장음표시 사용
391쪽
po aiax, universalibus, in quantum universalia sunt. obiectivam et realem existentia ui tribue-hnt ; ita ut individua, quoad essentiam inter se non distingui rentur sed Solum disser retit in accidentibus. Hoc commentum renovant panthei sine transcendentaleS, dum singunt tinniti esse absolutam realitatem, quae Se multi sui iam explicando et de torminando mundum constituat. Sed,
ut quisque per se videt, absurdi SSimum est . quippe quod iis omnibus Urgetur incommodis quibus abundat panthei SINUS. Ut igitur rem resolvamus, dicimus: l. Distinguendum est duplex universalo: dia'
reelum et reflexum. Nam quid ditas, quae intelligitur seclusis iudi viduit, Pol est considerari vel unico per se nullo habito respectu ad individua, ad quae sic abstracta referri posset; vel potest considerari cum hoc respectu. Exempli gratia hoc universalo: substantia, allendi potest vol moro prout dicit quid ditatem ob omni individuo praescindentem ; vel prout illa quid litas sic abstracta rotationum genericam habet ad innumera individua, de quibus assii mari posset, dicendo: homo est substantia, sol est Substantia, lapis est substantia, et sic de aliis. Primo modo constituit universale directum, quia intuitione directa percipitur; secundo constituit universale reflexum, quia indiget intuitione reflexa, qu3e reditu suo in praeviam cognitionem comparet conceptam
quid ditatem cum individuis exi Stentibus vel Possibilibus.
II. Un iversalo russexum non existit nisi in inou lo. Nam exprimit quid dilutum abstractam reduplicativo , nimirum in quantum abSira clam , et
392쪽
PARS ALTERΛ-PsYCHOLoc Ix 399 includit comparatio nona cum individuis, confuse saltem apprehensis. Quare desintubatur a Suholasticis: unum habens habitudinem ad multa , ut pro diverso respectu quo haec habitudo considerari poterat, dividebatur in genus, speciem, differentiam, proprium et accidens, de quibus loquuti
sumus in Logica . Ratio vero, cur Diusmodi universale in monte tantum existero dici debet, est quia in rebus non existunt nisi individua, et nihil commune omnibus reperitur, sed unumquodque proprio individua realitato constat. II l. Universale directum existit in rebus quoad quid ditatem, quam includit, non vero quondalis tractionem a proprietatibus individuantibus, quae se tenet ex parte intellectus. Nam duo in
illo considerari possunt: id quod percipitur, et
modus quo percipitur; nimirum res quae ah strahitur, ut abstractio ipsa. Iam vero etsi haec secunda procedat a mente; prima tamen convenit obluctis ipsis prout in se sunt. Et sane nisi id , quod concipitur in universali directo, esset illud ipsum quod invenitur in rebus; nos non possi)- εmus ipsi attribuere praedicata quae individuis
competunt, et vice vorsa ex attributione alicuius praedicati universali sacta, non Possemus inserro idem tribuendum esse individuis. At vero nos hoc iure lacimus, dicentes ex. gr. Homo est Ubertate praeditiιs; atqui Petrus est homo ζ ergo Petrus est libertate praeditus. In quo exemplo eamdem dolem, quam tribuimus homini universaliter considerato, inferimus tribuendam esse individuo Petro; quod profecto salsum omnino esset, si in individuo Petro non inveniretur eadem quid-ditas quae apprehenditur per conceptum h0mi-
