장음표시 사용
51쪽
54 META PHYSICA SPECIAL Arentur. Denique illud etiam a ration o alienum est, quod dicunt, atomos ex indita necessitate
ad motum ferri. Nam materia , ut compsertum habetur , iners suapte natura est, sola indisserens ad motum vel qui elem; ac proindo si cietur. causam a se distinclam exposcit, a qua impellatur. Constat igitur ordinationem, motum, dispositi nsemquct materiae ab aliqua exteriore causa prodire debui fis B. Atque si hoc verum est. ipsa quoque mundi materia a se exstaro non potuit. Ergo ex salsitale Epicurei commenti, Platonica o otiam opinationis salsitas derivatur. Et sane si materia , uti pote insecta, ex absoluta extitit necessitate; a nulla causa. quemadmodum in existendo, sic etiam in persectionibus reliquis revera pependit, nec alterius actioni su hi octa fuit. Proprietates enim si attributa consorinia esse debent essontia
cui insunt; ac proinde ubi depondentia aliqua non viget in natura . ibi etiam nulla in attributis vigore potest. Sed si materia ab aliqua causa in ordinem redigeretur', eidem subdita laret, ab ea quo quoad distributionem ordinem quo dependeret. Eigo vel materia ab opifico nullo lin ordinem redacta est quod falsum esse monstravimus) ; vel si ab alio ordinem formamque recppit,
existentiam etiam et naturam ah alio suscepisse dicunda est. Duobus his extremis arcto tenentur adversarii, nec tertium ullum possunt sperare perfugium.
Tertio , si quaelibot materiae pars contingensost, id om iudicium serri debet de toto , quod ex partibus illis consurgit. At verum est primum ;nulla siquidem repugnantia in hoc cernitur , ut
52쪽
PARS PRIMA-COsMOLOGI 1 55 aliqua materiae particula detrahit tur. Verum igitur est etiam alterum ; omnes siquidem matehiae partes similis naturae sunt et conditionis olus dem. Atqui ens contingens , utpote per so indisserens ad existendum vel non existendum, causam postulat per quam ad existendum convertatur Ergo si mundi materia contingens est, D quit in secia esse ac sine causa l). Denique ne plura consecter. duo depromam argumenta ex Gerditio , qui rem hanc accurato
pertractat. Horum unum ex determinata materiae magnitudine , alterum ex eius efflorescit inertia 2). Atque ad primum quod pertinet, materia mundi certe infinita non est; si quidem, ut saeps dixi, magnitudo in sinita repugnat. At si infinita non est, causam sui habuit, a qua desi-
Boo argumentum eleganter expressit versibus Cardinalia de Polignac. Anti-Lucr. l. 5, v. 157 et seqq. , inter ceteras rationes egregias, quibus continenti libro tertio et quarto sui operis Epicureum commentum insectatur. Sic autem inquit: Militet haec atomus, quae nunc mihi iungitur , esse Ut sine me poterat, poteram sic esse aine illa , Aeternum in vacuo potuit disiuncta vagari, Aeternum poterit. Cum ergo sit inutilis orbi,
Ponamus non se ; ruent num cetera rerum I
Nequaquam. Non hanc igitur Perstare necessum est , Illiusquo loco satis est si perstet inane. Unius hinc atomi ratio non postulat ut sit. Quod si unam e rerum natura expungere possim, Expungam geminas . expungis tu quis tusr , Omiles Denique. Nκmque iam fies m nil excellentius iri se , Nuturam quod spectat, habu ut, quam parvula quidquid Ac simplex atomus revera Possidet omnis. Nulla igitur per se, si Per se Hori luit rana. 2 Damonotrat. Mathemat. contra Petem. de la ma
53쪽
56 METAPHYSICA SPECIΛLIAnilis limitibus codrceretur. Ergo si rationi pa
rere volumus, cui naturae lege subiicimur, materiam ex elliciente aliquo generatam Ponamus oportet. Ac re quidem vera, illa magnitudinis de torminatio oriri non potuit ox ipsa natura materiae, quae plane in hoc indisserens per se est, alque ideo cuiuslibet magnitudinis recipiendae
est capax; nulla enim determinata magnitudo assignari potest, quae prae ceteris cum essenii amaterin necessario connec latur. Ea igitur determinatio ab essiciente aliquo externo in imateriam pro secla est. Ab eodem igitur materia existentiam accepit; quandoquidem sine desinita
