Historiae naturalis libri XXXVII

201쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

v vs vovit aedem Concordiae, si populo reconciliasset ordines. Et cum ad id pecunia publica non decerneretur, ex multatilia seneratoribus condemnatis aediculam aeream fecit in Graecostasi, quae tunc supra Comitium erat. Inciditque in tabella aerea eam aedem, ducentis 'quatuor annis post Capitolinam, . dedicatam. Ita CCCC x Oxha condita Urbe gestum est: & primum anulorum vestigium ex Stat: promi Qui autem usus alterum Secundo Punico bello: neque enim aliter potuissent trimodia illa anulorum 1 o Carthaginem ab Annibale mitti. Inter Carpionem quoque & Drusum ex anulo in auctione venali, inimicitiae coepere: unde origo socialis belli, & exitia rerum . Ne tum quidem omnes Senatores habuerunt: utpote cum memoria avorum multi Praetura quoque functi, in serreo ς consenuerint, sicut Calpurnium dc Manilium, qui legatus Cati Marii fuerat Iugurthino bello, Fenestella tradit: & multi L. Fufidium illum, ad quem Scaurus de vita sua

scripsit: in Quinctiorum vero familia aurum, ne se- 2 Omina quidem, habere mos fuerit: nullosque omnino anulo major pars gentium hominumque, etiam qVi ub imperio nostro degunt, hodieque habeat. Non signat Oriens aut AEgyptus etiam nunc, literis con

tenta Solis. a) trecentis. Sed vid, not. ad h. I. b) ccccxIvir . c) ferro.

202쪽

stor C. PLINII NATUR.

Multis hoc modis, ut cetera omnia, luxuria va- favit, gemmas addendo exquisiti fulgoris, censuque opimo digitos onerando, sicut dicemus in gemmarum volumine: mox & essigies varias caelando, ut alibi ars, alibi materia esset in pretio. Alias deinde gemmas violari nefas putavit: ac ne quis signandi causam in anulis esse intelligeret, solidas induit. Quasdam vero neque ab ea parte, quae digito occultatur, auro clusit, aurumque millibus lapillorumio vilius secit. Contra vero multi nullas admittunt gemmas, auroque ipso signant: id Claudii Camaris

principatu repertum. Nec non Zc servit a jam serrum auro cingunt: alia per sese mero auro decorant: cujus licentiae origo nomine ipso in Samothrace Id institutum declarat.

Singulis primo digitis geri mos suerat, qui sunt minimis proximi: sic in Numae & Servii Tullii statuis videmus. Postea pollici proximo induere, etiam Deorum simulacrIs: dein juvit dc minimo dare. Galao liae Britanniaeque medio dicuntur usae. Hic nunc

solus excipitur: ceteri omnes onerantur, atque etiam

privatim articuli minoribus aliis. Sunt, qui tres uni minimo congerant: alii vero & huic unum tantum, quo signantem signent. Conditus ille, ut res rara, dc injuria usus indigna, velut e sacrario promitur: α) B. in m.

203쪽

HIs T GR. LIB. XXXIII. ros

' unum in minimo digito habuisse, pretiosioris in

recondito supellectilis o tentatio est. Iam alii pondera eorum ostentant. Aliis plures quam unum, gestare labor est. Alii bracteas in sarcire leviore materia, propter casum, tutius gemmarum sollicitudini putant. Alii sub gemmis venena cludunt, sicut

Demosthenes summus Graeciae orator , anulosque

mortis gratia habent. Denique ut plurimum opum scelera anulis fiunt. Quae fuit illa priscorum vita, qualis innocentia, in qua nihil signabatur λ At nunc tocibi quoque ac potus anulo vindicantur a rapina. Hoc profecere mancipiorum legiones, & in domo

turba externa, ac servorum quoque causa nomencla

tor adhibendus. Aliter apud antiquos, singuli Marcipores Luci poresve dominorum gentiles, omnem victum in promiscuo habebant: nec ulla domi custodia a domesticis opus erat. Nunc rapiendae comparantur epulae, pariterque qui rapiant eas, & claves quoque ipsaS signasse non est satis: gravatis somno aut morientibus anuli detrahuntur: majorque et Cvitae ratio circa hoc instrumentum esse coepit, in certum a quo tempore. Videmur tamen posse in externis auctoritatem ejus rei intelligere, circa Polycratem Sami tyrannum, cui dilectus ille anulus in mare abjectus, capto relatus est pisce, ipso circiter CCXXX annum Urbis nostrae interfecto. Celebratior quidem usus cum senore coepisse debet: ar-

