장음표시 사용
281쪽
li ministret,verisimile est quod per media quoidam a plus Haias Labeat. Nam ut Mementa tymbolu habentia cui-ὐ . , espublicae affinitatis vinculo coniundis facilius n-
i se iuuiui. Hi ne quidam volunt cum Platon Vi
es in textu simpliciter optimam rempublicam in aristo cra- im hanc vero in paucorum potentiam, paucorum ver potentiam in popularem statum, popularem denique ' Imra tyrannidem commigrare; at Aristoteles huic repugna' , contrarium docet Vult enim ille non esse inter reipubli .ut inter elementa&vitia quaedam trant intitationis medi quippe regnum inquit in tyrannidem, aristocratia
ἰά uti ii denti m populi senatus in furorem nem
dini, frequentissimὸ sine medio conuertuntur. Verun hoc uidem est quod ait Philosophus, nam potest rex fieri ty-
me ut loquuntur Mimmediati sin vero iactae umpub- Torm mi x i iiii cum simplicibus comparentiir, inter
βμμpi ' Iim est quaedam eonti adictio, lapsus non fit sin NIQ, asus non fit sine taedio Exe tripli caua. Monarchia RQ
in rancitiae suit regum peraria ocratiam quae fuit contulum
ni di simio uti olentiata quae fuit tribunorum ceci-
Hinc aliqui pyriimm orbem rerum publicarum colli-:unt, nil im Ladhue mundus increpundus sui vi alior is coacti sunt homines regulos constituere, Vnde re ν' it cuin isti siperbia elati in lupos te conuςriem reon tyrannis extitit, verum cum aquilae .nI:ςiqv 'ium annorum,nouesin oppressiones diutius sustinere non rio tν miis in ari oeratiam fluxit cum vero opti-zre, Lee ione vultures facti sunt ristocratia in paucorum potentiam absit sed hoc iugum non tulit multitudo, ouis impetu tandem facto sibi rapuit imperium, quod' dieitur. Caetenim multitudo hydra multorumc initi est uuaret, in anarchiam verterentur innia,coacti
ta ho' he ethospicerein tandem ad regni studium ite usi eo die se regnavi vides cadunt, sic magnaim
peria cadunt,sic transit gloria mundi, nihil enim sub sole firmum,perpetuum nihil. Versitis,aestatem hyems, hyeme in iterum flos veris sequitur; annus suum gyrum,mundus suu ni orbem habet, in cuius solum puncto ciuitates manent; at quid pune in si coelum spectes'Nihil. quid regnum si aeternum spectes: Profecto nihil. Opp. contra dubium primum. Opp. Ortarei mores cimtatis tanteprosiettum est dependet
ab animo non a coelo, ab le educatio=1is non ab inclinatione sidero: ergo clymalumscientia ad bene administrandam rempub non est necessaria. Resp. Ordines mores emitatis considerantur bifariamo, aut primario 2 sis ab animo lege educationti', aut minin prima-nose ut loquuntur ex consequenti, sica coelo 2 inclinationes er pendent. Celeiam cum mortales magis naturapui mcaeui motuη sequantur quam rationis nutum ct imperium οἴclymatu scientia magistratui est admo m necessaria, ut m sumis educationisper inclinatiouentis multitudinis hinc rectius, resigat. Opp. Si ertassii matum scientia quoad mores homi-m,cur certa non est quo periodum ciuitatum, quarum vita in moribus
hominum tota coisisti Re sp Satisfactum est huic quaestum modo insuperiore iustinctiaone, D qua ostendimin mores hominum non absolute e primario amotu coeti dependere, est tamen sim inclinatimis certa scientia, nam inclinatio naturam, educatio vim rationis equitur. Opp. Fallit nos saepe comatum scientia ergo Madministramisdam rempublicauto non est necessaria. Antecedensprobatur, quia hoc posito quodsi certa, sequeretur necessar, o australes 3 subf res nationes natu a vi maiorem vimina ,septetrionales vero maiorem vim corporis halere Sol enim australium humores tem perat θiratus, animales vivaciores reddit Usaepe contin t quod strales minus ingenio foetices Grati existant , ut Sabellicus
282쪽
Sednunc colophmem huic bbro addam obsecrans u tem ut resesct regna inceκtroveritatusine motu, Morcum
ferentim virium me lapsu Autissime conseruet. Laus soli Deo.
