장음표시 사용
391쪽
ne defeeisset, si eam omnes haud consequerentur. Neque enim Deus constituit, ut ab soliue , dc quacumque facta suppositione faelieitatem obtineant; sed solum , si propriis actionibus in illam se se dirigant, ea. que via insistant, quam ipsis praemonstravit. , , Quaedam etenim sinis quit idem S. Thomas lib. 3. Cont. Gen. ωρ. I. sic a Deo produ-
Eta sunt , ut intellectum habentia ejus similitudinem gerant, dcis imaginem repraesentent . Unde & ipsa non solum sunt directa , sed , , di se ipsa dirigentia secundum proprias actiones in debitum finem :is quae si in sua directione regimini divino subdantur, ad ii Itimum fi is, , nem consequendum ex divino regimine admittuntur : repelluntur, , autem si secus in sua directione processerint M . Quam doctrinam uberius exponit opusc. g. e p. I72. his verbis: is considerandum est, ,, quod si est determinata via perveniendi ad aliquem finem, illum, , finem consequi non possunt, qui per contrariam viam incedunt, , , aut a via recta deficiunt. Non enim sanatur aeger, si contrariis uis, , latur, quae medicus prohibet, nisi forte per accidens . Est autem ,, determinata via perveniendi ad talicitatem per virtutem . Nec eis, , nim consequitur aliquid finem suum , nisi quod proprium est, be-
is ne operando : neque enim planta fructum faceret, si naturalis ope is rationis modus non servaretur in ipsa : neque cursor perveniret ad , , bravium , aut miles ad palmam, nisi uterque secundum proprium, , ossicium operaretur. Recte autem Operari hominem propriam ope- is rationem , est operari ipsum secundum virtutem . Cum igitur ulis timus finis hominis sit vita aeterna , non omnes ad eam perveniunt,
, , sed soli qui secundum virtutem operantur U. Uerum insurgit Nuperus Author , atque ait : , , Nec ego infi-- cias eo finem beatitudinis aliter eonsequi posse rationales creatuisis ras, quam per subjectionem ad regu Ias morum, cultumque virtuo
is eum r quin libentissime Iargior juste a possessione finis excludi, acis plecti suppliciis , dum a via recta deflectunt, neque rectum ordiis ,, nem custodiunt, quem Deus ipsis servandum praefinivit. At sapienis iis, optimique Provisoris est, ut easdem per istiusmodi poenas adis tempus inflictas in viam rectam reducat , atque in ordinem resti- , , tuat, quo dignae reddantur aeterna faelicitate is cast. VI. Quod Author ita respondens tanquam exploratum supponat id, quod est in quaestione, elarum est quam quod maxime. Unde enim probae sapientis, & optimi Provisoris munus a Deo hoc exigere, ut dum pro meritis creaturas aliquas a consortio suae faelicitatis ejicit,
a Il murroit et re, que ses moiens , que la Satesse δὲ vine povrroie metire en O vre potir rad tesser Ie renversement , qui a est introduit dana les Homines. Oeeasionis nerojene en elix dea douleurs plus violentes. Mais to utea res peines ne petivent a bouinii r , qu remetire t 'hom me dina te bonhene en te rehabilitans dans 1 cir die; pareenue si eela n et oie pas , ii sit ideo te dire, que Dies petie se desister ἁe la volonte ea nisu ante q. ii h de Dire revenix I holume sa premi e re destination die. pag. 43. &
392쪽
eas in perpetua damnatione non deserat, sed a miserrimo illo statu in meliorem restituate Profecto nec ipse Deus in sacris oraculis, nec etiam naturalis ipsa hominis ratio , hanc divinae Providentiae ideam nobis ingerunt. Quin immo Deus hac de re ita locutus est, ut aliam prorsus constanter insinuet. Cum enim cui alia praeteream ) supremam omnium sortem edisserit, ibunt, inquit, impii in ignem aeternum rjusti autem in υitam aeternam. En ultimus finis totius ciconomiae saluiatis hominum, di caco daemonum, post quem revelatio divina ulterius
