장음표시 사용
111쪽
contra pluresssiusdem mavigii ratus.
quidem longe paucissimi Miror igitur vel potius admiror illos qui simul plures magistratus arripiunt, cum si melius de hac re consultent uno desungi ut decet, laboris plus quam honoris habeat Argumenta quae hoc verum esse demonstrant sunt multa, inter quae primum definitione magia stratus ducitur. Nam si magistratus sit publicum ossiciuili ciuitatis, quo quis ex priuata conditione ad commune procurandum bonum publica persona fiat, nemo sapiens existini et se posse simul Aeneam me ictorem, Catonem QScipionem in theatro ciuitatis agere. Nam inter togam iastam, inter pacem bellum, quae unquam communicatio fuit Quoniam ergo omne publicum o ficium in repub integrumin iustum requirit virum, inique comparatum est, si unus qui vix uno re Etein iuste fungitur pluribus ossicijs oneretur. Alterum argumentum a differentia peti ac derivati potest, nempe quod distinctos magistratus distincta munera ossicia habeant, ut aedilitasin praetura sequitur ergo quod etiam distinctas personas istis ossicias praefici par sit, nam aliter a. disseili periculosa magistratuum in ciuitate confusio erit. Tertiam addo rationem a dissicili, ubi omnis unctio publica est magnisin multis dissicultatibus implicata, fieri ergo non potest sine pernicie reipub. ut unus idemque pluriabus magistratibus utatur. Nam s fiat, necesse est ut alte rum omnino deserat, si alteri uti decet pro viribus serio ac diligenter attendat. Praeterea a simili hoc ipsum probo, quia ut natura non uni omnia sed singulis distincta ossicia dedit, exempli causa, soli ut luceat, igni ut ardeat: ita ratio & ordo in ciuitate postulant, ut unus unum ossicium non plura ambiat aut vendicet. Porro huic instituto argu-F.Ab qmmi . mentum ab euentis ductum inseruit, videlicEt quod ambitu possessionem plurium magistratuum sequantur in ciuitate hqc mala,nempὸ murmur & grunnitus populi, negligentia ossicij,iudici,corruptio,dignitatis odium iotemptio Postremo qui aduersam huic opinione tuentur, ostedant mihi velim quam consuetudinem,quod exemplum, quod deniq;
uestiolum florentis reipub.sequantur. Scio equidem in quibusda ciuitatibus hoc fieri: at quo iure, qua lege,quo exemplo maiorum fiat,certe nescio Romani,Macedones, Lacedaemoni,hanc legem tulerui, ut nemo duobus simul in ciuitate suo atur offcijs:Est enim plus oneris in uno, quam unus recte subire ac lustinere potest. Valeant ergo,qui ut ita loquar pluralitates tot quo magistratuum pondere capiuntur: escam deuorant sed virulentum hamum subcsse non intelligunt. Haec scripsi non quod non existimem esse quaedam miracula ingenii, rationis & experientis, quibus fauor principum ac ciuitatum plures reipub claues ac magistratus iure potest committere. Sed quoniam tales inter homines phetnices sunt,ut illis qui pluribus delanguntur ossich in uia dere non debeo, ita plures uni dignitates concedi posse defranire non audeo. Nam ut in altero par est ut Scevolae Moracula ciuitatis multis is agnis reipub luminibus illustretur: ita in hoc semper tutum non est ut Aquilis N potentioribus viris clauivi caris multarum nauium committantur aquile enim pennis ultra nubes vecti saepe in solem volare nitentur.
Distinctio primae quaestionis. An dissentiretibin magistratibus bies iudicandiripui lena potestas detur
Aliter iudieari ac decerni non possunt. Inseditione Maiora populo in ciuitate committuntur, ut electio magistratuum s principum,constitutio legum. lites iudican Tum in populo est vox plena ciuitatis. di populo po- In tali euentu optimae ciuitate hoe ipsum feeetestas danda, runt.
quia Sie melius in ossicio se gerunt magistratus;sed sup ius dilucide haec declarantur.
Opp. Si populo liceat ilium motu lites, componere, vere Ἀω-M dum est ne ex monarchia aut aristocratia tande demuratiasiat: sed ratis mutatio in ciuitate est periculosa ergo populo hocfacere non si cet Maior probasur, quia hac data licentia populus libertatus meriumpo sarripere, qua emtutis iugim diu urseustisere
112쪽
ras irruat,sedulo raone est lege illis Uerapotest reconciliet quod sita, lammia hasin, lege ct authoritate ciuitatis coerceri de
ratis opp. Populus legem non potest condere, ergo ei non licet in otian traprascribere Antecedemptabazur, quiapenes regem est seges constituere. -rgumentum tenet, quiasiolata testate eo dendi legem, nullam legitimam autharitatra habet componena
Resp. Quamuis ablutὸ non conceditur pulo legem eandere comparate tamen concia tur Praterea in omni bene instituta repub.hac lex cum consense virorum optimatum datur, visconti satprocerum seditis,eiussemper populum imatio Postrem, erepopulo legem coactosenatu condere, quia Leet principes eligere. - quid aliud est imperium qu μο- mahmia is data
Distinctio seeundae quaestionis.