204쪽

C. PLINII NATUR

Lumento est consuetudo vulgi, ad sponsiones etiamnum anulo exsiliente, tracta ab eo tempore, quo nondum erat arrha velocior: ut plane adfirmare possimus, nummos ante apud nos, mox coepisse anulos. De nummis paulo post dicetur. VII. Anuli distinxere alterum ordinetia a plebe, ut semel coeperant esse celebres, sicut tunica ab anulis Senatum': quamquam & hoc Sero: vulgoque purpura latiore tunicae usos invenimus etiam praeco-ao nes, sicut patrem Lucii H lii Stilonis, Praeconini ob id cognominati. Sed anuli plane medium ordinem, tertiumque, plebi & patribus inseruere: quod antea militares equi nomen dederant, hoc nunc pecuniae judices tribuunt. Nec pridem id factum: Divo Augusto decurias ordinante, major pars judicum in ferreo anulo fuit: iique non equites, sed judices Vocabantur. Equitum nomen subsistebat in turmis equorum publicorum. Iudicum quoque non nisi quatuor decuriae fuere primo: vixque singula millia ineto decuriis inventa sunt, nondum provinciis ad hoc

munus admissis: servatumque in hodiernum est, nequis e novis civibus in iis judicaret. 2. Decuriae quoque ipsae pluribus discretae nominibus fuere, Tribunorum arris, & Selectorum , dc Iudicum. Praeter hos etiamnum Non genti vocaban

205쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

2Gstur, ex omnibus selecti ad custodiendas cistas suffragiorum in comitiis. Et divisus hic quoque ordo

erat superba usurpatione nominum: cum alius se

Non gentum, alius Selectum, alius Tribunum adpel

laret.

VIII. Tiberii demum principatus nono anno in unitatem venit equeSter ordo: anulorumque auctoritati forma constituta est, C. Asinio Pollione, C. Antistio Uetere Coss. anno Urbis conditae DCCL xxv, quod miremur, futili paene de causa, iocum C. Sulpicius Galba, dum juvenalem famam apud Principem popinarum poenis aucupatur, que stus esset in Senatu, vulgo institores ejus culpae defendi anulis. Hac de causa constitutum, ne cui jus id esset, nisi cui ingenuo ipsi, patri avoque paterno Sestertia CCCC census fuisset, & lege Iulia theatrali in xiv ordinibus sedendi. Postea gregatim insigne id adpeti coeptum. Propterque haec discrimina Caius Princeps decuriam quintam adjecit: tantumque natum est fastus, ut quae sub Divo Augu- et otio impleri non potuerant decuriae, non capiant eum ordinem, passimque ad ornamenta ea etiam servi tute liberati transiliant: quod antea numquam erat factum , quoniam in ferreo anulo equites judicesque intelligebantur: adeoque promiscuum id esse coepit, ut apud Claudium Caesarem, in Censura ejus, unus ex equitibus Flavius Proculus, quadringentos ex ea

206쪽

ro 6 C. PLINII NATUR.

causa reos postularet. Ita dum separatur ordo ab ingenuis, communicatus est cum servitiis.

Iudicum autem adpellatione separari eum ordinem, primi omnium instituere Gracci δ, discordi popularitate in contumeliam Senatus: mox ea debellata , auctoritas nominis vario seditionum eventu circa publicanos substitit: & aliquamdiu tertiae vires publicani fuere. Marcus Cicero demum stabilivit equestre nomen in Consulatu suo, Catilinanis rebus, ex eo se ordine profectum esse celebran S, ejusque vires peculiari popularitate quaerens. Ab illo tempore plane hoc tertium corpus in republica factum est,

coepitque adjici Senatui populoque Romano, di equester ordo. Qua de causa & nunc post populum seribitur, quia novissime coeptus est adjici. IX. Equitum quidem etiam nomen ipsum Saepe variatum est, in his quoque, qui ad equitatum trahebantur. Celeres sub Romulo regibusque adpellati sunt: deinde flexum ines: postea trossuli, cum oppi-eto dum in Tuscis citra Volsinios passuum Ix Μ sine ullo peditum adjumento cepissent ejus vocabuli: id que duravit ultra C. Gracchum. Iunius certe, qui ab amicitia ejus Gracchanus adpellatus est, scriptum reliquit his verbis. ,, Quod ad equestrem ordinem ,, adtinet, antea trossulos vocabant, nunc equites

et Gracchi.

207쪽

HISTOR. LIB. XXXIII. 1o

ri vocant: ideoque quia non intelligunt trossulos no , , men quid valeat, multos pudet trossulos vocari. μX. Sunt adhuc aliquae non omittendae in auro differentiae. Auxilia quippe & externos torquibus aureis donavere, at cives non nisi argenteis. Praeterque, armillas civibus dedere, quas non habent

externi.

XI. Iidem quod magis miremur) coronas ex auro dedere civibus. Quis primum R donatus sit ea, non inveni: equidem h quis primus donaverit, a L. Io Pisone traditur A. Postumius Dictator: apud lacum Regillum castris Latinorum expugnatis, ei, cujus maxime opera capta essent, hanc coronam ex praeda is dedit. Item L. Lentulus Cos. Servio Cornelio Merendae, Samnitum oppido capto: sed huic quinque librarum. Piso Frugi filium ex privata pecunia donavit; eamque coronam testamento ei praelegavit. XII. 3. Deorum vero honori in sacris nihil aliud e cogitatum est, quam ut auratis cornibus hostiae, a majores dumtaxat, immolarentur. Sed in militia quoque in tantum adolevit haec luxuria, ut M. Bru ei in Philippicis campis epistolae reperiantur stemen tes, fibulas Tribunicias ex auro geri. Ita hercules: idem enim tu, Brute, mulierum pedibus aurum gema) primus . b) sed q. prim m.

