장음표시 사용
131쪽
odine legis debeamtoin in ita σηtagiosceleris contemptio virtutu, exilium rei gιonis graui censu a ciuitatis pustandasiat. Sed de hae controuersia tum icemus,cum de malorum principumpana dicem dum erit: nunc vero effondem Myanam constitutam ciuibus esse sententiam iudieis,panam regii disse ignominiam nomisis illis Onim pecca tibus debetur pana, quiasvrriores habent, his verbPrmς3pς ς iuvitudinis debetur nota, quoniam audaces non patiuntur . Cate- linquente, r- fprincipes Deum,religionemlatria odio, haeresi, pristione cum delibera figant seunt qui existimamrt,vel sis regibus censuram debericiuitatione punien iis, n tamen ut vertigo -- aut multitiamissuadet,sed νι--μ postvitaim ciuitatis deliberatὸ iubet. Dubium. - Pesse uiae mereenaryderem totos amissastro ct mercatura desisterent Fuisis acquisitis opiab; honeste viverent, antequam admetilla tum sint admittendi
IMIS auti, nimis potius superciliosi estis Thebani
qui vestros bubulcos,cocos,& sartores,hoc est,qui, stros opifices illiberales tam duro seruitutis iugo oneratis. Lex vestra iubet ut mercenarij decem perpetuos annos as cap. . Io desistant, sui' acquisitis boneste vivant antequam ad val.Max lib. Magistratum adsciscantur.An magilli atus tanto censu, tan-
η ς pH toq; sudore apud vos acquiritur Rarissimὸ vos, Fabriciosa ligone ad dictaturam, Dauidem ab ovili ad imperium, ii mines infimae conditionis ad lucem reipublicae uocatis: non artem sordidam sed mentem, non facultatem sed virtute,non adiumenta sortunae sed ornamenta animi in elei hione spectare oportet absurdum erct est tantum paetum tantamque molem ab artifice postulit antequam in the trum eluitatis admittatur Maiores hoc non seeerunt ergo fieri non oportet Ratio suadet esse eives ergo tanto pretio dignitatem non emerent. Natura inter illos plurimos inge
niosos.plurimos xututis studiosos sec D erso domnos illos
esse,idque sine mori voluit. In electione magistratus virtus non tempus, vita non fortuna sneolari debet ergo si digni sint luce,tam diu in tenebris ne languescant. Postremo meo ius seditionis hoc ipsum vetat ergo periculosum est si fianti quid enim populum vehementius urit, quam si diu sperata dignitate: honore careat.
Lex Thebanorum 7 Exemplum maiorum qui aliter feeerunt, ut Ro de eligendis mer i mani, qui ab aratro ad sceptrum mulios auocaruci cenarijs post de s Periculum seditionis quod sequitur, si tam diu cem annos non populus dignitate careat. est approbanda. Honorem ciuitatis, quae dignos vel ex infima Propter plebe ad lucem reipub. promouere tenetur.
opp. Indigna res estis Merara ut bubalciati's similes iam
gistrarum eligantur:ergo lex Thebanorum qua sordidis artibus opifices vacare iussit,antequam rempublicamsalutarent, est 'pro sania. Antecedens probatur, quia non tam nocessimumser quam decorum obseruara ciuitas requirat. Resp. Si Plautus molat necessitate eoactus,indygna res es ori decora:at non in Plauto qui impulsus molit, sedin cisinate, qua hoc ivseu nit Absumdum est virum doctum molentem Jernere
atyrudensperso molaresia est,atd Impoeta'. nesso male in election: ria quas abiecta, se personam , quas honesta mon-egem spectatur. oue decebit renficere.
Upp. opifices ac mercenari en per naucupandorime ver fantur:verendum ergo est nemostratus facti rea H licam pradam quiums faciant:quodcertene contingat, longo tem re Δίμferar oportet,antequam si moi magistrati fiant. Resp. Sordes artis,spaupertaι hominis causessumsepe,quom harus temere' admittena multi rarsi prudentia artifici redem, 'r' intis,sihmesta homirispaupertatem vincat Mnesiverendam, ne Prudentiavirale re M. in naufragium trahant. Honesta
132쪽
ressia.recte definiatur' An est infnu ciuitatuAt honestos beate vivere B hoc quarto capite secunda partiistio huius Libri incipit, in qua Philosophus de varijs rerum publicarum formis disserit. Diuidit autem hanc parte in quatuor capita in quorum primo rempub.definit,eiusq; sormas generatim considerat in secundo subdiuisionem reipiab.in alia genera tradit; in tertio qui debeat esse dominus in ciuitate, princepsiae unus an multitudo, inquirit;in quarto, An dotibus animi potius quam opibus sortuna sint creandi magistratus, diligenter ac serio perscrutatur. Hoc primum caput quatuor habet partes,in prima respub.defini-Diuisio huius tur, in secundamnis ciuitatis traditur, in tertia multiplex vivendi modus distinguitur, in postrema respub in rectam &non rectam diuiditur: has singulas partes suo ordine breuiter&distinctὸ percurremus. Definitur ergo respub.hoc modo
ut sit ordo ciuitatis cum aliorun a magistratuum, tum eius maxime cui tradita est summa potestas arbitrium rerum. Est ordo,quia prudenter disponit;est ordo ciuitatis,quia non unius opinionem sed ciuilem consensum sapienter postulat; est ordo aliorum magistratuuna, quia inferiores classes gradusq; honoris dignioribus iuste distribuit est denique ordo summae potestatis, quia quis dὀminus sit in omni ciuitatis statu honorifice praescribit Exempli causa: in monarchia ut
unus princeps.in aristocratiast optimates, in democratia ut
