장음표시 사용
241쪽
Lt8ER SECUN D. ADvERSUS HET ERODOXOS ET C. I99 tantum , sed eadem verba leguntur. Ipsum quippe alibi habemus eum
doctrina Ecclesiae catholicae de hac re omnino consentientem I ut etiatam fatentur supra laudati Monachi Editores. Ex pluribus, quae extant in Ambrosii operibus , iisque genuinis , testimonia aliqua
X. Primum sumitur ex lib. 4. In Hexa meron cap. 3. n. 9. IO. , quod integrum exhibere placet, ut mens S. Doctoris liquidius constet . Inquit ergo: Sol non solum virtutem illuminandi habet, sedis etiam vaporandi; igneus est enim. Ignis autem & illuminat, &,, exurit. Unde Dominus volens Moysi ostendere suae operationis
D miraculum ... in igne visus est in rubo, & rubus non exurebaia
D tur, sed tantum splendere ignis specie videbatur. Alterum igituris munus ignis vacabat; alterum operabatur. Vacabat exustionis vis, is operabatur illuminationis. Ideo stupebat Movias, quia eontra naia,, turam suam ignis non exurebat rubum , qui etiam vehementio is D rem materiam consuevit exurere. Sed Domini ignis illuminare,, solet, exurere non solet . . . In retributionibus quoque meritorum colia
, , ligimus diυidi ignis naturam, in alios illuminet, alios exurat: illum , , net justos, exurat impios. Non eosdem quos illuminat, exurit, aeis quos exurit, illuminat; sed illuminatio ejus inexti noui bilis est ad , , perfunctionem sive ut alii legunt, persectionem bonorum : ex- ,, Gio υehemens ad supplicium peccaIorum . ,, XI. Clarissime patet ex hoe textu S. Ambrosium de igne loquentem ad impiorum punitionem destinato, illum non in sensu tropico sumere , sed proprio ac litterati : tum quia non alium congruum sensum ejus verba patiuntur : tum quia de igne loquitur eodem pacto, ac antea locutus fuerat de sole, qui in ejus sententia igneus est, di de rubo, quem vero igne exarsisse non dubitat . Tum maxime quia duplicem in eo igne proprietatem distinguit, lucem scilicet, &calorem : & illa quidem iustos in sutura vita , sive in caelesti Patria illuminandos asserit post judicii diem , cum omnium merisorum retriis butiones fient; hoc autem in inferno impios esse exurendos : id quod etiam distinguunt alii S. S. Patres, ac Praesertim Basilius, Ephrem Syrus &c. XII. Loeus alter habetur Enarrat. in Psal. 36. num. 26., n i si me fallunt omnia, aeque perspicuus . ,, Igne, inquie, ergo Purgabunturis filii Levi, igne EZechiel, igne Daniel . Sed hi, etsi per ignem
,, examinabuntur, dicent tamen: transiυimus per ignem aquam.
