장음표시 사용
101쪽
IV. Prima Platonicae scholae columina fuere Speusippus, Xenocrarites, Polaemon, Crates e qui omnes eamdem , quam a Platone acceperant, de anima doctrinam retinuere , nisi quod Crates in sernum alio in loco constituit , nempe in acie sub utroque cardine crasso perpetuo frigido. Eamdem etiam serme Magistri doctrinam secuti sunt reiscentiores Platoni et Plotinus, Iamblycus , Proclus , ejusque discipulus Sallustius Philosophus . Accipe quae de impiis scribit postremus
ex his in lib. de Diis, di Mun. cap. 9. puniuntur autem, inquit, cor pore egressi : siquidem alii oberrant : alii in locis quibusdam remae calidis ut frigidis : alii a daemonibus vexantur . v. Ex his omnibus rite perpensis satis apparet nullius momenti lo- eo habenda esse, quae opponi possunt ex Platone ex lib. 3. de Repuisblica , ubi tamquam commentitia rejicit , quae de inserorum paenis narrabantur, docetque multa ex Homeri libris delenda, quae animais rum maxime tormenta describunt . Ea quippe quae tum hie , tum cap. cit. protulimus adeo diserta sunt , ac perspicua , ut prudenti viro omnem dubitationis aditum penitus intercludant, praecipue cum ab ejus Discipulis in eo semper naturali sensu , quem praeserunt, inotellecta fuerint : nee alium re vera patiantur. Certe Platonem exanimi sententia fuisse locutum in locis a me laudatis, neque omnia, quae de inferis Homerus scripserat, repudiasse, liquidissime constat itum ex attenta eorum lectione, tum ex verbis, quae habet in Gorgia, ubi de inferorum crueiatibus dicturas iuxta Homeri sententiam inquit : audi igitur , ut sunt, piaeberrimum sermonem , qxem te arbitror D. Iam putaturum: ego autem non fabulam, sed sermonem. Atque ubi mulista de inseris disseruit, haec sunt, subdit, o Callices , quae agaiυi, υera ἀρ- esse eredo. Quapropter ad objectam ex lib. 3. de Repub. authoritatem dieendum est Platonem contempsisse quidem , di contemnenda judiea sse , quae de inferis sabulosa plura narrantur a Poetis ,& ab ipso eorum Principe Homero: non autem doctrinam de futura impiorum punitione. Hinc in eodem Gorgia , quamquam plura disserat de inferorum cruciatibus ex Homeri sententia, hoc tamen duntaxat pro is
basse uidetur eos , qui injuste impieque υixissent, in punitioris , justique sanIicii earcerem ire. Atque haec responsio, meo quidem judicio, longe alia probabilior est, quam tradunt Lactantius Firmianus, &IEneas
Gazaeus, qui P Iatonem pugnantia Iocutum a firmant:
UI. A Platonis sententia non descivisse Aristotelem Peripateticorum Principem ex iis , quae capite eodem observata sunt, satis compertum est. Non me quidem latet Aphrodi saeum , Pomponatium, & quoiadam etiam ex antiquis Patribus pertendere Aristotelem animum moristi obnoxium fecisse, quod oppido sententiam de alterius vitae statu a fundamentis subruit. Verum perperam hune ipsi errorem appingi dein monstrari Deile potest, jamque demonstrarunt Philoponus , Simplicius, D. Thomas, Albertus Magnus, aegidius , Eugubinus S alii
102쪽
viri elarissimi. Id etiam satis constat ex doctrina veterum insignium Peripateticorum ac praesertim Ammonii, & Theophrasti Aristotelis discipuli , ejusque in schola successoris , quos animos immortales habuisse eertum est. Pluris enim, ut arbitror quidem , horum Λuthoritas facienda est, quam quaecumque animadversiones factae ab Ad versariis in quibusdam obscurioribus Philosoplii locis . Nam quis melius rescire potuit quid de futura animi conditione senserit Λristote les, quam qui Aristotelem ipsum disserentem audierunt e