populus principatum teneat hic ordo administrandae ciuitatis
tatis prs cipit.Vt ergo corpus sine anima,cllum sine lumine ita est ciuitas sine hqc ordine, quo omnia eiusdem membra
vigent ac diriguntur. Si hoc demonstrari velis, intuere mecum scalas gradusq; rerum, certe neq; in primo res inaniam es,neq; in secundo animatas, neq; in tertio sensiis participe neq; in quarto rationis compotes sine formi ordime subsistere aut cohaerere videbis. Caeli suum cursum, elementa suum motum, plantae suam vitam, belluae instinctum, homines imperium habent; quae omnia sic ordine ad summum bonum tendunt, ut mundum hoc est quasi magnam ciuitatem compaginemq; rerum sub uno imperatore florente videas: si igitur verum hoc sit requiri in omni gradu rerum o danem quo conseruentur; quis ibit inficias requiri vel maxime uacmitate, quae sine ordine ac so: ma administrandi non iterquam rumosa domus concidet 8Porro si in familia,que est parua quasi ciuitas, sit confusio sine ordine quanto ma ror futura est pernicies in ciuitate, si ordine ac serma administra ncu careat 'Praeterca v legio hominum in campo Marmordo Reipii
in sane ordine rota tui baciuium est sine forma ciuitatis. Po perquam ti- itremo fiso: sit hic ordo neq; artibus quibus sustentatur,ne i di neccssa' que virtutibusqllibus ornatur ciuitas, studerent ciues: ordo /μ ' enim urgctvt non sibi sed ciuitati vivant. In secunda parte
huius capitis de finibus ciuitatis disputatur,ubi quaeritur, An vltinius nis ciuitatis sit honeste beate viveres Rect ά-ris .Fuiis es causa ad quam omnia reseruntur. Et iterum, Fi Finis Ciuinis est veluti norma mensura rerum omnium. Quem ad tali, modum ergo non est latis inuestigare ex quibus partibus c5s et domus, nisi etiam sciamus in quem usum fiat; ita frustra quae ritur quid sit ciuitas, si in quem finem constituitur non perscrutemur.Videtur hic mihi Philosophus multos fines clauitatis sinuare, praecipud autem sex, quorum primus est hoc ipsum Viuere, quippὰ cohabitatio unioq; multitudinis I Viv plurimum inseruit ad vitae necessitatem, cui aliter facile succurrere non poterimus est enim in unita multitudine magnum subsidium, est vero in solitaria vita grande periculum. νιβι iscundus est non solum vivere, sed etia tueun id, de undς Vi'
133쪽
lectabiliter vitiere. Sapienter Senec .Nullius rei sine socio iucunda esse pote ii possessio. Quid enim prodest possidere
imperium Mneminem habere cui eommittas consilium λ auto vivere. Tertius finis est tuto ab impetu insidi)sque aduersariorum vivere.Nam ut solitariam agentes vitam facile indiscrimen vocantur ita in luce corona hominum degentes ab omni metu ac suspicione mali liberantur.Quartus finis est utiliter ac fructuose vivere. Hinc in ciuitate contractus χ5mutationes rerum exercentur, t i dem med ijs obseruatis iustitia, quae est dea ciuitatis, religiose quasi adoretur: tum enim societas hominum dissoluitur, cum incommutationibus reruiustitia violatur. Quintus finis est in unitate consensus ac a finitatis vivere:hinc cognationes,domus,familiae, alijq; nexus ac vincula ciuitatis ori utur, ex quibus firmissima amicitia toncordia nascitur. Postremus finis est de quo potissimum hoc loco agit Arist. nempe honeste beate vivere. Hic finis reliquos omnes in se comprehendit, bic finis est sine quo ciuitas non existit,quod paucis sic probo;quia natura ciuitatis magis virtute,quam scelere conseruatur;iterum,
quia ciuitas propter honestum instituitur;adhuc,quia ciuitas a bonis viris ut ante docuimus regenda;his illud addo,quia
in ciuitate iustitia fundamentu ponitur. Praeterea lex ad promouendam virtutem ad extirpandum vitium in ciuitate destinatur.Postremo sublato hoc fine confusio in ciuitate sequitur. Cum ergo sex sint fines ciuitatis,uictus necessitas,uiatae iucunditas, propugnatio ab hoste, commutatio rerum, sanouinis coniunctio, virtutis actio, postremus hic nempe perpetua virtutis actio est omnium ii aximus, in quo ut aiunt copia sufficientia huius vitae inest.Nam quamuis pleriq; homines vivendi sola cupiditate capti multas aerumnas vid.Cic.de si grauesq; calamitates toleranter ferant,quasi quida in eo pro. Mibaidis, speritas dulcedo naturalis insit in hoc tamen ut bene ac beate vivant plendor,honor,& amplitudo ciuitatis lucent. O qua optandum esset ut omnes ciuitates hoc nume virtutis
coleret utq; hunc fine, hoc bonu in omni actione impe se ac serio affectarentiSed hic hactenus nunc ad tertiam partein
capitis ac ccdo, In qua ex multiplici modo vivendi diuisio ci-
uitatis in rectam & non rectam elicitur Demonstratum est in libris ethicorum4 in politicorum primo, triplex esse imperium, herile quod est domini in seruos, nuptiale quod est Eth.sb. . viri in uxorem liberos,paternum quod est genitoris in fili ς P I . o. : in omnibus studetur utilitati, sed in primo dominus sibi P0i lyb- commodum quaerit per se, servo autem per accidens Vt ais perium ori uni &ex euentu. In a. 3.studetur etiam utili,sed aliter qua uatum Herile
m primo: nam in his commune bonum non proprium uxo Nupti te,P ris ac liberorum non priuatum quaeritur: redundat tamen v x μμ
