장음표시 사용
41쪽
44 METAPHYSicA SPECIALIS na , sed ex bibet aliquid contradictorium nemponihilum. Si pantheisticae doctrinae caput diligenter expenditur, hinc tota quantaque illa est, prosecta videtur, quod eius patroni conceptum in sinitimente perperam informaverint. Ad illum enim pertinere rati sunt talem realitatis comprehensionem, ut nihil prorsus extra reperiatur. Secussi extra in sinitum alia entia cogitari possent, iam in sinitum limilibus coerceri dicunt. Nam haec entia , quae ab infinito disserrent, novam certe realitatem, quae illi non inesset, suppedi-iarent ; atque idcirco in sinito quo quidem nihil
maius excogitari debet) additamentum in mundo sacerent. At vero captiosa haec ratio, quae sucum imperitis sacere posset, exinde ut dixi enascitur , quod infiniti notio pervertatur. Haec enim reapse non postulat, ut quaeque realitas, sive insecta sit sive genita , sive terminos habeat sive respuat, in ente infinito contineatur. Immo id mire repugnat et monstrum illud essiceret contra dictionibus compactum undique, quod Superius contra panthei stas execrabamur. Sed id unum in siniti notio sibi adsciscit. ut tantae persectionisens illud sit, ut augescere ulterius nequeat, atque ideo omnem realitatem non productam, nouclefectuosam , non terminatam, absolute et Perfectissime complectatur. Hoc autem minime votat ne praeter ipsum ulla possint exstare entia, quae ex illo sinitum suscipiant persectionem. Haec vero entia licet numerum augeant, Per So iam euper lectius ens cogitandum nullo pacto exhibent. Id enim tunc accideret, si res illae creatae et circumscriptae iunctione sua formali et intrinseca
42쪽
PARS PRIMA - COSMOLOGix 45 eum ente infinito aliquid locuplstlius et nobilius essicerent. Quod non est ita: si quidem, ut dictum est, sic chimaera potius id stis mutuo pugnantibus seque vicissim destruentibus exsurgeret. Nam inter persectionem finitam et infinitam quoad
mutuam unionem nulla societas est, immo vero summa distractio. Itaque cum finitum producitur, nova quidem res ponitur , sed quae infinito nihil prorsus adiungit, nihil detrahit; quandoquidem eiusmodi persectione constat. quae si infinito adderetur , non melius illud essiceret, sed naturam eius notionemque perimeret. Quo sacto in maximas conceptuum pugnos incideremus. In finitum autem, sive sentia sinita creentur stud non . idem omnino manet in se; et talo est, ut ipso maius excogitari aliud nihil possit. Omnes enim illas realitates continet, quae desectu et terminis vacant, quaeque in ente persectissimo simul consisterct possunt. Obiic. II. In tantum characteres mundi chara eteribus Dei contra dicunt, in quantum Deus tamquam personalis cogitatur. Ergo si utens impersonale cogitaretur , contradictiones illae evanescerent.
Res p. concedo antecedens. Ad consequens negoδuppositum ; nempe quoa Deus cogitari possit utens impersonale. Ens impsersonale est Ens abstraclum et logicum; Deus autem non eSt eiusmodi, sed est ens in so subsistens et reale. Immo est omnis subsistentiae et realitatis principium supremum et tang. Fateor equidem pati the istas , si landus syste- malis discutiatur. Deum non aliter conciperunisi ut summam abstractionem , quae in me ut U
43쪽
46 METAPHYSICA SPECIALIS remanet, Postquam a rebus creatis singulae do. terminationes resectae suerint l). Ideoque eorum sententia, ad rem quod altinet, non dissertat, atheismo; quom in theologia naturali consutabimus. In praesens eos eo arguimus . quasi Deum ut ons verum et existens admittant, quemadmodum verbis saltem pro silentur. Obiic. III. Argumentatio desumpta n contradici ionibus quae exsurgerent, Si Deus cum mundo confunderetur, contra pantho istas minime valet. Nam ipsi libenter illas concedunt; nec tamen commoventur. Et sane Victor Cousin haec habet: Conscientiae Deus non est abstractione mentisu exsculptus , rex solitarius ultra creationem ine thronum taciturnae euiusdam a ternitatis rei a gatus . et in absolutam existentiam, quae nihi- . lo potius assimilatur. Sed est Deus verus unae et i eatis , substantia simul et causa , semper u substantio Semperque causa, eum non sit Sub u stantia , nisi in quantum causa, et causa inu quantum substantia; id est, cum sit causa abs a tuta , unum et multa , aeternitas et lem puS , a spatium et numerus, essentia et vita, indivia duitas et totalitas , principium , sinis , et ni
a o Posietione, ogni diversiiu, Ogni separagione, come quella a di Soggello e di oggetto , di sapete e di essere , di Spiritoc e di natura, d'ideati, e reale; e dunque indivisibit mento lyese sere en il sapere assoluti , O l' essenga colleti iva di amena due . st i 'assoluta identita detrideale e dei reale, P assoluta. indisseren Ea dei differo ille , deir unita e delia pluralita ; es Puno, Punila , che e at tum Do stosso l'universo , la totali-
u ia. il tutio. D TEN NE IANN loco averius citato.