Imbeeillitas homini qui vix unum potest sustinere Qud unus Dignitas magistratus, qui prudentem: Expertum re plures simul l quirit virum. non subiret, ordo eluitatis, qui unum m solum tribuit, ut reliqui magistratus i ciues etiam participes fianti Probant Conseruatio pacis, quia aliter populus tumultuain
Ab instantis opp. Ilax amnes magistratin re is rure ei Matis tenet: ergo uni sicuplum subire aes mere magistrum Argumentum te ne quia eximia omnes haseas, ter qui Metus experta est pluressibi vena repotest. Resp. Rex ut aiunt explicite unum amplisite vero onmes ciui talis magistratus tenet. Hoc autem modo tenere, est nihil aliud
.. quam an mAm ciuitatis egemam vimens una singulis corporispanis
biata, rari prasi ibi qua tamen ipsa proprium ossicium habet: ta rex si re is magistratibus praest, cum tamen ipse distinctam a re quis maiestatem teneat. op Ciuitas bona aegritatesfortuna d ribuere debet,praua merenturcisrar stamultisa merenturplures magistratus erga abs dum non en ures unicancedantur. aior est Arist. in m
Rexmus explicite, Omnes imamento.
batur,quiasiunt multi,ut Horatius Cocles Roma misie, quipatria am liberando merentur plurim Resp. Meritum tumsatis remuneratur, cum iustitia 2 ciuita
tu obseruatur ordo. sed Horatius Cocos,Scipio, cursim,alba panu eraruntpatriam,osciumfuit: quantitas tamen merrtιυ- nim dignitatis augmento, nonplurium magistratuum abstemus compensatur.
si Dubium. siceat magistratum emeret
Etrusio haee est no electi, Verres rapacissime qua prop
ter quaestum honorem in ciuitate quaeris, 'pub. aenalem ac sordidam ciuitatem facis.Vox illa eviosa est seditiose Antoni O ciues ciues,auarendapecumaprm-, ora pist. Hirruspost nummor. . . . . 'b pQ Explosa dixi amorecepta Imδ proh dolor probatan Dummega si possis,nam hoc est verum, Si nihilattuleris bis Homereseras. De Roma olim hoe dictum suit, omnia Venalia Romae Ko Mantuamma urbs ampla es vi spatiosi,sed non sola capax istius semetiae.Quid vis pecuniose mercatorῖambisne magistratum'dic Quantum dabisycentum:heu nimis leue:ducentos dabo:ne id uuidem placet:gradarium spadonem fortasse addam.Iung mus dextras;heus tu,iurabis deuotὸ te nihil de e;politicu hoc est modo subsit lucrum Politicum ais pessime modo subsit lucrum o Christe,quam vocem audio sed digito co-pescolabellum.Politicum ais scelerato modo subsit cruoo Christes latius hoc malum serpat,quem lapsumo luesI- uitatis video'sed connivere oportet;nam dies mali sunt,cor rupti cives. Non licet,non inquam licet Vendere magistra Constat. tum dignitas enim non pecunia sed virtute emitur: at magi gistratuum stratus est dignitas ergo non pecunil,sed virtuti debetur.m nundinatas fero hanc vocem,modo subsit lucru:nam iuste rem acquirere ης est verὸ lucrumrsed pecunia emere magistratum no est iuste
acquirere:ero pecunia emere magistratu no est verilucru.
113쪽
I. disparatis opp. P u legem non test dere, ergo e mn θωtιnopim mates procribere Antecedensprobatur,pιiapenes regem esis se constituere in umentum tenet, quiasublatapotestate conΣndi legem, nullam legitimam auliaritatem habet componem Resp. uuamuis absolute non emeeaturpopulo legem candere, comparate tamen conceditur. Praeterea in omni benelnstitutar pub.hac lex cum consensu virorum optimatum datur, istanti alprocerum seditis,eius per populum'tsedatis. Postremo ἁ- eetpopulo legem coactosenatu condere, quial cet principes eligere.
Igam quid aliud est imperium sua umma amiaritas mdata perpopulum tDistinctio secundae quaestionis.
Imbeeillitas hominis,qui vix unum potensiustinere Quod unus Dignitas magistratus, qui prudentemo expertum I taure, simula quirit virum. non subiret ordo eluitatis, qui unumvm solam tribuit, ut resiqui magistratus latues etiam participes fianti Probant Conseruatio pacis, quia aliter populus tumultuabDLruta l, Ab instantii opp. ex omnes magistratus reipub.is e ciuitatu tenet: ergo vni bcupluressubire aesustinere magistratus. Argumentum tunei,'Urexunm omnes haleat terquipriamictexperimes
Resp. Rex Maiunt explieite unum mpiscitevero om nominiatisma atus tenet. Hoc autem modo tenere, estnihil aliudvmΠς im . quam animiam ciuitatis esse. nam vimens v singulis corpora pam ςi φ SV Um rastribit, a tamen se propriumoscium habet εω προ
op Ciuit bona aegritatessistuna distribuere debet,proran enim ei,/s stamustisasemerentur tur magistratus: errae in dum non est'lines unicancedantur aior est Anyti maz-
itur, astunt multi,ut Horatius Cocis S di
divinegasi possis,nam hoc est Verum, ilattuleris bis Homeresoras.