non progreditur , sed justos , injustosque eo in statu relinquit, qui
ipsis juxta meritorum conditionem fuerit assignatus. Hic interpellare juvat Adversarium nostrum : si id ea restitutionis hominum in gradum pristinum , unica foret, ut ipse contendit , via divinam Provia dentiam vindicandi ab improborum dicteriis, S ealumniis : si ea sublata , nee sapientia, nec bonitas, nec justitia supremi Artifieis sariata tecta maneret, adeoque rueret a funa mentis anima, basis, centrum
rotius Religionis, aliquam plane de ipsa mentionem facere Deus deis huisset in sacris codicibus, in quibus, quae firmandae Religioni inserisuiunt, nitide manifestat . Si ergo ne dum talem restitutionem miniis
me proponit , aut indicat, sed potius ita constantissime loquitur, ut aliud nihil ex ejus verbis colligere liceat, nisi nunquam eam esse suturam, nonne fabulas & somnia sua venditat Anonymus, dum sine illa restitutione nec Dei Bonitatem di Providentiam, nec adeo Reli. gionem ipsam consistere posse deblaterat pVII. Quod si etiam praetermissa Scriptura , solas ideas nostras naiaturales consulamus, nihil in iis elucere conspicimus, quod ordini rerum a Deo constituto juxta dogma Catholicum reluctetur. Non enim te pugnare cernimus condidisse Deum rationales creaturas libero voluntatis arbitrio praeditas, atque ita ad aeternam beatitudinem ordiis
natas, ut eam quidem obtinerent, si legem sibi praefixam servando , ad ipsam obtinendam se se disponerent, ab ea vero excIuderentur , si divina praecepta violando, eadem se inὸignas emcerent. Equidem oris dinem hune Providentiae calumniari ausus est Petrus Bellius, omnesque ingenii sui nervos intendit , ut probaret quod creaturis rationalibus melius consultum suisset, si non relictae in manu consilii sui, sed ad justum ac rectum determinatae forent. Sed Athei hujus fallacias, at isque sophismata ita jam diluerunt viri vel inter Protestantes praeclari Levbnitius, Clericus, D. Bernarde, Iacque lotus, & alii, ut quem
vis pudere deberet ea rursus recoquere . Ipse S. Thomas totam Belis Ita nam molem longe ante confregerat lib. I. coni. Gent. cap. 7 I. pluribus momentis, ex quibus en unum duntaxat: ,, optimum , inquit,
, , in gubernatione qualibet est, ut rebus gubernatis secundum mori dum suum provideatur. In hoc enim regiminis iustitia consistit. Si- ,, e ut igitur esset contra rationem humani regiminis , si impedire n. tur a Gubernatore Civitatis homines agere secundum sua ossicia,
393쪽
,, nisi sorte quandoque ad horam propter aliquam necessitatem ; ita essetis contra rationem divini regiminis , si non sineret res creatas agere seis cundum modum Propriae n3turae. Ex hoc autem quod ereaturae se, , agunt, sequitur corruptio di malum in rebus , cum propter eon. trarietatem , & repugnantiam, quae est in rebus, una res sit alte. rius eorruptiva. Non est igitur ad divinam Providentiam pertinensis malum omnino a rebus gubernatis excludere ,,. Porro hoe rerum ordine ei tra ullum divinae Providentiae praejudicium constituto, eonis sequens est, ut si creaturae aliquae ad beatitudinem non perveniant,