extensione ac mole neu liquam exstare pol erat, ac
proinde eadem cauSa quae eius molem primitus determinavit, existentiam ipsi donare debuit. Alterum sic proponit. Principio duo sancit ensata, quorum unum est: materiam per se indisserentem esse ad motum vel quietem. Ex quo sit, ut ad alterutrum determinatio aliunde in ipsam, nimirum ab exteriore causa, induci debeat. Quod quidem experientia atque ipsius materiae notione clarescit. Materia enim aeque in uno alterovctstatu optime perstat, nec alterutrum potius, ut cogitetur, exquirit. Secundum est: materia vi principii contradictionis sine actuali determinatione ad moliam vel quietem exstare non potuit. Hi enim duo status contradictorie opponuntur , nec aliud ullum relinquunt tertium, in quo sorte materia constituatur. Hisce positis sic pergit: si materia minim B producta esset, atque ideo si
exstaret a Se, eam instructam esse oporteret Pro
54쪽
PARS PRIMA - COsMOLOGIA 57 . nautiquam inesse possent. Fieri enim omnino no-quit ut id, quod necessario exstat, iis orbetur proprietatibus, quae Pari necessitate ab eius natura poscuntur. Itemque ropugnat ut id , quod externo principio caret, qualitates induat quae ab eius natura non suunt, praesertim si hae eum superioribus qualitatibus pugnent. Etenim proprietatum modus modo naturae consentaneus est,
et quae cum natura intrinsecus colligantur, illinc abscedere nequaquam possunt. Atqui ex praedictis principiis primum materiam indeterminatam relinquit ad motum vel quietem ; atque ideo , si materia improducta fuisset, cum tali indeterminatione exstare debuisset. Contra per secundum principium materia exstare nunquam potuit, quin in alterutro horum statuum collocaretur; siquidem hi pugnantes inter se sunt, nec tertium aliud interpositum patiuntur. Ergo, si materia improducta suisset, ea simul et semel determinata et non determinata ad alterutrum eorum statuum extitisset, quod apertam contradictionem sibi implicat. Soluuntur di euitates.
Obite. I. Contra veritatem eiusmodi, quam tam evidenter conclusimus, occurrit in primis Auctor Systematis naturae sic inquiens: Qui externam causam materiae admittunt , in duo labuntur absurdae unum , ut creationem 'credant; alterum, ut actionem admittant entis immaterialis circa materiam. At materia semper extitit atquo ex tota aeternitate debuit se movere ; siquidem
motus ex eius Primitivis dimanat proprietatibus,
55쪽
58 META PHFSICA ADECIALIS quales sunt gravitas, extensio, impenetrabilitas, figura etc. Deinde subiungit: Ut mundus essor maretur , nihil aliud Cartesius postulavit, nisi
materiam et motum. Ergo nulla causa requiritur ad mundi explicandam existentia in l .
Res p. Haec partim gratis asserta, partim ignoratione plena sunt. Quamquam enim veri8simum sit, hoc ipso quod materia extoriori causa indiguerit. duo illa consequi: creationem eiusdem, actionem quo supremae intelligentiae eam e nihilo educentis ; lamon haec esse absurda asseri quidem impudenter potest, probari vero non P test. Quod certe galis perspicuum erit in serius, eum creationem o nihilo a nefariis a theorum conatibus vindicabimus. Ea vero , quae subdit, absurdis undique sea tent. Nam in primis aeternitas etiam communi cala ut videbimus non mullo post) materia B r pugnat. Multo igitur magis eidem repugnabit aeterni las nativa et propria. Deinde, motus , ut PO- te successionem involvens et numerum partium, sine contradictione aeternus fuisse dici nequit.
Ipsi enim semper aliquid udiungi posset aut detrahi; quod motui aeterno , qui in sinitus esset,
omnino repugnat. Tertio , etiamsi aeternus sin-
ij En impii illius verba: E Ceux qui admetient une muri
a Sa figiare. . . . POur former ly univers. Descartes ne de-α mam lait, que de la muliere et du mouvement. Pars Prima, cap. a.
