Syntagma variarum dissertationum rariorum

281쪽

nymi ausoritates inepte allegat. Defenditur eorum sententia e Scriptura Ur Antiquitate, qui Christum XXX anno ineunte bapti rum flatuunt.

ΡRogredimur ad ea, qua Baptismi Christi historiam concemunt Langius diem Baptismi Servatoris constituturus, de ejusdem apud veteres nomenclatura agit p. 3s7 Dicit hunc diem ab antiquissimis Θεοφανειαν 'EπιΦανειαν appellatum fuisse, quod Graeci posteriores de eo tempore dictum arbitrati, quo Deus manifestatus est in carne, diem baptim in nativitatis confuderunt. Non jam sellicitus sum, an 'Eπι φανειαν Θεοφάνειαν genere sceminino an vero τοι 'Emφάνια δε εο φοίνιοι solennem revelationis Christi in Ecclesia memoriam nuncupaverint antiquissimi Certe posterius magis antiquis usitatum reperio, prius autem rarissime. Casa onus Exerc. u. ρ. I 39. monet, veteres Christianos dixisse τοHm-cγάνια, non genere foeminino, ut imperis lingua Graeca putarunt Sic

sane apud Epiphanium aliquoties occinest, cita quoque Latini Graecos imitati Diphania in neutro plurali dixere, ut Hieronymus, Cassianus, Isidorus latii. Etiam Θεοφάνιοι non θεοφάνειαν vocarunt Greg. Nisi anetenus Isidorus Pelusiota , quomodo cin Menologio Graecorum legitur. Illud fallem a Langio discere vellem, quinam uni illi antiquiF i, quibus nobilissimus hic dies, ut ait, quo bapti to Servatori caeli aperti sunt Θεο4ὶ ἀνεια Em άνωοι appellatus quinam ei intelligantur per Graecos posteriores, quos aiem nativitatis in bapti l co fudise, dicit. Ego enim apud antiquissimos Graecostatres utroque isto vocabulo diem illum exoptatissimum , quo ο εος φανερωθη - σαρκοῦ, designari deprehendo. Epiphanius seculi quarti Ρater Har. f. n. I 6.

κατὰ σάρκα. Idem Cyprius ater in Expos Fid. Cathol. n. 22. τε D

phanio antiquior diserte ait Hist. Eccles. l. r. se Historiam suam exordiari ἀπὸ τῆς is σά m Tritiqῆρι ἡμων ἐπιφανεία ς, nihil aliud quam natiavitatem Christi significans. Hinc Suidas Em φαίνειαν absolute τὴν Σω- τηρ' ἡμ- νσῆ ρις ἔνσαρκον ὀιγιονομίαν inte*retatur. Et quidni jure meritissimo Natalem Christi hoc nomine Veteres appellarent, cum D. Apostolus mim. I. Io. Servatoris in came adventum παφάνειαν mani-

282쪽

seste vocaverit Alterum quoque nomen εο Φανιοι constanter apud vetustissimos Patres Natalem Christi designat Gregorio Naaianaeno, qui etiam IV. seculo floruit, τοι θεccφανια idem sunt quod ταγενεθλια, Orat. 37. de Natia Domini. Τὰ δε νυν θεοφάνιοι, inquit, ἡ πανηγυροῦς, ou γενέθλιοι, λέγεται γαρ ἀμιφοτεροι. 'Eφάνη γὰρ bεὸς ανθ ρώοις διοι γεν-

Isidorus Pelusiota in V. seculo lib. III. Dist. IIo aperte consentit τὰ Θεοφανιοι, 11 4 Σωτῆρο- κατὰ σαρκοι γέννησις. Sic lusebius i. 3 de vita Constantini το τῆς πρώτης τοῦ Σωτῆρ Ῥεορ ανει- αντρον conun

