Historiae naturalis libri XXXVII

181쪽

HIs To R. LIB. XXXII. 1 Is

aquae, aut si febres sint, eX aqua mulsa datae pro fiesunt . Item succus cancrorum fluviatilium eum melle . Ranae quoque aquaticae in vino vetere dc farre decoctae, ac pro cibo sumptae, ita ut bibatur ex eodem vase . Vel testudo decisis pedibus, capite, cauda, ct intestinis exemptis, reliqua carne ita condita, ut citra fastidium sumi possit. Cancri fluviatiles ex jure sumpti, & phthisicis prodesse tra

duntur.

XL. Adusta sanantur cancri marini vel fluvIa- 1 otilis cinere; &'quae serventi aqua combusta sunt . Haec curatio etiam pilos restituit cum ranarum fluviatilium cinere . Putantque utendum cum cera Radipe ursino. Prodest & fibrinarum pellium cinis .

Ignes sacros restinguunt ranarum Viventium ventres

impositi: pedibus posterioribus pronas ad alligari jubent, ut crebriore anhelitu prosint. Utuntur & si .

Iurorum capitum cinere, salsamentorum ex aceto .

Pruritum scabiemque non hominum modo , sed &quadrupedum efficacissime sedat jecur pastinacar de- et ccoctum in oleo . XLI. Nervos vel praecisos purpurarum Callum a quo e operiunt, tu sum glutinat. Tetanicos coagu lum vituli adjuvat in uino potum oboli p0ndere :item ichthyocolla. Tremulos castoreum, Si ex oleo a S ea, q. Plinius T. VIL

182쪽

,st C PLINII NATUR.

perungantur . Multos in cibo inutiles nervis Iaa,

venio.

XLII. Sanguin 'ra fieri piscium cibo putant , si sti polypo tu so illitoque. De quo & haec traduntur:

muriam ipsum ex Sebe emittere , di ideo non debere addi in coquendo: secari arundine: ferro enim infici, vitiumque trahere natura desinente. Ad sanguinem si*tendum & ranarum illinunt cinerem , vel sanguinem arefactum R. Quidam ex ea rana , quamao Graeci calamiten vocant , quoniam inter arundines fruticesque vivat , minima omnium dc viridis- Sima, Sanguinem cineremve fieri jubent. Aliqui Jc nascentium ranarum in aqua , quibus adhuc cauda est, in calyce novo combustarum cinerem , si per nares fluat, injiciendum. Diversus hirudinum, quas Sanguisugas vocant , ad extrahendum sanguinem usus est. Quippe eadem ratio earum, quae cucurbitarum medicinalium, ad corpora levanda sanguine , spiramenta laxanda, judicatur. Sed vitium, quod admis-dio sae semel desiderium faciunt circa eadem tempora anni semper ejusdem medicinae. Multi podagris quoque admittendas censuere . Decidunt satiatae b, dc pondere ipso sanguinis detractae, aut sale adspersae. Aliquando tamen adfixa relinquunt capita , quae causa vulnera insanabilia facit, & multos interimit, i

183쪽

HIs TOR. LIB. XXXII. ass

cut Messalinum e Consularibus patriciis , cum ad genu Radmisisset. Invehunt virus remedio verso: maximeque ruis ita sermidantur. Ergo sugentium h ora forficibus praecidunt: ac veluti siphonibus defluit sanguis: paulatimque morientium capita se contrahunt, nec relinquuntur. Natura earum adversatur cimicibus, & sussitu necat eos. Fibrinarum pellium cum pice liquida combustarum cinis , narium profluvia sistit, succo porri mollitus. XLIII. Extrahunt tela corpori inhaerentia sepia- rorum testae ex aqua, salsamentorum carnes , cancri

fluviatiles triti, siluri fluviatilis , qui ct alibi quam

in Nilo nascitur, carnes impositae recentes Sive sal Sag. Eiusdem cinis extrahit, & adeps: & cinis spinae ejus vicem spodii praebet.

XLIV. Ulcera , quae serpunt , & quae in his

excrescunt , ex capite maenarum cinis , vel siluri coercet . Carcinomata percarum capita Sal Sarum e essicacius si cineri earum misceatur sal , ' c. nila capitata, oleoque subigantur. Cancri marini *Qcinis usti cum plumbo, carcinomata compescit. Ad hoc di fluviatili; guffcit eum melle, lineaque lanu gine . Aliqui malunt alumen melque miscere cineri. Phagedaenae siluro inveterato, & cum Fandaraca trito: cacoethe, & nomas , & putrescentia cy-

184쪽

1r C. PLINII NATUR.

bio vetere sanantur . Vermes innati ranarum sella tolluntur: fistulae aperiuntur, Siccanturque salsamentis cum linteolo, immissis . Intraque alterum daemcallum omnem auferunt, & putrescentia ulcerum, quaeque serpunt, emplastri modo subacta di illita . Et alex purgat ulcera in linteolis concerptis. Item echinorum testae cinis. Carbunculo, coracinorum Salsamenta ill ita discutiunt. Item mullorum salsamen dicinis. Quidam capite tantum utuntur cum melle ,

io vel corazinorum carne. Muricum cinis cum oleo tumorem tollit: cicatrices, fel scorpionis marini. XLV Verrucas tollit glani jecur illitum: cap tis maenarum cinis cum allio tritus: ad thymia crudis utuntur: set scorpionis marini rufi: smarides tr tae illitat. Alex deservefacta unguium Sciaritiam, c

nisque e capite maenarum extenuat.

