Novus orbis. id est, Navigationes primæ in Americam : quibus adjunximus Gasparis Varrerii discursum super Ophyra regione. Elenchum autorem versa pagina lector inveniet

251쪽

canonis vehebantur, quam ab eis,qui monte descendebant conspici de videri potuit, an eorum opinionem exequi potuissent mane inventi sunt ad viginti exploratores 1llorum a nostris interfecti,adeo ut pauci ad dominos qui eos miserunt, reversi sint. Et cum nos semper ad quaecunque paratosin promptos

cernerent,constituerunt mutare sententiam,&nos tanquam amicos deducere Sequentidie summo mane cum discedere constitu1lsem, praesto fuere duodecim viri ex primatibus, ut postea percepi, inter quos mafori fulgebat dignitate juvenis annorum viginti

quinque, quem omnes maxime venerabantur,&adeo quod quando lectica qua vehebatur descendit, reliqui omnes anteibant saxa, paleas qua isse progressurus erat medio itineris auferentes. Et postquam me

convenere, se Domini Muteegum nomia evenisse commemorarunt, ea de causa ut mihi

in itinere adessent: domino suo condona- rem,quod ipse obviam eousque non venerat, quoniam adversa valetudine detinebatur, de eiusdem celebris civitas non multum distabat postquam constitueram ad illum proficisci, ut cora colloqui possemus, ut cognoscerem quali esset in Majestatem Vestram animo. Nihilominus enixis precibus conrtendebat, ne illuc progrederer, quia ibamultum penuriae .laboris essem perpessu rus multum comminabatur, ibi mili de necessarijs provisum iri non posse curare, quemadmodum animo coceperat: D mul

tiun inisere praefati legati,in tantum ut nil

252쪽

FERDINANDI CORTEs II alui superesset, nisi aperte dicerent, si illuc proficisci perseverarem, obstare velle. Ego vero illis benigne respondi mitioribus verbis quibus fieri potuit asserens, quod e isto meo adventi nil sibi incommodi evenire poterat, sed plurimum utilitatis, eos quibusda quae mecum adduxeram ex Hispaniis, donatos dimisi, cilico discessi magna comitante caterva. Nam comitabantur me Viri,

qui Maximae videbantur autoritatis,ut post ea apparuit, semper progrediebamur prope ripam illius magni lacus, a domo in qu hospitatus fueram, vi per leticam profectus vidi in ipso lacu parvam civitatem, quae tantum a nobis aberat quantum continent duo

jactus balistae, habentem usque ad bis mille habitationes in ipso lacu sitam, ad quam nullum terra patebat ter&etiam multum tur ratam quantum videre potuimus,4 progressus leucae spacio ingressus fui viam stratam manu, arte fabricatam in ipso lacu laram quantum equestris ispana hasta extoditur, eadem ferme per leucam profect i ad civitatem quandam devenimus, qua elegantiorem hactenus non videramus, quamvis esset ambitu non amplo hac exigua in civitate erant domus ornatissimae, & non tantum admirationem afferebant domus bene edificatae, quantum domorum fundamenta, quae miro artificio in aquis erant constituta, cum sui relatum est in lacu ipso sit sita civitas, hac in civitate, quae ascendit ad duo millia domorum belle fuimus, laute nos excer reio primates,in dominus illius civitatis

253쪽

NARRATIO SECUNDA. 3a summopere expetebat, ut ea nocte ibi quie secerem, nuncis vero domin Muteegum admonuerunt, ne illic vellem pernoctare, sed per tres leucas progrederer ad civitatem nomine Iettapalapa,quae sub)acet uni ex fratri bus domini Muteeguma. Egressas vero illis scivitatis, ubi pransi fueramus, cuius nomen

impraesentiarum non occirit, est per imi leni viam stratam manu abricatam quae ducit per unam leucam ad contraientemulque,&mihi civitati appropinqdati ovius factus est dominis illius cum uno alio magno Domino alterius civitatis, quae ab in abest per tres leucas, quam Canaalcanoppellant, plurimi ali procores domini qui me ibi expectabant, mihique obtulere quater mi de