tile in patrem si filijs, redundat in virum si uxori ac liberis prodesse studeat: caeterum ita redii dat ut sibi casu &Fortuito, illis visu an per se proficiat.Na ut medicus fgro no sibi intc- die sanitate,si tame contigerit laborare medicu sibi per accides medetur: ita vir ωpater bonu intendut suis n6 sibi euenit tam ut alijs bonu destinantes,ipsinet dulcedine fructusae piatur.Sic est de gubernatore nauis,qui alios ex proposito,severo exsuctu a scopulis defendit: sic est de pastore, qui regino sibi consulit. Sed quorsit isthaec certe ut intelligas existacoparatione qualis vir princeps in ciuitate esse debeat; nostdominus qui proprio & priuato bono studeat,sed ut vir sa. ter qui subditis no aliter si filus prouideat.Hinc ut ait in textu Rex pater patris dicendus,hinc in textu sapienti medico, gubernatori nauis, pastori gregis assimilatur. Utina certe
reges de hac medicae artis, nauis, fregis similitudine dies h η' in
noctesq; cogitaret, meminerint velim esse in omni rep. vul M dici cnerasianada,vivere medici: liberos educados,Vivere patres: Nauclerus naues a scopulis tutadas,ut verὸ gubernatores: oues a canibus Pastor. Itbcradas, ut vere pastores habeatur Succedit nunc demum
postrema pars huius cap.in qua Philosophus ex prs missa diuisione triplicis imperi,naturalis,generale ciuilis imperis pati titione elicit. Navi in re familiari plures gubernandi species P P prsscripsimus,unam herile in qua per se utilitas domini quae
ritur,alteram paternam,tertiam coiugalem, in quibus pater&coniux primario non sibi sed suis consulunt:ita in adminiuratione ciuitatis plures sunt imperandi formae, una in qua a commodum
134쪽
commodum gubernantis quaerituri desista cum herili: alierain qua subditorum commodis studetur,4 haec cum parer-noo coniugali impcrio comparatur. Reijcit hic Arist. illam primam imperandi speciem, quias pit tyrannidem& r-mas deprauatas, reliquas vero a linittit, quia in illis bonum commune priuato anteponitur Ratio eis, quoniam principes ac magistratus,viri sapientes ac indulgentes quasi patres existerent, qui in arce ciuitatis positi, non tam sui quam eorum qui sibi subiecti sunt, singularem curam perpetuo ge- n, h.a nx-tii Π illud Biantis,MaBlii ratus' stendit virum. Hispo-κὰA bis' satis diuisionem primam ciuilis ad n in il rationis adfert Phia tecta. losophus,nempe, in rectam monr Etam: recta, monarchiam,arillocratiam democratiam; non recta tyrannidem,ollingarchiam iopulare imperium se roremq; denotat. Respii. hoc loco est quasi summum genus, rectum non rectum sunt prima species dialectice subaliernae vocatae rectum in monarchiam,aristocratiam,populi' imperium,ut subal er-num genus in infimas species diuiditur:sed de his pluribus in proximo capite disputabitur. Distinctio primae quaest reuublica reci e definiatur
I Materialiter,idq; Pubsico usurorum. Nomen rei s duobus modis, Multituditie ciuium,&sic non deinpiab. sumitur aut pro finitur. bifariam, , Forma CVnione multitudii is,& sic a ciuitate no differt. aut i liter, Ordine descriptione imperij, sic hoc loco Laut proindefinitur.
Opp. Recta administratio magistratu est ordo ciuitatis. sedres'. non est resta ad instratio magistratin ergo ress non est ordo citi raris Maiorprobatur, a reuela administratio magistratin est nomma qua bene 2Disciter in ciuitate vivitur at indomhilaliudes quam normas bene est beate vir ituransnorpatet, quia resti Lavon est a Ilo vnim hominisse ordia toti- ciuitatu. Resp. Retita a mistratio manistratus accipitur aut o actione vid.Plut de vnimprudentis, sic non es ora cisistatis;aut properpetuo decreto tripici gener ciuitatis, 2 sic est ordo quo beate vimtumactio enim vntvi nonpem P nanet ut decretum ciuitatis vim legis habet:re ὁ.ergo non ex prais
Opp. ordo estforma ciuitatissedus u.nones forma ciuitatis:
ergo re f.non est M.ADior est Arist. in primo libro Polit Minor probatur, quiapropriaforma cimtatis est mo 2 connexio cristing. Resp. Fo=ma cimtaris sproxima a r communis; proxima est riseu admmistratio, qua re sub.dici'otes; communis autem estvnis e connexio cruris, qua in loco I comutatione rertim consistit. Opp. 2. I sepe concutitur manente ciuitate: ergo non est inmacimtans. ntecedens probatur, quia tumultuanteseditione ordo tollitur, at ciuitas quae in unione citrium consistit non extinguitur. Argumentum constat,qui rest . sitforma ciuitatis, cimtassine AZ manere non potest. Rcip. Concussa repub languestis cirutas, nam ciuitae Aresne κω tistitudine dependet. Praeterea rumultuante seditione ordo non tollitur,n.rmin bellopotius quam inpace magistraru pruinti cem
Opp. Aristin textu remp.ordinationem ac descriptionem voeat: sed ordinatio an descriptio astionemporisti quam formam ciuitatis Agm Patre oper nomen ordinis minis redie definitu opp. ordo nonsolum in contemplatione boni, sedetiam in actisne cernitur. Non ergo denominesedde re hoc loco contendimin. Pr terea cum inter ciuitatem e rempublicamsit quaedam relatio, hoc nomen ordinis clcacius quid ιγ νώ daeclarat,qiam sidescriptioisceretur
Distinistio secundae quaestionis.