CAP. I. Utrum siclumsi bonorumprincipum rerumpia. labes vis
libro praecepta, quidain satis deuot interpretes peroptarunt ratio est, quia in illis axiomata tum instituendi tum conseruandi rerumpublicarum labes ac digressones continen tiir Impium inquiunt est morbos corporis, sceleratum vero morbos . . . . QVocique ciuitatis fouere&conserauare illorum pium errorem atq; beneuolum in patriam aia Iecium probo vertim quoniam ea sunt tempora in quibus ex ouis Olim conceptis caudatos scorpiones passim proreytantes videas potiti praemonendi sunt ciues, ut ictum&aculeum praemuniti fugiant qui in permittendi, ut is norantia tantorum malorum decepti pereant. Si quis ergo hoc loco si scuetur cur Arist tam impense apcram nauet vino rectae enimn formae vel si verius sicam,desbrmitates tot aavata scoloribus vestiantur respondeo ut antc1 non aliter
ior Ceo 'nilosopho issarii transgressionu Uola ima otiae Lq; delineatur,n5 ut adorctura principibus, sed utere e per tyrannosa bonis ciuibu dissoluantur. Uerba eius haec sunt volentes labes dissis luere,inai is quidem hoc possunt si illas cognoscant; quippe hoc modos iunt euitare fi audes domi nanim easq; enervare. Nam ut in theoricis scientus recitatur exit re: ita 'ac descriptione rei 'propontitur errata ut ea
/gi mu . Non enim iam alti est scire id quod malu cuuieuidipsum cognitum pelctrare. Qui ergo candide Philo '
283쪽
uri Atilium es ponunt eiusdemq; sententiam recte perci
: seri solita: eum ille in eis dominantes pro
De non subalternatim positis hic est quorunda interpretum Qui aliis r Maententia, nempe quod liceat cuilibet iuste adnainistranti re spici diu pub alios penitus iuri naturali, humano& diuino se oppo iis i consulit nentes armis inuadererrationem addunt,quoniam quilibet τ' ' rex bonus vicem gerit primi principisin uniuerse naturae strat Si ergo insignes ab illis defectiones fiant,tenetur ossicio illas pro viribus corrigere resormare; nam ut aiunt omnes principes Deoo natura subluciuntur;& ut proditores in regem dissoluunt unitatem imperj, digniq; sunt ob id facinus uiro supplicio ita reges qui in Deum maturam peccant, 'iolant harmoniam consensum, factiq; sunt indioni luce. andigni sceptror imperio. Praeterea inquiunt i in bono utili liceat lubusnire subditis intolerabili tyrannorum iugo oppressis aduersus principes,quanto magis illorum nomina eradi debent ex catalogo regum qui in natiiram Deumaniano quodam impetu Marictu saeuiunt Catilinarijs oninibus singulis iuste sua amputantur capita,quia unionem 'caputrius E sua dilaceratur partes, quia unionem in ciues qui sunt rerum pub. membra perfringunt: sed omnes principes Deo subditi sunt i quo si seditiose discesserint, taminetis propter ceptri maiestatem manerent homines stet n. tamen indignitas postulat, ut regius splendor ferri ru- vigine hebescat' obscuretur; quis enim exspectat illum ali diligant, cum ipse contemptui mimen diuinum habe ait Haec olim alij, haec etiam nunc scribo, ut intelligamus non iniussa esse arma quq in barbaros infideles sumuntur. In tu' primnam praeter oraculum ii uinum, quo iubetur Israeleontra 'R R 'μφη rentinatio delirio mundi ferrum4 flammas aduersiis Ma arma. homeristis exercere. Tremunt nunc moenia Christiana, O EVM 33 'Qn declinent Acherontis ostium aph tu Ps Wy 7 S 3 est,&Iapides in arces turresque Syonloquitur, suum enim aeriona o Alcaro Turcae, Persae suam Magiam habent, imb multis o e ii P rtidus Europa tanquam expressum verbum fidei protru in epistot erunt, imo Ieneriant gentes tolluerunt templum tuum
flamin imoprophetas tuos gladio, cruci, lapidi condem-ζz:
284쪽
clam,&vi, priuata,&publica su Pat acra4:&sancta polluit, non rex sed tyrannus iure diuinita latin
honoris humani non iniustὸpeida . Haesenti, eat , ur
285쪽
286쪽
Eheu quam leuibus pereunt ingentia caussisl CAP. H. Virium ciues in democratia morem quam octoptimati potentia libertatem habeant Astro R in hoc libro occurrunt dubia, quia omnia propemoduinquae in eo tractantur sunt a te no ta4 perspicua, quando aut te bintulerint paucis ut supra a nobis perinstringentur. Nunc vero peditent lim
phus, nempὸ postulata quaedan, seu axiomata, mores seu instituta popularis potentiae. Postulata duo sunt, libertas aeuualitas illam parendi & imperandi vicissitudo, hanc renuntion ornmq; proportio aequalis arguit.Vult enm populus pervices imperare vultu numquemq; ut placet Vivere, vult deniq; equalitatem rerum numero nΘndignitate dimet i,&ssic dimensam sibi vendicar quippe in hoc statu delibertate rerumq aequalitate tota est contentio, si delit illa laui uiri, si haec deficiat tumultuantur singuli, nam illam tDeeem pro finem, hanc ut modum vivendi populares quaerunt. Oresprietares deo seu proprietates quq democratis competunt sunt dece , mocrati V Q uiti omnes ex omnibus ad magistratus eligi omnes Vol Pςxcnxς e vnuinquemq: omnibus praeesse, magistratus e tor te tribuere,magistratum inopem audin ita diuitem creare, bis neminem ad ullum magistratu nisi ad militarem admit-
tere,magistratum ad breue tempus sustinere, omnes de omnibus aut saltem maximis iudiciu stare, concionem oz
'φη ΠΤ 'ς in a magistratus, iudicia, conciones,consiluim capere,ignobilitatem, inopiam opificia su '
re sed praecedentiu duarum potius repetitionem qua cm 1 rationem nouarum hanc esse puto quare ad postulat inues in democratia maiorem quam in regno aut optimatum
potentia libertatem habeant' Quidni rass. die Cib. ii ira Ry'μ ςςu: q, ut quisti, velit omnino in hoc
itatu liceat, cum omnia ad aequalitatem rerum ac dignitatu
sun magistratus,seueret leges, vivendi licetia nulla, nullar rum,dignitatum aut personarina de quatio. tanta ergono esta egno' optimatu a potentia libertas ae est in popula Tu 'μ' 'S' 'VRVidς turbaec omnia vera esse quo
amrmas, sed vera non sunt; na si libertate verὸ definias malo rem in regno&optimatu potentia,quam in demoera i bertate uenies. Distinguo igitur hoc nomen libertati, vesvoluntatis affectum arbitrium vel habitum iudicium rationis spectare. Vulgo definitur facultas qua quisq; potest
ut est pro affectu viuere. Rcctius autem de fi urpo ena, qua qui' possito velit ex praescripto menti,4 eat hi,
uere.sed in regno optimatu potentia que ad perfectu ho
nu reseruntur inest haec animi libertas set Igmen xii
isonem,in democratia autem illa quae est secundum affectione:ei ergo maior in regno optimatum potentia libertas
PQuu qualibertas, haec 'io quae rationis iudicio definitur
287쪽
vincit plus agit quam qui urbes expugnat Salomon. Cicero.lIb.
eum virtus, seruitus ellinaffectus res
vera libertas sola nominari debet,quippe serui sunt qui fectibus mancipantur,at liberi solum qui rationio virtuti eruiunt Nam boni tantum sunt liberi, tametsi seruiunt hinc praeclaresin paradoxo quodam Cicero. Libertas ei pote itas vivendi ut vetis. Is autem vivit ut vult qui recta equitur.quioaudet ossicio, cui vivendi via consideratao prout las', qui ne legibus quidem propter metu paret,sed eas sequitur atq; colit qui nihil secit,nihil cogitat nisii libenter 'bere.Si er-m veravi germana libertas no sit in vivendo secundu leniu& appetitum nam sic vivunt bellu et sed secundum mente dc sapientia ut in Ethicis docet Arist. quis est,qui no videt ciues in regnovi optimatu potentia maiore qua in populari statu habere libertate Iactent igitur populares de sua libertate gdiu volunt, phistice fraudulenter dicant Mariuso Scylla cauete Quirites, cauete ch,nam consules vos libertate spoliant certum est non libertatem hanc esse imperandi quam volunt, sed licentiam, ut luculenter cecinit Horatius. Letitia regnes avidum domando Spotum, quamsi Litiam remotis iniungM,ctvters Paen -serurum.
Quippe non immunitatem vivendi sub hoe nomine Iibertatis sed immanitatem regnandi quae runt. Cum eni in nobiles in regno aut aristocratiIlibertat' populo nund mentur,ve rendum est ne resp.sui seneris ebmetam videat; nam tum est libertas eum virtus, tum iugum seruitutis eum affectus reginnati sed in monare hic& aristoeratia virtutem,in democratia autem assectum imperare cernimus:conclud in us ergo maiorem in illis quam in hae inesse populi libertatem.
rLibertas,&haec Rectae rati Cprobatur magis' onis, Postula ci regno&optima' ordinis, ea, quae u si potentiet qua ' Virtutis, Absoluunthoe C.quod Distinctio. instituitu sunt duo populari conue-
de populari statu, nempE in quibus
vera liber. tas eoni, Boni eomu .stitanire propter usurinis seu finis LAEqualitas qua populus requi Honorum. rit in participatione tum Rerum.
Cotiditiones seu mores numero nimirum decem, qui su ortale in suppositione paucissim, enarrantur.
288쪽
tum retentia cives ex praestripto ordinis es rationis uum. in rerm igitur diutimatum potentisci es minorem quam in democra intia libertatem habent.
opp. Aggari obstri ei legibus non est liberum ista in regno eroptimatu otentia ciuis alligatur obstrinpturi legibin ergo mre en or optimatumpotentia ciuis non est liber Maior constat quia quod est debitum si coactum non est liberum. inreprobatur qum in regno 2 optimatum potentia legessunt ad quartim nutum, πο-
vero aliquando in regno staristocratia multi a crucem, dgladium , ad eculeum pertrabantur, hoc euenit quia mali scelerata sunt,vitamihumanam qua in Nitionis triumphoponia r deser r
Α, ad huius eap.apud philosophusunt duae, quael si,& solutio. quaestio est, quomodo stiturum fit ut iustum seu et quale ta in diuites quani pauperes ex quibus omnis eluitas eonstat in populari fatu teneant'Hoc dubium indi oritur, quia paulo antὸ de iusto .rithmetico in distributione rerum honorumciue disputatum erat. Quidam existimantPhilosophum hoe loco in illa quaestione proposuisse duo,videlie et virum aequalitas in democratia sit accipienda ex censuvi quantitate rerum, vel ex numero
multitudine personarum Hoc est utrum In distribuendis
muneribus ciuitatis talis proportio haberetur, ut sint quingenti diuites, qui tantam rerum facultatum eopiam habeant, quantam mille pauperes, indeq; tantum iiij ac illi in bonorum communium participatione valeant λ Hoc dubio posito, quaerit, Vtrum respub.hoc modo accepta secundum ius populare iustissima sit, illane quae ad personarum numerum,an haec quae rerum copiam & potentia respicit' Ad hoe respondetur aliter populares, potcntes vero aliter id iustum adepturos. Dicent enim populares homines, id esse iustum Duplex errardi aequale, quod ita esse pluribus videatur; at iiij qui olioaria ς iusto secu-chiae student, hoc est diuites, id solum iustum esse amoma ' iv bunt, quod dignioribus ac potentioribus viris sit probatum. μα''Vtramq; opinionem refellit Aristoteles Mostendit ex utraque sequi magna incommoda nam si sumatur iustum ut velint diuites tyrannis' oppressio; si vero ut optant pauperes diuitum ruini contumelia sequitur Magni cnim & Assimilantur potentes viri plebeculam infimae conditionis multitudinem leges apud quasi muscam pedibus conculcant, & multitudo paupe Uxha ar xum in gregem quasi coacta nonnunquam diuites bombi R. R 'Til entes fucos quasi praesepibus arcent expellunt. Quid daeapitiesut ergo agendum est Quid definiendum di Cum enim contingit omnem ciuitatem ex diuitibus tauperibus constare, videtur dubium ad quos calculos reuocetur hoc tu stum populare, de quo nunc agitur. In secunda parte ii