DERO III hoe dictum fuit, omnia vlnalia Romae. RO M ievie Non lieet,non inquat licet vendere magistra Constant
fero hanc vocem,modo subsit lucrumam iuste rem acqu'rere
114쪽
Pergis adhuc impie,modo subsit lucrum Quod tuum non
est, non debes vendere sed magistratus est bonum ciuitatis non tuum: ergo magistratum non debes vendere.Impudenses si adhuc pergas, nam ciuitatem ad hastam figere est immane scelus sed emere vendereq; magistratus est ciuitatem ad hastam figere ergo emere aut vendere magistratus est immane scelus Rationem quaeris 'audirme re iurepotest emerat ille ias. Hinc fit ut pecunia non prudentia,quaestus non virtus,as. sectio hominis non moderatio aequitatis in ciuitate regnent.
Magistratus est bonum publicum ei uitatis, quod solum virtuti debetur. Ambitio in omni recte administrata ciuitate pro. Non Ileet hibetur. magistra Hoe modo honesta paupertas ab omni dignitate
tum emere 4 ciuitatis excluditur.
qui Sordidum est in ciuitate, si talis quaestus permiti
Petieulosium est, si tribunaliustitiae pecunia eo brumpatur. l
rari velpotms approbari debetesedemere magistraim ciuitatem tentem Uropulentam reddit ergo vendere magistrati tolerari et potiissapprobari debet. Mi r probatur, quia hoc tuto ut in the.. saurum ciuitatis ementium pretia importentur, necessario potens
aduerseus hostes cto pulenta erit. lResp. Maiorsu fecta est, nam quicquid potentem opulem tam ciuitatem reddit tolerari non debet, nisiiure tot inorem autem nego,2 adconfirmationem Aco,quod e tutum iniustum fit,qui ordidam venalem ciuitatem reddit, imo iustitiacta-quitatis imperium omnino talol, nam vaseat iustitia ubi regnat m
Ο raudabile cratorioseum siuit apud Carthaginenses test ςR M' 'Vis isti. ctrinere magistratus 2plures eodem temporesustinere sed Carthaginensis rassia laudatum ab Aristotele, ergo videturiaudabile magistranu emere. Resp.
Re Infirmum est argumentum ab uno exemplo Carthagine H qui tame in abys laudantur quidem, in hoc tamen reprehensione dignissimisuerunt, i Philosophus in textu docuit. Opp. uuicquid vim tur haereditari' habet emi quidempotest, sed multa dignitates ac magistratu sic dantur mulctis,ut vim iuris haereditari' habeant: ergo multa dignitates ac magistraim emi quidem possunt. 4Resp. Experientia docetprincipes quibusdam egregie merentμbitide repub. magistratus quosdamsic dedisse, ut nonsolum ipsisu perstites sed etiampseripe uantur;non tamen hininequitur,aut
jure hereditario hos magistratus teneri , aut omnino iuuenduposse: nam eos non dederunt principes vivenderenturistavi illorum vim rates. bmdederuntispost ris magis elucerent. ''
naripossiti V s, kn, o niti victores in bello
de victis multos una cum suis spo De lagissatorelijs per urbes in triumpho ducunt Atheniensi, ita in fine huius certaininis Aristo- VJ . teles triumphantium more mulios ex suis aduersarijs deuinctos Mua. si captiuos in signum victoriae sitae nobis ostendit Socratem,Platone, Phaleam, Hippodamum una cate-na:Lycurgum, Solonem, aliosq; permultos alia constrictos,
non aliter quam seruos lege huc atque illuc impelli ac circumduci videas. Nam ut praeter rem ipsam nihil dicam, Philosophus in hoc capite, solum suos aduersarios modo superatos nominat, illorum leges ac instituta breuiter recenser, pauca assumit sibi reliqua ut spolia suae artis nobis proponit, sic enim ait.Eorum qui de repudi scripserunt quidam in Oti' di quiete semper vixerunt, ut Plato,Phaleas, Hippodamu quidam
115쪽
cuidam in ciuitatis administratione nint versati, at horum alii lectum authores fueruntduntaxat, alij et iam reipubicae '' admin strandae rationem tradiderunt,ut Lycurgus' Solon. De rep. la Solonem ut industriumo sapientem legislatore extolli Axben. Plut Arist. quia Oligarchiam seu paucorum dominatum luttulit, βψi0β oui populum iEruitute liberauit, qui veterem Democratia seu auitam potentiam restituit,&quia denique totam remp. Atheniensem rectὸ ac prudenter instituit Senatum enim Diumariopageticum ad paucorum principatum,magistratuuelectione ad optimatum imperium,iudicia ad populi autho ritatem retulit,sic ergb omnia in ciuitate permiscuit,sic temperauit, ut summi, medij, infimi, aliqua parte ciuitatis steti omnium vixerint beatissimi.At accusarunt Solonem quidam