id eulpae ipsarum unice tribuendum sit, solumque de semetipsis eon queri jure possint, quod illa via insistere noluerint, quam Deus ipsa
ostenderat, quaeque ad eam talicitatem tuto Perduxisset, cujus natu. rati appetitu urgebantur. VIII. Peculiarem tamen rationem deprehendisse se putat Anony mus, eur Deus permittere nequeat , ut creaturae rationales beatituis dine perpetuo careant, ad quam creatae sunt : quia, inquit, eum jamia rerum conditione approbaυeris opera sua, ut valde bona , abnegaret plane
se ipsum, si ea tandem ad pristinum illum flatum non re carra, unde preculpam ceciderum sa). IX. Quis huic Origenistae magnopere non succenseat, qui tam fuistili argumento certissima in fidei veritatem Iabefactare conatur λ Iuprimis Genesis verba , quibus abutitur, ει eram valde bona , de homine speei aliter prolata non sunt. Immo cum de singulis operibus priorum quinque dierum reseratur : υidit Dras , quoa esset bonum: quod etiam de animalibus sexta die creatis perhibetur , in hominis creatione id expressum haudquaquam legitur, solumque generali illa approbatione comprehenditur, quae extat in fine capitis primi : vidit Deus cuncta, quae fecerat, es erant υalde bona : quae proinde verba, si quidquam probarent juxta Adversarii discursum , probarent univeris sum, resque omnes, quae in eo sunt, restituendas esse in eum prorissus statum, in quo fuerant, eum Deus illas approbavit. Ulterius ex hoe quod aliquid tanquam bonum approbetur eo tempore, quo rei. pia bonum est, non sequitur, quod si sorte a statu bonitatis exeiderit, teneamur illud in pristinam conditionem reducere, ne menda eii jure arguamur. Cum enim approbatio alicujus operis ad eum statum reseratur, in quo Opus invenitur , cessat approbatio dum opus in fietiatur, atque corrumpitur, neque opere jam insecto, vel corrupto fallax dieitur prior approbatio ab Artifice facta , dum persectionem ipsi communicavit. Immo cum sapientis sit unicuique rei jussum pretium,& aestiis
a Ii saudroit dire , que Diu dent se desister de la volontὶ constante, 'u' il .... de remetere tons sea Ourages dans Petat ov' iis furent jadis , lors qu' il lea appro-vx eomme bona ; e' est a dire, que Dieu pene se dementit lui. meme , di denuolle ei' approbat ion, qu il leur a donne e. Idem pag. εν.
394쪽
& aestimationem tribuere, necesse est ut sapiens Artifex opus illud pro conditione & qualitate ipsius approbet, vel improbet e approbetia fi perfectum fuerit: improbet vero , si jam a persectione desciverit. Ut ex approbatione, quam Deus operibus a se productis tribuit, ali quid in favorem caussae suae colligere posset Adversarius, necesse sciis rei ut supremus omnium effector ea approbando, debitam sibi feeis. set eorumdem reparationem , si sorte a statu, in quo condita sunt, exeidissent. Sed unde id suadere poterit λ Moses quidem refert Deum vidisse omnia , quae iseerat, esse υalde bona; sed nou adjeeie, si bona esse desinerent, Deum aliquando bonitatem , quam ammiserant,
X. Quod non expressit, instat Anonymus, a summa Dei bonitate
expectare necesse est . Cum enim peculiarem curam gerat de ratio-Nalibus creaturis , earumque faelicitatem tanquam finem sibi praestituerit, eo modo de iisdem disponere debet, qui magis congruat ipsa rum bono. Nemo autem ambigere potest , quin i plarum bono magis eongruat, quod desectus, siquos incurrerint, vel per gratiam, vel
Per vindictam reparentur , atque adeo in eum statum restituantur, quo suprema felicitate perfrui valeant. .
