장음표시 사용
201쪽
quod in aeterna vita justi recipient. Praeter haec plures Ioeum illum urgere solent ex pia Im. 2o.: pones eos ut Hibanum ignis in tempore υuI. tus tui: Dominus in ira sua conixrbabit eos, ter deυorabit eos ignis. Veis rum tum originarius textus sensum alium exhibeat, quam qui specie tenus in his verbis apparet, ab eo afferendo abstinemus. VI. Plura in praesens argumentum testimonia suppetit Propheta Isaias ; sed tria praecipua sunt. Primum habetur cap. 33. COm. I .
conterriti sunt in Sion peceatores I posedit tremor poeritas. Quis poterit habitare de υ is eum igne d orante r ases babitabit ex υobis eum ard o. ribus sempiternis e Mentionem hic fieri de poenis impiorum post hane vitam luendis tradunt S. Hieronymus, Procopius, & alii Patres rtradunt etiam Forerius, a Lapide, Calmet tus, Tirinus, & communiter Interpretes tum Catholici, tum Protestantes. Equidem aliqui ex his postremis dimentiunt per ignem consumentem intelligentes veIDeum peceata populi sui per Λssirios punientem, ut Pelieanus, di Piscator: vel exercitum ipsum Assiriorum , cujus vim Iudaei susti ne is
re non possent, ut Ugo Grotius . verum hos Omnes adeo nervo se reis
fellit Doctissimus inter eos Campejus Vitringa sa), ut omni penitus
probabilitate ipsorum interpretationem exuerit; qui post plura eruis dite animadversa, ita demum concludit. Sub notione ignis consu. D mentis, & focorum aeternorum non tantum cogitabis de puritateri & gelo Dei in vindicanda gloria sua, veluti fundata in aeterna, , Dei natura; verum etiam de certa Dei voluntate gloriae suae lae- ,, sae in peccatoribus impaenitentibus ulciscendae in aeternum suppli., , cio summo, & gravissimo expressio per illius sententiae verba, ex ,, erandi abite in ignem illum aeternum. Chaldaeus hoc loco de impiis is iudieandis exponit, & tradendis Gehennae incendio aeterno. Hoc ,, postulatum est divinae Iustitiae. Supplicia hujus vitae temporariari non explent emphasim phrasios ignis consumentis,'focorum aeterno. ra rum, , haec ille. VII. Loeus alter insignis legitur cap. 3o. com. 33. juxta vulgatam: praeparata est enim ab beri Topbeι, a Rege praeparata , profunda , et dia alata . Nutrimenta ejus ignis, S ligna multa . Flatus Domini sicut toris rens su*buris fuccendens eam. Spectata Prophetam his verbis infamem damnatorum sedem consentiunt Sacri Expositores, vix ullo dissidente , S. Hieronymus , Fore rius , Munsterus , va tablus, Clarius , a Lapl-de, Calmet tus, Vitringa, &c. ex quibus Clarius , & Munsterus postquam adnotarunt, Isaiam des 8 nasse Asprios non tantum in hoc munis Eo ferireris , sed etiam iη futuro infernalibus paenis perpetuo cruciandos , haee subdunt b. Gehenna enim hic Tophet dicitur; & fortasse M alibi tam clare descriptam non invenies, consentientibus etiam, , hebraeis
202쪽
hebraeis eum nostris scriptoribus. Et primo quidem dicitur praepa- , , rata ab heri, hoc est ab initio mundi: hoc enim heri non raro iais Scriptura significae juxta illud Hebraeo. I 3. Jesus Cbrisus beri, is hodie, ipse S in saecula. Hebraei quoque exponunt infernum jam
M antea paratum praedicentibus Prophetis, &c. Secundo indicat Prois, , pheta profundum esse infernum , di latum , quo agnoscas multitu- , , dinem damnandorum. 3. dicit habitaculum illud esse igneum, ut is intelligas cruciatum perpetuum. 4. Gehenna est aeterna I quia Spi- ritus, & voluntas Domini perpetuam vim incendii suppeditat se . Vitringa quoque in hunc Iocum, ita inter caetera alia scribit: rea. lis interpretatio Emblematis non potest videri obscura peritis verinis bi Prophetici. Hieronymus hic secundum hypothesim suam cogitatis de Iata , ct spatiosa Gebenna Daemones, hostesque populi Dei aeter-
,, nis ustura ardoribus. Nec aliter Paraphrastes. Verba ejus: etenim , , ordinata est a saeculis Gebenna propter peccata eorum. Certe Prophe - ta sic scripsit ut pingendo infernum terrestrem, & temporarium,
D quaIem hic desor mat, nobis ob oculos poneret imaginem in serni M veri, & aeterni is . VIII. Postremus Isaiae loeus, isque celebratissimus sumitur ex cap.