testimonia subnectere , quae licet Authorem non habeant Aristotelem, sed alium ex antiquis ; ipsi tamen a quibusdam tributa sunt. Primum habetur in lib. ad Alexandrum , his verbis : illecebrae corporum finiuntur, S exterminantur in Nibilum, o faciunt bominem ipsum descendere in infernum. Alterum vero extat in lib. qui de Pomo inscribitur sa) ubi haec leguntur : beata est anima, quae non es infecta pravis operibus bu-jus mundi , S intellexit Creatorem suum e es ipsa est, quae re erritur in Deum suum in deliciis magnis , non cum desectatioηibus corporis , quae sunt despectae. Et υae animae praυae , quae non habet vir utem , nec posse redeundi ad locum suum, nee potest ascendere in patriam suam, quia turpia op ra delectationis corporis impediunt asse sum ejus sursum . Haec ille . Sed reliquos Graecos Philosophos persequamur. VIII. Nobilis Ionicae Sectae propago fuit Stoicorum Secta a Zenon primum Cittiensi condita. Horum doctrina , ut observat S. Hyero nimiis sb) dogmatibus nostris , quemadmodum in aliis plerisque, ita in praesenti argumento valde consentit. Animas enim post discessum a corpore non aboleri Teno tradidit , sed pro meritis vel ad amaenas regiones perduei, vel ad tenebrosa & inferna loca detrudi, ubi poenas improbitatis exsolvant. Si cunctos scribit idem Hyeronimus te philosophorum libros reυolυas, necesse es ut in eis reperias aliquam partem vasorum Dei : ut apud Platonem fabricatorem mundi Deum , ut apud Zenonem Stoicorum Principem inferos , ct immortaIes animas , ct unum bonum , ct bonestatem. Luculentius est de eodem Zenone Lactantii Firiam iani testimonium s d) Esse inferos Zeno Stoicus docet , O sedes pi
rum ab impiis esse discretas e S illos quidem quietas, ae deis IabiIes ineo
lare regiones e bos sero luere pernas in tenebrosis loris, atque in caeni sermginibus borrendix .
IX. Stoici qui deinde subsecuti sunt , Magistri sententiam in aliquibus interpolarunt, in re ipsa tamen eum eo consenserunt . orcum
quidem suppliciis sontium paratum , quem ab Orco Poetarum Zenone utiquam discreverat, fabulosum esse putaverunt recentiores Stoici: sed nihilominus horrendis tenebris, tetrisque voraginibus noxios da
a vide Tostatum in Paradoxis Parad. 1. b in eaput. al. Isaia. se iv eap. s. Daniel. id) lib. f. diviti. Inst. cap. r.
103쪽
mnarunt. Hoc plane simile ve supplicium prae oeulis habebat Epictetus, cum moneret sa) colendam Religionem erga Deos immortales, rein iam de ipsis babendam existimationem, sentiendum eos ei esse, o bene adminisrare uniυersa , rerum praeceptis parendum , in omnibus eisdem acquiescendum, di hujusmodi , quae alio instituto scripta non videntur , quam ut homines, praestantissimae mentis quae Deus est , monitis obsequenistes, obedientiae & Religionis praemia tandem obtineant, eaque supplicia declinent , quae contumaces , Deique contemptores manent,
Non absimile est testimonium antiquioris Philosophi Heracliti Ephesii, quod exhibet S. Clemens Alexand. b , nempe eorum qui sunt probi Probissimus η it serυare : quin etiam falsorum quoque architectos, ct te. Res comprehendet justitia . Post quae ita subiicit Clemens: Nam bic qao- qae noυit, ut qui ex barbara didicerit Pbilosopbia , eam , quae fit per ignem,
expurgationem eorum, qui mala taxerunt, quam exustionem, seu inflammationem postea vocarunt Stoici .X. Illud interim diffiteri non possum Stoicos saltem plures, non tam putasse animas immortales, quam longaevas . Hoc liquet tum ex Laertio reserente in Zenone eosdem credidisse animam a morte quidem permanere: attamen tandem eorrumpi : tum ex M. Tullio, qui lib. I. quaes. Tuscul. ait e Stoici usuram nobis Iargiamur , tamquam cornicibus :diu mansuras animas Hum: femper negant . opinati nimirum sunt vel ipsas Sapientum animas non duraturas nisi usque ad conflagrationem universi: tunc enim resolvi omnia in initia sua , & antiqua elementa. Verum ex hac singulari Stoicorum opinatione illud unum colligi potest, eos non agnovisse vitae alterius, vel beatae, vel miserae aeternitatem , quod non aegre concedimuta neque enim senten. tiae, quam modo Propugnamus, adversatur.