Alii in igne remanebunt: illis rorabit ignis ut hebraeis pueris, is qui incendio fornacis ardentis obiecti sunt: ministros autem impie- M talis ultor ignis exuret . . . . Quomodo tamen alii remaneant in ,, igne, alii pertranseant , alio loco nos docet Scriptura divina: nempe in mare rubrum demersus est populus AEgyptiorum : transis, Vit autem populus Hebraeorum. Moyses pertransivit i praeeipitatus Dipit irod by Corale
242쪽
, , est Pharao e quoniam graviora eum peccata merserunt. Eo modo praecipit abuntur saerilegi in Iacum ignis ardentis, qui superba in Deumri jactauere conυicia. Qui ita loquitur, qui impios in igne remanissuros pronunciat, qui sacrilegos praecipitandos ait , in Iacum ignis ardentis, sicut praecipitatus est Pharao in mare rubrum, nae ille talem ionem non metaphoricum, sed materialem habet . Illud duntaxat animadverto, ut praecedentia verba ab omnibus intelligantur, Ambrosium , prout ex hoc loco, & ex aliis aperte colligitur, ita ea opinione fu isse , quam nonnulli alii Patres tradidere, neminem justorum ad beatam gloriam perventurum, nisi prius per ignem transierit, juxta illud Apostoli salvus erit quasi per ignem, quem vere corporeum credebant. De qua opinione consuli possunt Huetius in oriis genianis loco cit., Monachi editores operum S. Ambrosii, Petavius , ct alii. Ex qua novum sumitur argumentum dicendi Ambrosium vero igne exurendos reprobos credidisse, quemadmodum vero igne sinexurendos, leviter saltem raptimque contingendos justos Omnes pu
XIII. His ad eum ulum tria alia subjicio Sancti Ambrosii loca . Ennar. in psal. 48. n. 24. scribit : in Paradisum ascenditur , in infernum defenditur. Descendant, inquit , in infernum υλωIes. Et ideo Laetarus
pauper per Angelos in Abrabae sinum est eleυatus : Diυes Iuxuriosus eis-vans in inferno oculos suos rogat Abrabam , ut mittat pauperem , is digito suo contingat linguam ejus , quo requiem aliquam in ardore maximo constiis tutus posset assipisci. Enarrat. in psal. II 8. Serm. 3. : alius se est ignis , quo exurum ur peccata non istuntaria , sed forιuisa , quem paraυit serυulis suis Dominus Jesus, ut eos ab Ua commora ione, quae permixta est moris
tuis , emundet. Alius ille ignis, quem depuraως DiabM , S Angelis ejus, de quo dicit : intrate in ignem aeternum , quo ille Diυes ardebat, qui salari fibi de Laetari digito poscebat bumorem. Et Serm. I 2. in eum dempsal m. fidei Consessorem repraesentat in tormentis positum , cogitanistem mandata disina, illum ignem perpetuum, illud sine sine inuadium perfidorum, ut in suppliciis temporalibus perferendis se se confirmet. Ex quibus liquet tum id, quod supra dicebamus, revera Ambrosiumas novisse infernum velut definitum quemdam locum ad reproboseontinendos; tum in hoc loco talem ignem posuisse, qui ardore maximo eruciet, qui deputatur H Diabolo is Angelis ejus, in quo Diυes luxuriosius ardebat, cujus incendii sine fine duraturi cogitatione ad suisbeunda temporaria tormenta Martyres erigebantur . quae plane omnia verum ignem sonant, ac tropicum amoliuntur. Unde demum manifestum est nedum S. Ambrosium minime pugnare cum communi do.
ctrina de igne corporeo, sed eidem potius disertissime suffragari. De Disiligod by Corali
243쪽
LIBER SECUN D. ADvERsUS HET ERODoxos ETC. 2o I De S. Gregorio Nisseno a XIV. Alter, qui objici solet Eeelesiae Pater est S. Gregorius Nisseis nus in celebri libro, seu Dialogo de anima me. , cujus supra jam mentionem secimus, in quo sub nomine Mestrae, seu Macrinae se is
roris suae nonnulla habet tum de sede inferni, tum de poenis ejusdem, quae rem penitius non consideranti Ecclesiae doctrinae minus consentanea videntur. Primo namque tradit inferni nomine significari in id, quod es obseurum est, ct non υidetur transitionem , renuitque concedere animas a corporibus separatas locis aliquibus detineri . Cumque sibi objecisset narrationem S. Lucae de Divite, di Lazaro , eam totam in tropico sensu interpretatur, di praesertim de Bamma loquens, in qua ille se cruciari querebatur, sic eam intelligit o relia quis autem sim piis videlicet in eorum , qxae bona υidemur eis elictio, pria vatisque flamma animam perurens existit. Haec adeo clara visa sunt Hue tio, Monae his editoribus operum S. Ambrosii aliisque, ut ne dubitandum quidem existiment, quin ignem inferni tropicum , aut meis