208쪽

ior C. PLINII NATUR.

stari tacuisti: & nos sceleris arguimus illum, qui primus auro dignitatem per anulos secit, ut habeant in lacertis jam pridem & viri, quod e Dardanis venit, itaque & Dardanum vocabatur. Viriolae Celticae dicuntur: viriae Celtibericae. Habeant seminae in armillis digitisque totis, collo, auribus, spiris:

discurrant catenae circa latera, & in secreto. margaritarum sacculi e collo dominarum aureo pendeant, ut in somno quoque unionum conscientia adsit:

χo etiamne pedibus induitur, atque inter stolam plebemque hunc medium feminarum equestrem ordinem sacit λ Honestius viri paedagogiis id damus: balineasque dives puerorum forma convertit. Iam vero Ctiam Harpocratem, statuasque AEgyptiorum numinum, in digitis viri quoque portare incipiunt. Fuitia alia Claudii principatu differentia insolens hish, quibus admissionem liberti ejus dedissent, imaginem

Principis ex auro in anulo gerendi, magna criminum occasione: quae omnia salutaris exortuS Vespa-ao fiant Imperatoris abolevit , aequaliter publicando Principem. De anulis aureis eorumque usu hactenus dictum sit.

XIII. Proximum scelus fecit, qui primus ex auro denarium signavit: quod & ipsum latet, auctore incerto. Populus Romanus ne argento quidem S

a o inserta m. pondera e c. d. auro. b) d. in rotis .

209쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

gnato, ante Pyrrhum regem devictum usus est. Ibi brales, unde etiam nunc libella dicitur, dc dupon dius, adpendebantur asses. Quare aetas gravis pce na dicta. Et adhuc expensa in rationibus dicuntur: item impendia, dc dependere. Quin dc militum stipendia, hoc est, stipis pondera, dispensatores, libripendes dicuntur: qua consuetudine in his emptionibus, quae mancipii sunt, etiam nunc libra interponitur. Servius rex primus Signavit aes . Antea rudi usos Romae Timaeus tradit. Signatum est nota 1 pecudum: unde dc pecunia adpellata. Maximus census cx M assium fuit illo rege: dc ideo haec prima classis. Argentum signatum est anno Urbis ccccLxxxv,

Ogulnio', C. Fabio Coss. quinque annis ante primum bellum Punicum. Et placuit denarium pro

decem libris aeris, quinarium pro quinque, sestertium pro dupondio ac semisse. Librale autem pondus aeris imminutum bello Punico primo, cum impensis respublica non suffceret: constitutumque, ut asses sextantario pondere ferirentur. Ita quinque et partes factae lucri, dissolutumque aes alienum. Nota aeris suit ex altera parte Ianus geminus, ex alter

TOStrum navis: in triente vero dc quadrante, rates. Quadrans antea teruncius vocatus a tribus unciis.

Postea Annibale urgente Marcum Minucium di,

a) M. Ogulnio desunt: sed vid. not. ad h. l. b) Marcum Minucium, desunt.

210쪽

C. PLINII NATUR.

Fabio Maximo Dictatore, asses unciales iacti: placuitque denarium sedecim assibus permutari, quinarium octonis, sestertium quaternis. Ita respublica dimidium lucrata est. In militari tamen stipendio semper denarius pro decem assibus datus. Notae

argenti fuere bigae atque quadrigae: & inde bigati quadrigatique dicti. Mox lege Papiria semunciales asses facti. Livius Drusus in Tribunatu plebis o la-

vam partem aeris argento miscuit. Qui nunc Victo-xo riatus adpellatur, lege Clodia percussus est. Antea enim hic nummus ex Illyrico advectus, mercis loco habebatur. Est autem signatus Victoria, & inde nomen. Aureus nummus post annum LXII pCrcussus est, quam argenteus, ita ut scripulum qualeret sestertiis vicenis: quod effecit in libras, ratione sester tiorum, qui tunc erant, sestertios Dcccc. Post haec placuit x, x L signari ex auri libris: paulatimque Principes imminuere pondus: minutissime Nero ad

et o XIV. Sed a nummo prima origo avaritiae, senore e cogitata, quaestuosaque segnitia . Necd paulatim exarsit rabie quadam, non jam avaritia, sed fames auri: utpote cum Septimuleius Cati Gracchi familiaris, auro rependendum caput ejus excisum ad Opimiun tulerit, plumboque in os addito parricidio Q No a. b) Papiriana. ein serupulum. d) Ho