XLVI. Mulieribus lactis copiam facit glauciscase jure sumptus, & smarides cum ptisana Sumptae , vel cum seniculo decoctae. Mammas ipsas muria umeto Vel purpurae testarum cinis cum melle Osficaciter sanat. Cancri fluviatiles illiti, vel marini , pilos in mamma, vel muricum carnes adpositae tollunt. Squatinae illitae crescere mammas non patiuntur. Delphini adipe linamenta accensa excitant vulvae strangu Iatu oppressas. Item strombi in aceto putrefacti . Percarum vel maenarum capitis cinis admixto Sale ,

ct cunila, oleoque, vulvae medetur: sussit i0 ne qua

185쪽

HISTOR. LIB. XXXII. 183

que secundas detrahit. Item Vituli marini adeps in stillatur igni naribus intermortuarum vulvae vitio rcoagulo 3 ejusdem in Vellere imponitur. Pulmo marinus adligatus purgat egregie profluvia. Echini viventes lusi & in vino dulci poti . Sistunt & cancris uviatiles triti in vino potique . Item siluri sumtu praecipue Africi , faciliores partus fieri dicuntur . Cancri ex aqua poti profluvia sistere : ex hyssopo purgare. Et si partus stranguletur , similiter potia taxiliantur . Eosdem recentes vel aridos bibunt ad iopartus continendos. Hippocrates ad purgationes mortuosque partus utitur illis , cum quinis lapathi radicibus, cum ruta & fuligine tritis, dc in mulso datis potui. Iidem in jure cocti cum lapatho dc apio, menstruas purgationes expediunt: lactisque ubertatem saciunt. Item in febri, quae sit ' cum capitis doloribus dc oculorum palpitatione , mulieribus in vino austero poti prodesse dicuntur. Castoreum ex mul- Q potum purgationibus prodest: contraque vulvam olfactum cum aceto dc pice, aut subditum pastilli . Ad secundas etiam uti eodem prodest cum panacQia quatuor cyathis vini : dc a frigore laborantibus ternis Obolis. Sed si castoreum fibrum ve supergre diatur gravida, abortum sacero dicitur, ct periclitari partus, Si superseratur . Mirum dc quod de tor-

186쪽

1r6 C. PLINII NATUR.

pedine Invenio: si capiatur, cum Luna In Libra sit, triduoque adservetur sub dio , faciles partus facere postea, quoties inseretur. Adjuvare & pastinacar radius ad alligatus umbilico existimatur, si viventi ablatus sit, ipsaque denuo in mare dimissa . Invenio apud quosdam os tractum vocari , quod aliqui onychem vocant: hoc sustum vulvae poenis mire resistere . Odorem esse castorei , meliusque cum eoustum proficere. Vetera quoque ulcera & cacoetheso ejusdem cinere sanari. Nam carbunculos & carcinomata in mulierum parte prarientissimo remedio sanari tradunt cancro femina, cum salis siore contuso, post plenam Lunam, & ex aqua illito. XLVII. Psilothrum est thynni sanguis, set, jecur, sive recentia, sive servata . Iecur etiam tritum, mixtaque cedria plumbea pyxide adservatum. Ita pueros mangonizavit Salpe obstetrix. Eadem vis est 'pulmoni marino: leporis marini sanguini ιχ selli: vel si in oleo hic necetur. Cancri, scol Opendrae et o marinae cinis cum oleo: urtica marina trita ex aceto scillite : torpedinis cerebrum cum alumine illitos exta Luna. Ranae parvae, quam in oculorum curatione descripsimus, sanies effcacissime psilothrum est, si recens illi natur: & ipsa arefacta ac tusa, mOS decocta tribus heminis ad tertias, vel in oleo deco-o est abest.

187쪽

cta aereis vasis eadem mensura . Alii ex quindecim ranis conficiunt psilothrum, sicut in oculis diximus. Sanguisugae quoque to tae in vase fictili & ex ace to illitae , eumdem contra pilos habent effectum . Hie R . Sussitus urentium eas necat cimices invectos b. Castoreo quoque cum melle pro psilothro usi pluribus diebus reperiuntur . In omni autem psilothro evellendi prius sunt pili. XLVIII. Infantium gingivis dentitionibusque plurimum confert delphini cum melle dentium cinis , io dc si ipso dente gingivae tangantur . Ad alligatus

idem pavores repentinos tollit. Idem effectus & caniculae dentis. Ulcera vero, quae in auribus , aut ulla corporis parte sant, cancrorum fluviatilium succus cum farina hordeacea sanat. Et ad reliquos morbos triti in oleo perunctis prosunt. Siriasim ς infantium spongia frigida crebro humefacta, rana inversa ad alligata essicacissime sanat, quam aridam inveniri adfirmant.