Massapitis plenavi aperta sequitur solutio, nempe illud in demoeratia ratum a definitum esse debere, quod maiori parti iussum aequale videatur; maiori parti die o, ut simul diuites tauperes eoniungantur, si partes ambae de
rebinsonsultantes idem omnino sentiant. Exempli cauis misiani: Ar
a, si sine triginta diuites pauperes, qui deliberindi vel me
iudicandi potestatem habent, si ex his viginti rem in quae eatur Hionem dedui tam a deuolutam eonesudant, pro firmo stabili decreto aut lege istorum unanimis haberi deinbet sententia si ver in eoncione aut senatu coacto par squalis sit vocum seu suffragiorum numerus diuisio,
289쪽
facilior aut expeditior via non est exorta componendae litis quam per sortes & calculos rem integram Hiibitatam conistrouersiani terminare. Hinc quae a nobis proposita est quaestio nascitur, nimirum virum expediatili ciues pari numero in senatu dissentiant res magnas per sortes definire Ver- ba Philosophi haec sunt: Si inlconcionis aut iudicum con- sessi sententiae ab utraque parte sant aequales, aut torti res permittenda est,aut aliud tale faciendum. In rectis admini-ilrandae reipub formis ante negauimus fortunae temeritati quicquam comrnittendum esse, nisi permagna inciderit rerum necessitas occasio;aliqua th tamen euenit, ut in bivio quasi herea consultatio humana, adeoque sit incerta lanceps, ut penitus declinet si ultra sorte rationis modo aliquon fulciatur. Ne ergo in tania quasi contrariorum vent rum lucta nauis reipub periclitetur, ne in tanta animorum disti actione nimium iactentur xives; sapientes viri fortunam aliquando in senatum vocant, consiliorumq participem&veluti moderatricem sacriint hoc aute tum solum fieret curatio deficit,tum valeret cum consultatio languet: non ergo inconsulto olitia Romani in templo tuo Pantheon oculatum Ianum caecam fortunam iuxta collocarunt,ut cum bifrons deus a tergo non cerneret,aleam se ain fortuna mitterct.Pr pone ante oculos de eligendo rege, de bello geren lo,aut realia quavis magni momentim ponderis in concione agi,ad calculos suffragia ventum est domus diuidit: rr, sumuntur nomina,inueniuntur aequalia, sit liberu pro arbitrio mutare sententiam: at variare vult ne imo, quid quae in hoc alia reipub. agendumλQuid definieridum crit Diuites solentes viri indignam contumeliam sibi iniectam esse putabunt, si victi cedant populus sibi omnem tolli libertatem existimabit,si vi pulsus cedat & conniueat pertinacia utrinq; est, salubrior ergo non exilit ratio tollendi discordiam quam rem definire per tortilegium. At dices in tanto dissidio fiat ad regem deuolutio. Qiijd si rex desit Tum ad magistratum, qui regis personam induit. At semper talis non exiuiti Noluescit, sit unus, sint plures, ad illum aut hos referatur
ἹMNςm' quatur fortuna cum caecutiat omnino PM u i humana
290쪽
humana prudentia . Adduci hic possunt multae multarum gentium ac ciuitatum c5suetudines, multaq; de sortibus in iorum die adi locorum exempla Ridiculum fortasse vide tur quod Darius potentissimus ille Scytharum imperator potitus sit sceptro per hinnitum equi,& tamen hoc iuribit Iustinusmouum inusitatum non fuit apud Macedones talorum iactu res magnas concludere . hodiernus dies testatur Uene tos suos duces magistratus sortibus eligere,grauesque hoc modo lites controuersias tollere non est ergo penitus absurdum, non est a ratione omnino alienum, si quaedam aliquando fortunae aleis committantur.Est enim in versatili socitunae sphera saepe auspicium,non semper ludibrium hominis; est quies aliquando viatus, non Imper lapsus ciuitatis; quippe non solum noctuam & cicadam, sed etiam apem dc formicam Athenis dedit. Distinistio.' Rerum, ut eadem sit proportio possessionis. Iustum po Honorum, ut eadem sit distributio dignitatis.
