Historiae naturalis libri XXXVII

241쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

te pellitum, quod XO pondo argenti habu Isset apud exercitum, seroci Simis gentibus oppositum sci

mus.

LI. Lectos vero mulierum jam pridem totos operiri argento, & triclinia quaedam: quibus argentum addidisse primus traditur Carvilius Pollio , Eques Romanus, non ut Operiret, aut Deliaca specie saceret, sed Punicana. Eadem & aureos fecit. Nec multo post argentei Deliacos imitati sunt. Quae omnia expiavit bellum civile Sullanum. IcLII. Paulo enim ante haec Licta sunt , lancesque e centenis libris argenti, quas tunc super quingentas numero Romae fuisse constat, multosque ob eas proscriptos, dolo concupiscentium. Erubescant annales, qui bellum civile illud talibus vitiis imputavere. Nostra aetas sortior suit: Claudii Principatu servus ejus Drusillanus nomine Rotundus , dispensator Hispaniae citerioris , quingenariam lancem habuit, cui fabricandae ossicina prius exaedificata fuerat: & comites ejus, octo DCCCL librarum: quaeSo, χοῦ ut quam multi eas conservi ejus inferrent, aut quibus cinnantibus λ Cornelius Nepos tradit ante Sullae Victoriam duo tantum triclinia Romae fuisse argentea . Repositoriis arctentum addi Sua memoria coeptum , Fenestella , qui obiit novissimo Tiberii Caesaris Principatu . Sed & testudinea tum in usum venisse. Ante se autem saulo, lignea, rotunda,

242쪽

Σ42 C. PLINII NATUR.

solida: nec multo majora, quam mensas suisse. Sequidem puero , quadrata & compacta , aut acere Operta , aut citro coepisse . Mox additum argentum in angulis , lineasque per commissuras . Tympana vero se ju Vene adpellata stateras, & lances, quas antiqui magi das adpellaverant.

LIII. Nec copia tantum argenti furit a vita, sed validius paene manipretiis : idque jam pridem , ut ignoscamus nobis. Delphinos quinis millibus sero stertium in libras emptos C. Graccus b habuit.

Lucius vero Crassus Orator duos scyphos Mentoris artificis manu caelatos sestertiis c. Consessus tamen est, numquam se his uti propter verecundiam ausum . Constat eumdem sestertium v1 millibus in

singulas libras vasa empta habuisse . Asia primum devicta luxuriam misit in Italiam. Siquidem Lucius Scipio transtulit in triumpho argenti caelati pondo

ΜCCCCL. Et vasorum aureorum pondo ΜD anno conditae Urbis qu7ngentesimo sexagesimo quinto . Ea et o dem Asia donata multo etiam gravius adflixit mores, inuti Iiorque victoria illa hereditas Attalo rege mortuo fuit. Tum enim haec emendi Romae in auctionibus regiis verecundia exempta est , Urbis anno sexcentesimo vicesimo secundo, mediis quinqua ginta septem annis erudita civitate amare etiam , a) fuerit vel furuit . b) Gracchus.

243쪽

HISTOR. LIB. XXXIII. et a

non solum admirari, opulentiam externam: Immen

so dc Achaicae victoriae momento ad impellendos mores, quae dc ipsa hoc intervallo, anno Urbis sex centesimo octavo parta, signa & tabulas pictas invexit, ne quid deesset: pariterque luxuria nata est,& Carthago sublata: ita congruentibus fatis, ut liberet amplecti vitia, dc liceret . Petiere dc dignationem hinc aliqui veterum. C. Marius post victoriam Cimbricam cantharis potasse taberi Patris exemplo traditur, ille arator Arpinas, ct manipula- 1 oris Imperator.

LIV. ra. Argenti usum in statuas primum Divi Augusti in adulatione temporum transisse, salso existimatur. Iam enim triumpho Magni Pompeii

reperimus translatam Pharnacis, qui primus regnavit in Ponto, argenteam statuam: item Mithridatis Eupatoris, dc currus aureos argenteosque . Argentum succedit aliquando & auro , luxu seminarum plebis compedes sibi ex eo facientium , quas induere aureas mos tritior vetat . Vidimus ec ipsi dio Arellium Fuscum motum equestri ordine, ob in

ignem calumniam, cum celebritate adsectarentur ad Ole centium scholae 4 ex arctento anulos haben tem. Et quid haec attinet colligere, eum capuli militum , ebore etiam fastidito caelentur argento ,

vaginae catillis, baltei laminis crepitent λ Iam vero paedagogia ad transitum virilitatis custodiantur ar-

244쪽

p LINII NATUR.