XLlX. Mullus in vino necatus , vel piscis rubellio , vel anguillae duae, item uva marina in Vino putrefacta, iis, qui inde biberint , taedium Vini

adfert.

L. Venerem inhibet echeneῖς , & hippopotamifrontis e sinistra parte pellis in agnina ad alligata i

188쪽

bs s C. PLINII NATUR.

fetve torpedinis vivae genitalibus illitum. Concitant cochlearum s uviatilium carnes sale adservatae, & in potu ex vino datae erythini in cibo sumpti: jecur ranae diopetis vel calamitae in pellicula gruis adligatum, vel dens crocodili maxillaris, adnexus brachio, vel hippocampus , Vel nervi rubetae dextro lacerto adalligati. Amorem finit in pecoris recenti corio rubeta adligata. LI. Equorum scabiem ranae decoctae in aqua ex-go tenuant, donec illiniri possit. Aiunt ita curatos non repeti postea. Salpe negat canes latrare, quibus in

offa rana viva data sit.

LII. Inter aquatilia dici debet & calamochnus ,

Latine adarca adpellata . Nascitur circa arundines tenues e spuma aquae dulcis ac marinae, ubi se miscent . Vim habet causticam : ideo acopis additur contra perfrictionum vitia. Tollit & mulierum lentigines In facie. Et calami simul dici debent : Phragmitis radixto recens tusa luxatis medetur, & spinae doloribus ex aceto illita. Cyprii vero , qui ct donax Vocatur , cortex alopeciis medetur ustus , & ulceribus veteratis : folia extrahendis , quae infixa sint corpori , ct igni sacro. Paniculae flos si aures intravit , eΣ

surdat. Sepiae atramento tanta vis est , ut In lucerna

addito AEthiopas videri, ablato priore lumine, Anδ

189쪽

HISTOR. LIB. XXXII. 129xi laus tradat. Rubeta e cocta aqua , potui data , suum morbis medetur : vel cujusque ranae cinis . Pulmone marino si confricetur lignum , ardere vi detur, adeo ut baculum ita praeluceat. LIII. 11. Peracta aquatilium dote, non alienum videtur indicare per tot maria, tam vasta, & tot millibus passuum terrae infusa, eXtraque circumdata mensura paene ipsius mundi, quae intelligantur animalia centum septuaginta quatuor omnino generum esse, eaque nominatim complecti: quod in terrestri- iobus volucribusque feri non quit. Neque enim omnis Indiae, AEthiopiaeque, aut Scythiae, desertorumve novimus feras aut volucres, cum hominum ipsorum multo plurimae sunt' differentiae, quas invenire potuimus . Accedat his Taprobane, insulaeque aliae

Oceani fabulose narratae. Profecto conveniet non posse omnia genera in contemplationem universam vocari. At hercules in tanto mari Oceano quaecum que nascuntur, certa sunt, notioraque, quod miremur, quae profundo natura mersit. Ut a belluis diciordiamur, arbores, physeteres, balaenae, pristes, Iritones, Nereides, elephanti, homines, qui mari ni vocantur, rotae, orcae, arietes, musculi, ct alii

piscium sorma arietes, delphini, celebresque Homero vituli. Luxuriae vero testudines, & medicis

190쪽

C. PLINII NATUR.

s bri, quorum e genere lutras nusquam mari accepimus mergi, tantum marina dicentes. Iam canicular, dromones, cornutae, gladii, Serrae: commune S-que terrae, mari', amni, hippopotami, crocodili:& amni tantum ac mari, thynni', thynnides, siluri, coracini, percae. Peculiares autem maris, acipenser, aurata, asellus, achariae, a phya, alopecias, anguilla, araneus. BOX, batis, bacchus, batrachus, belone, quos aculeatos vocamus, balanus. Corvus,ao citharus e rhomborum genere pessimus: chalcis, co-bio , caltarias asellorum generis, ni minor esset: co-lias sive Parianus, sive Sexit anus a patria Baetica, lacertorum minimi: ab iis Maeotici: cybium, ita vocatur concisa pelamis, quae post XL dies a Ponto in Maeotin revertitur: cordyla, & haec pelamis pusilla, cum in Pontum e Maeotide exit, hoc nomen habet: cantharus, callionymus sive ura noscopus '', cinaedi soli piscium lutei: cnide, quam nos urticam Vocamus: cancrorum genera, chamae striatae, cha et O mae laeves: chamar pelorides, generis varietate distantes & rotunditate: chamae glycymerides, quae sunt majores quam pelorides: coluthia sive corythia: concharum genera, inter quae & margaritiserae: cochleae, quarum generis pent adactyli, melicem bales, actinophoraeh dicuntur, quibus cantant: