Novus orbis. id est, Navigationes primæ in Americam : quibus adjunximus Gasparis Varrerii discursum super Ophyra regione. Elenchum autorem versa pagina lector inveniet

471쪽

NARRATIO TERTIA llius vici, ut alias, quum vicum ingredere-Mur, ex subdialibus pavimentis nobis obesseaon possent. Eodem die major executor, Petrus de Alvarado cum hostibus civitatis

criter certarunt, quilibet esuis stationibus, 2 dum certabamus,aberamus unus ab alterore leucana cum dimidia dc per leticam. Cantum enim extendebantur loca habitata ivitatis, quam vis minimum inter valliina in ercederet, amici nostri,qui apud eos erantium ero infinito acriter certarunt, retro esse in castra eo die absque aliquo sibi illa incommodo . . Interea temporis Dori Fernando Domi ius civitatis esse 1cora pro unaciae Aculva

an, te quo superius Majeitati esse memili, uidebat allicere omnes incolas civitata S pro 'iricia sibi subjedios, praesertim pri nates hi nostri amicitiam quia eo usque non rant confarmati, ut postremo se confirma unt, quotidie confluebant ad dictima Donernando varis Domini, de fratres siti, ea inentione ut nobis faverent,i pugnam iniretum Incolis e Te mixtitan, & exico. Etuum Don Fernando esset adolescens&H1 anis misi me affectus, di cognosceret be-eficia Majestatis vestr: sibi collata, aquaam latum Dominium sibi condonatum vi-eret, praesertim quum videret alios jure sibi raeponi debere, invigilabat quantum eidem eri poterat, ut omnes eius subditi venirent lignatum cum incolis civitatis, subirentiscriminais labores quos nos patieba- avr, allocutus est fratres suos qui erant

472쪽

sex aut septem numero juvenes bello apt& injunxit, ut cum omnibus incolis sibi sui ditis venirent nobis opem laturi,d unum eis nomine Istrusuchil qui est annorum, ginti quatuor juvenem strenuum dilectus ab omnibus inducem destinavit,& pervenad castra viae stratae comitantibus forte trginta millibus hominum, bello aptorum sumore bene dispositorum, ad alia duo casti pervenere ultra viginti millia hontinum, ego benigne eos excepi, gratias egi de subono in nos animo, operibus, Poterit οἱ time nosse Vestra Sacra a Majestas,si bonfuerit amicitia nostri Doniernandi, & cujt sententiae essent illi e Te mixtitan, quili prospicerent illos in eos invehi, quos prsubditis habebant, pro amicis, affinibus fratribus,& etiam pro patribus Ilijs. Post duos dies dictae oppugnationis suptrius memoratae, quum dicta subsidia ad vinissent, incolae e Sichimilco, qui sunt constituti in aquis, quaedam coloniae ex tuaniensibus, qui sunt montani, halori nil mero illis e Sichimilco erant ascripti seivituti Dominis Te mixtitan, venere oblatum se in vasallos Vestrae Majestatis. Rogantes,ut indulgerem eorum diuturnitati, χο optime excepi, eorum adventu maximetatus. Quoniam si incommodum aliquo incolae e Cujoaca perpeti poteram, ab ei: pati poterant. Quum e latere castrorum in via strata con stitutorum ducibus bergatinorum igne con

473쪽

NARRATIO ERTIA. si suburbijs civitatis, nulla excanoi comparere auderet, militi yisum est ad castrorumiaostrorum tutelam sufficere septem bergantinos. Ideo constitui destinare in castra maloris executoris tres bergantinos, Tetride Alvarado tres alios: oc commisi seriose praefectis illorum,quum ab amborum castro rum lateribus, hostes sibi maxime provide

rent ex continenti suis canois, introducerent aquam, fructus varios, Mai2,4 varios commeatus, divagarentur modo huc modo

illuc, ulterius prodessent ad auxilium ferendum militibus in castris existetibus quoties vellent aggredi oppugnare civitatem.