nubd data populo tanta iudiciorum libertate illustrem 1llum Ariopagi senatum in nihilum tandem rede perit. Sed respondet Philosophus hoc non in animo habuisse Solori, Ap. . nem, sed id effecisse Ephialtem&Periclem, cui mercen
P db tia iudieia in auorem populi reddiderunt imό potius hoc
Themistocle, euius author populus Atheniensis filii, quo m- solentior actus spiritus solito malores sumpsit, adeoque Ariopagitas viros consulares intumuit,ut sorte sua non eo m.., M le tentus in tyrannidem conuersus triumvharet.His positis tu ratibus bam legumlatorum introducit, adiit rum prodrias leges dael.Modi' instituta narrat Latores legu nominatim hiisunt, Zaleum mn.antiq ς' Charondas, Onamaeritus, Philolaus, Draco, Pittacu , ' 'i Androdamas, quorum historiae elarissime intextu patent. zi sibus tulit, ut in adulterio deprehensi ambobus oculis pris ualentur paulo post Zaleuci filius, reus istius sceleris inuentu, ad patris tribunal sistitur, pro illo deprecatur populus;
at rex tutavi legi&populo satisfaceret, filio num&si
Val.M Xa: sterum effodit oculu.Rara certe ac mira est is iustitie,quae si s reste, sibi in filijs non sinit parcere, 'uam enim peccandi sim entiam speret populus si in regum filios ciuilis distringarair
ciliam te ges dedit, hoc unum memoratu dignum mandauit,
ut mendaces ac falsi testes exilio horte plecteretur Onana acritus,qui arte diuinandi excelluit,in Creta hanc lege tulit ut clistio in Dei violata gladio puniretur Philolaus orinthius hebanorum legislator constituit,ut bonorum que cuique sorte obtigissent9 haereditatum numerus sub paena exilisseruaretur Draconis leges praeter languinem, quo erant conscriptae, nihil omnino sapuerunt,nam omnibu'crIniinibus etiam leuissimis capitis paenam constituit Pittacus Mytilenaeus legem sanxit, ut ebrio, si quem laederent, maiorem paenam quam sobri luerent Androdamas multas leges de caedibus Morbis puellis tradidit Platonis leges hic lubens taceo, quia antea easdem recensuit relutauit Philosophus . Caeterum ex his enumeratis legibus hanc unam quaestionem decerpam, An salso testimonio Oppressus maccusatus iuste condemnetur Charondas Ocenuo modb diximus multa de falso testimonio comme-ilioratione digna scripsit, inter quae hoc unum est,quod alsis testibus oppressus aliquando iustὸ condemnetur iciendum est testimonium olim introductum filisse in fauorem agnostendae veritatis, ut quantum in nobis est ad primam peritatem, quae silli non potest, tenderemus mineli duidbeonstat, quam immane & inhumanum facinus litsalsum testimonium perhibere, eum sit quina maxime a prima veritate discedere ae declinare. Est enim in albo leuianonio triplex deformitas, periuru, violata iustitiae, Oe cultaeque malitiae periurij, quia nemo in iudicio It tessis nisi iuratus admittitur;violatae iustitiae, quia seueris legibus
hoc prohibetur; malitiae, quia innocens hoc modo inpericulum ac vitae discrimen contra intentionem ciuitatis trahitur. Caeterum quamuis falsum testimonium sit monstrum contra conscientiam&veritatem, quo nihil crudelius esse aut fingi potest qui tamen salsis testibus oppressus condemnatur, iniustam sententiam serre semper non dicitur. Nam cum via discutiendi sceleris, cumminuma niveritatis indaganda ratio sit admodum infima ac imb
116쪽
eilla fieri non potest, quin iudex sit ille sapiens aliquando
perditorum iuramentis cogatur credere. nam tam diu perniaciosi pro bonis habentur, donec probantur esse aperte mali. Cum ergo coram iudice sanguisugae vitaeq; insidiatores ius iurandum solemnius contra Aristidem iusium de crimine Iesar maiestatis sumant, si iudex secundum allegata & probata ut aiunt procedat,iniuste Aristides non codemnatur: quipini e melius est ut Aristides unus quam ordo iuris ac ciuitatisperiat. At dices,bonus est. ergo iuste condemnari non debet. Illud quoque addo, nemo sine culpa, nemo sine causa ἡ vita tolli debet.Respondeo hoc fieri sine culpa Aristidis, at non sine causa ciuitatis, quae est ordinatio seu constitutio iuris. Venim si iudex hoc ipsum intellexerit, nempe Aristidem esse innocentem, quamuis ut iudex in seueritate legis punire potest;in moderatione tamen aequitatis, quae iustitiae aciem retundit, hoc ipsum omnino agere prohibetur; imo exquisitissima potius tormenta iudex subire non recuset,quam ' innocentis sanguinem contra suam ipsius conscientiam es fundat.
