Institutiones philosophicae Matthei Liberatore Metaphysica generalis

71쪽

74 METAPOSICA SPECIALIA At, dicet aliquis , repugnantiam creationi non indo inesso quod nova fiant, sed quod ita fiant. .

ut nullum antea subiectum adsit, ex quo nova illa deducantur; hoc certe, aiunt, secum pugnat. Verum qui itu obi iei t, is ne ea quidem , quae profert, Drtasse intelligit. Nam pugna conceptuum , ut rud PS etiam in logicu norunt, tunc habetur, cum aliquid prorsus idem affirmatur otii egatur; seu cum aliquid eodem tempore eodemque respectu in re ponitur simulque demitur. At vero in creatione quam defendimus , nil tale ah adversariis ostendi potest. Non enim dum esseclus condi e nihilo dicitur, putandum est ipsum nihilum materiam esse unde ille constetur ; n

que credi debet, id quod sit eodem durationis

articulo respuere et simul induere existentiam. Horum absurdorum , quite adversarii criminose, ut solent, creationi opponunt, neutrum re eracontingit. Sed id tantum creatio postulat, ut integra res ab efficiente producatur nec ullum ante subiectum exstet, quod causae activitati su hveniat. Hoc autem non idem ponit simul et romo Et, sed lanium summam agentis vir lutoni inducit; talem nimirum ut ad gignendum essectum materia plane non egeat, qua iuvetur Blque ad agendi modum determinetur. Hoc autem tantum abest ut creationem repugnantem faciat, ut a firmate potius eam declaret esse possibilem Nam suprema Omnium causu, ex nullo re sibi

aliena in operando dependentiam habere debet. Cum enim absoluta sit in existendo, absolutam etiam in agendo esse oportet; si quidem agendi modus existendi modum sequitur. Eigo tali sata

72쪽

PARS PRIMA - COSMOLOGIA I5 exlernao omne respuat adminiculum. Atqui eiusmodi pisciendi ratio non nisi in creatione, seu in productione rerum e nihilo locum ha bset; actio siquidem , quae ex pretaeente materia rem educit, a re sibi externa iuvatur et desinitur inoperando. Creatio igitur ad supremam causam , ut actio eius propria pertinet, ac proinde possibilis habenda est; secus prima causa actione sibi debita privaretur.

7. Ex his saei te diiudicatur quam salsa sit

creationis notio, quam obtrudit Victor Cous in ubi ait: a Bomo non ex nihilo sed a seipso edu- t eit actionem. quam nondum feeit sed facturus est. En creationis imaginem ; divina siquidemu ereatio eiusdem naturae est. Deus si est caus u ereare potest; si vero causa absoluta est, n0nα crearo non potest. Dum vero mundum creat,

ε eumdem non e nihilo sed ex seipso trahit; exu illa nimirum potentia essiciendi et creandi, euius a nos imbecilles homines nonnisi portiouem hau bemus Disserentia autem omnis creationem inii ter divinam et nostram eadem prorsus est acu disserentia Dei et hominis , seu causae absolu- a tae et causae relativae genera lim l . v

a meme nature. Dieu s' il est cause, it peut crier, et 1'd est α cau e absciliae, it ne pe ut pas ne Pas creer; et eu cieant i'ua niveis, ii nct te tire pas dii ibant, ii te tiro de lui-mε me, a decette pilissa nee uo causation et da triation , doni Dous a aut res fa ibim homines, nous possedulas uno portiou, et et t. aut e la dissdrence entre la ci lation divine et la noti e est la dimi euce generale de Dieua lyhom me, la disse lince deae la cati se absolue a une causo relative. D Di tr. a P hist. de

73쪽

76 METAPHYsi Λ SPECIALIS Quo loco ut omittam necessitatem creationis quam docet, duo peccantur : primum quod Deus creatione mundum non e nihilo , sed ex se et ex sui potentia trahere dicatur ; alterum, quod humanus volendi actus creatio nominetur, et eiusdem naturae fiat atque actio divina. Horum utrumque absurdi Ssimum est. Nam primum apertissime continet cmana

tignatam, atque ad pantheismum recta ducit. Alterum ad rem non facit et pantheismo iterum praebet ansam. Animus enim actionem volendi in s gignit velut modum quemdam , quo assiciatur; ac proinde eam ex se trahere iure dicitur, cum ipse sit subiectum quod illi praeiaceat. Ex quo etiam intelligitur cur factio illa nomine creationis donanda non sit. At eadem nolio Deo applicari minime potest; si quidem Deus non est subiectum rerum ereatarum, easque non ut sui modificationes in se gignit, sed soris plane creat ut substantias quidem, sed sinitas et a se omnino distinctas.