XI. Graecorum sapientum claudant agmen tres alii insignes Philosophi , quorum testimonia ab interitu servavit Stobaeus . Primus est Eusebius Sophista , qui disertam de futuris praemiis, ac suppliciis mentionem facit sc): parentibus enim Deorum legibus divina bona, contumacibus autem mortalia mala praenunciat. Quare, subdit, non de- αι falsae S futilis υoluptatis gratia magna S perpetua mala comparare, nee υita brmi ma υitam sequentem Iouissimam corrumpere. XII. Uberius, atque praeclarius de eadem re edisserit Apollonius Iuncus 6M : mors, inquit, animas ad opacum Ioeum deducit, ubi Judices , ae υeraces Dii de justis , i ustisque sententiam ferentes sedent , Ssingulas in illorum, qui prius adυenerunt, numerum referunt . Tum animae , quae a judiciis absolυuntur, υictoriam vadiae ad eampos Elasios , ae vola-ptates illic vigentes mittuntur , amicae ac foetae daemonum , baeroumque , quorem famam olim admirabantur , ct Imperatoribus , ac Regibus simper αὐ
104쪽
I erant. Malas vero S improbas insalix mutatio suscipit, nee amplius luis
XIII. Hyperida demum sa) ad probandam futuram bonorum felliseem sortem, ex qua infelix malorum necessario consequitur, eo uti. tur argumento , quod superius jam suse declaravimus , a Providen istia Dei depromptum inquiens: Ii a morte θη-s aliquis es , es Numi nis Prmidentia, ut arbitramur, illi, qui Deorum sonores ope sua promo is verunt, maximam diυinisus beatisudinem assequenIur . . XIV. At enim his fortasse quispiam opponat integram aIiorum Philosophorum sectam, Epicureorum scilicet, quibus solemne fuit quaecumque de futuris impiorum cruciatibus jactarentur ab aliis, iris ridere , atque contemnere, animamque cum corpore dissolutioni, ac interitui obnoxiam palam docere. XU. Id equidem non abnuo: neque mirum mihi videtur fuisse inter Gentiles, qui eae teris Philosophis contrairent, deque animi imis. mortalitate dogma negarent, cum etiam modo non pauci sint inter cultiores gentes, atque vel ipsos Christianos, qui idem sentiant. Uerum, quod postea evidenter ostendam, hae exceptiones nullatenus elevant gravissi inum momentum, quod a populorum consensu deducitur. Quaedam interea animadvertere utile fuerit, quae peculiariter Epicureos spectant. XVI. Primum itaque observo, quod Epicurei apud veteres nul Ioaut parvo semper in pretio habiti sunt cum caeteris praesertim Philosophis comparati. Cicero in lib. de Senect. eos minutos Pbilosopbos appellat. Et lib. I quaest. Tuscul asserit, quod eos doctissimus quisque eo temnit. S. Augustinus b) tamquam omnium ignobiliores ita repraeia sentat: mortem malorum omnium esse finem habent quidem Iisterae υestrae: sed nee ipsae omnes. Epicureorum est quippe ista sententia ,-si qui aIli mortalem animam putant. At illi, quos Tullius quasi Consulares Pbilosopbos appellat, quod eorum magni pendat auIboritaIem .... non extingui animam, sed emigrare censent , ut merita quoque ejus aferum, seu bona seu mala, vel ad beatitudinem, vel ad miseriam Permanere. Et enarrat.
in Psal. 73. scribit ab ipsis etiam Pbilosopbis Epicurum Porcum esse nori
XVII. Praeterea persuasum quoque habebant meliores Philosophi
non alia praesertim ratione moveri Epicureos ad animae immortalitata tem improbandam, nisi ut metu poenarum excusso, quem ipsis nefarii eorum mores merito ingerebant , liberiorem vitam traducerent,& impii dentius pecearent. Unde Tullius ce)ita Epicurum loquentem inducit: imposuisis in cerυicibus sempiternum dominium, quem dies , ae noctes timeremus. Quis enim non timem omxia procidentem, oe cogitam
rem sta apud Stobaeum serni. sar. b Epist. Io4. ad Nesar. e) lib. t. de Natura Deorum a
105쪽
tem , ct anima retentem Deum y Atque adeo, ne Deum punientem timere cogeretur, & Providentiam divinam, di alterius vitae statum
in fietatus est: quod & ex Lucretii Epicurei verbis jam alibi recitatissa in cognoscere licet. XVIII. Illud etiam observatione dignissimum est, hanc Epicureorum sententiam , aut melius dixerim delirium, se inter aliquos Philosophos continuisse, nee umquam pomaeria sua in populorum animis dilatasse: adeo ut vulgus fidem potius Poetis adhiberet sabulosa plura suturae impiorum ultioni interserentibus, quam his Philosophis, qui veritatem se assecutos blaterabant, dogmaque Proponebant, quod vitiosis hominum cupiditatibus ad blandiretur. Id ingenue fassus
est Atheus ipse Lueianus scribens b): Uulgi multitudo , quos sapientes vocant Idiotas, Homero , o Hesiodo, reliquisque Poetis super bis fidem babentes , S illorum poesim pro lege ducentes, Iocum quemdam subterra.
neum profundum esse putant, quem Tartarum vocant.
XIX. Quin immo commune odium ob impia dogmata adeo in se concitaverunt Epicurei, ut ea libere in publieum efferre minime auderent , ne a Magistratibus tamquam Reipublicae perturbatores mulis ctarentur. Quare callide doctrinam suam quibusdam involucris, diverborum ambagibus obtegere solebant, ne facile, quid ipsi sentirent, internosceretur: & cum divinam Providentiam reipsa negarent, de Diis tamen, Deorumque natura magnifice loquebantur. De universali hoe populorum in Epicureos odio , & indignatione clarum extat apud Suidam ex deperdito Claudii Miani de Proυideis
tia opere, quod non abs re erit hic recitare rest . Epicurei , inquit, ,, Senatus consulto Roma sunt exacti: di Nessenii in Arcadia eos, , , qui in eodem quasi praesepe pasti essent, expulerunt, quos & peis, , fles adolescentum esse dicerent, di philosophiae labem adspergere,, propter mollitiem , & impietatem. Eos itaque ante solis occasum ,, ex agri Messenii finibus excedere iusserunt, iisque pulsis a Saceristi dotibus lustrari sana, & a Timuellis sic enim Messenii Magi., , stratus suos vocantὶ totam urbem purgari, tamquam sordibus qui is, , busdam , di purgamentis liberatam . In Creta quoque Lictii quo L, , dam Epicureos illuc profectos expulerunt, legemque populari seris D mone talem scripserunt: Epieurei sapientiae effaeminatae ct degeneris, ac rurpis inuentores, Dissique imis per Praeconis vocem Licio excedere ju-MηIore j si quis eorum contempta lege imposterum buc υenire ausus fuerit, prope Praetorium per viginti dies neris υineisor, nudusque lacte O melle perfunditor, ut apes re muscas pascat: S intra dictum tempus ab illis consumator. Si υero pG tempus illud adbue superses fuerit, muliebri vesteiηdκιus de rμpe praecipitator. Haec ille . Ex quibus addiscere deberent
106쪽
Christiani Magistratus, quid sibi agendum foret eum hoe homἰ num genere , exitiali humani generis peste, quos in aliquibus regionibuε non sine ingenti data no nimium grassari dolemus.