auri pondera, &quasdam serica: uste ,

per humane me suscepere, habet Etapalapa, quae est ad latus unius magni lacus aquae a 'sae, usque ad quindecim missi domorum, uuarum maior pars est in aquis, reliquae in continenti Habet Dominus litus qπdam alta palatia, non tamen.a illuc perfect uuae sunt tam magna pulchra icut quaelibet quae in universis Hispanij inveniri possent,in dico de magnis inene constructas, tam ex lapidibus quam ex tignis paVimentis.& omnibus quibuslibet generabus in palatiis construendis necessarijs, reliquis domus supellectilibus, praeterqua ligneis lima

mentis in figuris ditibusque aliis parietibus

resolaribus apud nos adhiberi solitis, quibus ibi in superioribus a terra habitat1onibus uti

254쪽

voluptuosa,arboribus,storibusque odoriferis referta Piscinas praeterea sive vivaria optimetabrefacta, habem1 lapideos gradus a summo 'limum,habet amplum viridarium prope dictum palatium, culina positum est pro 'pectaculum variis decoris aulis, deambolacionibus. In viridario continetur stagnum

aquae dulcis, in quadrangulum ductum eleganterq; lapidibus expolitis constructum, in ipsius stagni ambitu stat latum deambula torium pavimento lateribus stratum elegantissimio, adeo latum, quod quatitor homines stinet facillime, commode deambulare possent, quaelibet ipsius pars continet quadringentos passus,& totum in circuitu continet mille, sexcentos passus, pars vero illa deambulatori proxima viridario est arundinibus fabrefacta, post illas vero sunt arbores &variae odoriferae herbae, in ipso stagno plurimi natare videntur cujussi bet generis pisces

Volucres, ut annales, fulicae,in aliae plurimae, ut aliquando ipsum operiant stagnum. bequenti 1e ab ea civitate decedens mediae leucae iter emensus viam aliam stratam me- cirum lacus secantem ingressus sum, eademq; duarum leucarum itinere ad illam celebrem civitatem emixtitan in pso medio lacu eonstitutam pervenitur illa via tantum pa-It, quantum geminae Hispanae equestres ha-nae extendulatur, qua octo uncti equestres transire commode possunt. Ab utroque dictae stratae viae latere sunt tres civitate', quarum

linam e sicalcingo appellant,quae ex majori

pari lacet in ipso lacu,4 aliae duae, tera

255쪽

altera vocatur Huciaca, alia vero Huchilo-huhico lateri iplius lacus haerent, multae domus dictarum civitatum aquis abluuntur. Prima ad tria millia, secunda sex millia,& ultima quinq; millia domorum ascendere dicuntur,in quibus optimae sunt domus, aur- res, maxime quibus ipsi domini inhabitat, di facrae aedes eorum quas eschitas appellant ubi suas fundunt orationes,& deos suos collocant. Ibi maxima sunt salis commertia, quod ex dicto lacu conficere consueverunt,&superficie terrae, quam lacus inundat, cum illud ebuluerit, edigunt in massas ad panis forma, Millud tam incolis, quam alienigenis venduntt.Et per medium leucre priusquam quis perveniat ad ipsam celebre civitatem Te mixtitan ubi dictam viam alia si militer strata subintrat, quae a contineti progreditur est nurrus munitissimus geminis turribus circumdatus muro in latitudinem geminae hominis staturae cum antemurali, pinnis per totum ambitum,qui murus ambas praefatas stratas vias apprehendit,& dicta celebris civitas emixtitare geminas tantum habet portas una est qua ingrediuntur,altera qua egrediuntur. Huc processere mei salutandi gratia ad mille proceres civitatis praedictae omnes habitu consimili, decreto, secundum eorum more inde consuetudinem, d cum appropinquabant quilibet eorum patria utebatur eremonia, quae talis est: Eorum quilibet prout erat in ordine dum

me salutatum accedebat, manu terra tangebat,& illam postea deosculabatur in signum P s maXimae

256쪽

FERDINANDI CORTE firmaximae reverentiae, horam ibi consumpsimus antequam quilibet ceremoniam perfecisset, non longe a civitate erat ligneus pons, qui in latitudine patebat per passus decem, ibi intercipitur via strata,& hic pons est ad aquarum fluxum &refluxum, quoniam aquae paludis illius in modum maritimarum aquarum augenturvi imminuuntur,& etiam ad civitatis tutelam, quia trabes illas longas ad libitum imponunt, abducunt, ex qui' bus pons ille construitur. Et in hujus pontis similitudinem sunt multi per universam illam celebrem civitatem, ut post in progresisti meae narrationis latius referam,ri postquam pontem illum transivi, mihi obviam venit ille potens dominus Muteeetum ut me suspiceret, cum eo ducenti proceres

nudis pedibus, alio ditiori decreto habitu, quam primi, bini procedebant in modum

processionis, admodum parietibus domorum haerentes, ita erat ampla, delectationem afferens, quia recto tramite per fere leucam procedebat, adeo recta quod pote ramus conspicere ab initio dicta viae usque ad extremum illius,&ab utroque illius latere sunt optimae, magnae domus partim ad usum me schitarum partim ad habitandum. Et dominus Muteeetum medius progredie- hatur inter duos magnos proceres, quorum alter erat ille magnus Dominus de quo superius memini,qui me allocutum venerat lectica invectus. Alter vero ipsius Domini Mutee1uma frater,qui dominabatur civitatia qua eodem die discesseram iri hi tres erane eodem

257쪽

eodern decreto habitu, hoc dempto quod

Dontinus MuteeZuma habebat calatamenta, reliqui vero erant idis pedibus, quamvis

Omnes incolae calciamentis utantur. Altera dextris altera simistris domini Muteeauma brachia sustinebant. Et appropinquans equo descendi, ut eum amplecterer, quod ne facerem duo ill procere . ne illum attingerem manibus innuerunt primo Dominus Muteeetuma, deinde illi duo proceres ante dictam patriam cerimoniam confecere, qua perfecta jussit fratrem,qui prius eum comitabatur, utis poste tum mihi assisteret, ipse altero procere comitatus paululum anteibat. Et ubi fuerat me allocutus, venere alia

quoque ducenti Domini de quibus superius me salutatum suo ordine, &cerimonia facta uilibet ad locum unde digrediebatur reversus est, at quando allocutus sum do

minum Mutee Euma, torquem humer1s meis

impendentem margaritis,&adamantibus vitreis extraxi, illumque domino Mute eguma inieci, Leinens aliqua parte itineris, advenit familiaris ejus afferens torques duos in modum parvi marini cancri elaboratos,pannorubeis limacis contexto involutos, quas

ipsi maximi aestimant, a quolibet torque

pendebant octo aurei cancri mirae perfectio

m s ad latitudinem unius palmi, illico idos collo meo inJecit,4 secutus iter unde fuerat digressus abiit, ordine& habitu ante dictis, donec ad palatium quoddam amplum,& elegans in nostrum hospitium praeparatum devenimus,lcillico me in magna aulam unctis manibus

258쪽

nranibus deduxit,quae erat ante atrium, quod ingressi fueramus, meq; collocavit inornato

diviti solio, quod me colloc ad gratia parari jusserat, meq; Hu ibi praestolari ussit,4 post pusillum meis optimis habitis hospitiis ad

me variis, pluribus rebus & ornamentis aureis,argenteis,4 rebus ex pennis plumisq; eleganter c6fectis,& quinq; millibus vestium ex bombice praeeiose, variisque modis laboratis, S contextis profectus est, quae omnia postquam mihi impartitus est, consedit altero solio non longo intervallo a meo distanti, quod ibi curaverat parari, in haec verba Iocutus est Diu est quod ex majorum nostrorum annalibus, scripturis compertum habemus, quod ipse,& omnes qui in hac provincia degimus, hinc quia di non sumus, sed alienigenae, qui ex remotis orbis provineijs huc advenimus. Scimusque nos magno qtiodam domino Duce cui subsecti eramus ad hanc provinciam pervenisse, qui nobis relictis patriam revisit, multo post tepore ad nos rediit, invenitq; nos omnes incolas hujus provinciae in uxores duxisse, colonias habitandis suscepisse, liberos praeterea procreas , qui nitebatur nos hac provincia abducere cillud recusavimus, nec eundem in dominum ulterius, laticem recipere voluimus, e ipse dominus discessit, &lactenus certe credidimus,quod illius successores venturi essent ad subigendas has provi

Cias,& nos tanquam proprios ieros subditos suos afferturos. Et considerantes locum

unde vos venisse dicitis, & ea quae praedicatis

259쪽

catis de magno despotenti Domino 'eg'

qui vos huc destinavit, vere credimiis, quod ille sit noster verus Dominus, eo maXUn quia dicitis, quod diu nos haec Ioca habitasse cognovit . Ideo vobis proponite, nos vobis omnino parituros,in vos in Domi mi illius vices nomine, quem vos huc misi se asser1tis suscepturos,in in hoc vobis non deerinmus,nec fraudem committemuS,& univeriae

provinciae quae meae subjacet ditioni ad lib1- tum imperare potestis, quoniam omnes jussa capescent, potestis omnibus quae

possidemus pro voluntate uti estis enim iix propria provincia, domo, animo laeto estote, de quieti vos date, scio enim vos labores varios passos, tam itinere quam alii-duis beliis, quae hactenus vobis se obtulere.

Ion me latet prosecto quae ex unachanaca hucusque vobis evenere. Nec dubito quin incolae ex Ch ultecat,4 empoal vobis deme male dixerint obsecro vos ne ultra ea quae experientia & proprijs oculis videbitis credatis, praesertim ab hostibus meis dicta, ex quibus i qui mihi subjiciebantur,& ad' ventu vestro a me desecere, ut a vobis favorem captent Ita proferunt Scio equidem,quod ipsi vobis asseruerant quod domos aureis parietibus, aureum solium possidebam, &mea omnia supellectraa erant aurea, .patiformiter eram deus, is deum fino ebam, talia multa hujusmodi, domos tam cernitis ipsime esse ex saxis , calae& terra. Et his dictis vestes extulit corpus ostentans, lait, nonne me videtis ex

260쪽

carne Mossibus compactum, mortalem Palpabilem, videtis eos jam fuisse mentitos Habeo equidem aliqua suppellectilia, quae majores mei mihi reliquerunt, Omma quae habebo vestra sint, de his ad libitu dispo 'ite procedani ad alias domos ubi habitare oleo, curabo vobis provisum iri omnibus in Ebus, vobis ioci)s vestris convenientibus, nulla adducamini incestitia, imo linamini, quia estis in vestra patria,& domo: Ego paucis respondi. maxime tetigi ea,quae ad rem pertinere putavi, dc potissimum ut in anima Corum infunderem , quod Majestas Vestra illa vere esset, quem venturum arbitraban

tur,o his peractis discessivi post ejus discessi

Ium nobis attulere panem,gallinas, fructus varios,&alia ad usum domesticum,&hospi- iij facientia,fuimusque ibi sex dierum spacio bene hospitati,& multoties Domini provinciae illius me allocutum,in salutatum venie

bant.

Iam Catholice Rex initio hujus meae narrationis exposui, quod ego tempore quo a villa verae Crucis discessi, ut alligenter perquirerem de hoc potenti Domino Mutee-Σuma, ibi dimiseram ce itum quinquaginta Hispanos, ut inchoatam a me arcem pei - , .ficerent, & etiam dimiseram multas villas, de castra circum, 1 cinaeidem civitati verae Crucis Sacrm Majestatis vestrae ditioni subjectas, Miticolas vere fideles sed dum essem in civitate Chia ruitecat mihi redditae sunt litera a praefecto, quem ibi constitueram meo

nomine, quibus significabat, quod alpo-