An bene er beate viveresit ultima finis ciuitatis Natu NeccssariuS,ut victuS.ralis, Fortuitus, ut usus Sc commutatio rerum. electabile,&sic vitae iucunditas. Externus, Vtile, sic vitae commoditas. qui respici Naturale, sic familiarum et mnitas. Hostile, sic armorum ac murorum firmitas ciuitatis fini habetur.
Forma eluita tis proxima commurus.
One consistit Pinis ciuitatis est
Ciui aut iis aut is Internus, qui bonum per se ciuitatis respicit,&sic
i sola actio virtutis finis ab Aris .ccitisti ultur.
Oppo iocetur antea quod aliquandosi ciuis bonm,tame vir malus existat ergono videtur quodbona olidum sit finis ciuitatis. μωρνuur. Naviri mali boni. apparens nonsolidiι aucupaturi
135쪽
vita non est Resp. Ruere Mnest bιnumsed bene vivere,quamobrem Philose vivere Riube risim non murresea benei uere sinem ciuitatis constituit.Quod veron ν,-- dferi aηtelia eri eluem bonum esse tametsi vir maim existat; ω non probat perse bonum non esse totim ciuitatis sinem. Nam a parta
Lib.t .pol eap. Opp. Arist. intextu uit eumus orsuscientiam omniu bonora a.&οῖ. . esse ciuitatisfinem sedin hae vita talias scientia aeqmri non tes: δp ergo min. recte eivitatis finis assignatur. Minor constat, πιώ - Σφ i. 62 nes sines omnias bona in hoc ponit in patet, qum nulla ' i' ' aha es iras unquam tam beata extitit, qua circes ni vireέλω est a fraudis, inuidia ac editioni ammula nonsenseritia Resp. Ciuitas nominchoatebedperfecte hic intelligitur,at inperfecta ciuitate hae beatitudo inest. Nam quamuis indi in meian arantagione infest mustaserro iustitiae a corpore recisa, in tota tamen multitudine ciuitatis perses a fecies cst pulchritudo virtutis em net.Quare eslatro adsurcam, proditor ad equuleum adulter ad lapidem condemnetur: tota tamen ciuitvisana ct beata manet-mo istis resectis multo beatior, mustoituta haberi debet, .... Dpp. ni infinis ciuitatis est se deusqui est ordocet Philo i Meta lib. 3b-Μ--- bonum omni/-ergos cientia rerum non est vitia
.estruindo 'is musitatis. Deus ultimus Resp. Deus est ultimiusinis ciuitatis theoricus non' racticus ne finis ciui xi ouaui, omnestinea vita humana addeutederent,in hoc oceanotamo
An bonasit diuisio respub.in rectam cst non rectam MIraris forte qua ratione ductus primam hanc quistione in moueam certum est bone Plat Astraeana reli o Neiri quisse terras Rara sum ludia virtutuin in aulis prineipum. I tanὸ Caesar Tam praeeeps ad regnum ruis De iure non coincitas modo imperium habeas Audi, dx est qui posuit metu senecinctor mala pectoru auem non ambitio ποι/ω, Throsim Et nunquam stabilissa re Vulgipraeeipitis mouet sic regem. seni regnum bonans et bie regnum Seiuea definit. Bone deus,qui nune anibitis Que suis regni ardetto quam ponderosa res est persona prinei pis o qui perieulosa res est impertu Caesaris audi vir sapiens.Rex agnus non lupu=,pro A lieit, tapitius pater non rabidus vultur dicitur: tunc medico ut sanet 8.eap.ro. patri ut consulat, gubernatori ut in portum ducar, pastori ut Aug.de eluis ciues diligat sapientissimca philosopho comparatur.Si ergo Oi,Iib. I p. perda, non sanes,si vulneres non consulas, si nauem reip. in pir' scopul allidas in portu non pertrahas, si mactes non dilig*s remo. caue tandem, nam diutius non princeps sed tyrannus diceris. Haec scribo ut intelligant lacrati principes hoc unum ab illis expectari,ut in isto iam deplorato sit culo studia virtutum Tenata illorum contaminata vita in despectum non veniant: utinam quoque hoc tandem me in inerint se esse vicarios dei, Rom.r, qui regni&im perurationem ab illis tandem aliquando seuerὰ exiget.Flos huius vitς caducus csts fructus breuis, le-dor regni tenebras in sepulchro habet: iactauit Balthasar sed cito expalluit cum ni anu in pariete scribete viderit iactauit DanieIeap. s. Herod,sed cito contabuit cum manum angeli percutientem Act.cap.II. senserit grauis est paena principuda mala regant, grandis remuneratio si probe vivat.Altera dubitatio, An bene in recta non rectam distribuatur respub longiorem orationis non requirit seriem paucis igitur sic concludo recte dilhibui, na omnis resp.est aut vera aut sucata: si vera sit,definitur recta, in qua communi bono a magis ratu studetun si autem sit se scata,definitur non recta, in qua lucrum unius non bonu ciuitatis quaeritur.Multi rectum mon rectum differentias,mul-)xi pectra diuersas reipublicae appellant, lis inagna non est, P nec '
136쪽
non rectum species retitMedico,
nee magni molnenti quaestio. Nam 'leontinuum discretum sine nomine sui generis differe tiae; cum nomine, species quantitatis dicuntur,ita rectum Sc nonacetum sine adiecto hoc nomine reipub. differentis,adiuncto vero hoc nomine, species ciuitatis appellantur.