Doema idem apud Romanos semper obtinuit . Id emiscitur plaribus tum
Poetarum, tum Historicorum , tum Philosopborum ιn medium productis testimoniis. Diluuutur ea, quae contra ex Tullio proferri solent. Quia de nostro argumento Tullius idem senserit, eandide expomtur. Seneca, ac Joenalis a calamata ipsis impacta, quod mortalem animam fecerιης , Oisdicantur. Equitur ut de Romanae omnium cIarissimae gentis sententia circa alium vitae statum paululum disseramus. Controveruam ν omnem dirimere facile possient, ac deberent duo illa testimoni Cmiae eap. 6. a nobis producta sunt ex Cicerone, & Senecae quorum altera insitum fuisse testatur priscis illis, quos Cases Ennius appellat esse in morte sensum, nec excessu citae sic deleri hominem ut finitur intereat ret. Alter vero profitetur, cum de anι morum immortalιtate sermo est non Ieυis apud se esse momenti consensum hominum aut ιιmentIum inferor , aut colantium : quam persuasionem publicam appellitat. Neque enim ita ambo locuti suissent , si eam ubique apud suos obtinentem non perspexissent . At quoniam morosa quaedam ingenia litem nae per re movere non verentur, ideo alia nonnulla adficere oportet , ut veritas manifestius appare . . v tII. Itaque si in primis consulamus Poetas, qui in Romano Imperio floruerunt, quorum , ut supra monui , magna hae in re debet esse aut horitas, cum non alia scriberent, ornarentque, quam quae apud populum vulgata essent, vel communi sensui congruerent; res est compertissima ab iis omnibus omni aetate , poenas improbis Post mortem luendas commemorari. Virgilius tum in Georgicis , tum in AEneade de his saepe mentionem facit, lateque di in serni locum, α supplicia describit lib. 6. , ubi inter alia plura ea canit: Nou mibi si Iinguae centum sint , oraque centum , Ferrea vox , omnes scelerum comprehendere formas , Omnia poenarum percurrem nomina possem . III. Paria fingit Sylius Italicus praesertim lib. II. Has inter formas Coniux Junionis abernae Suggestu residens cognoscit crimina raum.
Stant υincti, feroque piget sub judice ev*ae.
Circumerrant furiae poenarumque omnis imago Se. Talia letbiferis restant patienda tirannis .
Iv. Eadem ferme Papinius Statius in Thib. Forte Diuiti oti by Corale
107쪽
Forte sedens media regni infelicis in umbra Dux Erebi populas poscebat crimina υitae me.
Stant furiae cireum , variaeque ex ordine morte S aque muItfonas exercet paena catenas.
U. Gemina legas apud Manilium lib. 4. Astron. Quaesitor Delarum veniet, υindexque malarum , Cui commilsa suis rimabitur argumentis, In lucemque trabet , tacitaque licentia fraude. Hine etiam immitis tortor paeneque minister oee.
VI. Eadem invenire est in Ovidio tum in lib. Metamorf, tum inal iis, Valerio Flaeeo in Argon, Propertio lib. 4. Eleg., Tibullo lib. I. Eleg. I. , Seneea Tragico in Hercule Furente, in 'ppolit. di aliis Tragoediis , Lucano lib. v. de Bello CiviI., Claudiano a. Con, Euff, de
adiis, quorum testimonia, Praetermitto, quae cuique eorum opera teis genti statim occurrunt.