Soluuntur disti eulta ιes. 18. Restat ut rationibus respondeamus , quibus adversarii possibilem esse creationem OPPu-gvant , quae quidem ad haec poterunt revocari. Obiic. I. Ex nihilo nihil sit. Atqui creatio importat sactionem ex nihilo. Ergo repugnnt. Res p. Dist. Maior . Ex nihil O id est nulla prae existente causa essiciente, nihil sit, eone .; ex nihilo , id est nulla praeiacente materia , nihil sit , subdistinguo: virtute sinita, iterum eoncedo ; virtute in sinita, nego. Concedo minorom et uego eonsequentiam. Diqitiam by Coi

74쪽

PARS PRIMA - cosMOLOGi1 TIEssatum illud a materialistis atque atheis ad 'ra vim usque recantatum , ancipitem sensum involvit. In primis enim sic intelligi potest, ut ex nulla causa em ciente nihil fieri posse pronuntiet. Atque hoc quidem sensu verissima est proposilio. Etenim nihil stultius in philosophia singi potest, quam ut aliquid sine causa fieri possudicatur. At adversus nos vim nullam ha het: si quidem non nihilum sed Deum mundi facimus essectorem. Dein do intelligi potest ita , ut neget ex ipso nihilo , tamquam ex materia quadam ,

mundum constari. Hoc etiam verum est; sed contrarium Eius neque nos neque sanus aliquis, quod sciam , asseruit unquam. Postremo sic usurpariegatum illud potest, ut velit in essectione omni requirendum esse subiectum aliquod seu prae- viam materiam , ex qua essectus coagmentetur vel derivetur. 1lque in hoc sensu si id de causisseeundis asseratur , quae sinitam activitatem ha bent , id ultro largimur. Hao enim subiectum postulant, in quod agant et a quo ad operandum iuventur. Sin autem ad causam omnem extendi velit, ita ut etiam de prima, quae absoluta Pror sus et in sinita est, id ipsum sanciat; falsitate turpatur nec ab atheis unquam demonstrabitur. Obite. II. Productionis ex nihilo nulla repraesentatio in animo formari potest. Ergo repugnat. Res p. Dist. anι. Nulla repraesentatio proprio dicta, nempe imago phantasti ea formari potest, eoncedo; nulla repraesentatio metaphorice dicta, nempe conceptio mentis formari potest, nego. Obiectio istaec imaginationem cum intellectu confundit. Eductionis enim mundi ex nihilo nullum quidem est imaginationis phantasma, at cer-

75쪽

78 MEHPHTsι Λ SPECIALis to est idea et iudicium mentis. Hoc enim uegari nequit quotiescumque nulla tu notis, quae de o lecto cogitantur, repugnantia reperitur. Nullam vero hic esse repugnantiam, abunde superius explanavimus ; licet, quia de sensili obiecto non agitur, repraeSentatio proprie dicta essor mari non p0ssit. Obiic. III. Per creationem mundus inde extraheretur , ubi non erat; nempe a nihilo. Hoc autem repugnat.