Pulare posi Vocum, ut eadem sit eosensio multitudinis, quae si soratiun est insol te distrahatur, remedium per sortes esse debet, quod leg,
qualitate imum esse in hoc statu argumentis apertis supra proba.itur. Opp.eontra priniam partem cap. Opp. Eadem reum orionarum participatio confusionem IPnuetergo in nidio tu re us est toleranda sentecedens probatur,
si sim bonissintvisa nata sit Uintari nullissuturus es civitatis ordo, nulla inter Socratem Ur G tam hoc est istor sapientem insulti-entdscriminatis. Resp. Moondent quidam democratiam labem essere M. ctis confusionem rerum estpersonarum esse me stamen re γπῶ- να quia rerum honorum aequalis 'participatio non actusto renua, quod1. Gul clusitim asi serie in hoc tu de tuetur:
caterum ut anteademonstratum est, concisis maximis, agi μ' - vera in minimis incipatum tenet. Opp.contra quaest.
Opp. perius de Uusortis disceptata uitiervetiosa est ista fiamrepetitio. Resp.
Resp. Superius negauimus in recitareipub forma eligi debere magistratu orte iratione idcommoriesierapotest his vero demii Litu administrinimis agimusis quos rara aliqua osunt necessariae No est ergo otiosa de ea nunc dissutatis,quia vitia iam is iusserendi datur occasio. Opp. In contradistisnepopuli fir magnimomentisni temminentur)fieri potes ut temeritatis motu ciuitas a Scylla in Carybdina , hoc est a malo in peius cadat nihil ergosenibus committi mandari debet sentecedensprobatur, cytis aequaliter distra m oci mustitia Vortesstitiosisfaueant, necesse sit res Asulsepulcrum 'quasi cadauer videat: at frequentius malis qiam bonis, factiosis sceleratis qua uiuosis virtutis ista fortunae pia 2 qu trica contingunt sequitur ergo tutum non esse res maxin
vicivitati ortibus definiri. Resp. Hoc argumentum urget raris em ciuitat orassim tendum esse;illarum tamen usum pisciter non tolbi,uam quod or-ribus hoc loco euenire itur, rimum vocibm euenirepote -- serum turba insuffragando vincat. Hi ergo noseunt tosilenda voces quia isqvinia ciuitatem ladunt tanonsunt tollendasortes , quia ahquauia infacinorosos cadunt. Opp. VIum adhibendisortes negantiquitaw,negotiaritas in iorum,neg, locorumpraesens consuetudo confirmat:ergo admittinon debet. Antecedensprobatur,quia ut scribit Herodotus nihil magis sapientergubernatae ciuitates abhorrent quam fretu ust sorti
Opp. Idem Herodotusscribit Athemensis tanti ita sortes
a masse ut Onomacritum qui ea em adusterasse detriam merod.lib. r.esses in exilium exterminarint. Praeterea quis ignorat Homericas Amsertextato in honoresuisse, viper eassem admissi ostia e , ς ως Vdini potius vaticinari quam mentiri canentes haberenturi acedones, id muli, et Venetos,abadi antea cimtates attigimm ιν asatisfirma stanti cedi debeat, quaseunt in hac re testimoniar sententia ergo Herodoti intingenda nimirum ciuitates sapienter Gemata norinagis horrere,qua ortuna sorti quicquam committere irarionis ε πιο ister cocisia imae in queat.