6 s. com. 2 , ubi totam suam prophetiam ita concludit: υermis eorum non morietur, S ignis eorum non extinguetur: S erunt usque ad satietatem
visionis omni earni. Loqui hic Prophetam de damnatorum suppliciis nemo ex omnibus Patribus, & Expositoribus, quos consulere licuit, Non consentit praeter Grotium , quem egregie resutat, di casti δat laudatus Vitringa, ejusque explicationem nedum improbabilem, ted di ridiculariam patefacit. Illustris Vir, inquit, Ugo Grotius, cui
hic loci adhuc dum obversantur imagines rerum Maccabae icarum , , , tentavit cum his componere haec verba prophetica eata gramma in-
, , terpretando: quod sane idem est, ac si quae fabulosa vetustas rellis,, quit de Prometheo, Ixione, Tantalo absit comparationis irreveis, , rentia ) historice interpretaretur. Sed adverte animum ad ea, quae is ad haec verba adscripsit: vermis eorum non morietur, id est diu υermis, , pascetur illorum, qui in Antiocbi partibus fuerint, cadaveribκs, quia , , sepultura indigni judicabuntur. Et ignis eorum non extinguetur, id est iis, , gnis sigηa in oppidis accensis. Hei mihi, vir magne, quorsum abis e, , Num vermes longius eorum depascuntur cadavera, qui sepultura, , indigni habiti relinquuntur in campis, quam qui putrescunt in sein ,, pulcris p Cadavera insepulta a vulturibus, percaopteris, corvis , fe-M ris carni voris utique magis vorantur, quam a vermibus, & ab iis D multo citius absumuntur , & exeduntur, quam sepulta a vermi ia bus. Num incendia oppidorum, & castrorum horum defectorum a
, , Maccabaeis facta ullo sermone hominum diei possunt ipsorum ignis e,, Ignis ipsorum est ignis, qui ipsos urit, & absumit; ignis oppido- , , rκm, di castrorum, qui castra consumit. Quid ad judicatos & mora, tuos
203쪽
, , tuos attinebat, si ipsorum aedes, & castra longum serrent ineendii ,, notas 8 Poterat id esse incommodum aliis, non ipsis. Eli praetereao, hic mentio de igne non extinguendo, es υerme non morituro: non loniam gum saevituro, longum rosuro die. Ac subinde communem inisterpretationem roborat authoritate Iudaeorum, & Interpretis Chaldaei , qui viderunt exerte hoc loco describi supplicium damnatis a Deo decretum serendum ab iis in aeternum, docetque hine Sanctis antiqui foederis natam esse Gehennae notionem , quam postea Chrissus Dominus, & Apostoli commendarunt, & clarius exposuerunt.