Distinctio prima dubitationis., se diligenter quaerat mo bos 3c mala ciuL Vt sapienter eadem inuenta curet. ratis., uel ciues tanquam filios diligar pediret. Vt subditis laquam liberis necessaria lue- Scopulosin pitaculum prospiciat. In portum beatitudini tandem perducat. Vt a lupo ciues defendar. deuoret. Vt ipse neqiv llcra tollat neq; suas oues
opp. Miguammm a vim a cura rerum immunu esse debere se omnis prauceps debet esse mignanimus ergo omnis princeps a nimia cura rerum immunis est debet. Maior est Arist.quarto Eth corum,ubIprobi quod moliuanimus non debeat esse nimium soliciat u circa res caducas Ur perituras Minor constat, quia magnan
mitas oe magnificentiasunt virtutesprincipis. His datis sequiatur quod princeps inepte comparetur istu quia istarumsolicitudom decet princpem. Re si nos principis onus est. Flendor dgnitatis Labor viri senee.epi yi t si, sisPo m est imperare non regnum,ut reipsit Seneca Renso Honos princi immerg. decere principem texcubia pro scutereipub.'re pis onus est cruentes faciat non est res abiectas medicum, Uatre, si lubere torem,sipastore recte in vitetur nolumi tamen res viles stabiectas tractet e vi magnificus cuipinsitsuam opem es subsidiῆpraestet. Opp. Hirperfecte bonin insola contemplatione virtutis,ut docet Ariston Ethicta,versatur se rinceps debet esse perfecte vir bonus: Ethao.eap.8. πον influa contemplatione virtutis versaretum quoconcesso sequia, tur quodnonsit sobriim in rebus humanis, meaicu pater c cae teri cum quibin his comparatur. Resp. Requiritur utprincepssit absolutevir bonus,notamen nec gatu χ'insit etiampolitici in experim rerum, non enim sol Mia solitariam aeretes studiosos virtutis,sedeos etiam qui in si ure M. iuste casea ν-- -mn-
Distinctio secund quistionis e si recte aeuidatur re 'ub.
Secundum naturam usumq rationis, &sic recta est, quae iubet ut non nobis sed ali)s ad conscruanda: soci I tatem vitae consulamus. Contra naturam usumq; rationis, sic non recta di- citur, quae relicto societatis appetitu rabide libi non alijs
opp. Non ens non potest esse Jecies entis:fianon rectum est nonem ergo non est s=ectes relab qua est ens Minorprobatur a loco Topico,quia re I, mill ens:ergo non rectum erit non ens. Res p. Nourec Iumsumitur aut contraductorie, πsic est nens; Mon recti naut priuatiue, Psicen dicitur. Hoc loco ut exponunt interpretes sumitur Comεων rei dum pro malo aut deprauato reipub. atu accipitur. dictvriu, opp. Plures 'nil'ecies reipub.erro molle in has dura diuid tur 'Autecedens probatur,quia praeter rectam cst non rectam est mixta, qua vir usa particeps ub/'floret; nam quae restis simpliciter re-hu'Quie absolute non recta dicitur'
Res p. Est aliquare sub taphciter non recta ut tyrannis,estali Respub.mixta
sua simpliciter rectavi monarchia, mi inam aeresia non recta e bonis c
ud quidem reperio. Est tamen mixta ex bonis, est quos ex malis diue R 'ma' mixta Si vero urgeas quod nulla sitire sub.sine bibe , re fondeo, ζ'' 'id verum esse: Lbes tamen nouestpars magis reipub. quambymaro fidici. sequacum Ela crescit.
An tantsi lateresspecies restae re unica otidem1 uo recta An recte deseran furfidi PA nominis interpretes hoc
loco Aristotelem non aliter quatra e porc ni ante canes in mille anfractus se vertentem descrunt. Aiunt enim se penitus nescire quid demum stituat, quidue definiat de multiphci flatu reipub.quippe nunc harum nunc illaru partium existens, sic ultro citroq; se flectit, tam timiddidi incerte disputat, ut citius fluistuante nauem in tempesta ις danchoram,quam vacillantem Aristotelem in hac vari
137쪽
Monarchia. Aristocratia. Democraua.
