat ; aequitas et proportio iustitiae postulare videtur ut infinita aliqua poena reparetur. Haec autem quia intensione talis esse non potest, idcirco est ut duraιione saltem illi assimiletur. Poena enim sceleri consentanea eSSe debet, eiusque gravitate metienda est, non tempore quo flagitiosa actio duravit. Quod quidem ita perspicuum est, ut nos etiam vulnus momento temporis inllictum,
295쪽
298 METAPHYsICAE SPECIA . Slongo vel etiam perpetuo carcere puniamus. Praeterea sapientia supremi legislatoris plano exigit ut eiusmodi poena in gra i a Sc lera sanciatur, quast ad homines 3b iis deterrendos sum ciens ratio futura sit. Haec autem alia ESSe non poterat, nisi poena aeternum duratura. Nam si etiam in . praesenti, dum Deus hanc hominibus interminatur, nihilominus tam multi inveniuntur qui illam parum curant; quid futurum fuisse ceu sendum est, Si ab ea quoque Deus temperasset Aeternitas igitur poenarum tum a Dei providentia et administratione sapienti, tum ex conceptu ipso iustitiae satis aperte derivatur. De aeternitate vero praemiorum nihil addo , quippe quae ex conceptu beatitudinis, quam laro aeternam oportere Superius probatum est, evidenter infe
Ohii c. III. Ex con Sensu mutationum corpus. t animum assicientium sic opponit Lucretius. Animus cum corpore na Scitur , ad OleScit, senescit. Ergo consequens eSt ut una pariter cum corpore
si) Praeterea gigni pariter cum corpore et una
Crescere sentimus, Pariterque Sen Cere mentem.
Nam velut infirmo pueri teneroque vagantur Corpore; sic animi Sequitur Senteutia tenuis. Indes ubi robustis adolevit viribus aetas , Consilium quoque maius et auctior est animi vis. Post ubi iam validis quassatum est viribus aevi Corpus , et obtusis ceciderunt viribus artus , Claudicat ingenium , delirat linguaque menSque, omnia deficiunt, atque uno tempore desunt. Ergo dissolvi quoque convenit Omnein antinat Naturam , ceu sumuS iu altas aeris auras ,
Quaudoquidem gigni pariter, pariterque videmus Crescere , et ut docui, simul aevo sessa fatiscit.
296쪽
PARS ALTERΛ- PSYCHOLOGi1 299 Res p. Dissicultas haec a materialistis ad ravim obiecta ex iis, quae de animi natura probata
sunt, bi 'o vanescit. Mutationes enim illae animo eor9 O ue comm Unes , aliter in animo , n liter contingunt in corpore. Nam n nimus quidem una cum corpore producitur , sed longe divorso productionis modo. Animus enim creatione gignitur et divina prorsus operatione ; B contrario corpus generatione sit et creatorum essicientium ministerio Deinde succrescit corpus partium novarum additamento; at animus augetur et locupletatur adipiscendis id eis, quae nec extensae
sunt nec materia ulla concrescunt. Tertio aegrotat corpus humorum, quos continet, temperatione turbata , et partium quibus coalescit distractione ; aegrotat animus curis et assectuum tumultu, in quo non aliquid sui amittit, sed saepe cogitandi sentiendique vim potentius acrius que explicat. Denique quoad languorem et inertiam animi ex languescente et hebetato corpor provenientem , id in primis non semper accidit. Nam saepe attrito corpore membrisque distractis, non modo integru sed etiam longe vivacior vis proditur cogitandi. Iterum Saepenumero quo magis viget corpus; eo hebetior vis est intelligendi, ac ratiocinatio obtusior : contra deservescentct corporis energia, validior redditur animus tutelligentiaque potentior. Quod in senectute potissimum videre est; in qua etsi homo corpore uta-Huc accedit uti videamus corpus ut ipsum Suscipere immanes morbos, durumque dolorem Sic animum curas acres, luctumque metumque. Quale participem lethi quoque convenit esse. ove ruriam natum lib. 5, v. 446. et Seq.
297쪽
300 METAPHYSICAE SPECIALIS tur languidiore , tamen mentis acumine, cogitatione, prudentia, consilio pollet. Quid vero quod corpore co3clo, non cogitur animus P quid quod
sere semper qu3e corpori Pro Sunt, nocent animo : quae contra mentem e Xercent, corpus debilitanti Non no laaec utri u Squo processum non modo non eumdem aut consimilem , verum etiam
longe diversum et contrarium esse demonstrantpQuod si aliquando ex mulationibus corporis mulationes etiam in B nimo accidunt, atque ex
impedimento corporis cogitandi vis praepeditur,
id non sex similitudine naturae sed ex intima utriusque iunctione resultat. Dum enim animus corpori copulatur, eo tamquam instrum sento utitur , propter Sen Sationes a quibus cognitio meniis in statu unionis pendet eo modo quo in serius dicturi sumus. Quare ut, dis Soluto instrumento, vel peritissimus artifex ab operando impeditur,
aut munere suo per per B in fungi cogitur; sic animus, perturbato Omnino corpore aut sensoriis praupedilis , cogitationes huius status proprias exercere non valet. Id vero spirituali talem eius iam luculenter probatam non infirmat, sed intimam cum corpore in hac vita Societatem ostendit. Inepte igitur materialistae argumentum ex hoc contra animi immortalitatem n SSumunt. Obiic. IV. Si animus immortalis esset, mors nullo timore hominem angeret, sed ipsi iucunda potius accideret. Nam praesentis vitae malis solutus animus ad potiora bona migraret. Atqui plerumque homines mortem maximopere perhorpescunt. Ergo mortalis QSt animus.