Iudicium secundum allegata probata proc
ruit cu bant situ, ius E aliquan Ordinatio eomesunt iustitiae post deponendo condemnari po- rtium testimonium hoc ipsum postulat. test,qui Tribunal locus terroris non lenitatis, iustitiae
Resp. Fatendum est praemium potius q-mmam iusto deberi. veruntamensi iustus ecundum ordinem ciuitatis utrem accumtur,idem ex praesicrino legis qua ad publicum bonum construam dum refertur iuste condemnaripotest. Ab effecto Opp. rudele e ne silpa in aliquem animaduertere esseda iusto non committitur cala: ergo crudeles in iustum animavi
Iudex iustus Resp. Sine culpa est at nonsine causa; nam cum testimonium rota innocentem uim npotest,testimomo instructu iudex institiagladium ex osse σ
σcio riη it , accusatumg tanquam reum percutit acco; aenet si ecti 'I'. ',ngvit. Hoc a tem tum solum it,ctim in insulseriem testium depre 'nehendi non possuntealiter reco Inita iudex aquiliarem ad clerarentiam '. potiks quamseueritatem ad ostenisonem e vult' bonius es. Istret cimitet. si constans,diaebet quia iudex,exercere. Namsire cognita rusL mcondemnaret coutrapuam ipsius conscientiam ageret, quo cordacim,vel atrocim,nihil gi aut cogitaripotest sunt tamen qui existi 'mant,quodiudex,ut iudex, aenit priuatapersona,iis innocentem
sic accusatum condemnet. Dubium inebrius sagitium committensgrauiore paeuasit affige diu, quamAobrius comm sisset 'Longius facesse hinc quaeso M. Anto ini nam hesterna cς-na, quam hodie cum frustis Bacchum redolentibus euomueris, me adhuc ieiunum nimis ostendit. Nonne vides temulente tuum ipsius gremium totumq; tribunal incoctae tuae caenae sarcibus defaedatum Salue Tiberi imperator bibacissime,vo'; Flacce Piso florentissimarum palmarum bibuli, salvete plurimum, an biduum hoc totum potando consumpsisti: Qui fit quod oculos vestros tam somniculosos, linguas tam tremulas , pedes tam vacillantes videam 'Appello Philippe Macedonum rex inclytissime.Appellas surci Prosopopoeia fer'Appello tamen .Ad quem tandem pa Philippo iam temu Machetae δέ lento ad Philippum sobrium. Sed quid ago Deinon strando Philippi. melius quam perorando haec causa peragetur. Recte Sene- ea.Ebrietas nihil aliud est quam voluntaria insania. Ebriosus In ebrios ene ergo,qui scelus committit,tam est indignus venia,ac qui duis paena grauior
plici paena affligi ac vulnerari debeat duplici dico, quias 'r' 'di nam lubiret propter ignorantiam, quae est cratia & supina, 'alteram vero propter culpam commissam, quae est intoleranda Praeterea, qui plura mala agit, magis est castigandus:
sed ebrius plura mala agit quam sobrius t ergo grauius
est castigandus Minor probatur, quia naturam, seipsum ciuitatem ostendit;naturam, quae ebrietate imbecalla reddi iurant Ciui
tur;seipsum quia acies ingeniihoc modo tollitur; ciuitatem, talem, Seip- quia ciuis furioso vini halitu ae flamma laeditur. Postremo sum peccat. ebrietatem
117쪽
Fbrietatem sequuntur libido aninai, inten peran tia populi. Viniim l
ebrietatem maiora coanmoda reipub.sequuntur, ut libido animi,m tempcrantia populi, quae pelles tanquam ulcera latius ierpunt, totamq; ciuitatem, si non sanentur, veluti lepra&scabie incurabili tandem inficiunt auare Pittacus recte ut est in textu leueras in ebriossis leges constituit parce ergo sumatur vinum: nam vinum loquax est&tacere nescit, imo vinu& venus homine cyclopas monitiaq natur preddunt. Vinum pharmacum corporis, sed venenum mentis; iulius v sum ad sobrietatem probo, at excessum ad ebrietatem acriter reῖrehendo.
Ebriosus commit- Ignorantiam,quae est voluntaria tens scelus graui , aniuriam quae facta est naturae. us est puniendus Damnum,quod infertur reipub propter Mala, quae sequuntur intoleranda.
Ab effciente Opp. eccatum eograuim est quo magu voluntariumse earum ob rest magis voluntariam quam peccatum ebriosi: ergo tereatumsobri' estgrauius,ct ex consequentisobrius magupropter scelus commissum est puniendus quam vim captiua uator est Philosophi tertio Ethicorum LMinor experientivalet, quia musto ac meropleni intentione celeris 'Mρς' Resp. Non minus voluntarium estpeccatum ebriosi quam δε-bris auia ignorantia vinum Ddere est voluntaria, qua ignorantia causa perniciose ebrietatis Praterea iudax nonsemper condemnat ex intentione hominu ,sedex iasione maiore aut mi rectuit m hine iuri frudentes vulgo dicunt:homo aliquando puniripotes culpa intentionem mentis,at nonfine cat si ionem ciuit tiassectes Op Ebri ct insanissium tempore disserunt, nam tragi et surationis carent: sed insanipropterscelera commissa nonpuniuntur oramus,er nec ebri Res disserunt quam tempore ebriosis instam , nam ebri erat causa est Butaria, tinsania causa vitium est natura. O resiotrigusem legibus non coerceantur me conpultum es,
magis cirutiae minosa ebrietas quam uriose insema ad n
--ου eius, cimta, recte desiniantur e si mutato tu reipubauem ciuis maneat'
rum nunc tandem rediens Aris . ad pacis callia ii arcepta venit; nam Vt in altero libro sollicitus erat Socrati,,Platonis Hippodami,Pb let, alioruntque, utputa Atheniensium, Lacedaemoniorum, Carthaginensi
um cIurea te minus caute propugna
tas dei)cere ita in hoc is reliquis iam sequuturis Spartam aliquam nobilem aedificare cona ςψρο tur,quam neq; hostilis manus coterat, neq; dentata temporis lima vetustis unquam conficiat. Haec ciuitas non py chris domibus ut Alexandria, non altis manibus ut Carthago, non varijs montibus ut Roma ornata est: insignem tanae in eo laudem habet, quod optimis legibus munita, diu, nam Philosophiam in solio regnantem, incorruptam iustitiam in foro iudicantem, aeternam pacem in templo triumphantem videat.Huc enim omnis ciuitas hominumq; societas debet contendere, ut in consalijs prouida in praemij fprenis incorrupta, nisu pacis beata esse videatur: qua cerinte omnia fieri non posmint, si Arii otelis Politicis contem tis , Politica Machiauelli ciuitateni regant Sed rem augmedior Terrius hic liber Politicorum in trς p xxς τερ la, lib. diuiditur, in quarum prima, quid ciuis ciuitari, in st VH intri,p ites da quotupvx in tertia quae optima et ciuitati consti- distratis tur tutio generatim ostenditur Primit hoc caput iteri ni Pii i cap. 4 duas partes continet, ne inpe definitioncm& cibita- p., h a tionem.