morat, speluncam intelligens nativitate Christi illustrem Nec scio, an apud ullum Patrem Θεοφάνια de Baptismo Christi, vel ullo alio ejus actu, quam sola in carne revelationc usurpetur, nedum ut ab antiquissimi dies baptizati Christi Θεοφανειοι appellatus fuerit, quod tamen Langius confidenter asserit. Quod Epipham et quandoque dies, quo baptismum suscepit Dominus, a Patribus nuncupetur, me non fugit. Scio enim apud Chrysostomum orat in sanctum Baptisma, Hieronymum Comm. in Ecech. l. I. alios ita hanc notionem usurpari. Ubi autem Theophania eadem in latitudine sumatur, nondum observare licuit Edisserat jam Langius, an laudatos Patres, Epiphanium Eusebium, Greg. Nazianaenum, Isidorum Pelusiotam pro Graecis posterioribus habeat, diei baptismi cum natali confusi reos peragere velit. Ostendat quoque illos Vtiquissimos , qui Θειογανειας ac Eπιφανει- nomina diei baptismi Chrsest peculiariter attribuerint. Pro priori nullum facile adducet pro posteriori autem Ambrosio antiquiorem nullum, opinor, inveniet. Hunc itaque allegat, comitesque i binos Isidorum acΡaulinum dat Miror a tem eum longe his duobus vetustiores Hieronymum Chrysostomum non laudasse testes sed in culpa sorte est Vossius, qui reliquos ipsi eodem ordine suppeditavit in Diseri de Temp. Natiν. Chrsi g. s. quod horum ipsi simul copiam non secerit Isidorum Hispalensem Paulinum nos non moramur, quippe recentiores, quam ut antiquis illis, quos produximus, opponi queant. Neque enim probant hi, antiquissimis eam

appellationem hoc sensu in usu disse Ambrosus in mil. XXL de die S. Epiphan. modo Ambrosii sit haec Homilia, nam de plerisque illis ad

populum concionibus, quae tom. III. Oper ejus compactae exstant, u bitant Erasmus, Costerus, ossievinus, Bellarminus, Baronius. Vid. R. Cocum in Cens p. 263. Rivet Crit. Sac lib. 3. c. I 7. a Langi ci

latus non dicit, diem baptismi ιαιρέτοις ingulariter Eari φάνειαν ab

ant,

284쪽

stiis ipse baptietatus omnibus quidem eonspiciebatur sed unigenitum eum esse DEi Filium, paucissimi intelligebant Columbae σωμ αἰικόνιδν cuncti, qui aderant, videbant sub illo autem Spiritum Sanctam, tertiam Trinitatis personam, praesentem se exhibere, praeter Christum Baptiastam vix ullus agnoscebat. Confer Poh. I. 3 2. Marc. Lao. t dum camem e Virgine per salutiferam nativitatem suscepit Eus λο - , pluribus se paleisit Pastoribus statim ut Σωτηρ Ἀριςος Κυρι G agnitus est, ab Angelis genethliaco carmine glorificatus, a Magis mox in cunis adoratus omnibus deinde se videndum praebuit, dum D s ιν enηiωσε, gloriamque suam, ut unigeniti a Patre, ostendit, Iob. II . item dum ὀλογ' της ζωῆς se oculis conspiciendum manibus palpandum exhibuit, IJob et r. Haec vera& proprie dicta Θεοφανει seu 'Eπι Φάνεια fuit, quam nulla illusti ior dari, ita nec aequior eiusdem appellationis ratio ulla afferri potest. Non igitur confuderunt hic aliquid posteriores, quos vocat Langius, Graci, dum Natalem Domini 'Eπιφανειαν vocarunt sed si potius vocem hanc latius extenderunt, qui ad alias deinde revelationes delignandas eam adhibuerunt. Sed mittamus hoc. Tempus baptismi Servatoris constituit Langius non in XXX aetatis ipsius anno, sed post illum exactum in XXXI ineunte p. 363. 36 . Resellit eos, qui incuntem XXX annum Christi actu isti sacratissimo assignant, moti sic voce ἀρχ--Ο Luc. III, 23. Ait ineptum in inauditum Graecisemum esse αρχεοΘαι ἐτων τρι-

pertinere, sed inisium ministerii Christi, subintellecta voce λακονιοις, designare contendit Nobis sententiam hanc Langit de baptismo Christi

in initio anni XXXI aetatis collocato, quae magnis Patronis aliis, ut B ronio Tomiello Annalis is, caligero, Casaubono, rotis, Vossiodcc gaudet, morosius oppugnare animus non est. Nec enim aliquid adeo incommodi continet, nec verbis Lucae, quae obscuriora sunt, Plane repugnat. Consistere possunt laudatos auctores, cum iis conserre dissemientes Montacutium in Arear XL ad Orig. Eccles 8 in Ana- Iect Merc. Eceles M. IX. letavium in Anim ad Epiphan. H. LLquibus volupe est, nobis enim eorum scrinia sappilare religio est. De Chemniti quoque sententia, quam ρ.Azi 10 . traducit Langius, in plures e celeberrimis Germaniae Theologis non accedere scimus, non multum laborabimus, ne ἰπερ τα ἐσκαμμένα πηδῶμεν. Quaedam saltem iam observamus a Laeto circa hoc argumentum minus sesideasseverata Primum est de interpretatione phrastos D. Lucae c. III. 3. in qua prae-