UII. A Poetis ad Histori eos transeo , qui res Romanorum litteris mandavere. Nobilis in primis locus est, qui prostat in Dionisio Alicarnasseo de Veturia filium suum Coriolanum sic alloquente : si ρου locus est , qui bumanas animas a corpore solutas recipim , meam non subieraraneus, caliginosusque capiet , quod miserorum esse domiciliam perhibent , nee campi , qκos letbaeos nominant. Sia sublimis , ct purus aeιer, in qua Munt Diis genitor fortunatam ac beatam istam Pegere, quibus renantiararua pietate, conerisaque sibi gratia , ct bonore babito, semper tibi praeelaia m aliquam a Diis retributionem pater . Halicarnasseus ipse relata deo inde ingloria morte Coriolani, ita concludit: Si soluta eo age reris poris, sin etiam arima substantia , quaecumquae ranam ea sit , interit, ct ia nibilum redigitur , baud υideo , qDomodo beatos credere debeam , qui IIo ex υirtute fructu percepto, eriam propter eam pereunx. Quod plane illud idem argumentum est, quod nos supra contra Deistas maxime
VIII. De Scipione refert Tullius sa) illud Pithagorae semper ipsi
placuisse, iter ad caelum optimo cuique, j justo expeditissimum Ese: ad isditque eumdem quasi obitum praesagiret , perpaucis ante mortem diebus raram pluribus triduum differuiue de Repablica e cujus disputationis fati extremum fere de immortalitate animorum : quae se in quiete per υisam ex Africam audisse dicebas . Paria tradit Tullius idem de Catone majo
IX. Sallustius Romanae historiae Prineeps sic ait e)I uti greus bomianum compositum e corpore, es anima est , ita res exuctis studiaque omnia n fra corporis alia, alia animi naturam sequ-tAr. Igitur praeclara facies , magxae divitiae, ad boe vis corporis , re alia hujusmodi omnia breυi dila. tantar e is ingenii egregia facinora , sicut anima, immortalia sunt. Po-
108쪽
Iremo eorporis , ct fortunae bonorum , uti initium , sic finis est : omnia ortu
oecidunt , S aucta senescunt : animus incorruptus aeternus, Urctor humani generis , agit, atque baber cuncta , neque tamen habeto. Quo magis pravitas eorum admiranda est, qui dediti corporis gaudiis per luxum, atque ignaυiam aetatem agunt . Qui ita concionabatur , nedum animum imis
mortalem, & aeternum esse, sed ad poenam vel gaudium permanere profecto putabat. Ex hac publica persuasione instituta fuerunt Februa sive sacrificia, & purgationes quae pro manibus, sive animabus defunctorum expiandis celebrabantur : de quibus Ovidius in secundo Fast. Februa Romani dixere piamina Patres :Nunc quoque dant Derbo plurima signa fidem.
Nine etiam inferorum nomen pro morte usurpatum , quod nempe per mortem animas ad inseros transire crederent . Titus Livius in oratione Grachi ad Milites lib. 2 s. cap. I 6. Lucanum proditorem , ac transfugam omnes peterent. Qui eam υictimam prae se ad inferos misisset, eum decus eximium, egregiumque fuatium sua mortis inυenturum. Florus , lib. I. cap. IO. Tarquinii tandiu dimicaυerunt, donec Aruntem si lium Regis manu sua Brutus occidit , superque ipsum mutuo υulnere exsti. ravit, plane quasi adulterum ad inferum usque sequeretur . vel Iejus Patereulus lib. I. Hist. de Pompeio scribit: qui si ante biennium , quam ad arma itum est se. obiisset , defuisset fortunae destruendi ejus loras, Squam apud superos babuerat, magnitudinem , illibatam detulisset ad inferos ..X. Plura alia sequiore aevo habemus communis ejusdem persuasionis monumenta . P. Thraseus Paetus sa) eum Neronis crudelitatem effugere juberetur: Nero met quidem, dicebat, occidere potest , perdere non potest . Aliam nempe vitam prospiciebat, quam non posset Tirannus auia serre. De Antonino Caracalla fertur plure1 animas magicis incantationibus ex inferis reiscasse : animam Commodi Patris fui exilium ipsi fuisse misitaram b). An id reapse contigerit, parum curo : satis enim mihi est hane in populo fuisse persuasionem. Pulchra est itidem eoneio, quam habuit Titus Imperator ad milites, prout refert Iosephus Histor. so in qua inter alia fortibus viris is praelio interemptis locum spondet intee sidera : ignois vero morbo intereuntibus , et si ab eis abstersa sit
omnis scelerum macula, subterraneas tenebras, et aliam obliυionem denum tiat . Alia praetereo.