taphori eum Nissenus crediderit. XU. At pace tantorum virorum fidenter dicam, eos Nisieni mentem assecutos non esse, tantoque Patri sententiam affingere, longe ab ejus mente alienam, dum generatim affirmant inferni ignem non
verum sed metaphoricum ab eo habitum fuisse. Ex iis enim, quae aliis bi docet, aliud ac ipsi putant hoc loco sensisse evidenter apparet. Mens ipsius nimirum est , ea , quae in sacris eloquiis dicuntur de Iora inferri, de Diυite, S Laetara, de igne Sc. ad futuram resurrectionem
reserenda esse, cum totus homo anima & corpore constans factorum suorum retributionem recipiet I adeoque nunc temporis , quo sola anima sine corpore punitur, eadem ipsi in sensu dumtaxat metaphorieoaptari valeant. Hinc reproborum animas nec aliquo vero loco conis eludi censet, nec vero igne torqueri, sed aliis poenis, maximeque privatione eorum , quorum desiderio vehementer accenduntur . Qua
quidem in re fallitur Nissenus, sed alios habet etiam inter Erelenae
Patres, & Scriptores Graecos salsae opinationis comites, neque huis jusmodi est haec sententia , quod adeo pugnet cum divinis Scripturis, ct Ecelesiae doctrina , sicut ea, quam praecipue resellimus, quae nullum admittit in inferno verum ignem , puniendis reprobis destina iatum . Unde S. Thomas Ioco supra citato ex lib. sene. quamquam
rejiciat hujusmodi opinionem , subdit tam em : sed quidquid dieatur de
igne , qui animas separatas cruciat, de igne tamen, quo cruciabunIur cor.
pora , post resurrectionem, oportet dicere, quod sit corporeus : plane significans haud parem utramque obtinere certitudinis gradum . XVI. Hane germanam esse S. Patris Nissent mentem promicat suI-
244쪽
, , resurrectio non est , fabula Lazarus di Dives ille est : item formi- dabilis dc horrendus ille hiatus: S ille intolerabilis ardor ignis ,
, , di inflammatio : lingua item ardens: ad haec desideratae guttae aqua fabulae sunt in . Palam enim est , quod haec omnia nobis futuramis significant resurrectionem . Lingua enim ac digitus non incorpo- , , ralia membra animae intellisuntur, sed partes corporis . Ac nemo D putet haec jam contigime: sed praedictionem esse futuri. Evenient M autem tunc, cum renovatio animam mortuis reddiderit , & ad , , reddendam actae vitae rationem unumquemque reduxerit, compo. situm eodem modo, quo prius, ex anima & corpore constantem Et post pauca Ego autem etiam hoc Scripturam audio prodentem, se quod condemnati justis assicientur suppliciis, igne, tenebris , verme, , , quae omnia compositorum , ae materialium corporum poenae cruciatusque ,, fiat e s imam vero per se se separatim ignis numquam atIigerit : nee D tenebrae quidem ei molestae fuerint , utpote quae oculis caret, α,, videndi instrumentorum expers est. Quid autem vermis effecerit, , , qui corporum non spirituum corruptricem vim habet y , , Quis non videt S. Patrem hic apertissime eorporeum ignem admittere ita inferno, unde reprobi omnes post diem judicii, cum anima corpori unietur, torqueantur, atque inde colligere necessitatem resurrectio. Nis, ut eum ignem patiantur, quem solam animam, sive a corpore
sejunctam pati non posse opinatur λ Hoc sensu Nimenum sui me locu tum loco obiecto ex lib. de anima dum in serni ignem metaphorice exposuit , saltem suspicari facile poterant, qui illum opponunt, si animadvertiment constanter ibi S. Patrem de sola anima loqui, sive de statu animae ante resurrectionem , cum ia corpore separata sub si is
XUII. Quamvis laudatum testimonium in manifesto Iumine ponat S.Gregorii mentem duo tamen vel tria alia loca produco, ut amplius elue eat ipsum in re praecipua nunquam recessime a communi Eedlesiae doctrina. In oratione Magna Catechet. Cap 4o. ita differit: is neque misera, ct dolore plena vita illorum, qui peccaverunt, est simi Iis,, ulli ex iis, quae sensum hic cruciant. Sed etsi aliquod ex iis, quae ,, illic sunt, tormentis , nominatum fuerit nominibus, quae hie sunt ,, cognita , non est tamen parvum discrimen. Nam cum ignem audis, ,, di diei sti aliquid ab illo diversum in te Iligere,, Num fortasse quia inqferni ignis non verus sit, sed metaphoricus P minime. Audi Nimenum ita prosequentem e V ex eo quod illi igni aliquid sit additum, quod se non est in hoc. Nam ille quidem non extinguitur : hunc autem D multa inventa sunt, quae extinguant. Magna est autem differenis,, tia inter eum, qui extinguitur, dc eum, qui nullam admittit exis, , tinctionem , , .