XI. En integrum hujus Aut horis argumentum , quod saepe in ope re suo refricat, quodque maxime urgent caeteri etiam Origenistae et sed, quidquid ipsi de eiusdem vi sentiant, nullius plane momenti ae- fit mandum : quoniam falsa nititur suppositione . Supponit nimirum
finem unicum, aut Principalem, cur Deus rationales creaturas produxerit, esse peculiare ipsarum bonum, uniceque, aut in primis in iis ereandis ad earum faelicitatem respexisse , ita ut ad hane , tanis quam ad ultimum finem caetera ordinare decreverit. At pIurimum hallucinantur, qui rem ita concipiunt. Nam, ut supra etiam innuimus, quod primo respicit Deus in omnibus operibus tauq m ultimum finem, est ipsemet, gloria sua, suarumque perfectiomam manifestatio: eui fini id quod proximius est , di immediatum, est bonummius uaeiυersi , ad quod catera quaeque refert peculiaria bona, via mala, sicut di perditionem ipsam plurium Aonainum, & ΛnyIorum: quod plane exigit munus Rectoris , S Provisoris universalis. Qua de
re pulcherrime disserit Angelicus Doctor , cujus unam, aut alteram senistentiam placet exscribere , ut Adversariorum deceptio radicitus amputetur. Sic igitur docet ille lib. I. Cost. Gent. cf. 64. : ,, unumquod , , que intendens aliquem finem magis curat de eo, quod est propinis quius fini ultimo : quia hoc est etiam finis aliorum . Ultimus auisse tem finis divinae voluntatis est bonitas ipsius , cui propinquissimum, , in rebus creatis est bonum ordinis totius universi , eum ordinetur ,, ad ipsi in seut ad finem omne particulare bonum hujus, vel illius,, rei : scut minus persectum ordinatur ad id , quod est persectius.
is Unde di quaeIibet pars invenitur esse propter suum totum. Id igi-
395쪽
334 . . DE FUTURO IMPIORUM STAru
tur, quod maxime curat Deus in rebus creatis est ordo Universi . Et Iib. I. cap. 86. is Bonum, inquit, particulare ordinatur ad bonum totius, sicut ad finem, ut imperfectum ad persectum . Sic auisse tem cadunt aliqua sub divina voluntate, secundum quod se ha-
, , hent in ordine boni. Relinquitur igitur, quod bonum Universi se
oratio, quare Deus vult unumquodque bonum particulare in Uniis, , verso D. Et ad hoe comprobandum idem adhibet Geneseos testi. monium, quo abusus est Author Anonymus. Sic enim concludit eaiaput' s. lib. 3. ubi rerum diversitatis caussam assignat : is hine est, is quod dicitur Genes. I. υidit Deus mucia , quae fecerat, ct erant Dalisse de bona : cum de singulis dixisset , quod sunt bona : quia singula, quidem sunt in suis naturis bona : simul autem omnia υaede bona sunt propter ordinem Universi, quae est ultima & nobilissima peris
is sectio in rebuS D. XII. Hane doctrinam novissime fusius expositit, ae illustravit a dis versus Bellium Leybnitius in Theodicea relate ad permissionem malisve peccati. Ex qua proclive omnibus est colligere perperam Origeis ni stas repraesentare divinam bonitatem, & Providentiam ita hominum aeternae saluti addictam, ac veluti obligatam , ut hanc unice , aut in primis respiciat, aliaque omnia huic subjiciat, adeoque , quamquam aliquandiu nocentes punire possit, non tamen Perpetuo a possession aeternae faelicitatis excludere. Haec idea divinae bonitatis ac Providen istiae a vero longissime distat. Quare argumentum, quod ex hisce Dei dotibus conficiunt , nullius roboris est, suaque sponte cadit, Si eis nim finis ultimus , quem in.cunctis operibus Deus respicit , est sua gloria , bonumque Universi bonis omnibus particularibus excellenistius, cui etiam aeterna hominum salus subordinatur , nihil unquam evincent ex Dei Providentia, nisi prius ostenderint conducibilius e se ad Dei gloriam, & Universi bonum, quod creaturae omnes ratio isnales aeterna faelicitate donentur , quam quod deserantur in statu seniis piternae miseriae, in quem ipsae propria voluntate praecipit ea se dedere. Sed hoc unde, aut quomodo rescire potest miser homuncio ζ Non
