장음표시 사용
131쪽
oirrit tantae rei vestigium e neque alia Legumlatores ac Principes adci .es in ossicio continendos adhibui me media comperimus praeter tem poralium bonorum, malorumque promissiones, ac minas, quae ad finem, quem sibi praestituerant, obtinendum Opportuniora judicarunt, cum plerumque homines praesentibus magis , quam futuris permo
X. Illud vero, quod oppido salsum est, Adversariis nostris largia
mur, eonvenisse Principes aut Legumlatores, aut se Item consensisse in ea opinione procudenda, ex propaganda, ut regnum se iam eonissabilirent ; nunquid illam populis, ac nationibus, quibus impera. hant, persuasissent, si mero mendacio niteretur, nec insitis a natu
Ta , & quasi consignatis in animo notionibus consentanea fuisset 8 Id profecto ineredibile est . Non enim , uc paulo ante dicebam , hujusmodi veritas de Deo malorum Iudice, ac vindice, eX earum num eis To est, cui sensus externi adminiculentur, aut genio fic cupiditatibus hominum in serviat : sed potius quae maximam molestiam ae solliei tudinem ingerat, pravisque affectibus repugnet. Quis igitur populos ita dociles , & ad nutum obsequentes , aut melius dicam bardos aut stupidos arbitretur , ut id statim suscipiant, firmiterque retineant, quod jugum servitutis ipsorum summopere aggravat, corruptisque appetitionibus adversatur, si nullam de ea re iam in animo habeant an es ei pationem e quis credat fidem integras nationes adjunxisse Tyran no non solidas dilii sui rationes proferensi, sed mera somnia , ae fa
bulas venditanti λ Scripsit quidem nuper Vir alioquin insignis ca j
spem sbi fore ut nationes integrae persuaderentur non a Dis striri diem,s hoe semel quinque vel sex hominibus suadere potuisset . Sed hoe effatum, licet ab aliquibus cum plauso, a cordatis tamen omnibus cum risu iure optimo exceptum est : siquidem neque integris natio. nibus, neque uni quidem aut alteri, qui perspectum habeat, quid solis ae diei nomine veniat , hujusmodi error propinari poterit, tametsi non quiaque aut sex , sed hominum millia id eonstanter asse
verarent . At enim , ut concedamus in hunc errorem induet pomestupidiores aliquos, qui cucurbitam pro capite habeant, nemo certe perspicax & acutus in eum unquam pertrahetur: ac mane pugnantia
loquitur Author ille, dum homines aliquos fingit adeo stupidos &hebetes , ut crassium illum errorem eomplectantur , simulque tanto ingenio, & arte preditos, ut eumdem innumeris aliis persuadere valeant. Quis ergo incredibile prorsus non judicet, ut nedum ignari, vel rudes ex qualibet natione, sed perspicaces etiam atque sapientes, quorum non paucos in quacumque gente semper invenire est, opinio.