XVIII. Gemina tradit in Psal. 6. de octava , ubi se exeIamat: quis terribilis judicii Christi reeordatus, non statim in conseientias, sua Disilirco by Corale
245쪽
,, sua quasi convellitur, ac terrore & angore non constringitur At.,, que etiam si vitae melius, quam deterius actae sibi eonscius sit, , attamen ad exactam diligentiam dc rigorem iudieii respieiens, in D quo minimae quoque culpae in quaestionem adducuntur, ae prorsus,, expectatione terribilium poenarum perhorrescit, ignorans quisnam, , sibi judieii exitus , dc eventus suturus sit. Idcirco quasi in oeulisis habens terribilia supplicia , Gehennam illam , dc tenebrosum iis
is gnem , fic conscientiae vermem nunquam emorientem, qui antis ,, mam semper pudore sugillat, ec recordatione male actae vitae eruia. ,, elatus renovat, ac redintegrat dic. Et orat. ad eos, qui durius aerebius alios judicant: M absurdum est cum illi, qui corporis valetu- ,, dinis rationem habent, seipsos expurgent ante caniculae exortum, , eos, qui animi curam gerunt, incertum mortis diem non ,, antevertere, dc ardorem excruciantis illius iguis, qui aeternuin
,, comburit, di nullum unquam refrigerium admittit dic. is De S. Ioanne Damasceno. XIX. Testimonium , quod I. opponitur ex hoe Eeclesiae Graeeae Patre celebratissimo petitur ex lib. 4. fidei ortorixae in fine, ubi haee seribit : tradetur DiaboIus S Daemones cum impiis , oe precatoribus in
ignem aeternum non maIerialem, qualis est, qui apud nos est, sed qualem nouit Deus. Hunc sibi locum artic. cit. Objicit S. Thomas, atque ita diluit : dicendum quod Damascenus non negat simpliciter illum ignem materialem esse , sed quod non est ma:erialis talis qualis est apud nos : ea quod quibusdam proprietatibus ab bος stae distinguisur. Ignis nempe, ut
fusius explieat Jacob bus Billius Author veteris editionis operum Daisma sceni, quem habemus in usu , extinguibilis est , lucidus, ea consumens, in quae actionem suam imprimit, nec spirituales, ineorpo is reasque substantias immediate assicit. Contra vero ignis inferni aeteris nus est, ec inextinguibilis, lucem non diffundit, agitque tum in cor
pora citra eorum consumptionem , tum in animas corpore solutas , spiritusque cacodaemonum , dolorem acerbissimum inse
XX. Petavius ipse sa)eonsentit Damasceni textum facile conelliari posse cum vulgata Catholicorum sententia : squidem , inquit, mate, , rialem, dc nostri similem negat esse in serorum ignem, hoc est era Dis sum, atque densum , dc pabuli egentem .' quemadmodum elementum, , illud ignis, quod Iunae orbi citimum est , Aristoteles ignem negat e L,, se, quod ignis proprie sit excessus quidam caloris, & servor, cujus- ,, modi noster est. Quare si ignis ille superior tantum distat ab nostro,
,, dc infimo , ut prope specie differre videatur; quidni ec inferorum Ce 2 is ignem
sa) lib. i. de Angelis ea P. a
246쪽
, , ionem lon se utroque subtiliorem illicon , ac nostri minime similem esse D Damascenus jure dixerit, quamvis perinde corporeum esse judicaretῖ, , Certe Lactantius huic interpretationi favet, qui ct corporeum, &is nostratis dissimilem illum ignem statuit elegantissimis verbis se. Favent etiam alii Patres , qui eodem pacto loquuntur , cum tamen eumdem ignem materialem credidisse eertum sit. XXI. Nihilominus nec S. Thomae, nec Billii & Petavit authoritati & explicationi acquiescit Michael Lequienius admonit. in Dialog. contra Manicb. ejusdem S. Patris Damasceni, ac Praeter citata verba , urget aliud testimonium ex hoc Dialogo depromptum num. 36. ubi
ait : ipsum esse a Deo promiscitur , qui solus est semper, ac bonorum Iargiator. Porro quod ex bono proficiscitur , id prorsus bonum est. Quod si satius futurum fuisse dicitis, ut noa exisseret, quam factum quidem esse, at seminpiternis mulctari poenis, hoe a nobir responsi feretis poenam illam nibis aliud esse, quam nequitiae cupiditatem , o peccati ignem , flammamque frustrarae Iibidinis. Non enim Dei, sed citii affectu sive cupiditate J aris
deat, qui ita affecti fuηt, ut eorum perversitas nullam admittat muta.