393쪽
400 METAPHYsICAE SPECIAL snis generatim, et cuius propriam esse libertatem
Atque haec doctrina aperte traditur a S. Thoma, ubi inquit: u Cum dicitur universale abstra-a ctum, duo intelliguntur . scilicet ipsa naturae rei, et abstractio seu universalitas. Ipsa igitur re natura, cui accidit vel intelligi vel abstrahi volti intentio universalitatis, non est nisi in singu-
laribus ; sed hoc ipsum quod est intelligi volu abstrahi, vel intentio universalit alis, est in in . a tellectu. Et hoc possumus videre per simit se inu sensu. Visus enim videt colorem sine eius odo-a re. Si ergo quaeratur ubi sit color, qui vidi tura sine odore, manifestum est quod color, qui via detur, non est nisi in pomo. Sed quod sit sinu si Odore perceptus, hoc accidit ei ex parte visus, a in quantum in visu est similitudo coloris stu non odoris. Similiter humanitas , quae intelli-κ gitur, non est nisi in hoc vel illo homino; soda quod humanitas apprehendatur sino indivit dualibus conditionibus , quod est ipsam abs-st trahi ad quod sequitur intentio universalila re tis , accidit humanitati secundum quod per-κ cipitur ab intellectu , in quo est similitudo na-u turae speciei et non individualium principio si rum si). v
IV. Universale formatur abstractione, seu vi animi, qua cogitando Secernimus ea quae implexa sunt mutuo, et unu in sine altero in propria et obiectiva sui ratione contemplamur. Quo loco animadvertendum est, sicut datur duplex cogitatio , directa nempe et reflexa, sic dari dupli-
394쪽
PARS ΛLTERA - PSYCIIOLOGIA 401cem abstractionsem, quarum una ad Primum Ordinem, aliora ad secundum pertinet. Abstractio propria ordinis rellexi dici potest secundaria et relativa , qualenus exercotur circa obiecta iam intellectu cognita, et procedit Oh servatione similium vel dissimilium ad eruendas eorum similitudines vel varietates. At abstractio propria
ordinis directi, de qua hic loquimur, appellari
pol est primitiva et absoluta, quatenus exercetur pro primo actu cognitionis intellectualis, ipsumque Praecedit, si non tempore, saltem natura. Nec vero comparationem ullam instituit aut sequitur, sed instinc live exercetur resolvendo in obiecto sensibus apprehenso quid dilatem a conditionibus individualibus et concretis. Ex quo patet, ua indem distingui otiam ab abstracti uno improprie dicia, quae non quid ditatem n subiecto concreto , sed unam partem concreti ab alia secernit, retentis characteribus individualibus , saltem nonnullis; quemadmodum saupo contingit in actibus imaginationis, vi quorum ex . gr.
apprehenditur determinata quaedam figura, sine materia in qua illa viget.
396쪽
PROLOGUS. Melus esset de creatis agere et Opifieem prae- termittere. u Haec Platonis sententia eos coarguit, qui philosophiam ita traetant, ut viae aut ne viae quidem de Deo mentionem faciant. luare plerumque salsam, semper autem incompictam et maneam doctrinam exhibent: impossibile enim est rite ac plene co9noscere rivos et elbeetus, nisi ad fontem ipsum et cauSam ascensus fiat.
