장음표시 사용
451쪽
NARRATIO ARTI A. ι' mus pro Sanctae fidei nostrae favore laugmento, ut ad servitium Vestra Maiestatis compelleremus tot civitates provincias quae jam defecerant, ipsi merito constituere deberent, aut eas vincere aut mori. Et
ipsi responderunt Gemonstrarunt ad hoc esse paratos, illud desiderare diem illum quo milites recensui consumpsimus magna animorum exultatione, raesiderio nos videre obsidionem ierficere hoc bellum aqua dependebat omnis pax aut ruina istarum
Sequenti die nuncios destinavi ad civitatem Τascaltecal, Guaxacingo Churul-tecat, eis significatum, bergantinos jam esse perfectos, me cum omnibus militibus esse
accinctum itineri, ut obsidione cingeremus civitatem emixtitan. Quapropter OS rogatos volebam, quod cum eos jam certiores reddidissem, aentes suas paratas
haberent, ipsi majoribus, ornatioribus ad bellum copijs ad me proficiscerentur ad civitatem estico, ubi eos expectarem decem dierum pacto, nullo pacto hoc
praetermitterent, quoniam esset maximum
impedimentum rebus omnibus, quas iam paraVeram Quum eo nunci pervenissent, di incolae essent parati, optantes congredicum incolis e Culva, Incolae Guaxacingo,&Churuiteca secti sunt ad civitatem Calco, ita enim eisdem mandaveram, quia illac ingredi debeba, ut civitatem obsidione cingerent. Duces vero incolarum e Tascalaecalmilitibus strenuis, hello aptis comitatibuς
452쪽
ψ3 FεRDINAND CORTE si Iad civitatem Testico profecti sunt per diei
quinque, aut sex antepasta Spiritus saneti, quod fuit tempore eisdem assignato .Et quum scirem diem, quo appropinquabant, eis obviam progressus sum magno gaudio, ipsi
veniebant tam laeti, compositi,ut melius dici non possit,& secundum numerum a Ducibus nobis relatum, erant ultra quinquaginta millia hominum bello aptorum, qui a no
bis optime recepti sunt, di bene hospitati. Die secunda post pasca, omnes copias tam peditum, quam equitum plateam istius civitatis occupare ussi ut eas componerem dc consignarem praefectis eam quantitate, quam adducere debebant praesidio trium civitatum. inqui biis collocare praesidi uti conducebat. quae ciretim ibant civitatem e mixtitan. Et
uni praesidio praefeci Petrudi de Alvarado, de constitui triginta eqtiites, decem & octo balistis&pixidibus utentes, quinquaginta pedites ensibus & parmis fulcitos, Multra viginti quinque millia virosum bello aptorum ex incolis e Tascat tecat, illi debebant castra ponere in civitate Tacuba: Secundo praesidio praefeci Christophorum Dolid, cui irripertitus sum ti iginta tres equites, octodecim balistis, &pixidibus uterites milites, centum septuaginta pedites parmis ensibus as malos, ultra viginti millia' minum ex Indis nobis amicis,in isti debebant castra sua ponere, in civitate
Τertio vero praesidio praefeci 5di saluum
Sandova executorem majorent, illi concessi
453쪽
eoncessi viginti quatuor equites, quatuor pi-,idibus utentes milites, tredecim balistis, centum quinquaginta pedites ensibus &parmis aptos, ex quibus erant illi quinquaginta electi juvenes, quos mecum semper habebam, omnem multitudinem e Guaxa-ci go,Churultecat, Calco,quae ascendebat
ad triginta millia hominum,&isti proficisci
debebat ad civitatem Itiapalapa, ut eam destrue ent, ulterius progredi via strata in a allium opem ergantinorum, Conjungere secum praesidi imposito civitati Cujoaean, ut postquam ingrederer lacum bergantinis, dictus major executor sua poneret castra loco magis commodo convenienti. Pro bergantinis, quibus ingredi debebam lacum,dimisi trecetos homines, ut plurimum mari assuetos Magiles,ita quod quolibet bergantinci vehebantur viginti quinque Hispactum suum, Mnauclerum & sex milites balistis, pixidibusque utenteS.