Res p. Nego suppositum, nempe creationem esse translationem rei do loco in locum. quaero ab adversario nurn quando res aliqua ex praeexis lente materia ellicitur , inde trahitur ubi erat P At hercle si ita esset, ros non esiiceretur sed transferretur. In omni igitur producti ne , nec inde ubi erat. Dec inde ubi non erat , essectus extrahitur; sed de non existente evadit existens propter aetivitatem agentis. Quae quidem activitas in hoc cernitur, ut novam rem, quae ante non fuerit, actione sua exstare faciat. Hoc aulem si negatur non sola ereatio sed omnis rerum productio ueganda erit. Utraque enim rem

novam gignit, hoc tantum discrimine, quod si nullum subiectum ante existat, sed tota res fiat, dicatur creatio; sin vero res ita gignitur ut subieetum aliquod praeiaceat, quod ea pacitate sua a genii adiumentum asserat eiusque desiniat factionem , dicatur simplex productio. Obiic. IV. Tandem Victor Cousin in loco supra memorato duo obiicit: primum, creationem sibimet contradicere; siquidem hypotesis nihili debet a mento aliqua cogitari; inentis autem cogitatio existentiam cogitantis includit. Quare per

76쪽

PARS PRIMA - COSMOLoni 1 79 creationem existentia negatur simul et assirmatur. Alterum est: en opinion o multa enasei absurda , potissimum quod mundus in seclus atquo ex Deo nulla ratione pendens poneretur. Respondeo : Hae obiectiones non plus habent ponderis , quam iocuS verborum aut gratis lisserendi temeritas. In primis enim salsum est in sententia creationis Seu productionis ex nihilo ,

tuitur arctoque defenditur existentia causae primae, quae cum infinita agendi vi et in lolligontia sit praedita , ita operetur ut materia ulla non egeat. Deinde , Cousin malo confundit eductionem ex nihilo cum eiusdem cogitatione. Quod quam inepte fiat, nemo non videt. Non enim ipsa creatio per sese, sed eiusdem consideratio existentium mentis cogitantis includit. Ut omittam quod otiamsi hoc largiamur, non tamen indoexistentia materiae , ex qua mundus sieret, derivaretur. Existentia enim mentis cogitantis certe nequit esse materia unde mundus constetur, nisi Ficthii deliramenta renoventur. De absurdis Vero quae iactat, cum non nisi illa tantum duo nominet, quae modo diximus ; ad ea respondisso sit satis. Tandem quod de independ pntia mundi per transennam innuit, manifesta salsitato laborat. Quis enim est qui non intelligat, ex coquod mundus o nihilo a Deo eductus dicatur, non

modo neutiquam consequi eumdem insectum esse aut ex cnus a nulla pendentem , sed contrarium potius derivarit quare sophista o huius considentia in his , quae ne speciem quidum habent

Veritatis, ore rotundo eructandis contemptum excitat.

77쪽

META PHYSICA SPECIII IsΑRTicuLus III. De mundi antiquitate.

49. Hac in re id unum philosophiae partium

ost, ut fueritne sempiternus mundus investigetur. Istaec enim sola quaestio ex rationis principiis resolvi potest; cetera vero quae determina iam mundi aetatem attingunt, ad alias disciplinas pertinent. Quaestionem itaque sic propositam in negantem omnino partem desinimus , atque mundum nullo Pacto aeternum suisse pronuntiam HS.

quae quidem assirmatio Aristotelem in primis

et Proclum aliosque coarguit, qui mundo necessariam aeternitatem opinionis errore dederunt. De indo eo arguit Robinet, qui etsi mundum a Deo distingui atque portionem divinae substantiao non esse consessus sit; tamen ex Dei natura necessario emersisse ac nullum durationis initium habuisse blateravit l . quod commentum reve- . r B Sequuntur nostrae delatis rationalistac, si vo clectici sive transcendentales. In horum numero Ahrens etiam ponendus est, qui satis aperte Deum sine mundo exstare non potuisse, atque hunc proinde in tempore conditum non esse docet 23. Postreitio haec nostra amrmatio contra eos militat, qui caeco quodam delectati salalismo, libertatem Omnem sive humanam Sive divinam pepulerunt. Contra hos omnes, PropoSitiones sequentes constabilimus. i) Dela Nature t. I, p. 6, cap. ult.

78쪽

PARS PRIMA - COSMOLOGIA

. . mundi.