sane ab ipso naturali lumine, quod a terra vix altius a Turgit, neque particularia rerum bona saepe cognoscit. Illud unum itaque supere it , ut hoc ex divina revelatione nobis innotescat. Verum si hanc audirimus, nedum aeternam plurium damnationem Universi totius bono,
divinaeque gloriae non adversari , quin potius in eum finem optime conspirare dicendum est . C Ais Diqitigod by Corale
396쪽
M Itur alterum argumentum , quod ex Disina pietate , ct clamemia prorimunt. Fasa imaginatio Petri Bellii de Deo puniente discutituν. Praecipua vis objectionis, quam urgent A ersarii jam a Divi Noma ἀμ' jesta. Gus responsio magiI explicaιur , ac roboratur aliis Sancti Do Ioiaris doeumentis. Deus non deletiatur in puritione imularum , nec illam ρπ' se quaerit, sed debitum rerum ordinem, qui iηde consurgir, ct coUe m tionem justitiae , quae illi aecepta est propter se ipsam . Damnati immobiliter' haerent in praυo erga eulpam asse tu. De ea sis disseritur hujusce immobi. Iliatis in malo. I. R Lterum argumentum eontra poenarum aeternitatem arce sis sunt Origenistae ex Dei pietate , atque clementia, quas dotes eximias neutiquam ipsi constare autumant, si misnatur sempiternas poenas infligere. Pietas enim , inquiunt, si ve mi eri eordia est compassio alienae mi serias, ct ad eam relevandam impellit : Clementia autem lenitas quaedam animi est in poenis irrogandis, movetque ad eas minuendas, aut alleviandas. Quis vero utramque hane virtutem in illo conet piat, qui creaturas rationales in aeterna miseria derelinquit, cum alias a calamitoso statu relevare eas iacile
possit, nee supplicia mitigat, aut eorum diminuit durationem II. Hoc argumentum ita propositum saeillime eliditur. Aliud namisque est, quod in Deo sint praeel arae hujusmodi dotes misericordia,& elementia : aliud quod illas cum omnibus, ac semper exercere teneatur. Primum illud verum est : alterum omnino falsum. Nam ut egregie animadvertit S. Thomas 2. 2. quaest. 157. , tum severitas, quae reddit animum inflexibilem in inflictione poenarum , tum clementia, quae ipsi videtur opposita , secundum rectam rationem esse debet, ut utraque virtus sit : adeoque Deus iuxta consilium sapientiae suae utramque exercet, nec aliter exercere valet . Quapropter absque ullo
misericordiae & elementiae suae detrimento, poterit juxta rectissimam rationem suam impios in ea miseria perpetuo deserere, in quam ipsim et se eonjecere , eorumque haud delinire cruciatus. Caeterum jam Deus abunde & miseri eordiam, & elementiam suam eum omnibus in hoc mundo patefecit, semperque patefaciet cum electis suis in aeteris N a gloria : neque necesse est ut etiam taeteris aliis justo judicio suo damnatis eas aeternum ostendat sa) . Sic enim Mosem alloquens protestatus est : miserebor, eui volvero , ct Hemens ero , in quem mihi pla- euerit'. Y y a III. Ut
a Pliares Theologi eontendunt, quod etiam Deus miseri eordem se praebeat In ipsos
Damnatos, quatenus eoa punit citra eondignum. sed quia non onines hane amplectun in sente iam , ideo huie non inssto.