IX. Duo alia testimonia de supplicio futuro intelligenda submini strant libri Iudith, & Eeclesiastici, qui licet ab Helerodoxis tanquam
canonici non recipiantur, non possunt tamen non esse magnae etiam apud eos authoritatis . Iudith quidem ita loquitur cap. 16. com. 2o. e
Dominus omnipotens vindicabit in eis impiis θ: in die Jκdicii υisitabit
illos. Dabit enim ignem, vermes in carnes eorum, ut urantur, o βου-riaxi, vel juxta Graecam lectionem , ci Iugeam usque in sempiternum. Rgit hoc Ioeo Mulier Sancta generatim de Gentilibus procacibus , &superbis, qui adversus verum Deum, Dei que populum esseratis sce-Ierum conatibus insurgunt, deque his praenunciat nomine ignis dc vermis supplicium a Divina Iustitia exigendum , non in hac vita taniatum, sed potissimum in futura , ut & ex verbis, quae praemittit, ct ex iis, quae sequuntur, quam maxime elucet. Loquitur enim de ea vindicta, quam Supremus Judex exposcet in extremo die Iudicii, di quae nullum finem habitura est, sed usque in sempiternum
X. Ecclesiastici vero ea p. 2I. eom. Io. dieitur: stuppa essecta siuagoga peccantium , ct consumatio illorum flamma ignis : Complut. addit in perditione. Sive nomine conismationis intelligas peccatorum consum tionem, sive melius juxta graecam vocem finem, constat hic sermonem elle de ultione Dei exercenda in impios ad inferna detrusos , veluti stuppam ad combustionem collectam : quod comma sequens eo nis firmat: υia peccantium compIanata lapidibus, ct in fine illorum inferi, o tenebrae,'poenae. De eodem enim peccatorum supplicio agitur in utroque loco. Plura alia Ueteris Testamenti loca missa facio, quae non sine aliqua probabilitatis specie de paenis temporariis, aut praesentibus explicari possunt. XI. Frequentiora longe sunt, & clariora, quae de inferorum igne
prostant in novi Testamenti libris oracula, neque laborandum nobis est, ut ea ad futura supplicia referri commonstremus, cum nulla de his possit esse controversia. Quare ea tantummodo proponemus. At Primum Matth. 3. c. I . praedicit S. Joan. Baptista turbis ad eum con- Currentibus, quae mala ipsis impenderent, nisi fructus dignos poenitentiae secissent. Jam securis, inquit, ad radicem arborum posita est. Omnis ergo arbor, quae nox facit fructum bonum, excidetur, es in θηem
204쪽
mittetur; & eom. I 2. Praenuncians, quae iacturus est Sa Ivator erga justos, & injustos ait: congregabit triticum in borreum: paleas autem comis buret igne inextinguibili. Prior sententia omnis arbor ese. excidetur , S in ignem mittetur, habetur etiam ex ore Servatoris Nostri apud eumdem Matth. cap. 7. com. 19. , & ejusdem Joannis Praecursoris apud Lu
XII. Matth. cap. s. eom. 22. Christus ita comminatur: ego autem dico υobis ; omnis , qui irascitur fratri suo , reus erit Iudicio; qui autem dixerit fratri suo, raca , reus eris Concilio; qui autem dixerit fatue, reus erit Gebennae ignis. Atque hic est primus locus in Novo Testamento tibi nominatur Gehenna ; quam subinde eodem capite iterum, atque iterum memorat inquiens co m. 29.: Si oculus tuus dexter scandaIietatre, abscinde eum, ct profice abs re i expedit enim Iibi, ut pereat unum
membrorum tuorum, quam totum corpus tuum miIIatur in Gebennam. Et
. si dextera manus tua scandalizat re, abscinde eam, S projice abs te; exinpedis enim tibi, ut pereat unum membrorum ruorum, quam toIam corpurruum eat in Gebennam. Porro Gehennae nomine designari Iocum, in in quo magnus nutritur ignis ad impiorum punitionem, res est comis pertissima, tum ex ipso verborum contextu, tum ex iis, quae superius late dicta sunt agentes de voce Gehennae e tum vel maxime quia idem S. Matth. easdem Christi sente sitias reserens cap. I 8. a eo m. 8.habet.' Si manus tua, υeI pes tuus scandalizat te, abscinde eum, sprojice abs te; bonum tibi est ad υitam ingredi debilem, HI cIaudum, quam auas manus , vel duos pedes habentem mitti in ignem aeternum. Et si ocu- Ius tuus scandalizat te, erue eum, o projice abs te. Bonum tibi es eam tino oculo in υiιam intrare, quam duos occulos babeηIem