XXII. Sed plane non video, eur ob hunc textum Lequienius reis cedere debuerit a sententia gravissimoruin Authorum, ac magistri sui S. Thomae, qui Damascenum communi doctrinae non adversaricensi erunt. Omitto quod de opere illo contra Manictaeos dubitatur
apud Eruditos, Billium , Comsefisium , aliosque an legitimus sit
Damasceni scelus. Sit, per me licet, genuinum Sancti Patris opus, ut Lequienius persuasum habet; quid aliud, ut summum ex adductis verbis colligere debuerat, nisi Daemones, atque adeo etiam caeteros incorporeos spiritus metaphorico, non proprio igne torqueri r quod di alii praecipue ex Orientalibus credidere; non autem universim negasse veri ignis in inferno existentiam, quo saltem post supremi judicii diem Damnatorum corpora cruciarentur. Certum quippe est ilis lic S. Patrem non de omnibus, sed de solo Daemone ferinonem ha
XXIII. Verum neque id eolligi jure posse mihi videtur, si & argumenti facti a Manichaeis, & responsionis adhibitae a Damascena scopus, & spiritus , ut ita loquar , attendatur. Contendebant illi Daemonem natura sua malum esse. Respondet Damascenus id perperam dici, cum esse, quod Daemon habet, bonum aliquod sit, adeoque a Deo prosectum . Reponebant Manichaei melius Duse non babere esse, sive existentiam, quam habere quidem, sed poenis sempiternis affectum : immo hoc aptos , simpliciter malum esse, neque dici posse, quod tale esse sic affectum a summo bono Deo proce
serit. Nemo unus non intelligit ad instantiam hane diluendam O-Pus non esse assignare genus, aut qualitatem poenarum, quibus Daemon est obnoxius, sed illud dumtaxat proponere, quod a primaria Dei Diuitigod by Corale
247쪽
Dei voluntate oritur, & quod a Daemonis culpa ac malitia procedit, quae caussa unica est, cur Daemon aeternis poenis a Deo justo judiee subjietatur. Atque ita plane secisse mihi videtur Damaseenum, dum ita respondit: boc a nobis responsi feretis , poenam illam nisu aliud rise, quam nequitiae cupiditatem Sc. Hoc est poenam illam non alia ex causissa morali proficisci, quam ex Daemonis nequitia flammaque frustratae Iibidinis, sive ex pravo divinae excellentiae appetitu, qui effectu seu is
stratus est, di ipsum appetentem in aeternam miseriam conjecit. Cui explicationi favent etiam verba, quae sequuntur : non enim , inquit,
Dei, sed υiiii affectu, seu cupiditate ardeηι , qui ita affecti sunt, ut eoiarum perυersitas nuIIam admittat mutationem: idest affectus ille seu eupi ditas Daemonis, quae nullam admittit mutationem , non est cupiditas
Dei, sive bona, & ordinata, sed vitii, seu vitiosa, & perversa , a.deoque mirum esse non debet, si sempiterna poena mulctetur . Hi ne merito subjicit: Deus igitur eum patiar esse , ac υes minimam boni par. rem babere maIuit, quam ob malum, hoc est Ob iniquam ejus cupiditatem , bae quoque exigua boni parte priυaretur. XXIV. Hoc aliove simili pacto explicandum esse Damascenum , ipsumque verum , & realem ignem in inferis admississe ex pluribus colligo. Colligo primum ex eo, quod Dialogo eodem num. I. aris, ouit adversum Manichaeos ex hoc Principio, quod Gebenna sit res quae . dam , S subflautia a Deo producta, oe qκα Daemones cruciat. Porro ,