132쪽
ni de Deo scelerum vindice, solo, ut ajunt, mendacio subnixae, a Lian sum libenter praebuerint, eamque unice veram esse non dubitaveiarint pXI. Sed quod rem conficit omnem, di Λdversariorum os ita oeis cludit, ut ne hiscere quidem possint, si opinio de alterius vitae statu vel felici, vel misero, merum esset humanae politicae inventum neque totum terrarum orbem pervadere, neque tandiu consistere potuisset. Et primo quidem nullatenus potuisset pervadere ac informare omnes mundi nationes : plurimae enim sunt inter se locorum in tervallis immaniter sejunctae, Oceani, aut immensae solitudinis spatio divisae, absque ullo cum caeteris commercii vel societatis vinculo. Plurimae etiam moribus, studiis, disciplina, vivendique ratione ad eo discrepantes, ut nullam invicem communionem habuisse dubitari
nequeat . Non Paucae quoque sine philosophia , sine litteris , sne Rectoribus, s ne ulla politiae specie deprehensae sunt, sed helluar
ferme more viventes, ut ne suspicari quidem liceat eas vel ab aliquo Titanno , vel Principe in illam opinionem adductas fuisse, νel ab aliis gentibus hausisse. Cogita tot Indiarum regna, tot Septentri
males maxime nationes : cogit4 Scitas, Tartaros , Quin enses, Camiros, Brasilianos, Hurones, virginienses, gentesque alias innumeras , & intelliges Impossibile omnino eme ut humanum aliquorum commentum sas omnes propagatum fuerit. Equidem reperias plures tum de rebus aliis, tum de Religione , ae de ipsa sutura vita errores ubique pera agatus, ob humanae praecipue mentis infirmitatem : sed alios di alios: eumdem vero nunquam apud omnes obtinui DLe depc hendes. Finxerunt e. g. Orphaeus & Homerus multa de in is feris ponema, ut Cicero vocat, Campos Elysios, Acherontia flumina, Cerberum trisaucςm, Parcas, Eumenides, inferni Iudices &e.. tantumque valuit error, ut sin apud sapientes, saltem apud vulgus fidem invenerit . Verum antra Graeciae, proximarumque gentium fines se se continuit, nec u Itra permeavit . Animorum quoque trans
migratio, sue Metem p 'chosis pIures infecit Indiarum regiones: sed
plures exi .im Intactas reliquit; atque vix aliquam Europae vel Africae partem attigit, , nec ad novum orbem progressa est. Atque idem di
eas de caeteris quibuS libet humanis inventis. Singuli enim sui scit itas me scripsit Plinius sa in P decipere ac decipi possium . Nemo Mnnei, ne
omnes fefellerunt. CuIus rei ea ratio est quod cum veritas una sit , Innumerae autem a veritate aberrandi viae , fieri nequit ut in eumdem errorem concurrant, ac veluti offendant mortalium mentes, moribus, studiis, ιngenii , affectibus diversiis atque contrariis invi
cem distentae . Cum Gitur dogma de futura impiorum vindicta, ut Palam
133쪽
LrspR PRIMUs ΑDvERS s DE ISTAS ET C. 91 palam jam fecimus, generalis omnium gentium persuasio sit, impostibile est ut a mero humano commento Processerit. Xll. Multo etiam magis impossibile apparet, quod si humana duntaxat inventio foret, tandiu firmiter constitisset in omnium animis, ct a primis mundi taculis , pristisque temporibus ad nostram usque aetatem inveterasset. Nemo siquidem nescit, qui vel primoribus labiis, ut inquiunt, historias ae monumenta gentium delibaverit, quot in universis tum Regnorum, tum Dominiorum, tum Religionum, ac morum casus, mutationesque contigerint e quot hamana opinamenta summo plausu quondam suscepta , diuturnitate tandem exta isbuerint, ac penitus interierint. Quid de tot Legumlatorum , Sapientumque placitis ad multitudinem regendam s atque continendam rein liquum est , nisi tenuis quaedam in libris, qui superfuere , memoriae Ea ipsa In rorum portenta, quae modo memoravimus, a Poetis con . ficta quandiu apud Graecos , aliosque populos fidem invenerunt ρ Nonne tessatur Cicero ne Anum quidem aevo suo tam excordem fuisse, quae eadem pertimesceret λ opinionum enim, ut sapienter subjicie, commenta delet dies: naturae judicia eonfirmat . Iudicium itaque naturae, non humanum inventum credere oportet