misti in Gebennam ignis. Ubi apparet utrumque pro eodem usurpari, Gebennam videlicet, & ignem, in quem conjiciuntur Damnati. Quod clarius adhue expressit S. Marcus cap. 9. Christi sententiam secundo, ac tertio re iapetens his verbis: bonum es tibi e c., quam duas manus habentem ire in Gebennam , in ignem iuxtinguibilem : ubi υermis eorum non moritur, ct ignis non extinguitur. Bonum est tibi cte. quam dμος pedes babentem mitti in GNheηηam ignis Dextinguibilis, ubi vermis Sc. ct ignis non extinguitur. Boia sum est tibi Se. quam duos ocuIos babentem mitti in Gebennam ignis ; ubi Wrmis rest, ct ignis non extinguitur. Omnis enim igne salietur. Quibus eis videns est idem esse apud S. Evangelistam Gebennam , di ignem, sumique indifferenter & locum continentem, & rem in ipso contentam. Hi ne etiam in eodem sensu de Gehenna fit sermo Matth. cap. 1Ο.co m. 28. : nolise timere eos , qui occidunt corpus, animam autem non possunt
oecidere I sed potius rimete eum , qui potest S animam S corpus perdere in
Gebennam. Quam sententiam Lucas ita refert cap. IZ. ccim. I s. ἰ timeis
te eum , qui postquam occiderit, habet potestatem mittere in Gebennam . Et Matth. cap. 23. com. Is .: -b υobis Scribae s Pharisaei pocritae, quia circuitis mare oe aridam , ut facilis unum proselitum, ci cum fuerit D. Eius
205쪽
LiggR SgCUND. ADvERIUS HETERODOXOS ET C. I 63ctus, facitis eum filium Gebennae seu destinatum igni aeterno. Et co m. 33. : qκomodo fugietis a judicio Gebennae
XIII. Praeter haee illustris locus extat capite II. ejusdem S. Matth. com. 24. , ubi Divinus Magisser proponit parabolam de tritico, di Eirantis, quae cum eodem in agro una crevissent, tempore messis ab invicem secernuntur, di Zizania quidem alligantur in fasticulos ad comburendum , triticum autem in horreum Domini congregatur. Deinde eum requisitus esset a Discipulis ut eam exponere dignare. tur, subjecit a com. 38 : zizania filii sunt nequam .... Messis sero conis fumatio saeculi, messores autem sunt Angeli. Sicuι ergo colliguntur etitania,
ct igni comburuntvr I sic erit in consumatione saeculi. Mittet filius hominis Angelos suos, ct colligent de regno ejus omnia scandala , ct eos, qui fa-eiunt iniquitatem; S mittent eos in camisum ignis ; ibi erit fetus , ct stri. dis dentium. Et adducta itidem parabola de sagena missa in mare, di separatione ficta piscium bonorum, & malorum, subdit: sie erit intonsumatione saeculi. Exibunt Angeli, ef separabuηι malos de medio justo. rum , ct mittent eos in caminum ignis ; ibi erit fletus, oe stridor dentium.
XVI. Demum idem S. Matth. cap. 2 s. eom. 4 I. adducit terribilem
illam sententiam , quam in supremo die judicii Iudex vivorum dimortuorum Christus Iesus se pronunciaturum de nunciat in omnes , qui a sinistris ejus erunt, sive in reprobos his Verbis conceptam: diis Dedite a me maledicti in ignem aeternum, qui paratus est Diabola, S angelis ejus. Cujus postea executionem refert inquiens: S ibunt bi iasupplicium aeternum, sive ut legit Augustinus, in combussionem aeternam ;justi autem in υitam aeIernam.
XV. Non absimili madci damnatorum paenam exprimunt caeteri tres Evano elistae . Marci sententias jam attulimus , quemadmodum S Lucae Cap. 3. Com. 9. Sed iste alibi quoque de poena ignis mentionem facit, in ea scilicet celebri narratione sive historiam, sive parabolam appellare mavis de Divite , di Lazaro. Nam postquam Diis vitem ob vitam in deliciis traductam , di immisericordiam in Pauperes ad inferos damnatum descripsit , illum conquerentem inducit de ardore ignis , quo horrendum cruciabatur iis verbis : erucior iubae flamma. Unde di aquam poscebat ad aliquod istius ardoris restic
gerium . Evangelista etiam Ioannes Cap. I s. com. 6. memorat veris
ha a Christo prolata de quovis, qui sibi per unionem gratiae & cha ritatis non adhaeserit, nempe: Siquis in me non manserit, mittetur foras , sicut paImes , S arescet, ct colleret eum, re in ignem mittent, es ardet quibus significat poenam absque vita supernaturali decedentibus inserendam.