ut saepe adnotavimus, Gehennae nomine venit locus, in quo magnus nutritur tonis. Supponit ergo ignem crucian rem Damnatos, quid ispiam esse Gb eorum substantia diversum , ipsisque extrinsece admo tum: qui proinde non metaphoricus ille ab Λdversariis eonfictus, sed
XXV. Colligo secundo ex verbis, quibus non uno in loco ignem inferni repraesentat. Nam lib. 2. de fide orthod. cap. 4. de Daemoniis
bus sermonem habens, inquit : quamvis bominem fugesionibus pulsare ipsis permissum sit, nemini tamen vim inferre po sunt: ob idque Diabolo , m Angelis ejus inextinguibiIis ignis pararus es , ac supplicium aeternum , illisque item, qui ipsum ducem sequuntur. Et Cap. Io. historiae c quod
opus genuinum esse S. Damasceni scetum pluribus evincit Leo Alla tius)'se inducit Baria amum loquentem e animu υeio tua inferno addicta , in inferiores terrae partes usque ad postremam resurrectionem refieisistis . Quo scilicet tempore anima , recepto corpore suo, a Domini facie proji-eietur , ac Gebennae, cujus flamma sempiterna est, mancipabitur . Et in
Epist. I. ad Corint. Cap. 3. sic exponit verba illa Apostoli; ipse autem DIυus erit, sie tamen quasi per ignem, inquiens: bujus sententiae se usU , quod ipse non peribit, ut, quemadmodum sua opera , in nibilum rediagatur : sed permanebit in igne. Rei itaque in Iumitatem DIutem appellat , propιerea adjecit, quasi per ignem. Etenim dicere fuemκs, materias , quae nos comburuntur, nec comerismur statim in cineres, is igne falυar esse.
248쪽
es. Ae si dicat: ne putaveris , cam ignem audis , eos qui ardeat , in His
XXVI. Colligo demum ex iis, quae Ieguntur in Sacris Parallelis, quae Damascenus ex aliorum Patrum sententiis concinnavit, & quas non refert duntaxat, sed & ipse laudat, & approbat, ut ex ejusdem prologo liquet. In fine enim fragmentum quoddam affert, quod alii Cajo, vel sustino Martyri, alii S. Irenaeo, alii verosi milius S. Hippolyto Portu ensi adjudicant, ubi haec habentur: Infernus est Ioeus ia rebus creatis inconditus, rec IacuIum subterraneum, in quo Iux mundi non splendet Regio illa est tamquam custodia animabus destinata, in qua A eli constituti sunt custodes, qui pro uniuscujusque facinoribus tempora rias locorum poenas distribuant. In bae regione Ioeus quidam separatus est, Iocus mmirum ignis inextincti .... praeparatus autem est ad determina rum a Deo diem Sc. Ac subinde memorat di eo agrati em ει calo. rem, immo, & fumum ex Gehenna manantem:
Argumenta a ersus sententiam constitutam proposita , ae DIuta . Vocabria Ium ignis nonnumquam in saeris litteris tropice adbibitum baud proisbar ita quoque adhiberi , ubi de igne inferni sermo est : sicut neque verismis metaphora ad conscientiae cruciatum desigoandum usurpata . Gebennalis ignis ejusdem ess naturae cum nostro , sed differt proprietatibus . Nedum remora, sed S incorporeas substantias torquere potest, ae Iorquet. Quomodo agat in corpora citra eorum dissoluιionem , ac damnatos non aequaliter crucier, explicaIur.