etate ad certam sententiain pertrahas.Nunc regnum laudat nunc optimatum imperium praeseri, nunc prae caeteris pol tiam populiq; authoritatem commendat iterum nunc ad pauperes,nunc ad opulentos, nunc ad milites, nunc ad comfusam multitudinem turbamq; ciuium clauum imperiipe tinere putat: imo ut affirmant illi, nihil in his certu, nihil fuxum, nihil definitum tenet. Caeterum hic cum illis non nitus deficiam,existimo enim Aristotele more philosophantium in utramq; parten disputare, inq; eam lancem quaa rio praemit aurum inbcere;hoc est,non ancipite,non perplexam arbitror suam reliquisse sententiam, sed eam praeualere potius voluisse, quae maximum pondus rationis habet hinc licet nunc unius,nune optimatum,nunc populi imperiuda det, licet modo regis, modo procerum, modo totius multiaeudinis adminis rationem optima esse suadeat monarchiam tamen praestantissimum reipub flatu ex eius verbis audemus dicererratio est quia argumenta quς pro illo iam flatu adsere maxim momentu vires habent. Huc ergo tendunt laccedunt omnia quae nuc scribo, ut lectori persuadea sic Arist. insequetibus capitibus huius libri ludere, sic eius praecepta legere, ut acute potius illum disceptare quam ullo modo inredus tantis fluctuare existimet. Sed ne longius a re proposita discedam, tria in hoc cap. aguntur, diuisio,definitio,distinetio:diuisio rectae moerectae reipub in suas species, deinfinitio singulorum statuum in ciuitate, dii inctio ligarchig&democratiae, qui duo itatus in calce huius capitis conseruntur. Diuisio aperta est, nam omnis flatus reipublicae aut bonum publicum aut bonum priuatum quirit si bonu publicum tum recta, si bonum priuatum tum non recta administratio dicitur si vero sit recta, aut unus utilitati communi consulit, unde monarchia; aut pauci, unde aristocratia aut multi, unde democratia ducitur quippe hae species domi. natus ad bonum ciuitatis tendunt. Veruntamen si administratio non recta sit, vocetur defeetio aut labes ciuitatis: haec autem contingit, vel cum unus sibi non alijs consulit,
vadE tyrannis vel cum pauci potentes authoritatem rapiut,
unde oligarchia ves cum tota multitudo in domh atum ruit, unde timocratia nascitur.Tyrannis regno, paucorum potentia procerum imperio , populi furor iustae multitudinis
authoritati opponitur: nam in illis magistratus sunt boni, in his mali;in illis comiamne bonu,in his proprium quaeritur;in illis libertas ciuium, in his oppresso viget in illis prudelia iustitia,in his temeritas Miniuilitia regnant;in illis deniq; ciuium finis est beatitudo, in his miseriadi confusio, Proximuquod agitur in hoc cap.est cuiusque horu definitio, ut in
pauca rem conseram. Einnonarchia imperium in quo unus vir, bonus, fortis,ac prudens, aut electione, aut squccessione, conititutus princeps, maxima in ciuitate authoritate tenet,
cui resistere nefas S flagition est. Est imperi quia iure d
minatur, in quo unus non plures,bonus no malus, sortis ani
mo non ignauus,prudens no stultus, aut electione ut Imperator Romanus rex Polonis: aut successione ut aliaringentia principes,constitutus,no vi faictus intrusus,qui maxima in ciuitate autoritate in leges & ciues habet, cui resiilere nefas flagitiu est,quia regu maiestati resillare est sancta dei imagine contenereo sacra persona ciuitatis violare Aristocratia est quom inpertu in quo pauci optuarates,boni,sortes,atque prudentes viri ad commune utilitate referentes Omnia, dominantur. Sic Ephori apud Lacedsmonios, se electi decemviri cessante senatu apud Romanos. In hoc statu pauciatate requiro, nam multitudo plerumque mala est:rerum copiam, nam inopia saepe infesta virtuti est: innocentiam vitae, nam magistratuum vita ciuibus aut salus aut toxicum venen estiemocratia qui vulgo& comuni nomine politia dicitur cil impertu in quo populus per bonos,fortes trud tes tribunos regnat. In hoc statu Philosophus requirit forti tudine in qua multi communicent,na raro in maxima multi tudine aliqvirtutes lucent. Qui affirmant hunc statum esse
totius populi imperium sine ordine rane distinctione rerum, errant illi quidem meo iudicio, nana si bona jectast haec constitutio emitatis, in illa nuIIa confusio inesset
debet, quae proculdubio esset si nullos eligeret popul ,
Monarchis definiuin Regibus iec
138쪽
qui suo ipsorum nomine popularena authoritatem usi e&prudenter exercerent. De tyrannidc,ollgarchia 'imocratia non opus est multa dicere, nana ex his de filii tionibus rectarum administrationui politis facile isitorum descrip- Tyrannidis tiones eminent.Rem verbo sic expedio.Est tyrannis imperi-d anitio. lim oppositum monarchis,in quo unus vir malus, furiosus ac temerarius sui non communi utilitati consulit, ut in Turcia,Ohg yςhi Moseouia. Estoligarchia imperium oppositum aristocratiε,4ςh0Φ Φψ' quo paue potentes insolentes vita propter suum Oi propter commune bonum dominantur, ut Romae in Tri- 'simocrati umuiratu . Est denique timocratia sci potius an archia im-dcfinitio. perium oppositum politiae, in quo squam insana multitudo ex rapto non ex iuste acquisito regnat, ut saepius Athenis. Tertium quod in hoc Cap. proponitur est inter ligarchia dctimocratiam distinctio,quae dubitationem in se quandam continet, videlicet, utrum gubernatio multorum diuitum dicatur status popularisq& iterum, An paucorum in Opum Discrimen potentia paucorum imperium nominetur Respondet Phlia Oligarebiae closophus distinguendo de formis ac differentius utriusq; st Tim*ς -xkM tus.Paucitas inquit multitudo non sunt causae cur istae inter se administrationes differant, qilippe non sunt internae& ut aiunt essentiales differenti utriusq; nempe oligarchigωti cratiae contingit enim ciuitati paucos habere diuiates multosque inopes indigentes ciues paucitas ergo Scimultitudo distinctionem non faciunt restat igitur ut inopia affuentia rerum sint causae distinctionis in istis imperi; Nam ut paucorum potentia est si opulenti, siue multi siue
pauci dominentur ita status popularis est in quo egentes, siue pauci,siue multi rempub. administrent Euenit tamen plerumq; in oligarchia paucos gube inare, quia pauci une diuites in timocratia vero multos; quia plurimi sunt Ienuinioris facultatis ciues non igitur paucitate multituoine sed opulentia&indigentia rerum hae duae species differunt ita tamen disterunt, vilibertatis utraq; in ciuitatest particeps, undes ut ait Arist. in calce capitis imagna inter pauperes
diuites de imperio aascitur litigati γ: nam diuites se superi-
ore pauperistriis aut horitate, indigentes separes diuitibus in libertate esse existimant: hinc tumor inuidiar,hinc sitis ini ne-rb oritur: cstertjm an iusta vel iniusta sit sc istorsi contentio, in proximo capite declaratur. Ut vero summam huius rei verbo insinuem, neq; autoritati diuitum, neq; libertati pauperum, sed ibi virtuti bonorum hominum deberi imperium iudicamus. Distinctio pri inaequaest. D tanta in tres LIecies recta reipubaotidemi non recta
Dyeista quae diri- Vnu,&sic est monarchia. Quod neq:pltires, neq; l gitur ad bonum' Paticos, eosdemq; bonos, paucitare, in rc I ubli l comime,aut per &sic est aristocratia. Itiaco pecies iquam sic hoc Multos,& sic est democra.