De hoc eodem igne testimonia non desunt in Paulinis Epistolis . Σ. ad Thessalon. Cap. I. eom. 8. loquens Apostolus de supplicio , quod reprobis Christus irroget tu rus est in secundo suo adventu, illud repraesentat in flamma eris dantis Dindutam iis , qui non noverunt
206쪽
DE FUTURO IMPIORUM STATU Deum , ct qui κοκ obediunt Eυangelio Domiηi ηοstri Jesu Cbrisi: qai paeanas dabunt in isteritu aeternas a facie Domini, S a gloria υιnutas ejus Ad Hebraeos etiam Cap. Io. com. 26, voluntarις, inquit , peccanIιbvs nobis post acceptam ηotitiam veritatis , jam non relιπquitur pro peccatιs hostia: terribilis autem quaedam expectatio judicιι, S ignιs aemulatio, quae Gufumtura est adυersarios . . 'XVI. Sed frequentissima sunt in Apocalipti. Cap. 24. eom. Io , de omnibus qui bestiam adoraυerint , dicitur: cruciabuntur igne ει sulphure in conspectu AeteIoram sanctorum , S ame conspectum agni. Cap. 18.com. 8. de muliere fornicaria legitur : quantum glorificaυit se Sc. in una die venient plagae ejus, mors , ct luctus, ct fames, S igne comburetur: quia
fortis est Deus, qui judicabit illam. Cap. 19. 2O: Et apprebensa est be-sia , o eum ea Pseudopropbeta υλi missi sunt hi duo in Ragnum lenis ardentis DIρbure. Cap. 2o. 9. Diabolus qui seducebat eos, inissus est in 'a' ηum ignis, ct sulpburis , ubi O bestia , S Pseudopropbeta eruis
elabuntur nocte ae die in saecula saecιilorum. Et co m. I . D Heatum est desin eulis secuηdum vera eorum , S mors, o inferuus missi sunt in stagnum. ig nis : haec est mors feeunda . Et qui nan inυentur est in libro υitae scriptur, missin es in Ragnum ignis'. Cap. 21. 3. Tmidis autem inc)eiadulis, S exuratis Se. pars illorum erit in stagno ardenti igne, S IDIρbu-re: quod est mors fecunda. Praeter haec vocat damnatorum locum foris cem, magnam , a iisque vocabulis, & Phrasibus utitur, quae ea in detri Poenam ignis des gnant.
Diuisae Scripturae titutiones in sensu tropicγ ad arbitrium aeripienaeae που βὰi : sed serυatis fana Critices, ct Hermene lices regulis. Quae proferiatur a pIuribus ad proprium natiυumque sensum distinguendum , mine, υidetur idonea . Certiores aliae sanciuntur : iisque facrarum litterarum voces de iUerni igne proprie fumrndas esse fuse demonstratur o
Uinqua ointa ferme loca produximus, in quibus Merae Lit te radi de futura impiorum vindicta sermonem habentes , eam exprimunt vocabulo ignis , sive quod perinde est , flammae, ardoris , combinionis , Gebennae Se. Vel si ni-plex horum proposito satis esse deberet, ut qui liber aequus Iudex
pro vero proprieque dicto inserorum igne sententiam serree. Claras quidem ea sunt , nec aliam eadem citra praejudicia ulla legentii deam, quam veri ignis ingenerant. Praestat nihi minus ea operoissus expendere, di ad accuratum eXamen vocate , adhibitis in subsidium ini oris Critices, & Hermeneutices regulis, ut luculentius appareat,
quam falsa , quam sus ilia dc incpta sit illorum opinio , qui a pr prio Dissiligoo by COOste
207쪽
prio & obvio sensu recedentes, metaphorice, aut tropice intelligenda pertendunt.