20. Si mundus ab aeterno creari debuisset, procul dubio haec aeternae productionis necessitas a natura aut Dei aut mundi effloruisset. At vero neutrum diei potest. Nam ad mundum quod spectat, is aeternam originem sibi vindicare non potuit. Est enim ens contingens . seu indisserens ad existendi actum vel carentiam. Et sane quod contingens ost, id cum nulla duratione neceSSario connecti tur, nedum aeterna sed ne temporanea quidem. Cum enim duratio existentiam sibi implicet, immo aliud non sit quidquam nisi ipsam et existentia perseverans sine pugna conceptuum cogitari non potest enso' quod natura sua determinari ad durationem . quin hoc ipso natura sua determinetur ad existentiam. At vero natura sua determinari ad existentiam contingentiae repugnat, nec nisi entis necessarii proprium est. Ergo qui mundum natura sua aeternam durationem postulasse singunt, illum contingentem simul et necessarium Opinari coguntur; quod idem est, ac mul Io pugnantia commi Scere. Nec vero aeterna mundi productio ex parto Dei necessaria suisso dici potest. Deus enim ad liquid extra se ponendum vi naturae non cogi

ur, sed plena gaudet libertate . quod etsi inteologia naturali probandum sit; tamen hic pro opportunitate vel iudo patet, quod Deus un-

79쪽

82 METAPΠTsICAE SPECIALIS dique absolutus sit . et ad res sibi ex tornas nullam necessariam habeat relationem. Secus sibi non susticeret, nec infinitus in persectione esset; et, quod con Sequens P Si, a propria natura descisceret. Quare illud emergit, ut nulla res Deo externa cum divina existentia aut persectio non ut beati late necessario vinculo copuletur. At si Deus existens est et perfectus et beatus, qui nulla alia exstet res; ad mundum erea nilum vi

suae naturae non cogitur. Ergo si mundum condidit, libere condidit; alquo ita, ut pro suo arbitratu praetermittere et in possibilium numero deserere poluisset. Quod si in creando mundo liber suit: multo magis in durati uno hac potiusquam illa eidem impartienda liber fuisse dicendus est. Qui enim potuit nihil facere; is certe non ad aliquid hoc tempore prae alio , multoque minus ob aeterni tale faciendum adigitur. Mundus ergo ita a Deo conditus est, ut ad quodcumquod uralionis intervallum indisserens plane fuerit, eiusque durationis exiensio et principium ab Opificis libertato desiniri debuerit.

Praeterea si mundus sempiternus esse debuit undecumque haec necessitas oriri singatur), eadem certu nece Ssi late omnes eius partes exstare

pariter debuissent. Quandoquidem par ratio viget in singulis , nec probabili causa suaderi potest cur ile: nonnullis sat exceptio. Earum enim quaeque contingentis naturae est; atque ideo celeris in existendo nec ni leponitur nec posthabetur. Quare aut mundus tolus in ilium aliquod habere potuisse dicendus est; aut si partes eius aliquae existendi in ilium respuerunt, cetera o etiam 'exordia aliquando capere nequeunt. Atqui hoc

80쪽

postremum salsum omnino est, ipsi quo experientiae repugnat, quae docet nova in dies progigni iugiter , alque alia aliis supervenientibus perpetua vice succedere. Verum igitur est primum ;quod toti generatim mundo necessitatem aeternae productionis adimit. Deniquo si mundus necessario ex divina natura consPqueretur , necessarius certe in existendo foret. Nam quidquid ineluctabiliter ex aliquo principio necessario sequitur , eadem necessitate subsistit; eo serme pacto, quo illatio si ex praB- missis necessariis fluat, ipsa etiam necessitatem induit. At vero mundum necessarium in existendo non esse ob perpetuas , quibus subditur, vicissitudines , ne delirus quidem inficiabitur. Desipere igitur oportet eos , qui illum a Deo nece si tale nexum atque ineluctabili fato manantem opinantur.

Ad saetum quod spectat, mundus in tempore

2l. Dicet fortasse quispiam, etsi necessitas a lerna productionis mundo non competal; tamen, ad lactum quod pertinet, aeternus suit propter liberam opificis voluntatem, cui nullo initio durationem eius adstringere , sed immetato intervallo donare placuit. Verum ne id quidem congruenter adstrui potest. Etenim factum quodpiam nobis immediate non praesens sed antequam nos nasceremur elapsum, colligi aliunde nequit, nisi ex ceterorum hominum, qui antegressi sunt ,