Historiae naturalis libri XXXVII

231쪽

HIs ΤOR. LIB. XXXIII. et ax

mInlum quoque, & nunc inter pigmenta magnae

auctoritatis, & quondam apud Romanos non solum maximae, sed etiam sacrae. Enumerat auctores Verrius, quibus credere sit necesse, Iovis ipsius simulae si faciem diebus sestis minio illini solitam, triumphantumque corpora: sic Camillum triumphasse. Hac religione etiam nunc addi in unguenta coenas

triumphalis, & a Censoribus in primis Iovem miniandum locari. Cujus rei causam equidem miror rquamquam & hodie id expeti constat AEthiopum 1 opopulis, totosque eo tingui proceres, huncque ibi Deorum simulacris colorem esse. Quapropter diligentius persequemur omnia de eo. XXXVII. Theophrastus xC annis ante Praxibulum Atheniensium magistratum quod tempus exit in Urbis nostrae Cccxtax' annum ) tradit inventum minium a Callia Atheniense, initio sperante aurum posse excoqui arena rubente in metallis argenti thanc suisse originem ejus. Reperiri autem jam tum in Hispania, sed durum & arenosum: Item apud δοColchos in rupe quadam inaccessa, ex qua jaculan tes decuterent: id esse adulterum: optimum Vero supra Ephesum Cilbian Is agris. Arenam cocci colo rem habere: hanc teri, dein lavari sarinam: & quod subsidat, iterum lavari. Differentiam artis este,

232쪽

zar C. PLINII NATUR.

quod alii minium faciunt prima lotura: apud alios

id esse dilutius, sequentis autem loturae Optimum. XXXVIII. Auctoritatem colori fuisse non miror. Iam enim Trojanis temporibus rubrica in honore erat, Homero teste, qui naves ea commendat, alias circa picturas pigmenta ue rarus. Milion vocant Graeci: minium quidam, cinnabari. Unde natus error, Indico cinnabaris nomine. Sic enim adpellant illi saniem draconis et si elephantorum Io morientium pondere, permixto utriusque animalis sanguine, ut diximus. Neque alius est color, qui in picturis proprie sanguinem reddat. Illa cinnabaris antidotis medicamentisque utilissima est. At hercule medici, quia cinnabarin vocant, pro ea utuntur hoc minio, quod venenum esse paulo mox docebimus. XXXIX. Cinnabari veteres, quae etiamnunc VO-cant monochromata, pingebant. Pinxerunt dc Ephesio minio, quod derelictum est, quia curatio magnieto operis erat. Praeterea utrumque nimis acre existimatur. Idcirco transiere ad rubricam, & Sinopidem, de quibus suis locis dicam. Cinnabaris adulteratur sanguine caprino, aut sorbis tritis. Pretium Fincerae, nummi quinquaginta.

XL. Iuba minium nasci & in Carmania tradit:

233쪽

HISTOR. LIB. XXXIII. et 33

Timagenes & in AEthiopia . Sed neutro ex loco invehitur ad nos, nec sere aliunde quam ex Hispania . Celeberrimum ex Sisaponensi regione in Baetica, miniario metallo vectigalibus populi Romani, nullius rei diligentiore custodia. Non licet id ibi

perficere excoquique . Romam desertur R vena signata, ad dena millia sere pondo annua. Romae autem lavatur: in vendendo, pretio statuta lege, ne modum excederet, hi-s Lxx in libras. Sed adulterat ut multis modis, unde praeda Societati. 1 Namque est alterum genus in omnibus sere argentariis , itemque plumbariis metallis, quod fit

exusto lapide venis permixto, non ex illo, cujus Vomicam argentum vivum adpellavimus, is enim& ipse in argentum excoquitur:) sed ex aliis simul repertis. Steriles etiam plumbi deprehenduntur

suo colore, nec nisi in fornacibus rubescentes exustique tunduntur in farinam. Et hoc est secunda-xium minium perquam paucis notum, multum infra naturales illas arenas. Hoc ergo adulteratur mi- *Qnium in ossicinis sociorum: item Syrico . Quonam modo Syricum fiat, suo loco dicemus. Sublini autem Syrico minium compendii ratio demonstrat. Et alio modo pingentium furto opportunum est, plenas subinde abluentium penicillos. Sidit autem in aqua,

234쪽

et 34 C. PLINII NATUR.