II. Et illud quidem in primis pro certo tenendum est, quod omisnes advertunt Saerarum Litterarum Interpretes, neminem posse pro
libito ac genio Scripturae locutionibus figuratum , aut a Ilegoricum sensum affingere , sed necessario servandas esse certas quasdam regii. Ias, quibus tropica Iocutio a littera Ii, dc obvia jure & merito distinguatur : praesertim ubi de veritate aliqua agitur fidei doctrinam , inorumque aedificationem spectante. Alioquin nihil erit in sacris elota qui is, quod in sensu allegorico , aut figurato accipi nequeat: at quae adeo ad omnium catholicorum dogmatum fidem subvertendam Iati Lsimus aditus aperietur . Nam , ut inquit Nata Iis Alexander sa) , ,, cum v. g. Christum esse Deum, Scriptura, & Patres diserte a L,, serent, respondebunt Ariani, & Sociniani Deum esse metaphoriis, , ce gratia, non natura. Cum Christum natum ex Uirgine asserent, se respondebunt Ualentiniani & Apollinaristae id metaphorice intelis ligendum, quod e caelis allatum corpus per virginis uterum tamis D quam per canalem purissimum transmiserit . Cum dicent passu in ,, esse & mortuum , ad sensum metaphori cum Manichaei , & Mu- , , ham med ani confugient , & respondebunt, passum dici, ac mor- , , tuum, quia specie tenus passus, ac mortuus est . Cum dixerint, , Christum sanguine suo hominem redemisse, metaphori eas esse hasis Iocutiones obgannient Sociniani, nihilque aliud significare, quam, , Christum mortuum esse, ut doctrinae sacrae veritatem morte sua conis D firmaret, ob eamque rationem liberationem hominum, ac salutem ejus morti tribui, cum ipsius doctrinam suscipiunt,& Iegem adimisis plene , non quod sanguinem suum ut pretium humanae redemisis pilonis Christus obtulerit. Atque ita omnia alia dogmata e Iudere, se atque ad sua placita unusquisque detorquere lacillime poterit. , , Hae de re consuli etiam potest V. Cl.& Iitterariae Reipublieae lumen splendidissimum Lud. Antonius Muratori lib. I. de mod. ingen. in
III. Igitur Regulae a Ii quae sanciendae omnino sunt, di obs rvandaent Iittera I is sensus a tropico, & vicissim tropicus a litterati interno scatur. Et quidem ea tamquam regula praecipua assignari solet a pluribus pro sacrorum verborum intelligentia , quae statuit : Sacrae Seriapturae υerba in sensu proprio S littera i intelligenda sunt, quoties talis sensus non repugnat cum aliis propositionibus ejusdem Scripturae aut eum desinitione Ecclesiae, aut cum proposivione aliqua naturati lumine certa, Seυia dente . Quae regu Ia, si probetur, jam res consecta est pro vero inserorum igne admittendo. Manifestum est enim nullam esse Scripturae Sacrae propositionem, quae huic repugnat, nullam Ecclesiae definitionem ν
208쪽
tionem , nullam denique veritatem naturali Iumine eertam & eviis dentem, quae eidem adversetur. Illud namque fatentur omnes, ac fateantur oportet, nisi ad arbitrium suum divinam potentiam coarisciare velint, posse Deum punire impios igne vero, di corporeo, idque & cum anima a corpore sejuncta est, di certissime cum iterum ei coniungetur. Verum, ut quod sentio, libere exponam, quamquam hujusmodi regulam haud penitus rejiciam, immo usui aliquando esse posse minime diffitear, suas tamen ita generatim proposita patitur exceptiones , plurimaeque sunt in sacris codicibus phrases , &Iocutiones, quibus neque aliae Scripturae propositiones, neque deminnitiones Eccleliae , neque perspicua aliqua veritas naturalis repugnant, quae tamen in sensu obvio ac litterati a Patribus, sacrisque Espositoribus congrue, quin oc congruentius non accipiuntur. Quare hac regula in medio relicta, certiores aliae a Criticis melioribus proba tae adhibendae sunt, ut germanus sensus locorum, quae protulimus, in
sensu proprio verborum Scripturae de igne inferni loquentis, haec est: cum sinplici aeque ac metapborico sermone res eadem tam falle exprimi potest, locutiones simplices frequentius, metapboricae rarius usurpantur .