gento: seminae laventur , &, nisi argentea , sol a fastidiant: eademque materia & cibis , & probris ,

serviat. Videret haec Fabricius, & stratas argento mulierum balineas , ita ut vestigio locus non sit , cum viris lavantium: Fabricius, inquam , qui bellicosos Imperatores plus quam pateram & salinum ex argento habere vetabat. Videret hinc dona sortium fieri, aut in haec frangi. Heu morest Fabricii nos pudet.

o LV. Mirum in auro caelando inclaruisse neminem, argento multos. Μaxime tamen laudatus est Mentor, de quo supra diximus. Quatuor paria ab eo omnino facta sunt: ac jam nullum exstare dicitur, Ephesiae Dianae templi, aut Capitolini incendiis. Varro & aereum signum ejus habuisse scripsit. Proximi ab eo in admiratione Acragas, dc Boethus , & Mys fuere . Exstant hodie omnium opera in insula Rhodiorum: Boethi apud Lindiam Minervam: Acragantis in templo Liberi Patris ino ipsa Rhodo, Bacchar Centaurique caelati in scyphis: Myos in eadem arde, & Silenus, ct Cupidines. Acragantis & venatus in scyphis magna fama. Post hos celebratus est Calamis & Antipater, quique

Satyrum in phiala gravatum somno collocavisse verius, quam caelasse dictus est, Stratonicus. Mox Cyzicenus Tauriscus. Item Ariston & Eunicus Mitylenari laudantur, & Hecataeus: & circa Magni

245쪽

HIs TOR. LIB. XXXIII. 243

Pompeii aetatem Praxiteles, Posidonius Ephesius, Lardus Stratiates, qui praelia armato Sque caelavit: Zopyrus, qui Areopagitas, ct judicium Orestis,

in duobus scyphis Η-s XII aestimatis. Fuit dein Pytheas, cujus duae Runciae x venierunt. Ulysses &Diomedes erant in phialae emblemate, Palladium subripientes. Fecit idem & cocos magi riscia adpellatos, parvulis potoriis, Sed e quibus ne exempla

quidem liceret exprimere, tam opportuna injuriae subtilitas erat. Habuit & Teucer crustarius famam. 1 o Subitoque ars haec ita exolevit, ut Sola jam vetustate cen Seatur, usque adeo adtritis caelaturis, ne, figura discerni possit, auctoritas constet. Argentum medicatis aquis inficitur, atque etiam adflatu salso, sicut in mediterraneis Hispaniae.

LVI. In argenti & auri metallis nascuntur etiamnum pigmenta, sit & caeruleum. Sit proprie limus est. Optimum ex eo quod Atticum vocatur. Pretium in pondo libras, x, II. Proximum marmorosum, dimidio Attici pretio. Tertium genus est 2Opres um, quod alii Syricum vocant ex insula Syro. Iam quidem & ex Achaia , quo utuntur ad picturMumbras. Pretium in libras, ia-s bini. Dupondiis Vero detractis, quod luet dum vocant, e Gallia veniens: hoc autem & Attico ad lumina utuntur: ad aba a) binae.

Plinius T. VII. Q.

246쪽

C. PLINII NATUR.

246cos, non nisi marmoroso, quoniam marmor in eo resistit amaritudini calcis. Effoditur & ad xx ab Urbe lapidem, in montibus. Postea uritur, pressum adpellantibus qui adulterant. Sed esse falsum exustumque amaritudine adparet, quoniam resolutum in pulverem est. Sile pingere instituere primi Polygnotus dc Micon, Attico dumtaxat. Hoc secuta aetas ad lumina usa est: ad umbras autem Syrico& Lydio. Lydium Sardibus emebatur, quo Hanc

ro omittunt. .

LVII. 13. Caeruleum arena est. Hujus genera tria fuere antiquitus: AEgyptium, quod maxime probatur. Scythicum, hoc diluitur facite: cumque teritur, in Iu colores mutatur, candidiorem nigrioremve. Praefertur huic etiamnum Cyprium. Acce S- sit his Puteolanum dc Hispaniense , arena ibi consci coepta. Tinguitur autem otiane, & in Sua coisquitur herba, bibitque succum. Reliqua confectura eadem, quae chrysocollar. Ex caeruleo sit, quod vo-eto catur lomentum: perficitur id lavando terendove: hoc est caeruleo candidius. Pretia ejus, x, x in libras: caerulei, x, Vm. Usus in creta, calcis impatiens. Nuper accessit dc Vestorianum ab auctore

adpellatum. Fit ex AEgyptii levissima parte: pretium ejus, x, xi hin libras. Idem &Puteolani usus,

247쪽

HISTOR. LIB. XXXIII.