56쪽
PARS Plura A COSMOl.OGix 59gitur , tamen ex proprietatibus materiae manaro non phtuit. Materia enim suapte natura est iners, nec nisi impulsu exterioris agentis ad motum incitatur. Denique ea. quae de Cartesio ait, criminosam ea lumniam continent. Is enim etsi mundi phaonomena ex materia et motu explicari possΘduxerit, expresse tamen et luculenter Deum osse auetorem utriusque constituit. At huiuscemo di blaterones ut absurda, sic etiam calumnias inlepidis habent. Obite. II. opponi potest calculus. ut aiunt,
probabilitatum ex allicorum nonnullorum Senistentia, ut pulcherrimum hunc rerum ordinem temeritati tribuant. Sumantur, inquiunt. duo ebaracteres, ex. gr. Λ eι R, qui agitentur in urnula . cui foramen exiguum pateat, ex quo nequeant emitti, nisi alter post alterum ad syllabam constandam aliquam. Profecto cum Donnisi harum alterutra e stari possit, nimirum velis vel Rin utra earum potius eventura sit uno iactu,
aeque probabile uirinque est. At si laetus decies ei millies iteraretur, iotidem gradus probabilitatis exsurgerent pro syllaba AR, saltem semel habenda. Sumantur deinceps quatuor litterae , quibus primum Aeneidis uerbum ellicitur, nimirum A. H. M. A. Hae viginti quatuor disposituras diversas suscipere possunt. Undὰ quod uno iactu illa potius emergat qua constetur vox Arma , id vix uno probabilitatis gradu fruitur contra viginti tres gradus oppositos. At post viginti tres laetus, probabilitas aequatur utrinque, et magna sieret pro istiusmodi dispositura semel habenda , si viginti tres iacius decies et millies repeterentur. Gradatim eadem instituatur ratioci
57쪽
60 METAPHYSICA SPECIALIS natio pro ceteris Aeneidis vocabulis et vorsibus, atque ita tandem hoc licebit concludere: Si iactus eiusmodi aeterno intervallo in sinitis vicibus iterarentur, infinita emorescoret probabilitas, seu , quod idem ost, certitudo pro ea litterarum dispositione exoritura, quae Aeneidem praebeat. Quod autem positum est in hac una re, transferri in permultas potest; atque ideo in mundum ipsum
quoad fortuitos atomorum occurSu S.Iles p. Captiosa haec cavillatio multis innititur positionibus, quae cum Sint absurdissimae, sactae ratiocinationi stabilitatem dare non possunt.
Eius generis sunt insecta natura utomorum, motus eisdem ingenitus, coniunctionum numerus
in sinitus , declinatio et varietas incitationis , et alia multa quae sanae rationi repugnant. At his omissis , ad eam solvendam lubet afferre ingeniosam Cerdilii responsionem, qua argumentum illud contra ipsos adversarios retorquetur l). Is itaque observat ea hypothesi casum et to meritatem non sirmari, sed potius everti fundi-lus. Nam cum duo illi characteres ita in urnula agitari singuntur, ut per foramen exiguum alter
post alterum prodeant mutuoque adhaerescant; id omne contra ingenium temeritatis ponitur. Temeritas enim, cum Omnino rBtione careat, atque
ideo in multa dispergi, atque hac illac per omnes possibiles casus divagari possit; huiusmodi cum- pedes nullo modo patitur. Duo igitur illi characteres , Si casu temperantur, in capSula non uno aperia soramine sed innumeris foraminibus undique terebrata supponi potius debent; atque
58쪽
PARS PRIMA - cosnoLOGIA 61 ideo quaqua versus emitti poterunt, dum agitantur.
Immo vero nec capsulae angustiis temeritas continetur. Nam, cum indisserens sit sive ad hunc si vo ad quemcumque alium locum, spatiari ubique poterit; nec ulla ratio est cur ad unum locum potius, aut ad certum operandi modum determinetur. Quamobrem in quolibet spatii punctulo characteres illos collocare fas est, atque ita, ex. gr. ut alter in Mercurii orbe, alter in orbe Saturni consistat, eosque ibi omni possibili vari tate donari posse concedendum est. Quare illud emergit ut si duo characteres ultro citro, sursum deorsum, casu agitarentur; in quolibet iactu infinita probabilitas seu iuxta adversariorum principia) certitudo haberetur quod syllaba is non sit proditura, et nonnisi post in sinitos iteratos iactus probabilitas utrinque ad aequalitatem adduceretur.