397쪽
III. Ut vim aliquam argumento sponte sua corruenti Adversam adjieiant, illud hoc pacto instaurant. Ut ut concedamus minime obiastrinoi Deum, ut misericordem & clementem semet omnibus ac sem per exhibeat, eertum tamen esse debet nemini posse se exhibere se vum , atque crudelem, cum haec Vitia sint, ejusque naturae maxime Te pugnent. Porro turpissimam hanc notam Deus effugere nequit, si miseros homines in omnem aeternitatem puniat: quod duplici modo probare adnituntur. Primum magna ingenii sui ostentatione exadigerat , atque declarat loco saepe cicato Petrus Bellius exemplo huis manae iustitiae his verbis: ,, Tanquam crudelem, inquit, ex innata quadam pietate aestimamus, exhorremusque judicem, aut Prinei. M pem reum lento igne punientem, ut diutius maneat in horrendo illo eruciatu. Supremum, quod sontibus per Judicum sententiam, , in serri solet, supplicium, nempe mortis, brevissimo plerumque ,, dolore eonsumatur: nec ulla publica potestas approbat , quod diutino tempore torqueantur, quos nece condemnat: nullusque est ,
, , qui non commoveatur, & e Xcandestat in carnificem , qui non st M tim primo ictu, sed altero duntaxat, aut tertio, vel quarto capud , , delinquentis abscindat. Quanto magis igitur saevitiem praeseret rem erudelitatem, quod in is lices Damnati sic a Deo pIectantur, ut is non unius, aut alterius diei, sed aeterno igne crementur IV. Fieulneum hoc esse argumentum , di sola imaginationis nostrae Iudis eatione nixum, vel hac onica animadversione satis evincitur,
quod scilicet nimium illud probaret, & nedum Catholicorum, sed
.etiam Origenistarum sententiam everteret. Nonne Origenistae uno ore docent, quod reproborum tormenta su perpetuo, diu admodum saltem duratura sint, adeo ut per plura ac plura saecula terribili inferni igne torreri debeant miseri damnati, antequam ex iIlo suppli- 'plicio, per divinam misericordiam eruantur R Ita plane affirmant omnes, atque ita exponenda putant Scripturarum verba, quibus in .serni ignis, ac tormenta vocantur ararena, ut scilicet vox .eIerni ex. Primat tempus valde diuturnum, ac saecula propemodum innumera
bilia, quorum finis designari nequeat. Ecee ergo idem Argumen in Tum, quod in Catholicos intorquent, ipsos quoque feriens, atque Prosternens. Si juxta Bellii exemplum crudelitatis merico arguere tur Princeps, qui reum lento igne torrendum praeciperet, ut Plures dies, aut menses inter flammarum cruciatus vitam protraheret; potiore sane titulo erudelitatis arguendus esset Deus, qui juxta ipsorum doetrinam nori aliquot dies, menses, aut annos, sed plura, ac plura saecula damnatos in igne plectit, nostro hoc longe horribiliore. Quam ergo ipsi responsionem afferent argumento, ut Deum tandi iapunientem vindicent a erudelitatis nota, nos quoque afferemus Pro aeterna impiorum punitione defendenda. At vero aliam, ut arbitror, afferre non poterunt, nisi Deum improbos punire pro meritorum rationes
398쪽
tione, eumque duntaxat jure vocari posse crudelem, qui in delinisquentibus puniendis delicti mensuram excedit: quod de supremo Iudice diei nequit, qui ve I potius punit citra condignum, vel saltem non punit ultra condignum. Atque de hae fallaci imaginatione nistis. Ad modum alterum accedo, qui graviorem specie tenus contines dissicultatem. U. Alter igitur modus ita ferme proponitur. Saevus dc erudelis ible merito judicatur , qui in reis puniendis non eorum emendatio in nem , aut correctionem, sed punitionem ipsam propter se quaerit: Posito autem , quod poena, quae reis infligitur, non temporaria, sed aeterna sit, jam non eorum emendatio, aut correctio quaeritur, sed sola punitio propter se. Igitur ne dum sententia poenam aeternam adastruens omnem a Deo misericordiam, di clementiam tollit, sed &saevitiam assingit , atque crudelitatem : quod cogitare nefas. VI. Hoc eodem argumento permoti fuisse videntur ad inficiandam futuri supplicii aeternitatem Platonici, quos refert S. Λugustinus lib. 2I. de Civit. Dei cap. II. Platonici, inquit S. Pater, quamυAsimpunita nulla velint esse peccaIa , tamen omnes poenas emendationi adbiberiptitant, υel bumanis inflictas legibus, υel diυinis , siυe in bac vita ,siis post mortem , si aut pareatur bis cuique , aut ita Pteritatur, ut bis non corrigatur .... Qui hoc opinantur nullar poenas nisi purgatorias υsum esse post mortem , uι quoniam terris superiora sunt eis ara, aqηa, aer , ignis, ex
aliquo sorum mundetur per expiatorias poenas, quod terrena contagione coniractum est. Hae ille.