Et eo profecti sunt dicti sex ergantini addicta castra, qtiae res fuit proficua dc necessaria, quum die noctuque praelia mirabilia inter eos intercederent, & capiebat innumeras hostium canoas,&etiam ex illis plures.

Cum praedictis ordinem imposuissem, tot copiae in nostri subsidium & pacifice advenisssent, ut superius memini eos sum allocutus, velle abhinc ad du0s dies oppugnare civitatem, Propterea tunc comparerent bene praeparati, is tunc cognoscerem an fidi

essent amici. Et ipsi se ita facturos polliciti sunt,&sequenti die jussi milites esse in armis,&significavi hominibus existentibus castris&bergantinis, quid const1tuissem, & quid illis agendum esset. Sequenti die post missarum solennia,&datam praefectis informationem, quid sibi esset agendum, castris nostris exivi comitantibus equitibus,ti trecetitis Hispanis, Moma nibus

474쪽

4s FERDINANDI COR Tlls IInibus Indis nobis amicis, quorum infinitterat numerus, quum via strata progredirer, ad trinos balitiae actus, nolle, nos Iaim orabantur maximis clamoribus, 'uin tres jam intercessissent dies, quibus secui non fuerat certatum, demoliti fuerat omni quae oppleveratrus expugnatu dissiciliotquam ante fuerant, & bergantini ab utroquviae stratae latere pervenere,ac cum eis pos mus propius ire tormentis, pix idibus,

balistis multum damni eisdem infereb.

Hoc prospicientes in terram prosilivimi

aggerem occupavimus, una cum ponte.

progredi coepimus,4 hostes insequi. At ilmun1ebant se in alijs pontibus d aggeribuquos extruxerant. Quo majori tamen Lborei discrimine, quam alias occupavimus. Et ejecimus e vico a platea, magnis illis domibus civitatis. Et tunc in Junxi Hispanis, ne ulterius progrederentus quoniam ego una cum amicis meis opplebam faxis,in lateribus aquarum meatus, is quibus erat maximus labor. Nam quamvihuic negotio incumberent decem millia Indorum nobis amicorum advenit tam ei hora vesperarum antequam finis esset operimpositus, eo tempore semper Hispani3

Indi nobis amici decertarunt cum incolicivitatis, eisdem insidias instruendo, quibu plurimi periere, at ego equitibus comi tantibus civitatem peragravi, in vicis it lis, quibus habebatur aqua, vulneravimur multos, ita egimus, ut retrocederent nec ulterius

475쪽

NARRΑΨI TERTIA. ulterius auderent progredi in continentem. Cum cogit oscerem incolas civitatis esse rebellas, & talem prae se ferrent animum, ut

Velle ut aut certe occumbere morti, aut se

fortiter tueri, duae sententiae inde meo insederunt animo. Una quod modicas aut nullas ex divitiss quas nobis incolae civitatis abstulerant, recuperaturi eramus. Altera quod nobis ansam darent, Ut eos Xtremae internecioni daremus. Et postremam sentesaeiam veriorem cogitabamus, quae nobi Smaxime displicebat: dc cogitabam modum, quo eis timorem incutere possem, ut jam resipiscerent a suo errore,in cognosceret damnum,

quod illis in serre possem in semper comburebana, destruebamque turres idolorum cdomorum suarum, is propius viderent, hac die ignem injiciendum curavi illis magnis domibus in platea constitutis, ubi alias, quum nos expulere a civitate,ego Hispani hospitari solebamus, quae erant adeo amplae, ut quilibet princeps sexcentis ho nibus in suo servitio existentibus commode hospitari posset, e etiam alijs eisdem adhaerentibus, quae quamvis non essent tam amplae, Maliquantulum minores, erant tamen pulchrio res elegantiores, in quibus Dominus Mu-teerum a retinebat omnia genera aVium, quae

reperiebantur in his provinciis. Et quamvis illud mihi displiceret, tamen quum cognoscerem hostibus magis displicere, constitui eas igne consumere, quare hostes maxime sunt contristati, similiter reliqui eis