286쪽

psi itaque hic fingere supervacaneum est. Deinde ut probet Langius esis,pticam esse hanc locutionem, adducit loca parallela, ut ipsi videntur, iactra 2 2. X, 37. quae plane non quadrant. Suggessit ipsi haec sertas sis ossius Diff. de Natalis. 38. e cujus sontibus non semel alias hortum

suum irrigavit Langius, aut Petavius Anim in Epiph. p. Iio Sed in neutro horum locorum ellipsin vocis λακονιας, quam subintelligi debere asserit, ut statuamus, ulla ratio suadet. Locutio Adl. I. 22. cum commate praecedente I. connecti debet, ubi integra oratio ita habet: νQuis non videt, illud αρξαμεν. ad verba praemissa σῆλΘε - εξῆλθε manifeste ficere. Dicit Petrus, Christum toto illo tempore cum Ap stolis ingressum ac egressum esse, ac incepissescit. ingredi de egredi, inde a baptisno Johannis. Subaudiuntur duo ista verba σελ Θῶν - ἐξελ Θῶν ta quam απο κοι si repetenda, cum αρξιαωε, jungenda. er ingressum egressum Christi ipsius in ossicio οικον, Mi α, usitato Ebraismo intelligi non nego. Α vocem δαιον- hic subintelligi, alienum esse ηο. Alterlocus in a. X, 37 perperam allegatur, itane extra oleas. Subjectum ibi, nescio qua licentia, immutat Langius. Non dicitur ibi αρξάμενο in m sculino, quomodo Langius citat, ac si ad Christum pertineret sed ἀρ-εάριενον in neutro, cum proximo subjecto, sc το γενομενον κελα, construitur Non dicitur Christus ἀρξάμεων ἀπο ει αλιλαίας, sed

το γενομενον ημα και ολης τῆς Ιουδαίοις, ἀρξα αενον ec. I. e. fama de

Christo per universam 'udaam divulgata, e Galilaea exordium sumpsise dicitur , uti id ip Lucas in Gang. c. IV, i . planissime explicat, ubi memorat, quod cum Christus post toleratas in deserto Diaboli tentationes

in Galilaeam reversus esset, φημη ἐξῆλθε καθ' cλης τῆς περιχωρου περιαυει. Ecce quod hic φημιην ἐξέλθουσαν, id in Aetis γενόμενον -- appellat. Absolute autem ponitur το ἀρξάμενον cum ἡριοι conjunctum, sicut apud Plutarch in vhιh. το μεν οικ' εμοῦ ἐμον γένγ ἄρχίαι, το ε σον ἡ

σοί πώυετα, nec ullam ellepsin admittit. Nam quod tangi dicit, hies intelligendam esse vocem διακονως, ut si ἀρξαμεν την διακονιὸν, id absurdissimum est Quis enim sere ρῆμα ἀρξαμενον τὴν διακονίαν, ver bum vel fama incipiens ministerium fama de Christo, ministerium ipsius, e Galilaea exorsa est Ridiculum. Mitto, quod quaerere e Langio possem, Quae ipsum Grammatica docuerit, verbum ἄρχομαι cum accusa um construere, ut dicat ἀρχομεν τῆν διακονίαν pro τῆς διαμονίας VOL

287쪽

Vossium autem a Petavium satis alias oculatos tam lane ἀπροσδιό-

288쪽

quam os enmum asse, si os ur mu modo an a caepa Dormitava serte doctissimus vir cum bono Homero, dum haec seriberet. Quis nescit, sicut octi m dicitur spatium septem dierum , ita&quinquennium vocari eam periodum, quae quatuor tatem annos haec Olympiades enim , quae quinto quoque anno recurrebant, dicuntur quinquennes,

apud Ovidium lib. . de Pomo Heg. s. In Scythia nobis quinquennis in mias acta est

Iam tamus lustri transit in ulterius Quia enim Olympiadis spatium, quod notante Censorino at-- tantum annorum circuitus erat, nihilominus πε-αιε si dicebatur, ideo id Poeta pro lido quinquennio accepit. Vid. Linden, not. ad Censeor. Die Naialiis. 18. Sic in Scriptura manifeste de annis idem observatur, ut cum Ierem. XXV. 2. Israelitis liberatio e captivitate Babylonica promittitur rint trya mn, , quod LXX reddunt in f πληρωΘηνας τα cδοα κοντα ετη cum tamen issa non post o demum annos completos, sed ipso septuagesimo currente, facta sit Plane eodem modo diacitur . Par. XX, Lax mo dura niv,n, ubi Hellanistat habent, δεσσυυπληρωσιν ἐύδομήκοντα των Hinc eadem in Sacris est supputatio hebdomadum annorum, quae est hebdomadum dierum, ut in Jobelaeorumperiodo cum Pentecostali collata patet. Exemplum quoque clarissimum apud Josephum l. XIV. Amis'. c. uis occurrit, ubi dicit Hierosolymam ab Herode ope Sosii captam esse eodem eiusdem mensis die, quo a Pomplo occupata fuerat μετα ἔτη ζ, ubi non annos completos, sed viacesimum septitnum currentem intelligi posse, evidenter demonstrat Scaliger de Emend. Temp. ι 22.q23. Imo ipse Langius p. 3q6. concedit, Diotismum esse scriριoribus usurpatum, quo annus inchoatus 'scompleto numeratur. gnovit hanc Ignatii mentem Vedelius in Apol gia Epistolis ejus praefixa, ut letavius Animad Epiphan. p. IEI. Et rustra proinde Baronius loc. cit hoc testimonium Ignatii, ut tam patens apertumque commendat, adversus quod nemo vel mutire, nedum re