I. R Sserta iam ex Scripturis, & perenni Eeelesiae traditione A ignis corporei veritate, quo reprobi cruciandi sunt, su- perest ut aliqua diluamus argumenta , quae adversus consitu tam doctrinam opponi solent. Primum desumunt Adversarii ex iis locis, in quibus sacra eloquia vocem ignis usurpant in sensa troin Pico, aut metaphorico, ut inde concludant etiam in sensu eodem congrue intelligi posse, ubi de igne inferni sermo est. Sie Deuteron. cap. 4. eom. 24. dicitur, Dominus Deus tuus ignis consumres est : psal: IO3. 4. qui facis Aurios tuos spiritus, ct ministros tuos ignem ureηIem, vel flammam ignis, ut habetur in Epist. ad hebraeos. Proverb. I 6. 27. τυ, impius fodit malum, ct in Iabiis ejus ignis ardescit. Ierem. q. 4. zne forte ingrediatur , ut ignis indignatio mea , ct fuerendatur , ct non sit, qui extinguat. Erechiel. 2I. 3I.: in igne furoris mei sufflabo in te; Et 36. s. in igne etesi mei locutus sum : quae metaphora saepe etiam ab aliis Prophetis adhibetur. Math. I. II.: ipse baptizabit in Spiritu Sascto, Signe. Lucae . I 2. 49 e ignem υeni mittere in terram, re quid υοIO nisi ut acceaedatur. Iacob 3. s. o ecce quanIus ignis quam magnam Glaam accendis :
249쪽
LI AER SECUN D. ADVERSUS HET ERODoxos ETC. 2o eredit : di lingua ignis es oec. Et alia hujusmodi, quae passim occuris
II. Sed nullius plane momenti est haee objectio . Utique Iubens concedo sumi quandoque voeabulum ignis in sensu tropico tum ais Pud sacros, tum apud Scriptores prophanos. Sed inde in serri jure nequit ita quoque sumendum esse in iis locis, ubi de reproborum Poena agitur, neque enim pro sensu proprio in citatis smiIibutae textibus, ea militant, quae in aliis confluunt, quibus de igne G hennae sermo est. Quin regulae Criticaes, & interpretationis, quae coingunt ad hosce textus in tensu litterati, & obvio intelligendos , e gunt etiam tit it Ios in sensu figurato & tropico aecipiamus . Ac ne diutius immoremur in argumento adeo sutili refellendo, illud geneis
ratim dicimus in locis allatis vel metaphoram vel aliam tropicam 1 cutionem statim incurrere in oculos legentium , vel facillimo saltem negotio deprehendi. Quis enim audiens Deum, aut Angelos vocari ignem consumentem, aut urentem , e vestigio non percipit noe de Deo, aut Angelis littera Iiter e nune lari non posse in sensu, ut inquiunt , formali, adeoque aliquam in iis vocibus exprimi eorumdem operatione me Quis legens Deum effundere ignem indignationis suae , aut in ve furoris loqui, vel in igne teli, aliaque id genus, non continuo vin te Iligitiis locutionibus fignifieari magnitudinem irae vel reli divini pSunt enim hujusmodi loquendi sormulae satis usitatae etiam in familiari sermone, statimque ab omnibus eo in sensu aecipiuntur, quo usurpari solent , quin opus sit interpretatione e quemadmodum ficcum ardorem concupisceatiae , ignem tribuIationis nominamus. Hinc nemo inventus est inter sacros Expositores, qui eas crederet littera.