Dato ordine supradicto duo praefecti, qui debebant de cum militibus in civitatibus
et acuba, cujoacan postquam acceperant instructionem omnium agendorum,discessere a civitatevenico decima Maij dc iverunt dormitum ad leucas duas cum dimidia ab ea in colonia optima Aculman nominanta. ea die cognovi inter prefectos fuisse controversiam circa hospitia,illico ea nocte moduni
imposui, omnia pacifica reddid', eo quendam destinavi qui eos reprehendit, is sequeti die ab eo loco discessere, irofecti sunt ni,in quilibet bergantinus
454쪽
ad aliam coloniam Gilotepeque nominatamquam inhabitatam comperere Ingressi eniim erant hostium provincias, sequenti die prosecuti sunt iter suo agmine composito, ea nocte quieti se tradidere in quadam civitate nomine Guantican, de qua Maje, statis antea mentionem feci, quam pari formiter inhabitatam inuem re,& eadem die transgressi sunt civitates,in colonias, quibus etiam nulli homines inerant, lora vesperarum civitatem acuba ingressi sunt, quae
similiter erat inhabitata, hospitati sunt ire domibus Domini ipsius, quae sunt egregiar&lae, quamvis hora jam esset sera, profecti
sunt ad vias stratas, quae ducunt ad civitatem Te mixtitan, decertarunt per tres horas cum incolis civitatis,& cum nox eos aggressa
est, reversi sunt absque aliquo eorum discrimine ad civitatem Tacuba.
Sequenti die summo mane duo illi praefecti convenere , quibus modis ut illis ii
junxeram, averterent aquam dulcem, quae cannalibus ingrediebatur civitatem emixtitan, eorum alter profectus est adortum
fluminis, comitatus viginti equitibus,
quibusdam alijs balisti si pixidibus utentibus, qui fluvius aberat quarta portione unius leucae cibi incidit regit lue cannales, qui erant ex ligno ex lapide quadrato,&acriter pugnam cum hostibus inivit, qui illum impediebant e lacuin terra, tandem eos profligavit, negociumque expedivit, ad quod perficiendum adventarat, scilicet ut aquam civitate inclusis auferret,
455쪽
iu civitatem ingrediebatur, quod facinus
tuit audens& validum. . Eade die praefecti aptanda elixarunt mala Juaedam itinera, potesquein fossata, que ibi
ii calacum comperiebantur, ut equites huc, id illuccbncurrere possent. Ad quam rem perficieiadam mora fuit trahenda per tres aut
quatuor dies, in quibus plimes concursum:ffctim incolis civitatis Temixtitati, in qui-3us concursibus aliqui Hispali vulneribusiffecti sunt,& plurimi ex hostibus interfecti, uec occuparunt plures aggeres sontes desin rercessere colloquia, duella inter incolas rivitatis,4 eos euascaltecal, quod erat dignum admiratione Christophorus olidpraefectus, qui praesidio esse debebat in civi
tate Moacan cum commilitonibus suis di-hest. Est autem Cujoaca per felicas duasi civitate acuba stir fectus Petrus de Alvarado remansit prytidi civitatis Tacu-ba,ubi quotidie pugnam aevi praelia clim --,ittebant cum incolis civitatis. Et eo die
quo Christophorus Dolid discessit iijoacan versiis, ipse .sici pervenere decima hora diei, hospitium suum posuere in domib
Domini ipsius civitatis,4 habitatoribus vacuam civitatem iiivenere. Et sequenti die profecti sunt ad viani stratam, qua proficiscitur in civitatem Te mixti tali, iginti comitantibus equitibus,& aliquibus balistis utentibus,& sorte septem milibus 1 idis euascal-tecat, invenere hostes maximo apparatu. dc uiam stratam demolitamin aggeres mul-
456쪽
34 FERDINANDI CORTEs II millites balistis utentes aliquos vulneribu