Res p. Si probe res introspicitur, timor ingruentis mortis immortalitatem animi non infirmat,
298쪽
PARS ALTERA-PSYCHOLOGIA 301 sed confirmat. Nam maximus ille timor et fuga animum vehementer excrucians in iis plerumque conlingit, qui turpiscatis moribus indulgent, et ob admissa lacinora poenas et calamitates subeundas timent. Nil simile honis accidit, ut omnium aetatum ac temporum historia testatur. quod si oliam pro hos homines mortis aliquis horror invadit; is non ex timore interituri animi oritur, sed ex naturali quadam repugnantia, quam animus experiri debet dum e corpore . quicum ante tam arcto vinculo sociabatur , abseedit, ut ex anxietate quam ingerit cogitatio dubiae sortis, quae in aeternum subeunda erit. Nemo enim evidenter in hac vila , nisi Deo revelante , Scire potest se praemio non poena foro dignum, etsi alterutrum valde probabili ratione coniiciat. Obiic. V. Animus conditus est ut corpus in r-met. Ergo corrupto corpore, deficit sinis propter quem exstabat. Ergo, si superesset, in statis quodam violento contra naturalem eius propensi O-nem inveniretur. At vero nil violentum durabile. Res p. Finis potissimus, propter quem animuSest conditus, non est ut corpus informet, sed ut beatitudinem assequatur , quae in Dei notitia et dilectione cernitur. Coniunctio autem eius cum corpore sinis est secundarius, seu potius medium ut in hoc quasi gyro animus exerceatur et bene
operando beatam vitam mercatur. Qua re Separctius a corpore in statu proprie violento non re-
Peritur. Status enim violentus ille dicitur , qui Praecipuae propensioni natura o reluctatur. At animi inclinatio praecipua scopum respicit, cuiuSDdeptio ad suturam pertinet vitam. Nihilominus cum animus suapte natura sit substantialis sor-
299쪽
302 MErAPBYsi CAE SPECIALIS ma humani corporis, negari non potest quin ad ipsum naturaliter inclinetur. Verum huius inclinationis impeditio in vita ad potiorem inclinationem explendam idonea, statum absolute violentum minime facit; praesertim cum naturale id sit animo, cuius condi liu immortalitatem exquirit. ARTICULUS V. De animi iunctione cum corpore. 406. Ad unionem animam inter et corpus eX-plicandam , tria circumferri solent systemata re ausarum occasionalium, harmoniae praestabit
tae, influxus physici. De quibus quid iudicandum
sit breviter dicam. I. Systema causarum occasionalium adstruit animum et corpus omni activitate destitui , et quod consequens est, nullum animi in corpus et vicissim corporis in animum veri nominis influxum haberi. Quod vero, quibusdam in animo voluntatibus existentibus , certi et deler minati
in corpore motus respondeant, et vicissim impressionibus nonnullis in corpore peractis perceptiones motusque consentanei in animo excitentur ; id unice ex lege et actione Dei repetendum arbitratur. Ea enim sententia Deus occasione impressionum corporearum sensationes perceptionesque in animo facit; pariterque Occasione voluntatum quarumdam , quas in animo gignit, respondentes motus in corpore secundum iuges a se latas efformat. Huius systematis, quod etiam assissentiae nominatur , auctor est Male -
300쪽
PAns ALTERA - PSYCHOLOGIA 303 . branche li, quamquam Cartesianum vulgo nuneupetur, propterea quod Cartesius ita suis principiis illi prast luserit, ut eius discipulus illud nullo nPgotio inde derivaverit s2 .
II. Systema harmoniae praestabilitae, a Leib-nitio primum invectum, in hoc cum superiore convenit , ut corpus inter et animum nullum actionis inlluxum ponat. In ceteris vero discrepat. Sancit enim in animo perceptiones appetitionesque continenti quadam serie ex innata vi usque procedere, atque ila quidem, ut praecedens posteriorem inserat, et posterior a Superiore tamquam a sui ratione suis ciente di manet. Similiter contingero docet in motionibus corporis; quos sine ulla animi essicientia ex mera illius structura repetit. Sic enim, eius sententia , Deus artificiose corpus elaboravit, ut propter unicam organorum dispositionem , accedente impressione quae ob circumstantia corpora oboritur, ordinata quadam successione corporei motus omnes gignerentur ; at vero ita, ut animi voluntatibus vel perceptionibus omnino conspntirent. Cuius rei ea est ratio, quia Deus praescientia sua illum animum idque corpus invicem copula Vit, quae huiusmodi congruentes actiones essent habituru . In hoc igitur utriusque operationum con Sensu animi et corporis iunctio reponitur. III. Tertium systema, quod etiam eausalitatis dicitur , corporis animique nexum per mutuam utriusque iactionem explicat, ab eaque rationem desumit cur existentibus quibusdam motionibus