XI. Ad Philosophos demum venio. Quamquam non inficias eo fui sisse inter Romanos, qui Epicureorum dogmata sequerentur; celebrio. res tamen & numero di auctoritate fuerunt penes ipsos Pithagoreorum, Platoni eorum, di Stoicorum sectae. Hi omnes, quod attinet ad animae immortalitatem , aliusque vitae statum , vel eadem , vel Omnino amnia sentiebant, quae Graeci. De Pithagoreis haec apud Tulis dum
109쪽
lium lib. I. quaest. Tuscul. hanc opinionem sanimos nempe sempiternos esse Discipulus ejus scilicet Phaerecidis Pithagoras maxime confirma.υit: qui cum , Superbo regnante, in Italiam venisset, tenuit magnam illam Graeciam cum boncire , eg disciplina, tum etiam auIboricaIe : mutia e saeiacula postea δε υiguis Pisbagoreorum nomen, vi nulli alii docti viderentur .
Tullium, tum apud alios frequens mentio fit. Hi quidem pro fabulis habebant, quae a Poetis reserebantur de Cocyto , Pyriphlegeton. te, caeterisque inserorum locis : ut videre est apud Senecam sa de quo statim , & apud Arrianum tb : non tamen negabant bonis bene esse post hanc vitam, malis male : quod erat consectarium quoddam solemnis inter Stoicos praesertim decreti, cujus saepe meminit Tullius c) , nempe , Deos esse qui mundum administrent , quique confulant rebus humanis. Hoc autem pacto bonorum, malorumque futurum sta iatum exponebant e animas sapientum , hoc est eorum, qui rationi eo nis venienter vixissent , evolare ad loca lunae proxima, atque isti e se contemplatione caelestium oblectare : animas vero in splentum, hoe est eorum, qui pravis affectibus morem gesserint , si ex vita anteacta spes appareret, eas bonae frugis evadere posse, circa terras errare, usisque dum melius edoctae, atque a vitiis purgatae , altius di ipsae subvo. Iarent. At prorsus scelestas demitti in loca, ubi scelerum suorum poenas exsolverent . Ita colligitur ex Tertullian9 de anima cap. 34. , Lactantio lib. 7. cap. 7. di aliis. XIII. Omnium porro nedum oratorum, sed etiam Philosophorum, qui in Romana gente floruerunt, Princeps dubio procul est M. Tullius Cicero , cujus testimonium in rebus gravissimis pro cunctis Romanis sufficere potest , ac pro melioribus Philosophis , quorum senissus in suis operibus proponit, ac sequitur. Qnae mens huic insederit de sutura post obitum hominum conditione, satis quidem eruitur ex eo principio apud ipsum rato , ac firmo divinam Providentiam humanis praecipue rebus consulere , quemadmodum cap. s. declaratum
est. Sed quoniam de ejus hac in re sententia nonnulli dubitant ob aliquas ejusdem authoritates, quae videntur adversae, ideo praestat in
ipsius mentem accuratius inquirere , di quid ipse senserit, liquidius
XIV. Duo sunt praecipua loca, quae eontra opponi solent: a Iterum ex Iib. Tuscul. quaest. ubi tamquam sabulas reiicit, di contemnit, quae de inferis dicebantur a Poetis, quibus paria scribit etiam in libris de
Natura Deorum . Alterum ex oratione pro Cluentio, ubi sic ait :
Quid tandem illi mali mors attalis , nisi forte ineptiis ac fabulis ducimur , ut extimemus illum apud inferos impiorum supplicia perferre, ab uxorum