de satura bonorum malorumque Tetributione persuasionem , quam non temporum diuturnitate deletam , sed potius confirmatam, di quidem in omnium populorum animis, fateri debemus. XIII. At inquiunt Adgersarii: p Iures & fuerunt, di sunt, qui animi immortalitatem negant, atque adeo & ea omnia, quae ipsam eonsequi perhibentur. Si naturae vox esset , quae hanc edoceret opinionem , quomodo non omnes eam in nantem audirent ζ Aut euromnes asseruntur in unam eamdemque convenire sententiam, si non paucos ab ea descivisse manifesta experientia eompertum est λXIU. Respondeo in primis, quod jam ab initio adnotavi, me ominxiam nomine in eadem persuasione conspirantium intelligere omnes populos, Omnes nationes, omnes etiam Phi Iosophos , atque Sapientes , ici quibus naturae lumen non est aut sophismatum , aut aste-ctuum tenebris offusum , sincerasque retinent ejusdem notiones. Quis
Ma Deum esse cTullii verba sunt μὶ λ e sensu omnium affirmat ' Et ramen Diagoras Arbωs , qui didius est , posteaque Trio rus nonne aperte Deorum naturam fustulerunt ' Nam Abderites quidem Protagoras , Gybistes Iemporibus illis υel maximur, eum in principio Iibri sui sic posuisset, De Diis neque ut sint , neque ut non sint, habeo dicere , 3bem intimsessu urbe, atque agro est exterminatuν , librique ejus in concione combusti :& alii tum e Iapsis temporibus , tum uostris etiam inveniuntur, quisbi talem errorem suadere conati sunt. Quis mihi obstrepat asseren Mae ti
134쪽
ti consentire omnes motum in rebus fieri, existere nos ac vivere, felliscitatem appetere , & alia id geniis plurima credere δ & tamen haee vel negata , vel in quaestionem adducta suere a Pyrronicis, aliis lite quos non refellere, sed contemnere, di irridere solemus . Cum itaque dicimus concordes omnes esse in dogmate de futura impiorum uliatione , id eo in sensu intellini volumus , quo dicere coniuevimus , smatum oculis niυem G. gr. vel liliaem υideri album: quam propositionem sine ulla controversia recipimus, ae probamus, quamquam iis, qui aurugine, sive regio morbo laborant, a I iter videatur. XV. Neque vero est cur miremur, aut quidpiam detractum putemus firmissimo, quod ex communi gentium consensione delum imus, argumento, quod plures in contrariam sententiam abierint, cum in effectibus ipsis, quae naturae legibus certissime diriguntur, non pauet aliquando prodeant, qui a conlueto naturae cursu deflectunt. Nonne
in rebus quoque materialibus, atque corporeis ea nonnumquam emeris gunt praeter naturae ordinem, quae monstra appellamus ζ Neque iccirco
casu , vel sortuito coneursu cuncta fieri censemus. Cur ergo mirabimur in rebus etiam moralibus , dc humanis ingeniis sua monstra deprehendi λ aut cur ob haee cuncta in opinione, non in natura posita existimabimus p Sicut in νebri naturalibu/ sapienter admodum Sanct.
Thomas saὶθ non quaeritur quid semper fiat, sed quid in pluribus accidat:
eo quod natura eorruptibilium rerum impediri potest , ut nore semper eodem modo operetur; ita etiam in moralibus consideratur, quod in pIuribus est , ηοπ σκιem quod semper est. Immo neque mirum alicui accidere debet, ingeniorum , hic ita dicamus , moUra aliorum multitudinem longe
superare : quoniam eorpora naturae artificio sormantur, ac perraro causae aliae concurrunt, quae illud inficiant, atque depravent: si neera autem mentis praejudicia, atque inditas a natura notiones homines
ipsi corrumpunt prava animi electione , ad quam multiplici caussa pio pelluntur, ac turbidis in primis ,& estiaenatis affectibus , qui mentem a veritatis eonsideratione avocant, dc in alienas, sibique faventes opinationes vel reluctantem trahunt . Apposit Issime ad rem hane disserit pari in argumento saepe a nobis Iaudatus Cicero. Sed periurisbat, inquit bin, nos opinionum varietas , bomiηumque Elisensio : ει quia non idem contietis in sensibus , bos nataera certos puIamus e illa , quae aliis
sic , aliis secus , nes iisdem sempeν uno modo υidentur , ficta esse dicimur.