Quippe eum ad ea, quae naturae ac veritati magis accommodata sunt, plerumque homines serantur, metaphoricas locutiones adeo frequenter non usurpant, quae coactae quodamodo sunt, & contrariae veritati, si severe accipiantur. Hinc statim validissimum argumentum sumitur pro sententia, quam propugnamus. Nemo si quidem negave inrit, quin id, quod adversarii nomine ignis in sacris litteris designari arbitrantur, simplici locutione aeque facile exprimi potuerit a sacris Seriptoribus. Cum ergo damnatorum supplicium voce ignis Scripturae frequentius, immo frequentissime designent, consequitur eam vocem non in sensu allegorico, sed proprio ab iisdem usurpari. V. Seeunda Regula, quae priorem amplius declarat, ac firmat, est hujusmodiimetapborae ηοη adbibentur nisi υri ob υocum inopiam , auι necestatem , vel ob elegantiam sermonis , υeI ob consuetudinem. Nulla autem erat ex tribus hisce caussis, qua permoveri potuerint Saeri Scriptores, ut interiorem animi, vel si mavis, exteriorem alium cruciatum metaphora ignis exprimerent. Non quidem necessitas , aut voeabulorum inopia : Nam tum hebraicum, tum maxime graecum Idioma , voeibus abundant, quibus ea poena denotetur. Non sermo. nis elegantia : elegantissime enim per propria nomina tormenta illasgnificari potuerunt. Non denique eonsuetudo : neque enim tum apud Hae breos vox din , vel apud Graecos ωυν in usu unquam suit , ut vel interiores animi angustias, vel exteriora alia supplieia ab igne diversa designaret.
VI. Ex quo fit hie urgeri haudquaquam posse plures metaphoricas
209쪽
locutiones, quae habentur in Sacris libris. Si eas namque attento antismo perpenderimus, facile constabit aliquam ei tribus hisce subesse
caussam , cur adhibitae fuerint. Sie e. g. Deo corpus, aut corporea membra, animi perturbationes , aut operationes humanas a tribuunt,
ut significent divinam operationem, aut divinae operationis effectus , qui vix, ac ne vix quidem explicari aliter possent , ae intelligi . Sic in libris praesertim propheticis plures tropos, ac figuras invenias quae Prophetarum dicendi stilo admodum consentaneae sunt, & mirifice sermonem exornant. Sic multa, quae Moses enarrat de mundi opificio, ad populi captum,& ingenium temperavit. Nihil horum diei potest de ignis locutione, quam ad exprimendum Damnatorum
supplicium tam frequenter usurpant. Nam neque ulla necessitas uris get eam potius adhibendi vocem quam aliam , neque sermonis orna iatus ipsam requirit, neque seri consuetudo loquendi ulla, ut ipsa quidquam aliud diversum ab igne significetur, cum de Poena, ac supplicio sermo est. VII. Tertia Regula haee est: dum Scriptor istam aliquam Uurpat ,
suae ex communi hominum accepIione certum, desinitumque sensum babet , Iraesumitur in eodem sensu a Scriptore aeripi, nisi aliunde constet in ii Aem circumstantiis in alieno sensu ab ipso usurpari. Cujus regulae ea ra tio est : quia Scriptor sapiens, ae prudens verba usurpat, ut ab iis, quibuscum loquitur intelligatur. Intelligi autem nequaquam posset , si alium ipse, alium qui audiunt vocabulo sensum affingerent : praeis sertim si nihil sit, unde auditores colligere va Ieant diversum esse sensum, quem Author intendit. Qua ex regula sic arguere licet : erae Litterae ut significent praecipuum reproborum in futura vita lapis pIicium , non alias serme voces adhibent praeter voces ignis , flammae, combustionis, Gebenxae , Gebennae ignis, similesque quae in idem recidunt. Huiusmodi autem nomina, nisi quidpiam addatur, aut circumstan tiae rei aliter postuIent, nullam aliam ideam, quam veri ignis insinuant, nee alio in sensu praeter hune satis obvium ab omnibus in istelliguntur. Aliunde nihiI est in testimoniis a me prolatis, quod vel compellat, vel ansam praebeat ea sumendi in sensu figurato, nee salistem in eorum pluribus vel morosus vitiligator aut ex antecedentibus, di consequentibus, aut ex contextu, aut ex scopo scribentis , aut