44쪽
rans PRIMA - COSMOI OGII 4Ta dium, in fastigio realitalis positus, et in intimo a realitatis gradu, in sinitus pariter et sinitus, po-o stremo triplex, hoc est Simul Deus, natura , et u humanitas i n. Res p. Dist. Antecedens: Non valet, si rationi nuntium se omnino misisse salentur, confedo; si rationis aliquid retinent, ac proinde principium saltem contradictionis admittunt, nego. Portenti illius patroni notionem Dei ita de sormant , ut merito dubitari possit utrum ea quae
dicunt, serio assirinent et dum sobrii sint, an potius ludicre vel a inente prorsus PeregrinanteS. Idcirco distinctione est opus. Nam si constat eos a mente peregrinari; tunc medico, ut helleboro curentur, tradi debent. Sin vero sani adhuc sunt, et saltem contradictoria simul vera esse non posso largiuntur; tunc prosecto apud ipsos ratiocinatio superius allata valitura est. Nihil enim e videntius , quam characteres mundi eum chara e turibus Dei simul non posse consister . Non enim utcumque invicem pugnant; sed ita pugnant, ut se vicissim perimunt et alter ulteriussi hi implicet negationem. Sic finitum ex . gr. limites exquirit, quos respuit in sinitum ; mutabile vices subit, quas reiicit immutabile ; contingens necPssitate euret, necessarium contingentia; simplex partes excludit, quas compositum sibi vindicat. Obiic. IV. ut characteres in tantum ropugnant ei dena subiecto, in quantum sumuntur sub eodem respectu. Hoc autem pantheistae non faciunt.
45쪽
48 META PHYSicA SPECIALlSnes p. Neg. min. Nam nisi quis omnem repol loro intelligentium velit, saleatur Opor lol ad sp Ρ-clum et considerationem , qua contraria illa copulantur, nulla prorsus ratio no disserre. Nam I pus, ut dixi, non solum quoad sui substantiam. sed quoad modos etiam, qui ipsi tribuuntur, necessitatem postulat; mundus contra in existentia i modis sexhi hol contingentium. Deus quavis ex parte in iis, quibus assicitur, variari nequit. sed semper ost idem; at mundus in hoc ipso longe a liter se habere manifestat, cuni in suis modi sica lionibus commutetur ossidue. Deus in Omni rea litate, qua constat, nihil duplex aut coagmentalum includit. nec paries habet, in quas discerpi possit; mundus in realitato vicissim nonnisi ex partium distinctarum aggregatione resultat. Deus in persectione quavis, quae ipsi inesse cogitatur, limites tibiicit; mundus quoad omni B, quae complectitur, terminatur. Atque ita in ceteris, quae utrinquo existunt, proferri posset antitheton. Perspicuum est igitur pugnam hanc veram esse et maximam ; nec proinde posse oliter pantheismum admitti,nisi contradicentes ideae,qua
se mutuo perimunt, in rem eamdem conserantur,
et quod consequens est ) nisi Deus concipiatur
ut Deus et non Deus, mundus ut mundus ei non mundus. Uterque enim ea sententia pugnantibus
illis su hinceret attributis; atque ideo sicut per u num genus , quod Sibi consonat, constitueretur; ita per aliud , quod superius genus in subiecto
eodem nugat, destrueretur. Adde his absurda celera qu ne P x commento eiusmodi consoquuntur; quorum, Dio lorigior Sim. nonnulla lanium sum molim delibabo. In primis
46쪽
PARS PRIMA - COSMOLOGIA 49 enim ordinem moralem evertit atque omne inter turpe et honestum discrimen pellit; si quidem eo
systemate actiones omnes Deo et lato tribuuntur. Deinde , cooscientiae testimonium pessumdat, quo vivide persentiscimus nos substantias esse ab aliis omnino distinctas , tum nostrarum operationum es e arbitros. Tertio, extensionem et materiam cum intelligentia et spiritu, quae vehementer pugnant inter se, in eadem realitate componit. Quarto , interminatum . quod in formo adhuc est et aptum perfici ulterius et absolvi, cuin proprio dicto insinito confundit; quod non nisi actuosissimam persectionem includit, et eiusmodi est ut additione novae realitatis augescere omnino nequeat. Denique, ne nimius dicendo sim . infinitum limitari et in sinitum converti, viat ex finitorum entium congerio et generatione exsurgere singit; quod idem est atque illum propria
natura destituere et in aliam omnino oppositam commutare. Haec et alia absurda gravissima es- fugere si volumus somnes autem velle debemus , pantheismi genus hoc omne pestiferum atque impium e scientiarum communitate exterminandum plano esse intelligamus oportet. ARTIcuLus III.