praeterque ad senestras: Vocant cyanon R. Non pridem adportari & Indicum est coeptum, cujus pretium x, viii in libras. Ratio in pictura ad incisuras, hoc est, umbras dividendas ab lumine. Est & vilissimum genus tomenti, quidam tritum vocant, quinis assibus aestimatum. Caerulei sinceri experimentum in carbone ut flagret: fraus, viola arida decocta in aqua, succoque per linteum expresso incretam Eretriam. Vis ejus in medicina, ut purget ulcera. Itaque & emplanris adjiciunt: item causticis. ITeritur autem dissicillime sit. In medendo leviter mordet, adstringitque, & explet ulcera. Uritur in fictilibus, ut prosit. Pretia rerum, quae usquam po- Suimus, non ignoramus alia in aliis locis esse, &omnibus paene annis mutari, prout navigationes constiterint, aut ut quisque mercatus sit, aut aliquis praevalens manceps annonam flagellet: non obliti Demetrium a tota Seplasia Neronis Principatu accusatum apud Consules: poni tamen necessarium idit, quae plerumque erant Romae, ut eXprimere'

tur auctoritas rerum.

248쪽

248 xx xx xx xxx x xxx x xxx

C. PLINII SECUNDINATURALIS

HISTOR

LIBER XXXIV.

AEris metalla.

I. i. ΡRoxi ΜΑ dicantur teris metalla, cui ct

in usu proximum est pretium: immo vero ante argentum, ac paene etiam ante aurum, Corinthio. Stipis quoque auctoritas, ut diximus. Hinc aera mi ias litum: Tribuni aerarii, & aerarium, obserati, & aere diruti. Docuimus, quamdiu populus Romanus aere tantum signato usus sit. Sed & alia vetustas aequa Iem Urbi auctoritatem ejus declarat, a rege Numa colleolo tertio aerariorum fabrum instituto.

II. Vena quo dictum est modo effoditur, ignique perficitur. Fit & e lapide peroso, quem vocant

249쪽

C. PLINII NATUR. &c.

cadmiam. Celebritas in Asia, ct quondam in Cain

pania, nunc in Bergomatium agro, extrema parte Italiae . Feruntque nuper etiam in Germania provincia repertum.

j. Fit & ex alio lapide, quem chalciten vocant in Cypro, ubi prima fuit aeris inventio: mox vilitas praecipua, reperto in aliis terris praestantiore, maxime aurichalco, quod praecipuam bonitatem ad mirationemque diu obtinuit. Nec reperitur longo jam tempore, effeta tellure.' Proximum bonitate Iosuit Sallustianum in Centronum Alpino tractu, non longi dc ipsum aevi. Successitque ei Livianum in Gallia. Utrumque a metallorum dominis adpellatum: illud ab amico Divi Augusti, hoc a conjuge, velocis defectus. Livianum quoque certe admodum exiguum invenitur. Summa gloria nunc in Marianum conversa, quod & Cordubense dicitur. Hoc a Liviano cadmiam maxime sorbet, & aurichalcibonitatem imitatur in sestertiis dupondiariisque, Cyprio suo assibus contentis. Et hactenus nobilitas in rogere naturalis se habet. IlI. Reliqua genera artificio constant, quae suis io

Cis reddentur, summa claritate ante omnia indicata. Quondam aes confusum auro argentoque miscebatur, ct tamen ars pretiosior erat: nunc incertum e Stpejor haec sit, an materia. Mirumque, cum ad inlinitum operum pretia creverint, auctoritas artis

250쪽

rso C. PLINII NATUR.

exstincta est. Quaestus causa enim, ut Omnia, exerceri coepta est, quae gloriar solebat. Ideo etiam Deorum adscripta operi, cum proceres gentium claritatem dc hac via quaererent: adeoque exolevit fundendi aeris pretiosi ratio, ut jamdiu ne sortuna quidem in aere jus artis habeat. Ex illa autem antiqua gloria Corinthium maxime laudatur: hoc casus miscuit, Corintho, cum caperetur, incensa: mireque circa id multorum adfe-1o ctatio fuit: quippe cum tradatur, non alia de causa Verrem, quem Cicero damnaverat, proscriptum esse 'ab Antonio, quam quod Corinthiis se ei cessurum negavisset. At mihi major pars eorum simulare eam scientiam videtur, ad segregandos se a ceteris magis, quam intelligere aliquid ibi subtilius:& hoc paucis docebo. Corinthus capta est Olympiadis CLumhanno tertio, nostrae Urbis DCvur: cum ante saecula fictores nobiles esse desissent, quorum ista omnia signa hodie Corinthia adpellant. Qua pro-2o pter ad coarguendos eos ponemus artificum aetates. Nam Urbis nostrae annos ex Supradicta comparatione olympiadum colligere facile erit. Sunt ergo vasa tantum Corinthia, quae isti elegantiores modo in esculenta transferunt, modo in lucernas, aut trulleos, nullo munditiarum despectu ς. Ejus tria

a) p. cum eo ab A. b) chur. ad h. I. c respectu . Sed vid. not.