I iter explicandas. Non ita profecto est in Ioeis, tibi de igne In sernimentio. Proprium enim sensum tum rudibus, tum sapientibus eae locutiones ingenerant, iisque adiunctis, S circumstantiis assiciuntur, quae juxta severioris criticae regulas illum prorsus definiunt . Videantur, quae jam observavimus : ea quippe omnia si ramineum hoc a
III. Atque ita pariter eum Christus Dominus dixἰt : igum veni mittere in terram ctc., & Ioannes : ipse baptizabis in Spiritu Sancto, erigne, vel rudiores metaphoram statim subolfaciunt; cum in usu iam positum sit affectum amoris, & charitatem , si praesertim intensa sue rit, nomine ignis, ardoris, ct flammae signifieare. Qua etiam ratione nomen ignis Spiritui Sancto attribuitur. Quibus addo Chrissum dicia Ioanne baptizaturum in Spiritu Sancto & igne; quia Spiritum Sanctum sub ignis specie daturus erat primis Ecclesiae fidelibus, ut Sa nocti Patres frequentius exponunt, atque adeo quamvis illic aliqua oc- Currat metaphora, vel analogia ; nihilominus visibilis ignis, seu sub
visibili specie proprie fgnificatus est. Cum demum dicitur linguam ignem esse, aut ignem accendere, tropicam locutionem perspiciunc
250쪽
omnes, atque ita vocari intelligunt, quia animos ad iras excitat, rixas, atque discordias. Nihil itaque ex his metaphoris elicere possunt Adversarii, quod suppetias ferat absonae eorum opinationi. IV. Majorem in speciem difficultatem ingerere videtur aliud argumentum ex ea locutione metaphorica depromptum, qua conscie aliae Damnatorum remorsus , & angores nomine υermis exprimuntur.
Urget illud Calvinus in caput Io. epist. ad hebraeos, urgentque -mnes sententiae eius defensores ; atque hoc praesertim considerant, quod tum apud Isaiam, tum apud S. Marcum uno eodemque textu
poena utraque ignis, & vermis proponitur: vermis eorum non morietur, ignis eorum non extinguetur. Cur isitur, si vox altera vermis in tropico sensu congrue explicatur, eocsem jure vocem ignis tropice sumere non licebit e V. Uerum neque haec objectio, si rem aeeurate simul & ingenue perpendamus, alicujus momenti eme deprehenditur. Ea si quidem,
quae affatim concurrunt, ut nomen ignis in sensu proprio accipiamus, desunt omnino , ut idem sentiamus de vocabulo Dermis. Nam in primis raro admodum Scriptura hoc nomine utitur ad designandam Damnatorum poenam , & in novo Testamento solum apud Marcum . cap. 9 ita eam significat; cum e contra frequentissime de igne futurae ultionis loquatur , & supra quadragesies in novo Foedere eam vocem adhibeat. Deinde in locis, ubi de υerme mentio fit, nullum est adjunctum , nulla circumstantia, nulla designata proprietas, quae vo- eis significationem ad animal quoddam sensile determinet: cum adisjuncta plura, pluresque circumstantiae , ac saepe antecedentia & con sequentia propriam ignis significationem definiant. Recolantur, quae supra expendimus capitibus 9.,& ro . Ulterius de ignis veritate communis est Sanctorum Patrum, Theologorum di Ecclesiae Latinae, Graecae aliarumque consensus. Non ita vero de vocabuli vermis proprietate; quin illud immo a potioribus & numero, di aut horitate Patribus , ac Theologis metaphorice semper explicatum est . Demum, ne omnes congeram animadversiones, quae fieri possent, quaeque ex supra dictis sponte fluunt , inter conscientiae stimulos & vermem Ο-ptima constat analogia , si ve proportio. Nam sicut hoc animal corpus pungit, mordet ac rodit; ita angor ille conscientiae veluti pungit, ac mordet animam, eamque corrodit, di eruciat. Hinc est quod hujusmodi locutio Dermis ad conscientiae cruciatum exprimendum satis obvia, dc usitata sit penes homines, & in familiari etiam sermone usurpata , ac, dum adhibetur, facillime metaphoricus sensus in auditorum mentem incurrit. Quam parum vero sit obvius, & quam di Lficulter incurrat in hominum animos sensus metaphoricus, dum noumine ignis supplicium aliquod, aut jam inflictum, aut infligendum
exprimitur, non est cur ulterius probemus.
VI. His omnibus addere praestat nedum nihil esse, quod cogat uc