Nos hactenus, prout rerum disquisitio et Oeeasio tulit . ad supremum hoc verita tum omnium principium ascendere non detreetavimus. Nihilominus hic tamquam proprio loco peculiarem de Deo sermonem instituimus, atque propterea eiusmodi Metaphysteae partem Theologiam nominamus. Porro quanta sit huius tractationis eaecellentia et tueunditas explieatione non eget. Nam si qui
397쪽
404 MLTΛPIISSICAE SPE ClALIS nuam omnino est in humana scientia optabile est rutum ' nihil est profecto magis, quam suprema
illius naturae vestigatio, qua persectionis Omnis ο-rido es eaeilus continetur, et quae metam constituit huam desiderium mentis Nostrae aspirat a Ssι-due. Ipse Seneca, quamquam luce revela miris destitutus, tamen, docense natura, sic de hac scientia loquutus est: si luantum inter philosophium si interest, ad ceteras artes, san sum interesse eαι-u stimo in ipsa philosophia inter illam partema quae ad homines, et hanc quae ad Deos spectat. si Altior est haec et animosi 0r, multum permisitu sibi ' non fuit oculis contenta ; maius esse quHi- . dam suspicata est ac pulchrius, quod extra con-a snec sum Malura posuisset. Denique tantum inlea duus interest, quantum inter Deum et hominem. a Altera docet quid in terris agendum sit: alterunuid ossatur in coelo. Altera errores nostros disii lut it et lumen admovet, quo disce an turam-himια vitree: uti eru multo signo sura cuti2ιnem,
nisu foliituntur , excedit, et e tenebris erint
. illo perducit unde lucet. . . . Nisi ad haec admιι- a terer non fuerat operae protrum nasci. Putu e re nim erat cur in numero viventium me post sumii esse qauderm p . . . Detrahe hoc inaestimabilest bonum: non est vita tanti, ut sudem, ut aestuem. i O quam contempta res est homo, nisι supra hu ana se ereaeerit I. . . meo inspieere, haec iit et scere, his incumbere, nonne transilire est moma talitatem suam et in meliorem transcribι sor-
' 'Nee fero obieeii praestantia et di cultas deter-
398쪽
PARS TERTIA - PROLOGΠs 405 rere animos debet. Solida enim rerum faetarum cognitio, quam ante procurare conati sumus, planum huc stravit iser, atque summi Auctoris noti tisim sponte sua pandere prope geStit. Deus at tem quumquam lucem habitet inaccessam iis, qui levi seientia superbientes in eaeterno tantum cortice naturae haerent: abunde tamen, quantum iqnλeulus noster nativa utens luce de te ere valet, manifestatur iis, qui veritatem modeste ac pro virili parιe scrutantes, supra Sensum ad causas ipsas contemplandas attollunt aciem. Praeclare Verulamius: u Certissimum est, inquit, atque eaeperientiae eomprobatum, leves gustus in philosophia movere si fortasse ad atheismum, sed pleniores haustus adu religionem redueere. Namque in limine philoso-u phiae , cum secundae causae, tamquam sensibus i proaeimae: ingerant se menti humanae, mensquea ipsa in illis haereat atque commoretur, obliviosi primae causae obrepere posset. Sin quis ulteriusu pergat. causarumque dependentiam, geriem et a concatenationem atque opera providentiae in-α tueatur, tunc secundum poetarum mythologiani u faeile eredet summum naturalis catenae annu
a lum pedi solii Iovis alligi l . .
At ne praefando nimii simus, ad rem ilIleo veniamus. Τheologia naturalis scit6 secernenda est ab ea, quae altius lumen ad Deum vestigandum adhibet. Nam dupliei via in Dei notitiam pergimus: revelatione divina, et uniuη rationis adminiculo. Si postremum hoc contingat, praesen3 estiorestit disciplina, quae idcirco iure definitur: scientia doDei, naturali lumine comparata. In ea autem tria
ιὶ De digit. et augm. Scientiarum.
399쪽
406 METAPHYSICAE SPECIALIS - PARS TERTIA potissimum eaependemus. Primum, supremaB causae eaeistentiam et naturam. Deinde, proprietates eas , quae nullam ad res eaternas et ereatus relationem
habent. Denique, attributa, quae eiusmodi relationem involvunt. luare triplici capite tota constabit diseeptatio.
400쪽
DE EXISTENTIA ET NΛTURA DEI. In tres articulos caput hoc partimur. Primum, Dei existentiam contra atheos vindicabimus ;deinde, quae eius natura sit perpendemus ; PO- Strem O, de eiusdem uni talo adversus polytheistas et dualistas dicemus. Quae tres controverSi a Purtes arctissimo inter se vinculo colligantur.
l 44. Nomino Dei intelligimus Ens quoddam
supremum et maximum, quod ab universa rerum iactarum collectione disserat, quodque suapte vi et absoluta prorsus necessitate exstet. Eius porro existentiam ex rebus conditis, quae aspe-