110쪽
neeaIarum paenis actum esse praecipitem in sceleratorum sedem, atque regionem ζ cus si falsa sunt, id quod omnes intelligunt, quid ei tandem mors mispuis, nis sensum dolorM Z .XU. Responsio , quae hisce aut horitatibus communiter adhibetur hae est, nimirum non aliud in utroque loco Ciceronem irridere atque contemnere, quam fabulas Poetarum , di aniles vulgi opiniones. Ad locum vero posteriorem, qui videtur dissicilior, adnotat praeterea novae editionis operum Ciceronis Author , ea verba non dixisse Tullium, nisi ut causae, quam orabat, subservi et . Nam ut antea iam seripserat : Omnes orationes judiciales caiisarum sunt O temporum non riminum ipsorum e Patronorum. Ex aliis autem locis colligi recte ipsum de animae immortalitate sensisse.
XVI. Quamquam haec responsio vera sit, aliquid nihilominus adis
dendum censeo, ut omnis de Ciceronis sententia dubitatio auferatur. Tria quoad praesens argumentum e X attenta suorum operum lectio. me, omniumque locorum collatione certo colligi posse mihi videtur.
Primum est Tullium habuisse animam aeternam & immortalem . LMeet enim in libris Tuscul. quaest. & alibi Academico more in utramque partem saepe differat; semper tamen in a jentem opinionem concedit. Et hane innumeris aliis propemodum locis disertissime tradit. Lib. r. de legibus dicit : animus est ingeneratur a Deo; S lib. 2. omnium animi suut immortales, sed bonorum, fortiumgue druini. Pro Cajo Rabirio : bο-norum υirorum menIra mibi dicinae , Mqκe aeternae videntur. In somnio Scip. habetote animum non esse mortalem , ses corpus , Se. XVII. 2. Credidisse bonorum famentumque animas praemium periscipere su arum actionum in eaelo, illudque tempiternum , id ex pluriis bus locis nitidissime constat. De Univers. qui recte, re honeste eurriem
Iuni υivendi a natura datum confecerit, ad restra facile r erretκr : non qui aut immoderate , aut intem eranter vixerit . De Se nec . ex Catonis persona : ex υita ista discedo tamquam ex boistrio , non tam iam ex docmo O praeclarum diem cum in illud disinorum animorum concilium , eritumque preficiscar In Somn. Scipion. Sic babeto , omnibus, qui patriam
Uerυaverint, adj erint, anxerint, certum rise in caeli, ae definitum Iois eum, ubi beati aeυo sempiterno fruamur. Et lib. de amicit. de P t. Selis pione morti proximo ita loquitur: ut ex tam alio dignitatis gradu ad D e 1 υideatur psius , quam ad inferos pervenisse. Neque enim assentior iis, qui baee nuper disserem experuηt, cum corporibus simul animas interire,ntque omnia morte deleri. Plus apud me amiquorum authoritas valet, vesnostrorum majorum , qui mortuis tam religio se jura tribaerunt: quod non fecissent profecto, si nibiI ad eos pertinere arbitrarentur : vel raraem, qui in bac terra fuerunt magnamque Graeciam institutis re praeceptis suis erudi
runt , vel ejus qui Apollinis oraeuto sapientissimus es judicatus o Pi non rum boe, tum illud, ut in plarisque , sed idem dicebat semper , animos ba-minum esse diυinos, iisque eam a corpore excessisζης, reditum M Gelum pa