suod est laeta aliter . Nam sensus nostros ποη parens , non nutrix, noπMagister, non Poeta, κon scena depraυat, non multitudinis eonsensus abis ducit a υπο . Animis omnes tendumur insidiae, set ab iis , quos modo en Merais , qui teneros oe rudes cum acceperunt, inficiunt, ct flectunt , ut --Iκηι : vel ab ea , quae penisus in omni sensu implicata insidet imitatrix b
Par. a. q. t4. art. r. ad 3. cb lib. I. de legibus.
135쪽
ni voluptas , malorum υero mater omnium , cujus blanditiis corrupti, quae natura bona suut, quia dulcedina bac ρο scabie carent, non cernimus 1,tis. Hi ne jam aetate sua observavit Hierocles Pithagoreus eos , qui maxime vellent animos esse mortales, non vere prudentes, ac sapientia
fu i sse, non pios, ae bene moratos, sed impuros, scelestos, quique libidinibus, vitaeque voluptatibus se dedidissent, unde ea supplicia merito perhorrescere deberent , quae ne metuerent, insipienter negabant : quod di aetate quoque nostra observare licet, ut jam Capite x. dictum est. XVI. Sed & i Ilud postremo loeo animadvertendum eenseo in his etiam animorum, aut ingeniorum monstris non ita intimum hoc naturae lumen , sive praejudicium pravorum affectuum, & electionum nebulis offusum esse, ut non intermicet aliquando, ac se prodat, suoque sulgore vel invitos percellat, di excruciet. Cujus rei plura di exempla, di documenta proferre possem I sed illud abunde est testimonium , quod perhibet Tullius sa) de quibusdam sui temporis fit.
heis , inquiens : nec quemquam υidi , qui magis ea, quae timenda esse negaret , rimeret, mortem dico, es Deos. Id quod experientia quoque ab aliis compertum fuit in multis ex iis fortibus, ut vocant, spiritibus, qui in extremo mortis discrimine positi , omni animi vigore destituti, fracti, dejectique summa consternatione , metuque eorum tenebantur , quae antea insolenter contempserant , atque universae vitae suae rationem ad ea non timenda quam paratissimam habere anxie desiderabant. XVII. Ratum itaque fixumque animo sit homines non nisi naturali quadam vi, aut praenotione in eommunem illam perductos esse de animi immortalitate , suturaeque vitae statu vel beato vel misero persuasionem. Jam vero ex hoc, tertia , qaam posuimus, propositio sponte fluit , quin opus sit, ut in ea derivanda plurimum laboremus, veram nempe esse, nullique errori obnoxiam persuasionem eamdem :unde luce meridiana clarior apparet vis & efficacia argumenti, quod a generali omnium gentium in ea veritate consensione depromimus . Quid enim aliud naturae vocis, aut testimonii nomine intelligamus, niti vel impressionem aliquam, sive animi dispositionem ab Authore naturae in nobis productam, vel ideam quamdam ab eodem supremo Μagiitro Deo menti nostrae inditam , aut naturali disturis facili me confectam , quae hujusmodi veritatem manifestam facit . Porro fieri nullatenus potest, idque omnes, qui Dei notionem aliquam perspectam habuerint , statim intellio unt , ut Deus summa dc essentialis veritas , ac bonitas iudicium aliquod , erroneum , & falsum nobis imprimat, aut ita nos condiderit, ut naturalis ipsius Iuminis vi, atque
136쪽
que impulsu in errorem prolaberemur. Erroris enim natura supremo ordini recta Oppo uitur, recessumque exprimit ab arte divinae sapientiae, ac bonitati L indole , Rdeoque repugnat , ut ab eo descendat, qui omnia per artem suae sapientiae, & ex amore suae bonitatis operatur. Uera igitur sit oportet, quaecumque praenotio, aut praesensio,
quae interiore naturae testimo9ici nititur.