476쪽

nunquam rati sulit nostras vires tatum posse.& nostrum fore tam multos ut eo usque

progredi possemus, hoc sibi multo plus displicuit. Igne injecto dictis domibus receptui cani jussin junctis militibus,quoniam hora tarda

erat,ad nostra castra devenimus,& quum hostes nos retrocedere viderent maxima irruebat multitudo, & extremum agmen nostrum

aggrediebatur, quum vicus lana esset compositus, equites possent ad libitum ire,

redire, in eos irruebamus, semper aliquos ex eis vulnerabamus, propterea tamen non desistebant a tergo nos vociferationibus insequi. Eo die demonstrarunt maximum dolore,praesertim,quum nos ingressos eoium civitatem re eam igne vastantes, contra eos pugnantes,& eos insequentes incolas coloniarum Calco,Tesaico, &Sichimilco,similiter &Otumienses quum quilibet nomen patriae pugnando clamaret conspexere, ab alio vero latere eos e ascaltecal, qui una cum reliquis ostendebant eis incolas sua civitatis in frusta concisos, Majebant ipsos in cibum coenae illius servaturos, Min futurum prandium, quemadmodum re ipsa saciebant. Et eo pacto pervenimus in castra, ut nos quieti daremus, ea enim die multum laboris,assi fueramus. Septem aute bergantini,quos apud me retinebam eo die ingressi sunt per aestuarias fossas civitatis, & ex ea multu igne consumpsere. Praefecti vero aliorum castrorum, & sex alij bergantini,strenue certarum eo die. Et circa ea, quae eis evenere,

possem

477쪽

NARRATIO ERYr A. Is possem diffusius enarrare,quae evitandae prolixitatis gratia praetermitto, nisi quida in castra sua victoria potiti recessere absq; aliquo eorum discrimine. Sequenti die summo mane ordine ante dicto,post missarum solennia omnibus copijssum in civitatem reversus, ne hostibus tempus daretur evacuandi pontes, de reficiendi aggeres. Et quamvis summo mane surrexissem, nihilominus ex tribus portionibus aquarum&vicorum, qui intercedunt, duae portiones a castris nostris usque ad illas magnas domos di plateam erant extructae,ut pr cedent die, in quibus occupandis fuit maxima dissicultas, ut certamen prorogatum fuerit ab octava, usque ad horam primam postmeridiem, quo tempore consumptae sunt omnes figittae, globuli, quos milites balistis,& pix idibus utentes attulerant. Et credat Sacra Vestra Majestas,quod maxima subibamus discrimina, quoties illis dictos pontes eripiebamus, quoniam Ut eo occupare mus necesse erat natando trasire, Meo modo non poterant multum viribus uti, quoniam ictibus ensium, d lancearum hostes in ripa obsistebant ne transirent. amen quum a lateribus non haberent subdialia pavimenta,

ex quibus nobis obesse possent, Lab alio laxere in eos spicula aculabamus non aberamus enim alter ab altero per lapidis iactum) Hispani indies augebantur animis ,ri consti- tuebant transire, Metiam quoniam videbant meo sic animo insidere,& quod aut cadendo, aut surdendo non erat aliud faciendum.

478쪽

16 FERDINANDI CORTEs IIVj, bitti fortassis Ma; e stati Vestrae, quum tόt periclita iam dictis pontibus, de aggeribus occhipandis subiremus, magia te fuisse negligentiae, postquam eos occupaveramus, de-larere ne manu tenere, ne singulis diebus

talia subiremus discrimina in illis occupandis, quae discrimina sine dubio erant maxima. Et certe sic utebitur absentibus, tamen sciat Vestra Majestas, quod nullo pacto

fieri poterat, quoniam ut illud executioni mandaretur, e duobus alterum facere cogebamur, quod aut castra ibi locare natus in platea, ambitu turrium Idolorum, aut quod aliqui custodirent nocturno rempore Pon te s. In utroque maxima distri mina, necvries suppeditabant, quoniam si castra locaremus in civitate, singula quaque nocte di hora, cum illi essent sine numeroa nos pauci, millies ad arma conclamare turri certaret nobiscum,' labores css ni intolerabiles,actita lique nos poterant aggredi. Vt autem nocte pontes custodirentur, ideo fieri non