seribendi methodo quidpiam reperiet, unde prudens motivum hauri Te queat ea aliter accipiendi, quam in sensu nativo dc proprio . Igitur hoe in sensu sumenda erunt. VIIL At vim max sinam Argumento adiicit tam frequens in divinis oraculis ignis mentio, eum de Damnatorum vindicti Ioquuntur . Nam ut ex testimoniis jam expositis constat, sere quinquagesies hujusmodi supplicium eommemorant. Quod Scriptor aliquis vocem insensu nec obvio, nec usitato quandoque sumat, id sortasse eu Ipae tribui minime debet, si alibi praesertim tales voces adhibeat, unde ejus
210쪽
mens colligi valeat. At vero quod eamdem vocem ita semper, aut sere semper accipiat, nemo a culpa, aut vitioso scribendi genere exiscusaverit . Quis enim jure non redargueret Scriptorem passim adhi-hentem has voces cerIum, terra, mors esse. alio in sensu , quam communiter accipiant homines e Igitur si Seripturae de poena in serni Ioiaquentes constanter adhibent, ac pluries, Pluriesque repetunt voeabula Ignis, ardoris, combustionis Sc. Argumento hoc est plane decretorio ea non nisi in proprio, ac naturali sensu usurpari. IX. Quarta Regula praecedenti amnis ita proponitur : Eum Senis fum praesumi debet Aurborem υeracem , ac Sapientem 1nIendere , quem pronum est verbis subiici ab iis hominibus, ad quos υerba diriguntur. Quois
niam mens loquentis, de cujus sapientia , ac veracitate dubitari nequit, disposita semper censeri debet ad consormandas ideas, aut con ceptus suos id eis, aut conceptibus audientium. Qui enim loquitur , tales vult auditoribus suis ingenerare conceptus, aut ideas, quales ingenerandas fore praevidere prudenter Potest. Semper autem praeviis de re potest eas ideas fore ingenerandas, quas spectatis circumstantiis pronum est ingenerari . Quae praesumptio non cessat, nisi cum probabile est loquentem studio occultare vel Ie conceptum suum, aut propriis terminis ob linguae imperitiam , aut inopiam suum conceis plum exprimere non posse. Aliis terminis eadem regula proponi solet, nempe : ineptum esset uti metapboris, dum sermo coram auditoribus
habetur , a quibus intelligi illas non posse υerisimile est: aut saltem iis in
casibus exponendae sunt: nisi subsit motivum aliquod occultandae veis Titatis. Nam lex societatis jubet verba nos adhibere , quibus me nistem nostram aperiamus : lex charitatis imperat, ne quos docere vo- Iumus, eos verbis obscuris, di quorum sensum assequi non possint , ducamus in errorem, vel saltem ignaros, ut antea, relinquamus . Porro si ad hane a mussim exigamus Scripturae Sacrae de Gehennali igne locutiones, perspicuum est eas omnino proprie ac litteraliter esse intelligendas. Nam neque aliam ipsae audientium animis ideam ingerunt : nee Sacri Scriptores , nec Christus Dominus, qui caeteris frequentius tale supplicium m: moravit , studio veritatem occultare voluerunt , cum populum ac turbas de his, quae impiis eventura erant, edocebant : nec ob linguae imperitiam eam exprimere non potuere cnec demum motivum ullum suberat obscura , & metaphorica voce id exponere, quod naturali, ac perspicua poterat decIarari. X. Quinta Regula . x ilia censeri non debet ab Avibore tropice prois Iata , quae in similibus circumstantiis tropice nunquam profertur. Licet auritem S. Scriptura nomen ignis usurpet aliquando translate, cum vel de hominum affectibus, vel de aliqua divina operatione loquitur ;n uspiam tamen ita usurpasse probabitur, dum de supplicio ad punitionem illato mentionem facit. Sic dum Genesis Cap. Iq. describitur Dominum pluisse sulphurem di ignem super Sodomam: dum Levitici Disiligod by Corale