Syntagma variarum dissertationum rariorum

302쪽

minus expresserunt per sua ἐσπέρα - πρῶk Quanquam in Danielis locos cem e κέρα ad supplendum sensum addiderint. Majorem autem cum loco nostro affinitatem habet alter Ebraeorum idiotismus, quo per ri,' id ἡμε- ρονυκ ιον Graecorum περι φρα G. Et magis quoque hic illis est usitatus, cum numerali nota sepius conjunctiis Genes VII. q. Ia pluvia a Deo

super terram immissa dicitur ri γ Ira m nr Ita κ. LXX. -αροικονυιν μέρας in τε σαρακοντα νικ'οις Potuissent autem Senes eadem emphasi τεμαράκοντα, νυχθήμερα venere, nisi Ebraismi vestigia premere voluissent. Sic Ex i. XXIV, 18. XXXIV, 28. Deut. IX, 9 Il. I8.2s. X, Io M ses in monte cum Deo disse memoratur , , o paria o ' O atanae, quod aeque LXX. τεμ ρακοντα μέρας ,--αράκοντα ucos interpretantur,

diesque totidem civiles περι ρ -κως indigitant. Eadem plane ratione IReg. XIX, 8. Elias vi cibi semel sumpti sustentatus oro sanaen, πyamniter fecisse narratur, ubi Hellenitar, ut alias, Graeca Ebraeis aptarunt.

Ita quoque amici ob ipsi assedisse perhibenturni, rutaeno u ma Tob.

II, I 3. quod LXX. -Τα ἡμιέροις - ἐπ α νύκτας reddidere. Qui his in locis aliud quam dies civiles ac ημερονυίι imaginatur,immane quantum sal litur Fruscia quoque erit, qui omnes ac singulas vὐημέρων istor a partes exacte determinare praesumpserit. Si haberent Ebraei voces, cibus Gra me istae commode exprimi valerent, περιφρασει issa superrima omninosuversederent. Jam vero cum eae desint, alias sabstituere coguntur. Manifestum hoc est e loco a Cor. XL et s. ibi ελληνικαῆερως id D. Apostolo νυχΘημερον dicitur, quod alii Ebraizantes per, μερα , μοι exprim renti Ait enim νυχΘ-ρον , τω βυΘῶ πεποίηκα. Sed ea Syrus Interpres cum Ebraeis communi vocum penuria laboravit, ut νυχθημερον Pauli aliter quam per duas istas voces M', Rod'κ i. e. diem ac Mctem exponere nos fuerit quivis imo nec aliae linguae id aliter exprimere

siluere Lutheriis Germanice Dagunt 'stachii Bera Ianine die ac nocte,

ridati Italice undiorno Luna ' κω interpretari coacti sunt. Ecquis igitur dubitabit, quin in loco atthaei, quem tantopere vexat Lyngius, per τρεις ἡμιέρας - τ/ῶς νύμοις, ubi Syrus itidem , misi un=κκri nhabet, tria νυχΘήμερα vel tres artificiales dies, usitato Ebratimo, desiagnentur. Praesertim cum divinorum Scriptorum clarissima aliis in locis explicatio accedat, quae ux nullo verbulo a Langio tacta est, ita nullaam te eludi potest. De no autem postmodum dispiciemus. Memus jam duo tu lentissima exciraim, qua snaruum maxime ad ostrum nitit

aures

304쪽

stat tur. Via oliv. Bonartium comm ad .I. Sufficienter, uia spem per ea quae fusius jam dissemimus, probatum est, inane esse Langi s-phisma, Potaiec noctes, ubi se opposita singillatim ponuntur, dies mi alas iisque con distinctas noctes divisim deugnare concludit Co

triuium e tot allatis exemplis non potest non cuivis esse apertissimum cujus oculi in meridie Misent. Quod autem alibi valet, id in hoc etiam Semratoris oracula certisume locum habebit. Tria enim xvχθη- ρα, seu triduum civile, per istos tres dies in tras noctes, O iunctim non divisim --iendos, omnino intelligi oporte Nam praeterium quod i pestis tota Ebrairans suadeat confirmat id quoque certissime aliorum locorum parallela interpretatio. Ipse Christus oh. II, 18, 19. Jud is signum flagitantibus tala omnino promittens , quale apud initiveum Jonae Pr hetae signum vocatur, dicit se templum corporis sit, ubi id ab iis fuerit destructum, iterum suscitaturum esse is