mundum eiusque materiam insectam non esse eonvincitur.
10. Quod nobis superiore articulo erat propositum, mundum discriminari prorsus a Deo , salis, ut opinor, ex ante dictis in perspicuis haho tur. Ut itaque cuius conditionis illo sit melius
47쪽
50 METAPHYsΙCA APECIALIIIa testat, errorumque discutiantur nehulae ; pro-
andum nunc est mundum sive in se sive in materia , qua constat, non esse aliquid improductum ; atque ideo indiguisso aliqua causa , unde existentiam sortiretur lin.
Id autem ita esso apertissima ratio et veritas ipsa convincit. Nam si mundus eiusue materia nullam causam habuissent essentquΘ ens quoddam infectum; prosecto extitissent sponte sua naturaeque , quam Possident, necessitate. Ut enim
contra Beguel in demonstravimus 2 , nihil turpius philosopho est, quam ut opinetur posse fieri aliquid , sine ulla causa. Quare quidquid minime pro duetum est, seu quidquid ita exstat ut nulla causa a qua gigneretur eguerit; id si noduhio nequit osse contingens sed tamquam ensneepssarium haberi debet. Etenim si secus esset, raιionatum induceretur sine ratione sulpetenti,
i) Militat haec disceptatio contra eos omnes generatim ,
qui quacumque ratione materiam Releruum et noli Productam posuere. Ex horum numero Leucippus, Democritus , Epicurus insectas atomos aeternum ita inlinito vacuo voli- lautes adstruxerurit , ex quarum sortuitis coitionibus mutia dum hunc emersisse toti Sunt Viii. Laert. I. 9 et io . Plato vero insectam materiam . Sed Deo subiectam tu duxit; a quo illa non quidem creata , sed in ordinem tantum redacta fuerit, vegre tamen nec quantum Arti lex cuperet, ob materiae insitam pervicaciam ac divinae voluntati obsistentem mali. tiam. Qui denique sive opinionis errore, sive se ostentandigristia atheisinum proleSSi sunt, materi. m a Se exstantem introduxerunt. Quos inter impudentissimus auctor Systematis naturae eam lem, quam olim Epicurei, recoxit crum-bem , atque ale opus suum elucubravit , ut aliud revera noraiecerit, Disi quod poema Lucretii solutum uulneris restitueret; ut egregie ostendit Valae chi tu aureo opere : LaIἰeligion Mincilι De. 'ν Ont. C. ι, art. 5.
48쪽
PARS PR MA-COS MOLOGIA 51 nimirum determinatio ad existentiam in onte illo, sine probabili determinationis causa. Haec enim ab alio repeti non posset; si quidem ens , de quo agitur, a nemine progigni lingitur. Restat
igitur ut ratio illa repetatur ab eiusdem eniis natura ; quae proinde conlingentiam a se respueret. Nequit ergo mundus esse ens improduclum, quin hoc ipso sit ens necessarium, seu natura sua determinatum ad existentiam.