VII. Idem argumentum sibi obiecit S. Thomas I. 2. q. 87. are. 3. his verbis: is poenae , medicinae quaedam sunt, ut dicitur i . AE tbie. . ,, Sed nulla , medicina debet esse infinita: quia ordinatur ad finem: , , quod autem ordinatur ad finem , non est infinitum, ut Philosoph. ,, dicit in T. Polit.: Ergo nul Ia poena debet egie infinita ,, . Et ita
supplem. q. 99. arι. I. eamdem Objectionem ita proponit: , , a justori Iudice non insertur poena nisi ad correctionem . . . . Sed quod im- pii in aeternym puniantur, hoc non est ad correctionem eorum, D nec aliquorum aliorum, cum tunc non sint aliqui suturi, qui peris has corrigi possint ergo secundum divinam justitiam non in se
,, tur pro peccatis aeterna pinna, , .
VIII. Porro responsio, quam huic Argumento adhibet Sanctus Doctor, haec est. Primo loco ait: ,, Ad secundum dicendum, quod is poena, quae etiam secundum leges humanas infligitur, non tem is per est medicinalis ei, qui punitur, sed solum aliis: sicut cum Ica - , , tro suspenditur, non ut ipse emendetur, sed propter alios, ut ,, saltem metu poenae peccare desistant, secundum illud Proverb. I9. pestilente flagellato stultur sapientior erit. Sic igitur di aeternae poenae, , reproborum a Deo inflictae tunt medicinales his, qui consideratio, , ne poenarum abstinent a Peccatis, secundum illud Psal. 59., dedi-
399쪽
Ii metuentibus te significationem, ut fugiant a facie arcus. , , Altero autem Ioeo eodem exemplo humanae justitiae duplex poenarum genus distinguit, inquiens: is poenae, quae infliguntur his, qui a Civi-
, , talis societate non penitus ejiciuntur, sunt ad emendationem eo. , , rum ordinatae. Sed illae poenae, per quas aliqui totaliter a Civita D tis societate exterminantur, non sunt ad correctionem eorum.
Possunt tamen esse ad correctionem , & tranquillitatem aliorum, , , qui in Civitate remanent. Et ita damnatio aeterna impiorum estis ad correctionem eorum, qui nunc sunt in Ecelesia. Non enim pie , , nae sunt ad correctionem solum quando infliguntur, sed etiam is quando determinantur is . Paucis igitur haec est propositi Arguis menti se Iulio, non esse scilicet de conceptu poenae, ut ad deliquentis correctionem inseratur, ut patet in poenis ab humano Iudice inflictis mortis, exilii perpetui, aliarumque, quibus non correctio itinlius quaeritur, sed punitio, quin tamen punienti Iabes ulla erudeli
IX. Uerum ut nihil contra mutire valeant Adversarii, quaedam addenda sunt ad pleniorem hujusce argumenti solutionem ex doctrisna ejusdem S. Praeceptoris. Si qua inest propositae objectioni difficultas, in hoc sta est, quod nempe, si poenae, quae a Deo peccatoribus infliguntur, aeternae sunt, videatur Deus in illis propter se deis Iectari, atque in ipsa sistere delinquentium punitione. Non enim
aeternae poenae ad utilitatem aliquam reserri possunt, vel eorum, qui puniuntur, ut liquet, vel aliorum quorumcumque; nulli si quidemerunt in statu aeternitatis , qui ex reproborum paenis proficere queant. Porro delectari in poenis propter se, di in ipsa delinquentium punitione sistere, proprium est animi saevi atque erudelis, qui Deo convenire nequit. Nam ex Philosophorum consensu aequus Iudex in inferendis poenis communem utilitatem sibi tanquam finem praestituere debet. Atque hine celebre illud proloquium, quod laudat Seneca de Clementia lib. I. . Nemo prudens punit, quia peccatum est I sed ne pe cetur: seu , ut homines, dum puniri delicta cernunt, ab iis perpetrandis absterreantur.