118쪽
tionem. Definitio duplex est, ciuis ac ciuitatis . Dubitatio multiplex, in qua res variae proponuntur. In primo vestibulo illius capitis demonstrat Philosophus necessariunt esse homini politico, quis ciuis, quid ciuitas sit definire: ratio est, quia aliter quid a ciuiuate, quid a diotentia optimatum, quid a tyranno factum sit, facile uilica ri non potest. Prae
terea cum ciuitas sit materia in qua totum negotium&ve
luti sphaera reipublic vertitur, necessse est ut accurate politicus, quid sit ciuitas, perscrutetur: quoniam totum
haud recte intelligitur sine parte, primum quid ciuis sic qui
est pars ciuitatis declaratur. Nam in omni statu ac conditione ciuilis administrationis idem ciuis non est verbi causa, qui est in populari statu ciuis, in paucorum potentia ciuis non erit: qui ergo imperitus est definiendi ciuem, fateatur se non solum politicae scientia: isnarum esse, verum- etiam minus idoneum ad ullam in ciuitate administrationem, ullumque ordinem suscipiendum. Sed ne diutius lectorem suspensum teneam, primum in textu quis non sit ci- uis quani quis sit,quid non sit ciuitas qua quid sit ostenditur.
Distinguit ergo philosophus quod alius sit ciuis analogicὰNCi x An 'φ' secundu similitudine, alius simeliciter Uecundum cssentia: sub primo nomine peregrinos,s eruos,senes decrepitos, in
fantes comprehedit: nam hi lege,& luce ciuitatis non aliter quam ciues utuntur.Veruntamen quoniam peregrinivi se
ui rerum ciuilium per se non sunt participes, quoniam decrepiti ab officijsin negotius reipub. V cant, quoniam puer, ob desectum statis nondum in ciuiuia1numerii sunt ascripti, non absolute4 simpliciter, sed secund*quid ut aiunt 4 ex parte inter ciues sunt nominandi.Ciuis aute simpliciter nulla re alia definitur magis qua participatione ciuilis potestatis, quς in consultado,iudicado,& subeundo magistratu cer- nitur.Na siue sit natus,sive sit factus ciuis hanc potestate aue
ς 'φ' insitam natura, aut assumpta indulti ia& authoritate habet. - 2: hi 'να. Est ergo ciuis pars ciuitatis vel a natur parta,ve public auratio thoritate approbata, consilij, iudicii, magistratus actu aut potestate compos Est pars, nam ut ex membris corpus:ita
ex civibus politica multitudo Mordo constat. Est pars anatura parta, vel publica authoritate approbata, quia natu ra libertatem generandi, authoritas dignitatem appro-handi habet. Est consili particeps, si consultationem; iudici, si suffragium magistratus, si populi eleeitione ni
ossicium spectes Actu, aut potestate horum omnium compos dicitur; actu, quia alij in naui reipublicae negotiantur, ut
Scipiones, Hannibales; alij in littore adhuc qu*si V iμης id tibi, si ivt Papirius Romanus ille puer, qui propter spς mu 3pς tu Λ.bb i. 'elationem indolis talarem togam adhuc paruus meruit. Opis Haec definitio ciuis ciuibus in Monarchia, in Aristocratia, in Democratia in omni statu recte administratae ciuitatis conuenit. In Monarchia, quia libertas subditorum regiam maiestatem infirmiorem reddit. In Aristocratia, quia via dignitatis populo patefacta, nobilibus animos multitudi- ais maxime deuincit . In Democratia, quia popularis hic status est in sui perniciemi negata populo authoritate non quaerit . Inmixto denique statu,&ex hisce omnibus conflato, quia nec reges sine libertate, nec proceres sine benignitate, nec tribuni plebis sine contentu populi stare aut florere possunt. Nam ut interaniniam corpus. ita interregem & plebem inter principem populum summa debet esse conspiratio, sine qua vela ciuitatis sundamenta veluti periculos fulmine discindentur nam quod Iegnum tutum,cuius custos populi metus est Quae ciuitas salua,in qua multitudo vi Marmis oppressa vivitλIm in qua libertate consultandi, iudicandi,magistratus gerendi priua . . ta&spoliata viuit ' Est ergo ciuis pars re ste administrata 'ςxς civis. ciuitatis natus, aut faetus, confiiij, iudicii, magistratus Particeps. Valeat hic tyrannis, omnis' constitutio peruersa iniusta ciuitatis: nam ut locum in quo tyrannus pri est, nocivitatem:ita virum quem metus premit,non ciuem definio Vulgus impe
At ais, omnis ciuis ad c5silium,ad iudicium,ad magistratum ''
non admittitur, neque hoc ipsum decorum aut neces Iari ebnisata um est ut admittatur, quippe multitudo plerumque impetita est,temerariavi inconstans:at ignorantia ad consitum, a temeritas