τρισὶν μέραις. Dies autem hic civiles designari, noctium mentio omis sa docet. Si praeter ny emera quidquam intendisset, aliter sermonem

sine dubio fomit . Judaei quoque Marc. XV, 29 idem Christo improperantes eadem plane verborum sermula utuntur. Idem Servator suavissimus h. H, I has τρεῖς ἡμέρας atri τρῶς νύκloe per την τριτην ἡμερα interpretatur, dicitque oportere se, postquam occitus aprimoribus populi crit, τῆ τουτ' μέρα γε Θῆναi, nimirum ut sic κατὰ πόδα impleretur, quod μεταφορα- dichium erat ab Osea e VLχ atque ita in Hellenistis expressum: γιάσει ηε δε μετἀδυο ἡριέρας, ω τῆ miρφτη τρι νώνατησόμεΘοι, unde rei, hunc lacum Tertullianus lib. arit. Jacos e. Is .

ad Christi restarem mem accommodat item quod in Josepho erat pra significatum, qui in oculis patris suisque veluti mortuus tertio diu quasi in vitam restitutus est, Gen. III, 6. Prorsus eandem explicationem uepius repetit Christus μιιώ. XVII, 23. XX, 19. Marc. X, 3 q. Luc. IX, 2 2. XVIII, 33. ubique tertium a morte diem resurrectioni suae assignat. Hinc Apostolus I π.II . asseri οτι ἐταΦη atri ἔτι ἐγήγεραντ τριτη ημέρα καlὼ τάς γραφάς,& consentit Petrus,qui AELI 39,'o Christum tertio die,pota quam in ligno suspensus esset, a Deo e mortuis resuscitatum esse, erae testatur. Imo Angelus resurre nis ipsius ἀώτοHησα testis certissim eodem id

modo exposuit ἱ-. IV,7 Nec illud aliter intellexerunt duo isti Discipuli in oppidum Emaus exspatiati, L. XXIV, 2 a. e quorum verbis firmissimum

infra argumentum deducemus, ubi ad antiquae veraeque sententiae defensi

nemiuerimus progressi. At si jam cum Langio dicamus, Christum visoria

306쪽

erubesces et Nam ita advessi fronte horum assertio luculentissima, quod Christus tertio die surrexerit, cum Langiano dogmate , quod non te tio, sed quarto die resuscitatus sit Christus , pugnat, ut aut Servat rem, Angelum ac Apostolos, aut Langium filium dicere oporteat. Imo si vel aliter assertionem tangit animo conceperis, non minus tamen eam

effato Christi obluctari deprehendes. Dic noctesque morae Christi insepulcro ita numerat Langi p. 383. ut Christum tertia nocte, quatenus diei naturali opponitur, erurrexisse statuat. At Servator non im ria nocte, sed tertio die suscitandum se esse dixerat. Aut vero diem Luilem intelligit, aut naturalem. Prius prorsus repudiat Langius P sterius quoque rejicit, dum tres dies naturales effluxisse ante Christi r surrectionem , tertia demum nocte serme elapsa hanc contigisse existimati At ubi in tota Scriptura dies spatium illud, quo Sol subter l,

rizontem est, quatenus diei naturali contradistinguitur, designat: Quis Langium docuit, diem in noctem uti transmutaret Fefellisse oportet Christum, qui non tertio, uti dixerat, die, aut civili aut naturali, sed tertia nocte diei opposita mortem iurgendo devicit. Quid est Scripturae in os contradicere, si hoc non est; Absit a nobis tanta impietas,

quos aliter Famenes sancti docuere Parentes.