XVIII. Id experientia certissima declarare amplius possumus in omni naturali impulsu, sive qui ita nobis est, sive qui in caeteris animantibus conspicitur ia Nullus plane est belluarum, aut animalium irrationalium instinctus , qui fallax dici queat, aut cui reale aliquod
objectum minime respondeat .. Neque enim ea falluntur unqaam, dum quod sibi consentaneum judicant, prosequuntur, aut quod sibi noxium, aversantur, & sugiunt. Sic non fallitur Cervus , dum sauia eius procurrit incitat ux ad Dictamum,. unde curetur : non sormica , dum undique grana conquirit, eaque in suis promptuariis recondit ad eseam hybernae tempestatis; nec ovis dum lupum fugit, nec avis, dum accipitrem: atque idem in caeteris quibuscumque animadvertas. Et tame a parum reservet, si ita hisce instinctibus aliquando fallaren tur. Melior ne igitur credenda erit belluarum conditio, quam hominum , hominum inquam, vorum error longe esset gravissimus, ma-Σimi quo momenti e XIX. Sed neque ia homine natura Iem aliquam impressionem, aut instam animi notionem fallacem deprehendere fas est. Sie bonum amamus, malum fugimus, scientiam quaerimus, aversamur errorem, di ignorantiam naturali quodam vi, dc impetu, quem nemo unus alium unquam existimavi eis Sic quaedam in mente reseu Igent praejuis dicta , aut anticipationes, quae prima priscipia intellemialis discursus, aut dignitates appellari solent : quae sine ulla probatione, tamquam
verissima approbantur ab omnibus, earumque veritatem, veluti omniis no certam habemus interiore quadam voce, ac testi inonio naturaeclare distincteque loquentis adducti , atque convicti .. Quod si huie auis thoritat, tamquam aut fallenti, aut sellaei adjungere fidem abnuimus, jam di illud suspicari fas erit atrum esse, quod album apparet omnibus, vel frigidum , quod calidum cuncti persentiunt : umbras
putare, & inanes mentis nostrae repraesentationes, quaecumque oculis obversentur objecta , aut sensu vivido, constante , & uniformi percipiuntur o Iam lieebit dicredere falsa esse ac vana ea metipsa quae intellectum omnem evidenti luce percellunt, totamque adeo non esse sua parte majus. Uno verbo nihil erit in judiciis humanis, quoK eon stans ac firmum sit ,. sed omnia putabimus vel delirantium somnia, vel somniantium delitia .. Neque enim quidpiam est aliud, quod nos certiores faciat de rerum hujusmodi veritate nisi intimum naturae testimonium , quod nos ad illa tamquam vera sine ulla probatione te isnenda impellit, ac flecti ζ. Cum igitur haec absurdissima sint, nee ni
137쪽
si a stultis quilat Idam Philosophis, di non ex animi quidem sentenisaia , asserant ri , exploratissimum esse debet nullum naturat judicium neque falli, neque sallere : atque adeo si naturae ipsus vox, ac te- simonium Providentiam aliquam justitiamque manifes at omnibus post hane vitam juxta opera retribuentem , id certissimum sit oportet, idemque absque ulla dubitatione complecti, firmiterque retine.