constatque surantibus. Sincero cocci nitor esse e bet. Secundarii autem splendor in parietibus sentituliginem. Quamquam hoc rubigo quaedam metalli

est. Sisa ponensibus autem miniariis suae venae arena sine argento excoquitur auri modo. Probatur auro candente: lacatum nigrescit: sincerum retinet

colorem. Invenio & calce adulterari. Ac simili ratione serri candentis lamina, si non sit aurum, deprehendi illico. Solis atque Lunae contactus inimi- Iocus: remedium, ut parieti siccato cera Punica cum oleo liquefacta candens setis inducatur: iterumque admotis gallae carbonibus aduratur ad sudorem US-que: postea candelis subigatur: ac deinde linteia puris, sicut & marmora nitescunt. Qui minium in ossicinis poliunt, faciem laxis vesicis illigant, ne in respirando pernicialem pulverem trahant: & tamen ut per illas spectent. Minium in voluminibus quoque Scriptura usurpatur, clarioresque literas, vel in auro, vel in marmore, etiam in sepulcris facit. 2o XLI. g. Ex secundario invenit vita dc hydrargyrum in vicem argenti vivi, paulo ante dilatum. Fit autem duobus modis: aereis mortariis pistillisque trita minio ex aceto: aut patinis fictilibus impositum serrea concha, calyce coopertum, argilla

superillita: dein sub patinis accensum sollibus continuo igni, atque ita calycis sudore deterso, qui fi rgenti colore & aquae liquore. Idem guttis divi

235쪽

1 Is TOR. LIB. XXXIII. 23s

di facilis, & lubrico humore confluere. Quod cum

venenum esse conveniat, Omnia, quae de minio in medicinae usu traduntur, temeraria arbitror: praeterquam sertassis illito capite ventreue, sanguinem sistendum, dum ne quid penetret in viscera, ac vulnus attingat : aliter utendum non equidem cen

seam .

XLII. Hydrargyro argentum inauratur solum nunc prope, cum di in aera simili modo duci de beat. Sed eadem fraus, quae in omni vitae parte roingeniosissima est, viliorem excogitavit materiam,

ut docuimus .

XLIII. Auri argent 7que mentionem comitatur lapis, quem coliculam adpellant, quondam non solitus inveniri, nisi in flumine Tmolo, ut auctor est Theophrastus: nunc vero passim : quem alii Heraclium, alii Lydium vocant. Sunt autem modici, quaternas uncias longitudinis, binasque latitudinis non excedentes. Quod a Sole fuit in his, meliusquam quod a terra. His coliculis periti, cum e ve- et Ona ut lima rapuerint experimentum, protinus dicunt quantum auri sit in ea, quantum argenti vel aeris, scripulari differentia, mirabili ratione, non sallente. XLIV. Argenti duae differentiae. Bat illis ferreis candentibus ramento imposito, quod candidum permaneat, probatur. Proxima bonitas rufo, nulla nigro . Sed experimento quoque fraus intervenit: ser-

236쪽

eta 6 C. PLINII NATUR.

vatis in virorum urina batillis, inscitur ita ramentum obiter dum uritur, candoremque mentitur. Est

aliud experimentum politi, dc in halitu hominis, si

sudet protinus, nubemque discutiat.

XLV. 9. Laminas duci, & specula feri non nisi ex optimo posse creditum fuerat. Id quoque jam

fraude corrumpitur. Scἀ natura mira est imagines reddendi, quod repercusso aere atque in oculos regesto fieri convenit. Eadem vi in speculis usu politasO crassitudine, paulumque propulsa dilatatur in immensum magnitudo imaginum. Tantum interest repercussum illum respuat, an excipiat. Quin etiam pocula ita figurantur, exsculptis intus crebris ceu speculis, ut vel uno intuente, populus totidem imaginum fiat. Excogitantur & monstrifica, ut in templo Smyrnae dicata. Id evenit figura materiar. Plurimumque refert concava sint & poculi modo, an parmae Threcidicae, media depressa an elata, transversa an obliqua, supina an recta, qualitate exci-ro pientis figurae torquente venientes umbras. Nec

enim est aliud illa imago, quam digesta claritas 'materiae excipientis umbram. Atque ut omnia de speculis peragantur hoc loco, optima apud majores fuerant Brundisina, stanno & aere mixtis. Praelata sunt argentea. Primus secit Praxiteles, Magni Pompeii aetate. Nuper credi coeptum, certiorem in amginem reddi, auro opposito aversis.

237쪽

HISTOR. LIB. XXXIII. et a

XLVI. Tinguit & AEgyptus argentum, ut Invasis Anubem suum spectet: pingitque, non caelatargentum. Transit inde materia & ad triumphales statuas: mirumque, Crescit pretium fulgoris excaecati. Id autem fit hoc modo: Miscentur argento tertiae aeris Cyprii tenuissimi, quod coronarium vocant, & sulphuris vivi, quantum argenti. Confantur ita in fictili circumlito argilla. Modus coquendi, donec se ipsa opercula aperiant. Nigrescit dc ovi indurati luteo, ut tamen aceto & creta dete- 1 ci

ratur.