119쪽
temeritas ad iudiciuna, inconstantia ad magistratum admi linon debet. Respondeo, in hoc vel maxime prudentiam eorum, qui ad clauum reipublicet sedent, requiri, ut serio ac diligenter animaduertant, quibus ad rempub accessiim patefaciant.Caeterum id quoque caueant,ut neminem ex ciuia i bus penitus secludant, sed ut cui opportune quod suum est vid=ζiist.=6l pro conditione ac merito tribuatur. Per consilium hoc loco .cap.I4I4.3 consultationem,per iudicium electionem, per magistratum γε . indefinitum ossicium aut praemium ciuitatis Aristoteles in- PQ Α ς-p τε telligit ad quae tria quilibet vere ciuis vocari,&admitti debet;nam in histribus,sorma ciuis,&ciuitatis cernitur. Sequitur in textu alia contra hanc definitionem obiectio,qubdin diuersis rerum psi constitutionibus idem ciuis esse non possit,& proinde nivoca ciuis definitio singulis in omnis aluciuitatis conuenire non potest: si enim constitiuiones diuersae specie differant, ciues quoque in illis existentes e dem modo distinguuntur. Praeterea sunt aliquae ciuitates ita quibus non habent ciues potestatem iudicandi consuutandi in concione, ut apud Lacedaemonios, qui Ephoros certos definitos magistratus habuerunt. Sed facile dei tur haec obiectiomam ista definitio ciuis generatim non speciatim traditur, at generalis definitio rebus natura diuersis ut animalis definitio homini& belluae uni uoce competere
Plut in Lycur. Xenophale Ephori ex plebedib. carri
Generalis de & conuenire potest . De Ephoris Laceda moniorum cer- finitio diuer tilq ac definitis magistratibus respodeo meo popul a con- si e nMDi sillo iudicio non penitus arceri, quod penes populum sit hos magistratus eligere,& approbare.Ex his iam constat, quomodo recte definiatur ciuitas, nam si civis sit pars rectὶ administratae ciuitatis nata aut saecla consilii, iudicii, magistratus, actu aut potenti: particeps, ciuitas erit necessario
multitudo illorum qui hane potestatem consultandi, Ju- DesinitIoc, dieandi habent. Est ergb ei uitas unita inolletita foetetas uitati , eius hominum, vi naturat aut iustitiae, actu, aut potentii simul
dem φ piwδ' existentium nee non eonsilii, ludis ij, magistratus, partici. μ' pum: qui iisdem legibus inter se deuincti, omni rerum talu humanarum quain dissimum copia, ω ut alunt sussielan
tia perfiuuntur; unitam societatem dico, nam omnis dispersa societasin more belluarum vaga non est ciuitas. Visn tura additur ad natos, vis iustitiae ad tactos distinguendos ciues. Hoc verbum actu inseritur ut perfectos, potentia vero, ut imperfectos intelligas; perparticipationem consili I, iudic ij, magis ratus, formam sersectionem ciuis; perso piam Jussicientiam rerum tam humanarum quam diuinarum, formamin persectionem ciuitatis intelligo: nam virtutum, atque legum sancta& religiosa obseruatio, ciuitatis forma, perlectio dicitur.Sequuntur iam dubia quq-dam, primum eorum qui neminem ciuem esse voluerunt, nisi aut ab utroque parente ciuem natum, aut a longiore Muorum proauorumque stemmate progressum; sed hunc nodum cum Gorgia Leontino Arist in textu facile soluit; nam si quisque a maiorum linea sanguine pro libertate Monatione ciuitatis penderet,primi fundatores ciuitatum ciues non haberenturmon ergo natura,non locus seu habitatio,no iuris seu sori communicatio ciuem semper ex necessitates cit, sic omnes nati in ciuitate tametsi serui, sic omnes incolae tametsi peregrini,sic omnes mercatores tametsi alieni ciues essent:restat ergo quod sola consitu, iudicij, dignitatis partiacipatio,ciuem vere definiat. Altera dubitati est virium mutato statu reipub.idem omnino ciuis maneat. Obseruandum hic est mutari ciuitatis formam bifariam,aut bene, aut male. Bene, si grauissimis de causis regnum in senatum, ut apud Romanos,aut ex aduerso commutetur respub Male,si insaniente populo regnum in tyrannidem aut popularem statum declinet.Si bene ac iuste fiat alteratio,ordo quidem mutatur, sed idem ciuis manet, quod quidem probatur priniuab inductione, quia Socrates existes ciuis in monarchia, mutato statu idem in aristocratia, idem in democratia, idem inmixto statu reipub. manet sed plures non sunt foeciesred Eadministratae eivitatis ergo mutatione facti idem in omni manet Malor perspicua est, quia etsi mutatur ordo,ea