XX. Atque hoc est iundamentum illud praecipuum, quo permoti vel ipsi Gentiles Philosophi ex communi hominum consensione in victe probari sanxerunt Dei existentiam , animi immortalitatem, diversum pro meritorum ratione animorum in altera vita statum , ais diaque id genus plura. Ex quibus duos prae caeteris gravissimos, ae aut horitate, & ingenio praestantissimos in testes adduco . Prior est Seneca, qui Epist. a I7. ita scribit: inritatis argumentum es aliquidimnibus υideri, tamquam Deas esse inter alia sc .colligimus , quod omnibus de Diis opinio insita est : nec villa gens est adeo extra Ieges, moresque projecta , ut non aliquos Deos credat. Statimque subjungit ea verba, quae dc alibi recitavi mus: eum de animorum aeternitate dissicrimus, non leve momentum apud nos habet consensus hominum auς timentium inferos , aut
XXI. Frequentius, ae praeclarius idem testatur Philosophus a I texaeximius , cujus saepe in hoc praesertim capite aut boritate usi sumus. nempe M. Tullius Cicero. Insignis in primis est locus, qui habetur lib. I. de Nat. Deor. tibi .resert commune aliorum Ginm PbiIU.borum Didie hoe Argumentum ex omnium gentiam, generumqκe bominum consensiora. depromptum, ευudque magni habitum fuisse ad demonstrandam Dei existentiam.: atque ipsum Epicurum vidise Deos sie, quod in omnium animis eortim notionem impressisset natura. Tarn vero subditU Fae est exim gens , aut quod genus bominam , quod ηon habeaι fine A Irina anticipatis nem quamdam Deorum , quam appellat Prolipsim Epicuras , idest anteo.c Iam animo rei quamdam informationem . Me qua nec istelligi qaidquam, nee quaeri, nee dispuIari possit . . . . Cum ergo non instituto alisuo , aut mο-re , aut lege sit opinio constituta , maneatque ad unum omnium firma e semisio, intelligi nec e est Deos: quoniam insitas eorum, μι potius in Ias coa
RUM EssE NEC Essa EsT. Esse igitur Deos confitendum est, XXII. Paria loquitur lib. a. quest. Tusc. utramque veritatem comis plectens S existentiae Dei, & animorum immortalitatis inquiens: Firmissim.m boe aferri videtur , cur Deos esse si edamus , quod nulla gens ram fera , nemo omnium Iam sit immanis , cujus menrem non imbuerit Deo. rum opinio. Iti de Diis praυa sentiunt , id enim visisse .more vici solet: omnes tamen esse υim N naturam disinam Arbitrantur .... omni auIem iure consensus omnium gentium lex naturae putanda est . . . . Quod si omnium
138쪽
quia ad eos pertineat, qui e vita cesserunt, nobis quoque idem existimandum est , utpote certi mum veritatis ejusdem argumentum . Λlia loea proferre possem: sed haec lassiciunt.
Tertium argumentum ex Sacrarum Litterarum testimonio depromtum. Tria praemittuntur , quae a nemine possuης in controversiam trabie ex quibus ces. ligitur Dei as prudenrer rejicere non possie diυixam, quae de futuro impis. rum statu . eritur , revelationem , nisi accurato , sinceroque examine praeia habito, ea penitus argumenta subwrtant quae ad ipsam comprobandam afferuntur: quod bactenus non praestit e manifestum fit . Singularis opinio Anioxii Collinii contendentis, admissa etiam Chrissianae Religionis υeritate , non esse omnino certam futurarum poenarum exuentiam. Quam
futilis N vana sit, pluribus ostenditar. I. Uobus argumentis e naturae principiis deductis, quae fusem hactenus pertractata sunt, liceat aliud subnectere ex Diviis na revelatione depromtum, quod nos maxime certos facit de veritate suturae impiorum vindictae , certumque facere debet quemcumque bono sensu ac judicio praeditum. Nam ut eam controversam Non attingam quam supra discussimus, num huiusmodi veritas per spieue fuerit in Veteri Testamento revelata, illud saltem extra cujusvis dubiistationis aleam constitutum est , eam in Novo Foedere perquam manifesto fuisse propositam , adeo ut nec id tandem negare potuerint Sapientiores quique e X Socinianis, qui tot alias splendidas Evangelii veritates in alienos aut metaphoricos sensus contorquent : di ea Ddem ipsas de futura poena sententias ex parte corrumpunt. Nihil sane frequentius, nihil liquidius, aut disertins expressum occurrit, tum in Evangelio, tum in Canonicis Epistolis ceterisque Sacris Co-dieibus: Cum & eo ferme collineant omnia quaecumque sunt in his Christianae Religionis monumentis, ut nos spe futuri praemii futuraeque poenae metu retrahamur a vitiis, & virtutem amplectamur. Resonant ubique in Evangelio oracula ipsus voce Christi prolata , quae vindicationis S gehennae formidinem incutiunt, ad eamque evitandam nos admonent. Nolite, inquit Divinus Magister apud Matth.