md do probari i)otest, quia omnis respublica est, aut Non recta, quae ' Vnum, unde lyrannis. detorqtietur ad Paucos, unde Oligarchia. bonum priua Multos, unde anarchia
tum,aut per nascitur. Opp. Drannis obgarchia lanarchia nonseunt omnino species reipub.ereo non suntsex Antecedens probatur,quia re sub desiniatur ordo ciuitatis in magistrati. ac legibiu in iuuentarat is istis non es talis ordo ergo non seunt feries reipublicae. Resp. Species reipubAccipitur dissim mori aut univoce, disic sunt tantum resipecies veneram ana ice, sic urannis c reliquasunt quosllecies, quia imaginem ciuitatis habent. opp. Imperium multorum diuitum,qui regnant propter diuitim est feries reipublica se non est una harum: ergo sunt plures steries reipub. Minor probatur,quia tilla, erit oligarchia: at nos, archi quo ic confirmo quia ollarchia spaucoria diu
Resp. Nerium multorum diuisumsicontingat, ad ollarchia amanalogice reducitur. Fratereά re fondemin cum Arist. ex textupaucitatem non esse differentiam remalem olffarchia, sed vulentiam cst assuentiam illorum quiprincipatum tenent Pauc rumtamen hacpotentia Acitur, qua raro contingit in ulla repub. plures ut diuites quampauperes inueniantur.
logice. opulantia principum, differentia sermalis Oli, sarchib
139쪽
re ubi sed mu continum pubistis ego fiunt plares constituenda fecies. Osuor probatur cymas istubullis, erilsub democratiarat non est μb democratia, quia hac definitIcr multorum nonpauc
Resp. Mutata persona idem ad hoc ac ad alterum a s entum responderi potest, nempe quod democratia non desiniatur multorum gubernatio, quia multissidosis deessentia eiusdem,stdquontiam conis ringitplures esse inopes quam diuites in ciuitate,quorum inopum potentia multorumper accidens nonperstest visu imperium dicitur. Nat. de legi Opp. Sunt mixta re sublica ergosiuniplaresspecies reipublicae. Arist pol.* Antecedensprobaturo testimonio Flatonis es vi rationis: testimo- . p ε nio mutonis, qui in fibris de republica hoc ipsium asperit; vi ratumis, qvia non est absurdum in benesnstituta ciuitate regem admittere viros conpulares cst tribunos plebis,quorum rex monarchia viri comsulares aristocratiam,tribuni plebis democratia , imperiums populare repraesentant,sic Angli hodie,sic Galliseoμης- Resp. mbiu modi re fondeo huic argumento, eiquodhισArist. desiimplicibussolum se de mixtis reipublicasormis agat, vetquod illa mixta restub.adha mplices reducantur. Exempis causa, quamuis in Aulia mixta sit administratio reipub per principe er nobiles, ρε ὶribunos ebis, eo ut nulla exsanciri. Ea conssuetudo abrogari est resci possit ine consensu omnium,monar Ans yum elita tamen dicitur, quia maxime unus rinceps dominatum tenet.
rus Gallorum monarchia atus Veneto rum aristocratia, ct tamen millo viri consulares, etiam in hoc, siduces regunt. opp. renonsuvilpecies administrandi domum fleu fumibam: ergosex nonsunt forma administrandi ciuitatem Antecedens pro batur,quiaseolum imperiumpaternum issilios,herile instruos, nurtiale in uxoremor amiliam sectat Argumentum tenet,quia in quarto Op huim libri docuit Aristoteless ecies iam stranda tinuitatis ab ipsa natu gubernania domusproficisci. Resp. Comparatio issic'inter domum stetuitatem quoia voras administranis formas, non quoad labes indefectiones, quas hoatico analetice re sublicas appellat. Mondeo igitur in omisius
erianalogiam militudinem viri g. Namin domo τι reeis,op-nimatum, uiosa multitudinis itast communi utilitati non con mias, rauni,perditorumpotentum, puri populi imagines 2 expressea vestigia cernaΥ. Argumenta in secundam quaestionem. Ungulistatus recte desiniantur Opp. Rex sibi potest consulere ergo non recte definitur monarchia illud esse imperium in quo unus nonAbi sed communi utilitati considit. Resp. Rexsibipotest consulere,von tamenprimari o perse,sed mini sprimario per accidens ut aiunt sicut antea ostenditu Cap. 'militu in medicialios curantisperse, seipss en casu fortuito. Opp. Ese com naturam ut quis aliqs magis quam Abi consulate er go male hoc ipsum in definitione monarchia requiritur. AntecedensIrobatur, quia natura in re qualibet maxime conseruati memsuiquarit ac meditatur.