dem tamen partieipatio eonsilii, iudieii, a magistiatus maneti Nam in his omnibus constitutionibus avitus ad haec
parente ciuis solummod , sit elui . Seeunda quaestio. Ciuitatis λει
120쪽
tria nemini intereluditur. A definitione tuis, quae est ut sit pars ciuitatis nata, aut fac ha, consilij, iudicij, dignitatis, actu, aut potentia particeps; sed manente libertate inoinni iusta reipublicae forma haec omnia sunt: Sequitur
ergo eundem ciuem mutato statu permanere. At dices sedem non est regibus ac Ephoris obedire, idem non est unius imperio, ut in monarchia &paucorum potentiae, ut in aristocratia subiectum fieri Fateor, at haec ordinis non ciuis,modi non rei mutationem arguunt Asimilitudine tertia ratio ducenda est,idque hoc modo. Quemadmodum se culo pomi aut alterius plantae piro insita, natura pomi in pirum mutatur, radix tamen eadem manet ita nouo ordine administrationis instituto, sorma reipublic alteratur, at ciuis qui est radix ac seges ciuitatis idem incommutabiliter existit si ergo eadem libertas, si eadem authoritas, si eadem consitu iudicij, ac dignitatis communitas post mutationem ciuitatis manet, rationem non video, quin idem ciuis maneat. Sed haec hactenus ex opinione propria non repugnante intextu Aristotele Caeterum si a bono in malum, a iusto indeprauatum statum utetur respub via monarchia in tyrannidem, ab aristocratia in ligarchiam, a democratia in tymocratiam, a mixto statu in an archiam, Vere,&iuste tum quidem eundem non existere ciuem existimamus.Nam
Ciui . ut hic docet Philosophus,eadem est ratio iusti iniusti, usMς νδ'ς est veri falsi sed verum ens est, fallum non est: ergo iustum ens est, iniustum non erit; quasi diceret, in omni recte administratae ciuitatis forma, ut in monarchia, aristocratia, laeteris, vere 4us Sest ciuis sat in tyrannide oligarchia, & reliquis, falso ac iniuste ciuis nominatur si igitur monarchia in qua vere&iuste est ciuis, in tyrannidem commutetur:ciuis qui in illa fuit,in hac noeerit quia id quod iniustum est,uere ac omnino non esse dicitur. Prqterea cum in peruersis ac perturbatis illis constitutionibus reipub.nihil actum a ciuitate, nihil decretum a senatu, nihil lege, ac ordine constitutum ac definitum, ius d habeatur, necesse est
ut iniustὸ sit habendus ciuis, qui ciuitatem non habet in qua
uiuasi falsum&iniustunt,falsunon est,ergo iniuste ciuis non est ciuis.
vivat, at iniustylictus ciuis, non est ciuis, quia iniustum non est. Id enim solum in ciuitate fit, quod iure fit. Atta-Ineiuitate stamen si tyrannis in regnum, ligarchia in ciuitatem redeat, tum fit,quod non est eadem ratio : nam tum falsum in verum,iniustum in i eriti id quod est iustum, id quod non est in id quod est, non ciuis in ciuem commutatur. At si auid factum pae unaq; sit in tyrannide aut oligarchia, idips , quodammodo ratum ac fi mum in regno ac aristocratia voluit hic Arist. ut si mutuo
vim magnam pecuniarum acceperit tyrannus mutata Drannide in ciuitatem ad eandem soluendam teneri rempub. existimarit. Ratio est,quia etsi ciuitas vere non fiali, aequitas tamen semper florere debet: quod fieri non videtur, si paeta in tyrannide alijsq; deprauatis constitutionibus reipub mutato statu religiose non persoluantur. Distinctio primae qugstionis. e nerui ct cimta recte desimantur
uitas considerantur bi-.fariam,aut
quoad ' Constitutione naturae,& sic in primo libro desiniunniti
Analogice,&hoc modo,pueri,senes,serui, perigrini,cium: tyrannis, paucorum potentia, popularisque factio ciuitates dicuntur. Verc,4 sic solum eonfiiij,i aut dicij,magistrarus participes,ciues: iustae constitutiones rerumpublicarum ciuitates habentur Administrationem prudetis,4 sic hoc loco acincepta, considerantur
opp. Definitio ciuis tradita omni ciui non conuenit:ergo non ctea gnatum Antecedenspatet, quianes in regali tusiummi magistratu , nes inpaucorumpotentia consularis dipnitatisparis inceps est: nam in illo rexsuccessione singuinis, in hacgubernatores electionemultitudinis designanti . Resp. Primsi negamus omnes reges successione creari. multo in locis Hemime ut negia sequitur. Rexsucessiones Tumis Uumtunergo ciui particussum magistratus nonduitur. iis .