cap. IO , timere eos , qui occiduηt corpus, animam autem non possiunt ocin.
ridere: sed potius timete eum , qui potes oe corpus re animam perdere Legebennam. Bonum tibi est , subjicit cap. I 8., ad vitam ingredi debilem
vel elandum, quam duas manus, vel duos pedes babentem mitιi in ignem aeternum. Et aliis praetermissis, cap. 25. inutilem fervum , quo nomine reprobos quosque complectitur , ejiciendum de nunciat in tenebras exteririores , ubι eris seruἔ ac stridor dentium: ac subinde terribilem illum diem Diuitigod by GOoste
139쪽
diem praedicit, in quo ipse de omnIbus operibus severissimam ratio. nem exposcet, & sicut justos ad regnum, ita injustos ad igne in deastinabit aeternum. Paria passim occurrunt apud Marcum, Lucam, di Joannem. Apostolus quoque clamat in epist. ad ROm. cap. 2. , Deum unicuique redditurum secundum opera ejus, iis quidem , qvi secundum patientiam boni operis gloriam es bonorem ct incorruptionem quaerunt, vitam aeternam ' iis autem , qui sunt ex contentione, qui non acquiescunt veritaiati , credunt autem iniquitati , ira indignatio, dic. Et a. ad Thessa Ion. cap. I. qui non obediunt Evangelio , pernas dabunt in interitu aeternas a Laacie Domini, re a gloria υirtutis ejus. Sanctiis item Ioannes in Apoca I. cap. 21. timidis, inquit, o incredηlis 6 execratis, Sc. pars illorum eris in stagno ardenti igne . Sexcenta alia proserre possem , sed haee sum. ciant. Nam vereor, ne quis iure ac merito reprehendat, qui in re non dubia usi suerimus testibus non necessariis. Cum igitur exploratissimum sit, veritatem de suturae poenae exsistentia in sacris Novi Testamenti libris clare esse propositam , illud eonsequens est , eam esse omnino certam & insallibilem, utpote ex Dei falli & fallere ne .seii revelatione descendentem. II. Hujusmodi sacrarum librorum authoritas ad eos, eontra quos modo disputamus, revincendos superflua prima Donte fortasse videabitur, ae inepta: cum ipsi nec Evangelio, nec Christo credant, floe eique pendant , quid sacri Codices tradan , quid doceat Christiana Religio, atque unum propriae rationis lumen sequi se profiteantur , &
III. Id me quidem minime fugit. Nihilominus vel ipsos Dei stas,
ac nostrates omnes incredulos eadem sacrorum librorum authoritate
effeaeissime uroeri eontendo, adeo ut si hae in re non passione , aut anticipatione se duci patiantur, sed recta ipsa ratione, quam praedicant, eam non nisi per summam imprudentiam, im nio stultitiam repudiare, adeoque & poenas, quas de nunciae, contemnere, Deile conis vinei queant. Quod ut luculentissime ostendam, tria praemitto, quae in controversiam trahi ne a contentiosis quidem possunt. Primo stilicet Evangelia , aliosque Canonicos libros, in quibus tam clara extant, tam diserta futuri impiorum exitii documenta, hujusmodi esse, de quarum authentia nullus sit dubitandi loeus . Quis enim morosus adeo viti litigator futurus est, qui in dubium revocet num authenticisne ii libri, quos ut tales ab initio, quo vulgati fuere, per octoi , decim ferme saecula habuerunt, nedum omnes Christi fide Ies, nemine
dissentiente, sed & ipsi Iudaei, atque Gentiles, Celsus, Porphirius, Iulianus, aliique Christiani nominis hostes insensissimi : quos veluti