potuit. Hispani enim sub vesperam erant adeo lassi, fessi ex pugna diei, ut milites. pontium custo ite nullo pacto locare posse-uius, propterea cogebamur quotidie de- Nuineos occupare,quo civitatem infrediebamur. Eo die cum tempus consumpsissemus in occupandis illis pontibu si opplendis, non fuit tempus alia gerendi, nisi quod in vico alio, qui progredit i ad civitatem Ta-cuba, filerunt occupati duo ali pontes, opsteti, plures magnae egregiae domus il- ia vici igne consumpta mi, eo modo

advenit

479쪽

NARRATIO TERTIA advenit hora vespertina, Sc tempus retrocedendi. Et tunc iron minori versabamur in discrimine, quam in occupandis pontibus. quia cum hostes nos retrocedere conspiciebant,tandum animis augebantur, non aliter, quam si victoria potiti fuissent, ios erga fuga dedissemus. Et ad hoc necesse erat, quod pontes essent bene oppleti, & mater1es aequata solo vicorum, adeo ut equites sine impedimento possent ab utraque parte currere,& cum hoc pacto recederemuS, cum tam proclivi nos insequerentur, aliquando finge bamus dare terga fugae, ios equites in eos revertebamur, &semper capiebamus duodecim aut tredecim ex illis ex fortioribus. Eo

modo 'uibusdam insidijs, quas ipsis semper parabamus, laedebantur. Et certe illud erat pulcherrimum admiratione dignum, quoniam cum notissimum de notabile esset damnum, quod in is inferebamus ex tali insecutione, nos tamen insequi non desinebant, donec viderent nos civitate egressos,&: ita reversi sumus in castra, praefecti aliorum castrorum, me certum reddiderunt, qualiter eo die omnia eis prospera evenerant, mulio ex hostibus nec dederant. tam lacu quam terra. Et praefectus Petrus de Alvarado, qui moram trali 'bat in civitate Tacuba mihi teris significavit occupasse duos aut tres pontes. Quia cum esset in via strata, quae exit e foro celebris civitatis,4 ea itur ad civitatem Tacuba, tres illi bergantiniquos illi dederam , poterant pervenire ab

uno latere, oppropinquare ei de vi et stratae,

480쪽

M FERDINANDI CORYEs II non fuerat in tanto periculo, quanto transactis diebus,ri ab eo latere Petri de Alvarado erant plures pontes,in plures aquarum meatus in dicta via strata, quamvis non essent ita crebra subdialia pavimenta, ut in alijs

locis.

Omni eo tempore Incolae civitatem Izta- passapasichil ubuetco, Mechicacingo, Culva can, Mietqueque Ghuitaguaca quae ut superius memini in lacu dulcis aquae constituiqsunt nunquam voluerunt mecum pacem, nec etiam eo toto tempore incommodum

aut damnum aliquod ab eis perpessi fueramus, quum incolae e Caico essent fideles Majestatis Vestrae vasalli, e considerarent nos negotium habere cum incolis celebris civitatis, conjunxere secum quibusdam colonijs, quae lacui haerent, omne possibile damnum inferebant existentibus in lacu,&quum cognoscerent nos semper victoria potiri contra incolas eae mixtitan, considerantes sibi illatum Damnum, loquod sibi inferri posset ab amicis nostris, se dedidere, Pervencre in castra nostra, & supplices rogaverunt, ut praeteritis eorum erratis indulgerem, committerem incolis e Calco, 8 vicinis eorum ne ulterius eis damnum inferrent.

Eis mih i placere respondi,&me non moleste ferre haec ab aliquo, nisi ab incolis civitatis

Τe mixtitan, ut crederem suam amicitiam esse ex corde, rogabam postquam constitue ram nunquam obsidionem solvere, nec aut per deditionem, aut per Vim civitatem caperem,&ipsi haberent multas canoas, quibus auxilio