Hactenus de duobus tantum elementis; adiiciatur nunc his tertium. Certe hoc etiam ob eamdem causam infinitas disposituras cum duobus praecedentibus suscipere potest. Quod quidem ad oculum patet, si tria elementa concipiantur ut puncta extrema angulorum trianguli cuius
dam. In eo enim ex accessu recessuque aut innexione dextrorsum vel sinistrorsum cuiusvis extremitatis, seu anguli, novum constatur triangulum; cum inde semper varientur anguli et laterum collocatio.
Ergo ut aequa probabilitas vigeat pro dispositione aliqua ad arbitrium determinata, infinitae
exhauriendae sunt variationes. Et quoniam quaeque mutatio instanti temporis respondet, nova
59쪽
62 MET1 PDYsICA SPEC ALIS aeternitas requireretur ad habendas collocationes omnes ex triplici elemento possibiles. Quaro in ea hypothesi, dum sempiterno temporis In
torvallo illa o omnes variationes e X plentur, quae in duobus elementis haberi possunt; per novam aliam aetorni talem varietates illae complendae Pssent, quae e X singulis superioribus cum tertio quodam elemento exsurgere possunt. Id vero, ut quisque videt, manifestam sibi implicat repugnantiam. Hanc itaque ut caveas , statuendum tibi erit neeessario post aetPrni tutem iactuum diversorum . in quihus dispositurae omnes duobus elemeniis respondentes tentatae sint in sinitam superesse probo bilitatem, seu, ut adversarii dicunt, eertitudinem contra determina iam positionem ex tertio habendam elemento. Et quidem
adhuc perstamus in tribus; quid vero , si qua tum elementum addatur P Si quin tum P Si sex tum Si carentia numero' inepta igitur illa hypothesis contrarium eius, quod atheistae vellent, prohat,
ΑRTIcΠιΠs IV. Prima mundi ea a alia esse non potuit, nisi Deus.ll. Mundum causa aliqua indiguisse vidimus; restat, ut qualem eam haberi deceat videndum sit. Atquo quo dilucidior breviorquo evndat
disceptatio, eam non agitamus inesti ciento quodam medio vestigando, quod quasi interiectum aliquid per virtutem a suprema cauSae receptam
mundum condiderit id enim hoc loco nostris
60쪽
PARS PRIMA - C Moringi 1 63 non interest); sed quaestionem trasserimus ad illam scrutandam causam, quae prima in emetendo fuerit. Haec enim iure proprio nomen illud sibi vindicat,eiusques tantum investigatio ad philosophum pertinei. Utrum vero eiusmodi prima causa ad spectabilem mundum immediata condiderit, an alteri causae a se producta exornandum saltem et disponendum doderit; non partium Philosophias sed Theologia o quaestio est. Dixi sal ιem eaornandum ει disponendum. quia eum eius primitiva materia o nihilo educi d buerit . immediutum primae causae in si uxum postulavit. His praeiactis , ad propositum veniamus.
In primis illud elucet, non potuissis mundum seipsu in gignere. Secus enim extilisset antequam esset, quod manifestam involvit repugnantiam. causa igitur ratioque mundum essiciens, aliquid ab eo distinetiam diversumque esso Oportuit. Ita que de ea quaerimus , su ritne ens aliquod necessarium an contingensp Si illud concedituri iam habemus quod propugnamus, videlicet primam
mundi causam aliam non esse nisi eos quoddam insectum , exstans per ses, quod Deum nominamus, et cuius omnimodas persectio nos suo loco sumus exposituri. Sin alterum dicitur, seu si collocatur mundi causa in enle aliquo contingente, responsum quaestioni idoneum revera non datur. Nam ut omittam quod ens huiusmodi, utpote sinita tantum instructum activitate, ad mundum educendum e nihilo neutiquam valuisset; perspicuum sano est quod prima mundi causa esse non potuit. Ens enim omne contingen g, ut ipsum nomen iudicat, indisse reus nutura sua