Iam vero mundum non esse ens necessarium
sed contingens, perfacile iudicium est. Etenimens necessarium , utpote quod vi suae naturae exstat, non existendi capacitatem omnino negat, atque aliter se habere non potest. Repugnat e uim ut non sit aut se aliter habeat. Essentia enim eius involvit existentiam, omniaque in ipso ex intima vi naturae proveniunt. Itemque simplex omnino est et undique mutationis expers; lum in-s nila gaudet perlectione , cui nullum incrementum vel decrementum fieri potest. At contra nemo est qui non videat, mundum non modo per- Delionibus his destitui , verum etiam earum
Omnino contrariis contineri. Ergo hunc necessario existentem Opinari, desipere est Omnino ac mu
tuo pugnantia complecti simul. Et sane quae repugnantia in mundi non existentia se prodit, cum nullo modo, ut supra dixi, in mundi id ea existentia contineatur, ipsu inque non exstantem animo concipere valeamus ' Aut quae simplicitas in tanta rerum distinctione, diversitate, oppOsitione, coagmentatione, congerie, partium quantitate , successione reperiri aut singi unquam potest p De immutabilitate vero et insinitarum persectionum complexu quid dicam Τ cum, omni in
49쪽
vestigatione summota , ipso vel aspectu sentiantur perennes vices, quas mundus in dies subit, tum naturales desectus ac limiles quibus singulae eius partes et totus Proinde orbis circumscribitur P Atque haec, quae de mundo dicimus, multo magis pro ipsius materia, quae plus quidem impersecta minusque absoluta duci debet, sunt valitura. Quare si dementis est mundum hunc insectum Opinari, multo ille dementior, qui quod mundo propter eius imhecillitatem tribui nequit, id mundi materiae tribuendum arbitra
Deinde sic iterum argu myntor: Mundanus O do causam habet; Atqui nequit ordo mundi causam habere, nisi ipse mundus, quoad materiam unde constat, sit ens productum ς Ergo mundus quoad materiam unde constat productus est. Et sane , pulcherrima haec rerum dispositio, tantusque causarum invicem colligatarum nexus, quo sit ut singula suum locum leneunt, nequabili motu incitentur et ad suum quaeque et communem omnium sinem sine ulla perturbatione ferantur, indubium est, quin aliquam causam et quidem intelligentem postulent. Ordinem enim et sapientem administrationem non nisi a ratione prosicisci ipsa duco et magistra uatura docemur: nec quisquam est tam rudis, qui nedum sibi persuadere sed velisuspicari possit, opus artisicioso digestum et ambre elaboratum non consilio et ratione artificis, sed temeritate et casu suisse confectum. Et sane, si esseclus omnis debet suae Causae congruere, nec quidquam in illo inesso potest, quod haec aequali aut etiam excellentiore ratione non habeat; manifestissimum est a te-
50쪽
PARS PRIMA - COSMOLoci 1 53 meri lato et casu nihil nisi temerarium atque praeposterum posse progigni. Stultissima est igitur Democriti et Epicuri ceterorum qu easu α- Iistarum opinatio adstruentium ordinatissimam hanc machinam ex atomis non productis in vacuo temere cursitantibus coaluisse. Atquo huius sententiae absurditas, praeter rationem allatam , ex innumeris aliis capitibus vinci potest, quorum ne prolixior sim nonnulla lantum attingam. Percontor itaque ex his lenieri latis defensoribus utrum hae atomi per spatium disseminatas infinitae numero fuerint an finitae pSi infinitae suisse dicantur, in manifestum absurdum incurritur. Multitudo enim huiusmodi r pugnantiam involvit. Nam ex una parte ultimum sui augmentum attigisset, propterea quod in sinita singitur et idcirco talis , ut ea maior concipi nulla possit; ex alia: utpote quantitatis rationem retinens, ulterioris esset augmenti capax; siquidem proprium est quantitatis ut incrementi vel decrementi sit compos . Sin vero illae sinita o dicuntur, nulla ratio probabilis reddi potest curiali potius quam alia mensura et numero delerminatae sint, nec locupletius creverint, sed sic velut in exiguum fuerint angustumque conclusae. Nam absoluta necessitas, vi cuius exstarent, latissime evagatur per sese , nec ullis uspiam tenetur angustiis. Itidem cum omnes atomi eadem absoluta necessitalo vigerent et incitarentur, eadem universas figura notari et eodem impelli motu oportuisset. Quocirca eadem directione eademque celeritate per inane infinitum volitassent; et, quod consequens est, nusquam sibi invicem oecurrissent, ut ad efformanda corpora copula