X. Ugo Grotius, qui hoc axioma a Seneca laudatum ex Platone refert de Dr. BeI. S Pae. cap. 2 ., censet illud in hominibus punienistibus verum esse, non autem in Deo. , , Nam homo, inquit ita ho- , , mini alteri ipsa consanguinit a te alIigatur, ut nocere ei non deisis beat, nisi alterius boni consequendi caussa . In Deo alia res est, , , ad quam PIato dictam sententiam male extendit. Dei enim actio. , , nes niti possunt ipso summi dominii iure, praesertim ubi meritum, , hominis speciale accedit, etiamsi finem nullum sibi proponat exis,, tra ipsas , ita ut cum impium punit, non alio fine hoc faciat, is quam ut puniat, seu puniendo justitiam demonstret, etiamsi ad
, , neminem exemplum pertineat ,, .
400쪽
XI. Huie observationi , quam veram existimo, Iux clarior, ae robur accedet ex aurea S. Thomae doctrina, quam tradit p. z. q. 87. art. I. , ubi tres ordines distinguit, quibus subditur humana voluntas, & contra quos peccando insurgit: Primo nempe ordinem propriae raIionis: Secundo ordinem exterioris bominis gubernantis vri spiritualiter, ves temporaliter , polisice, seu oeconomice et Tertio ordinem uniυersalem diis vini regiminis. Hi omnes ordines per peccatum pervertuntur; ct coninsequenter neeesse est ut peccator in ilIos insurgens, eosque pervertens, ab eo ordine ,-Principe ordinis deprimatur, sive puniatur. At
vero in hoc a supremo di divino differt Rector humanus, seu humanae Reipublieae, quod cum ipsius regimen limitetur ad solos homines, nec aliud bonum respiciat, nisi civium ad societatem suam peratinentium, silve eorum pacem S concordiam; hoc bonum maxime uaerere debet in suo regimine, & ad illud suas actiones omnes reis
erre, atque adeo ipsam quoque nocentum punitionem . Unde bonus ac sapiens Iudex reis poenas hoc fine praesertim infligit, ut dum cives non impune committi delicta cernunt, ab eis deterreantur, se inque in ossicio contineant, ac leges custodiant: quo bonum exterius Reipublicae regitur, & conservatur. Sed Deus, qui est Rector totius Universi , bonum omnium in primis respicit, di curat, adeoque nedum hominum, sed dc caeterarum quarumcumque rerum, quatenus conspirat in bonum totius. Cum ergo inter caetera bona, quae in bonum universale conspirant, extet etiam punitio reorum, & conse ario justitiae, quie est Deo accepta propter se ipsam , sequitur ut Deus etiam in statu aeternitatis, in quo nemo ex impiorum punitione proficere poterit, aut absterreri a peccando , poenas impiis infligere queat, absque eo quod Damnatorum poenas propter se ipsas velit, sed propter ordinem, bonumque justitiae , ac proinde absque ulla penitus crudelitatis, aut saevitiae labe . En verba D. Thomae praeclare admodum de hae re differentis lib. 3. Con. Gent. Cap. I 4.:,, Est autem,
inquit, eoncedendum, quod Poenae inferuntur a Deo non propteris se c id est propter ipsas poenas in, quasi Deus in ipsis delectetur,
, , sed propter aliud , scilicet propter ordinem imponendum erea tuis is ris , in quo bonum universi consistit. Exigit autem hoc ordo reis,, rum, ut proportionabiliter omnia divinitus dispensentur: propter, , quod dicitur in lib. sapientiae, quod Deus secit omnia in numero , pon- , , dere mens ura. Sicut autem praemia proportionaliter respondentis actibus virtuosis , ita poena peccatis; di quibusdam peccatis propor- ,, tionantur poenae sempiternae, ut ostensum est. Infligit igitur Deusti pro quibusdam peccatis scenas aeternas, ut debitus ordo serveturis in rebus, qui ejus sapientiam demonstrae ri. XII. Quamvis autem hujusmodi bonum , quod maxime inspicie Universi Rector in poenis infligendis , satis si vindicandae divinae severitati ab impiorum calumniis I aliud praterea assignat idem Saninctus