intemeratam propriae fidei regulam continenter appellarunt tum Cais holici omnes, tum caeterae quateumque Haereticorum, & Schismatiis eorum Sectae: & quos demum a tot seculis nemo suppositionis, aut laterpolationis probare, quin nec accusare ausus est ex iismet ipsis,
140쪽
quorum hoc maxime intererat ca) . Prosecto vetus nul Ium monumeniatum est , de cujus suppositione , aut depravatione dubitari nequeat , si de sacris libris dubitetur : cum in nullo alio tot authentiae, puriis talisque argumenta sine, quot in Evangeliis concurrunt, aliisque Cais non ieis libris. IV. Alterum, quod praemitto , non minus certum est , explora. tumque, nimirum ab initio Christianae Religionis ad praesentem usisque diem , suce essione perenni immensam hominum multitudinem saeros illos libros non modo ut authenti eos habuisse, sed etiam ut divinos, seu Deo aut hore traditos, easque, quas continent fidei doctrinas, adeoque & quae futuram impiorum ces amitatem edicit, tam . quam divinitus inspiratas suscepisse. Hoc plane Dei starum nemo negaverit : sed nee illud quispiam inficias iverit in hae immensa hominum multitudine plures pluresque semper extitisse, hodieque ex iissere sapientes viros, qui non caeco quodam impetu, non educationis praejudiciis, vel populorum exemplis, non temporali aliqua cupidita. te, aliove simili motivo in hanc persitasionem adducti sunt, sed aris gumentis quibusdam accurate expensis, quae firma ipsis, & gravia visa sunt, & ad fidem de divina revelatione faciendam penitus efficacia . Num reapse haec argumenta firma & essicacia sint, modo non deeerno. Satis mihi est ut illud Deissae concedant gravia & emeaei avisa suisse innumeris, aut saltem quam pluribus sapientissimis viris:
quod certe abnuere non possunt, quin se cordatorum omnium caehinis
nis exponant. Cui libet enim Christianae Religionis secula vel obiter contemplanti, quam plurimi e vestigio se se offerunt, qui ingenii praestantia ,& omnium artium ac litterarum studiis excelluerunt: quorum etiam non pauci in Gentilium superstitione enutriti fuerunt, re Christi fidem, quam ut divinitus institutam suscepere, inter saevissima tormenta ,& acerrimos cruciatus constantissime professi sunt. Ipso quoque aevo nostro quam plures ex omni natione occurrunt viri ingenio, & sapientia praestantissimi, qui ea argumenta, quibus ipsi de revelationis divinae veritate convicti sunt, Palam exponunt, certumque
13 Haud me latet post supra quinque iam ubique obtinentis Christianae Religionis
aetii a Muhani edem commentum esse in Atiorano Iudaeos di Christianos , saetos eodi. a inter potasse , eaque erasisse testinionia , quae sui ipsius aduentum , di missionem . praedirabant. Sed praeterquam quod non ad argumentum, quo de agimus interpolatiomem tenet, pro nihilo hujusce in ystoris ex possulationem habendam esse evidena est Nenio quippe non intelligit fieii neutiqua ni potuisse, ut a Judaeis & Christianis divinae litterae per totum iam terrarunt orbem vel ab ipsa origine vulgatae in plures linguas translatae, Ne in pulueris hominum Debetatibus longo inter se intervallo , Ruindiisque sejunctis traditae, ex industria , & concordi populorum ompium eonini ratione corrupis ae depravatae fuerint, ne ea loca RPPaverent , quibus Muhan.edis adventus, de doctrina praenunciabantur: di quae tamen ipse ignorasse eoavi ne itur, dum ea mini me pioser , prolaturus certe in suae .causae praesidium , si illa novisset.