Misculi denario Triumvir Antonius ferrum. Miscentur aera falsae monetae. Alii e pondere subtrahunt, cum sit justum Lxxxi v e libris signari. Igitur ars iacta denarios probare, tam jucunda lege plebi, ut Mario Gratidiano vicatim tota R statuas di caverit. Mirumque, in hac artium sola vitia discuntur, ' falsi denarii spectatur exemplar, pluribusque veris denariis adulterinus emitur. XLVII. 1 o. Non erat apud antiquos numerus et Cultra centum millia : itaque & hodie multiplican- cur haec , ut decies centena millia , aut saeptu dicantur . Fenus hoc fecit , nummusque percu sus:& Sic quoque aes alienum etiamnum acipellatur. Postea divites cognominati: dummodo notum sit ,

238쪽

etat C PLINII NATUR.

eum, qui primus acceperit hoc cognomen, decoxisse creditoribus suis. Ex eadem gente M. Crassus negabat locupletem esse, nisi qui reditu annuo legionem tueri posset. In agris sestertium M M possedit, Quiritium post Sullam ditissimus. Nec fuit satis, nisi totum Parthorum esurisset aurum: atque in memoriam quidem optimum occupavit : juvat enim insectari inexplebilem istam habendi cupidinem. Multos postea' Cognovimus servitute liberatos opu-ao lentiores: pariterque tres Claudii Principatu , Pallantem, Callistum & Narcissum. Atque ut hi omittantur , tamquam adhuc rerum potiantur , C. Asinio Gallo, C. Marcio Censorino Coss. a. d. VIKal. Febr. C. Caecilius Claudius Isidorus testamento suo edixit, quamvis multa civili bello perdidis-Set, tamen relinquere servorum quatuor millia centum sedecim: juga boum tria millia sexcenta, reliqui pecoris cc quinquaginta septem milliar in numerato H-s DC . Funerari se jussit H-s xi. Conge-2C rant excedentes numerum opes, quota tamen portio erunt Ptolemaei λ quem Varro tradit Pompeiores gerente circa Iudaeam, octona millia equitum sua pecunia toleravisse: mille convivas, totidem aureis potoriis, mutantem vasa cum ferculis, saginasse. Quota vero ille ipse neque enim de regibus loquor) portio fuit Pythii Bithyni, qui platanum auream, vitemque nobilem illam Dario regi dona-

239쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

vit: Xerxis copias, hoc est, Septies centena Lxxxv i r x

millia hominum excepit epulo, stipendium quinque mensium frumentumque pollicitus, ut e quinque liberis in delectu senectuti suae R unus saltem concederetur. Hunc quoque ipsum aliquis comparet Croeso regi. Quae malum in amentia est, id in vita cupere, quod aut etiam servis contigerit, aut ne in regibus quidem invenerit finem lXLVIII. Populus Romanus stipem spargere coepit, Sp. Postumio, Marcio Coss. Tanta abun- Iodantia pecuniae erat, ut eam conferret L. Scipioni, ex qua is ludos fecit. Nam quod Agrippae Menenio sextantes agris in funus contulit, honoris id necessitatisque propter paupertatem Agrippae, non largitionis esse dixerim. XLIX. TI. Vasa ex argento mira inconstantia humani ingenii variat , nullum genus ossicinae diu probando , nunc Firmiana , nunc Clodiana , nunc Gratiana: etenim tabernas mensis adoptavimus: nunc anaglypta , in asperitatemque excisa , circa linea- adrum picturas quaerimus. Iam vero &b mensas repolitoriis imponimus , & ad sustinenda obsonia interradimus latera : & Interest , quam plurimum lima perdiderit. Vasa coquinaria ex argento Calvus orator fieri quiritat : at nos carrucas ex argento

240쪽

14o C. PLINII NATUR.

caelare Invenimus: nostraque aetate Poppaea con ua Neronis Principis delicatioribus jumentis suis soleas ex auro quoque induere. L. Libras xxx O argenti Ase canus sequens heredi reliquit . Idemque cum de Poenis ' triumpharet, quatuor millia CCCL xxx pondo transtulit. Hoc argenti tota Carthago habu i , illa terrarum aemula , quot mensarum postea ad paratu victa 3 Numantia quidem deleta, idem Africanus in triumpho miro litibus x, vit dedit . o viros illo Imperatore dignos, quibus hoc satis fuit i Frater ejus Allobrogicus primus omnium pondo mille habuit. At Livius Drusus in Tribunatu plebis , x. Nam propter

quinque pondo notatum a Censoribus triumphalem senem , fabulosum jam videtur . Item Catum R&lium , cum legati Acitolorum in Consulatu prandentem in fictilibus adissent , missa ab his vasa ar gentea non accepisse, neque aliud habuisse argenti ad Supremum vitae diem , quam duo pocula , qua et o L. Paulus socer ei ob virtutem , devicto Perseo rege, donasset . Invenimus legatos Carthaginiensium dixisse nullos hominum inter sese ' benignius vivere, quam Romanos. Eodem enim argento apud omnes coenitavisse ipsos. At hercules Pompeium Paulinum

Arelatensis Equitis Romani filium, paterna quo Mn