Confecere, interfecereque, eo pacto secutum est per sex dies,in quorum quolibet fui aliqua pugna,is levia praelia Nocte quadam hostium vigiles aliqui incolarum civitatis pervenere vociferatum prope castra dexcubiς Hispanorum ad arma conclamarun
milites castris exiere,, nullum ex hostibus invenere, quia multum longe a castri yociferati fuerant, quae illis aliquid timori injecerant,ac quum nostri essent divisi in topartes, cupiebant illi praefecti duorum praesidiorum meum adventum cum bergantini tanquam eorum salutem, ea spe fuere pe aliquos paucos dies, donec perveni, ut insecdicam, ais sex diebus, milites duoruir castrorum quotidie jungebantur,is equiter cum essent alter altera proximi provincij vagabantur, & aliquos ex hostibus vulnerabant,&ex montibus conducebant multuna
Mai Lad usum castrorum,quod est panis quo utuntur in his partibus,ri est perfectius illo, quod nascitur in insulis. In capitibus superioribus retuli me permanere in civitate estico trecentis militibus Hispanis, tredecim bergantinis, quia cum scirem praesidia esse in locis, ubi castra
sua ponere deberent, ego bergantinos ascenderem, aliquod canois damnum inferrem,& civitatem lustrarem,& quamvis admodum desiderarem terra profici 1ci, ut castris ordinem imponerem, quum praefecti essent, quibus plurimum fidere possem rebus, quas inpunxerant, & bergantinorum negotium esset multi
457쪽
multi momenti,4 postulabat maximum ordinem cingenium, decrevi eos ascendere,
quia major fortuna sors exspectabatur aquis, quamvis a principalioribus commili-ionibus meis in forma fuerim monitus, ut proficiscerer cum praesidijs, quum ipsi cogitarent ibi plus periculi esse. sequenti die post festum Corporis Christi
in aurora jussi exire civitate es aico Condisalvum de Sandovat majorem executorem cum suis copij Ialapalapa versus, circa
meridiem eo pervenere , quae aberat sex leucarum spacio, eam comburere coepere,
pugnare cum incolis elusdem, & quum viderent potentiam, quam habebat dictus major executor illum enim comitabantur ultra quadraginta millia hominum Indorum no
Dis amicorum retrocessere ad aquas, canoas ascenderunt. Et major executor cum
omnibus copijs,quas ducebat,collocavit se indicta civitate, ea die ibi moram traxit expectans quid mihi eveniret. Quum dimisissem majorem Xecutorem, illico bergantinos ascendi, & velis, remisque incubuimus, Hum major executor pugnabat, & comburebat civitatem Ιχtapalapa, de venimus in conspectum unius collis alti,&muniti, qui est prope civitatem Ιχtapalapa,& totus est in aquis,& erat munitissimus, cui insidebat maxima hominum multitudo, tam ex colonijs circumvicinis, quam ex incollis
Temixtitan . am enim illi optime cogno- scebant, me primo congressurum cum incolis e Igtapalapa,i ibi constiterant, ut se Ee a nobis
458쪽
a nobis tuerεtur,& nobis obessent si possent,&quum conspicerent nos eo applicare, o ciferare coeperunt,& fumos emittere, ut om nes civitates in lacu constitutae cognosce'rent, Messent paratae. Et quamvis mea sen tentia esset proficisci oppugnatum eam par
tem civitatis Izta palapa, quae lacui haereti tamen aggressi sumus existentes in dicto colle, dc deicendi cum centum 'uinquaginta hominibus, de quamvis esset arduusi excet sus, magna dissicultate ascendere coepimus,&vi expugnavimus aggeres, quos extruxerant
ad sui tutelam, cingressi fuimus eo modo, ut nullus ex illis evaserit praeter mulieres, pueros, lac pugna vulnerarunt viginti Hispanos, tamen victoriam consecuti fui-
Quum incolae ex Irtapalapa fumos emi, sissent a quibusdam turribus idolorum quae erant constitutae in colle quodam excelso, de propinquo suae civitati incolae Temixtitan, Maliarum civitatum in lacu constitu tarum cognovere, me jam ingredi lacunicum bergantinis, moxque tanta canoarum multitudo in unum convenerat, ut nos ag-
prederentur,de tentatum veniret,quid essent Bergantini. Et ut conjicere potui, erant ultra quingentas. Et quum viderem eos ad nos recto tramite adventare ego illi qui ascenderamus collem, bergantinis descendimus maxima celeritate, handavi bergantinorum praefectis,ut nullo pacto se moverent, ut isti in canois existentes aggredi constituerent, dc crederent nos timore perculsos, non audere
459쪽
radere eos aggredi. Et sic coepere magno im-λetu dirigere canoas in nos, ad binos tamen alistae jactus remassere 'uievere. Et quum mimo volverem, ut primo congrelsu maxina potiremur victoria, de ita faceremus, uta ostibus imprem maximum incuteremus,
Juum summa totius belli in eis sita esset, Ude ipsi majora damna pati poterant, ipsi
ptiam aqua nobis majus damnum inferre pom erant, Deo placuit ut dum alter alterum inspiceret, terrestris ventus afflaret admodumaobis favorabilis 6 secudus, ut in eos invehi
possemus, illico jussi praefectos eas aggredicanoas,& eas insequi, donec intraret in civitatem mixtitan, quum ventus esset secun 'dus. Et quamvis illi quantum poterant,aufugerent, irruimus in medios hostes, 'lures canoas fregimus, ex hostibus multi inter fecti & submersi fuere. Insecuti fuimus eos perleucas tres, donec eos ingredi coegimus domos civitatia. Et sic omnipotenti Deo placuit ut potiremur majori do meliori victcria,quam nosmetipsi petieramus, aut optave
Qui erant in praesidio civitati s Cujoman, qui melius conspicere poterant, quo modo bergantinis vehebamur,ut conspexerunt tredecim bergaminos per aquas,& vento secundo potiebamur, irofligabamus omnes hostium canoas ut post mihi retulere fuit res ea naaκimam eis voluptate afferens. Vt enim superius dixi, ipsi .praesidio existentes in civitate acuba maxime desiderabant ad Vqntum meum, & optima ratione, quoniam
460쪽
utrunque praesidium tanta hostium mult1-tudine circundabatur, ut miraculose omnipotens eis animum adderet,i hostium animos minueret, ne exirent aggressum eorum castra. Eodsi factum fuisset, non poterat esse sine Hispanorum damno, quamvis semper essent parati, de constituissent aut mori,
aut victoria potiri, ut illi qui erant separati ab omni genere cujuslibet subsidij, praeterquam eo, quod adeo sibi praestari perabant. Quum illi in praesidio Cujoacan,nos conspexere canoas insequetes coeperunt iter suum
major pars equitumin peditum quae aderat,
civitatem ver1us, 'acriter pugnarunt cum
Indis, qui stratam viam occuparunt, aggeres, quos eXtruxerant, pedites & equites
multos pontes transivere, quo amoverant,d ope bergantinorum, qui proficiscebantur prope viam stratam, Indi e Tascaltecat nobis amicis, Mispani insequebantur hostes,in eorum aliquos interficiebant aliqui committebant se aquis ab alio latere ubi tergantini non existebant, in pacto insequuti
sunt hostes ea victoria ultra leucam, donec perveneri ad eundem locum, ubi ego cumbergantinis constiteram,ut inferius referam.
Quum bergantinis fuissemus insecuti canoas per eucas tres illae quae evasere,ingres sunt domos civitatis,4 quum jam advenisset hora vesperarum ultra usi1 in unum convenire bergantinos, &cium eis pervenimus ad viam stratam,& ibi constitui prosiIire in terram, comitatus triginta Hispanis, ut expu- Inarem duas parvas turres idolis suis dicatas, quae