fragari jure debeat. Non magis certe illud iis, qui XXX aetatis anno completo, quam aliis, qui eodem ineunte baptismo amisium Christum dicunt, patrocinatur. Eadem ratione Langius Hieronymum testem citatρ. 369. quem ait in Comm. in cap. I. Eetich. stuuere, Christum expletis tr ginta annis Iohanne bapticatum V. Ianuarii. Sed Hieronymum hoc latuisse crasti serte, credam, hodie nihil. Hieronymus eo in loco dicit , quod in trigesimo anno a Propheta commemor o miniam an guen

290쪽

adducta satis ostendunt Cumiae a Graecismo non abhorreat, αρχη-ιειναι - τριακοντα, ter aggregationem quandam δεχ ομα ἐτων τριακοντα, nihil obstat, quin Christus tum fuerit in initio anni XXX, cum

dicitur a S. Luca, quod ἀρχόαεν id est ii cετο ει τοιακονταετῶν. Nam quod annus inchoatus pro completo frequenter numeretur, exemplis luculentis δέ ipsuis Langi consessione jamjam probavimus. Si autem eum Lud de Die de Syro id ita capere lubeat, ut ἀρχόμιενο pleonasticum sit,is sensus existat erat Ieses circiter XXX. --rum, optiam jure tum Christus 3 o. annorum circiter fuisse dicitur, cum trigesimum inchoaverat. Dissicultatem enim omnem, si quae videri posset, particula α ει adjecta tollit, quae Lucam non ipsam πονου ιγμιην dete minare satis indicat Sic quoque verba Lucae a Clemente Alexandrino Stromat. I. allegata reperio: ν δὲ Ιη- ἀρχοιεν Nar τὸ βάπτισμα - ἐτων Vides το ἀρχόμενο tan suam sine dubio redundans omitti. Imos vel eam interpretationem, Qua tangio allubescit, de ellipsi vocis διὸ κονίας post ἀρχάριεν subintelligendae amplectamur, ut sensus propositationis Lucae hic emergat Et eras Festo circiter XXX annorum incipiens ministerium, idem de Christo tricesimum aetatis annum exorso verissime dici nihil prohibet. Qui enim trigessinum annum attigit, strigimacis ciser annorum esse jure dicitur. Locum quoque hic laabent, syiae ad Ignatii mentem opimandam ante tintimus Satis igitur cum Scriptura co venit eorum sententia, qui Christum XXX aetatis anno ineunte baptisma suscepisse statuunt, quod nec ipse Langius inficiari audet p. 26. Eque autem cum Veterum mente eadem concordat De antiquissimo Patre Ignatio jamjam vidimus, quod ipsius verba facile cum sensum patiantur. Irenaeus vix integro seculo posterior Ignatio diserte dicit tib VI. e. s. Ad baptisma venit, nondum qui XXx annos siuppleverat, sed aut inciperet esse tanquam XXX annorum , isa enim, qui e i annos significavit, meas suis erc. Justinus Martyr, Irenaeo anterior, in Dial. cum TIpsi. dubitat, utrum tunc annos XXX. Christus excesserit, an infra illos coi stiterit, dum ait: υμ τριακοντα ἔτη, ἡ πλειονα, - ἐλά-ονα μεινας, μέχρι ἔ προελιήλυθεν 'Iωάννης c. De Clemente Alex. e modo dictis eo stat Eusebius Hist. Ecclem. I. c. Io ipsa Lucae verba adducit, quae ita vertit Christopho nus: quando jam rigefmum aetaιis sua annum agere incipiebat. m. Maianam in Orat. 39. in sanctum Baptisma, Christus, cum baptizaretur, dicitur fuisse τριακονταέτης, quod tam de eo,

trigesimum annum attigit, quam de eo, qui complevit, intelli