Resp. Aliud est esse hominem,aliud est esse rege: natura hominues ut i conssiat, natura est circleium regis,ut ciuitatem curet Saliis eluita salu enim ciuitatis est perrectio seconseruatioprincipis iis persectio Opp. Probatum est antea reges obedientia disciplina imbuendos principue ergosia Deo,a patre..patria defecerint quom obsequi deberent, licebitsubditis illorum conatib- omnimodo re ere,quo dato sequitur male desiniri monarchiam, in qua nefar agilium iuri trur principi resstere. Resp. De tur hoc loco monarchia, ut non comm iter existit,
sed ut esse debet:ysie nefas sagitium est regis authoritati resere Cateram sia Deo, patre,a patria,principes defecerint,pa Pina princὸ ut duximus non vertigine nim cerebri sed consensu senati p*m nonsulti constituenda est,ctita constituenda, ut potitu lenitate coninsita' quamstueritatesupplici'adsanam mentem reuocentur. Opp. multi diuites,seni,fortes, cprudentes viri regnant, est ursocratiarergo male desinitur ese imperiumpaucorum. Anteco. densprobatur, quia adaliam classem referri nonpotest. Resp. Aristocratia definitur imperiumpaucorum optimatum, mn quo multi ab hoc tu arceantur ea quodis omni republica lauctoreisunt biles quam alterivi canatinis homine1.
140쪽
Opp. Tribuniplebissum solism partes' uis sedi democratia
populus, non partes regerent ergo macle desinitur democratia esse imperium in quo populus persuos tribunos regnat. Re sp umfera nonpositi tota multitudo reipublica in unum quasi'yrum cogatur, ramsuasis, ut in populari administratione fautorees topuli eligerentur, penes quospumma rerum eo fi consi-
Tribuno pl. recte imperat, non confuse. Nam ut totus homo videre citur etsi bis regnat oculisolum vident: ita pulus regnareputatur, etsi bolum tribunaulorum nomine instituti regnant. Mii Op Drannis,si earchia moeratia, siunt rerumpublicarum defectiones or labes: ergo hoc loco rerumpubiscarum nomine non δε- mirentur. Resp. DG--Meussa utarem medicinam, 'quochum num desinit me civ. in cognita ut est in prouerbωJficile eum tantur. Tyrannis stabadua defectiones hoc loco desivi: G it: r, et Iaut inforentes ciuitates haec monstra irruere non patet in Anopp. Cautos inprudentes ciues e cere est d, cum se metuitatis tendere sed Urannis cauton prudentes ciues siciner o 'rannis ad bonum publicum ciuitas tendis tracator co. stat, quia nihils melius in ciuitate quam vi ciues came est prudenter vivant. G saorprobatur, quia tyrannide oppre papulauseges patrias non audet rescindere. Resp. Oppressit Urannidis non ciues steusseras, non agnos Ira leones eskit: qutine non a bonumstea malum, non ad salutemsed adpemuriem ciuitatis uravni tendunt. Humana mollities tura onus iniugumpustinere nom potest, potias ciues occiden Phatim dem quam ut ipsi Phatiridis tauro inclusiardeant. Op Ollarchia desinitur imperium paucorum diuisumflibi non ciuitati qMrentium commodiam stasii multi diuites magi imperi um rapiunt, ob ea chia dicitur: ergonsa paucorum 2 non mi toreum definitur impe tum L. Res Solvitur hoc argumentum antea cum doceat Ar π Ion manust udnest paucitate 'dinc iactegestate illorum qis regunt inscrimen ollarchia ct timocrati patere.
Dubium 'liberta populisseausa litigavduro Imperis VIDI Vis populu diro seruitutis iusto semper coerceri' Putasee libertatein causam esse litigandi pro imperioῖ Imo oppressis populi furorem,libertas amorem parit.Da veniam Ariit nam populus ut filius non ut seruus tractari debet causae ergo quas adfers sitiendi regnum nulla sunt.Fate or equidem diuites aureis saepὰ retibus magna venari imperia, at pauperes libertatis solum alis enixos in solium maiehatis volare non didici dic ergo sodes quis sensus,quq vis verborum' i' Nam dicis diuitiarum copiam in paucis, libertatem in multis causam esse appetendi imperi);diceres potius ni faulo copiam in multis, libertatem in paucis hanc sitim acccnincere.De lana caprina disputas: quid ita: Quoniam illic discrimen inter oligarchiam&timocratiam docens, opulentiam an illa,m hac libertatem causam contentionis esse demonstra- i. At cur in libertate causam litigandi ponis Quia pauperes diuitibus libertate pares, se dignitate ab illis, in ci facit Inon terunt. Est ergo libertas seditionis causit Est certessit fraenuindelit .Quidvis perstaenum Metum legis; at pessimus est custos ciuitatis metus Noest si sit ciuilis. Quid est civilis metus' hi vera amoris comes. An metus amati Imb& amor timet. Qui hoc demonstras Facilὸ,nam filius timeto amat patrem. vas ergo ciuem timere amare regem ' volo. Recte iam tandem explicas libertate populi esse causam dissi dij, si libertas populi timore careat,imo magis si xtimores amore careat.
Nimiam familiarita CLibertasporpuli est eausa litigandi Propter
teque gignit auth ritatis contemptum,
P tia familiarum contumax, in is Nimiam inlotentiam' lensque factus sepulchrum patris naturae qua sitit im Lexpetit: ita eluis libertate tumi, perium. duc superbus euadens omne Cotumacia quo om l imperium facile contemniti
Lne tollit obsequium tDpp. Inomnire administratisne civitatis eiurat bertat dona risum ergo libra ta est causapotius conseruana qua facta a veram μ