Sed quandoquidem Langius neglecto Ebraismo tam rigide singulos loci

istius Matth. XII, qo apices torqueat, magnopere ab eo discere desidero, quomodo alia Servatoris, itidem de mortes restirrectione sua locuti, verba siae Ebraismi ope explicare veliti Dicit Christus Agare. VIII. I. quod oporteat se H τρεῖς ἡμέρα ἀνοιςηναι Si quis hic Langium imitatus tragoedias moveret, a vigeret, quod illud non possit dici post tres dies factum, quod non tribus diebus integris demum exactis eontigit, ac Christus propterea non potuerit die Solis, seu seria erima, resurgere, nisi seria quarta, seu die Mercurii, passus ac mortuustitisset, quid responsurus esset Langius Si communem praepositionis si significationem premeret ille, de tribus illis diebus quoque argutaretur, quodsve naturales sive civiles dies sumas , ne hilo proscias Nam si tres dies naturales, inquietisse, intelligas , illos in ros esse oportet; at si vel die Jovis seria quinta passum est Christum aias, non tamen nisi duos solidos dies tarticulam tertii, duas nempe horas, afferre poteris. Sin autem de diebus civilibus seu νυχΘημεροι accipias , neque tria talia spatia integra completa dabis, nisi feria quarta seu die Mercurii mortuum

Servatorem asseras. - - aqua tibi halebit, mi Langi, nisi Ebraismi

308쪽

stit, ibi ea per Synecdochen pro toto sumi queat. Hinc de p. 383. ducit, quod dua hora ci- parte tertia , diei Iovis recte , ac famili Scriptura, imo in historicorum more) pro die numerentur. Illud autem Langium decepit, quod Christum influa orationesex tota sive integra , tres nimirum dies in tres noctes proponere existimet. Gravissime hie eum opinio fefellit. Non enim sex tota seu integra, sed tria saltem, nempe tria νυ ιγημεροι, es tria intervalla, singula XXIV. horarum, a Christo per τρεῖς ἡμερας ηὐτρῶς νυκlοις, conjunctim non divisim sumendas, i digitari luculentissime evicimus. Quare futile ae frivolum id esse a paret, quod Langius statim inseri ubi ergo tres hi dies in tres noctes

numerini debent, in necessinio tertia noctis in tertii dieipars aliqua erit. Hoc est, quod nos negamus et Nam dies in oratione Se vatoris non sunt a noctibus dis essendi verum dies noctes junctim accipi debent, ut aec scivilibus, seu νυχΘημεροις, quod abunde probatum est. Exivincit P muc, ut ubi tria is μερονυδια , vel tres dies artificiales, numerari debent, ibi tertii ἡμερονυκτιου seu tertii diei artificialis pars aliqua existat. Sic enim Synecdoche satis apte locum hie habere poterit, ut illud pro uno νυχΘημψιν sumatur, cujus pars saltem quaedam adest,in congrua satis erit Hieronymi explicatio, Langio proposita, quae inugustino placet, uti suo loco videbitur , qua uterque

totum a parte συνεκδοχικαῖς intelligendum esse, non tam suadet quam pem

suadet. Nam positoin admisse eo , quem demonstravimus, de tribus diebus civilibus sensu, nihil ei expositioni repugnare posse, vel ipsa Langi confessio indicat. Sane si de diebus , inquit , quatenus integram sv cΘημερον comprehendunt, Christus locutus Dor, satisplausibilis Hier .vmi explicatio fuisset. Subsumimus jam nos at Christum de diebus

quatenus integrum v cs ηειερον comprehendunt, certissime Ἀ1ne omni dubio locutum esse, nos manifestis documentis confirmavimus, assum-Itum illud I git, a nune fingiuatim de diebus infingillatim de nocti .us loquitur, vanum ae ineptum esse evidenter probavimus. Conclusio

itaque sponte se offire, quod satis eapropter plausibilis , imo verissima Hieronymi explicatio judicanda sit, quam rectedoctissimi Interpretes tue tur Sicut enim Synecdoche partis pro toto divinis Scriptoribus freque tissime estirpatur, tam in locutionibus tempus exprimentibila, quam aliis plurimis , uti id Philolcm sacri aceurate observarunt, imprimis horum ficile princeps D. D. lassus in Gramm in Rhet. Saerisu ita aute Christi oraculo apprime convenit. Nam ut alias communIter annus , mensis,

309쪽

mensis, fies ineuntes , vel ad finem currentes , quorum etiam minima quantaque pars advenit vel superest, pro uno nihilominus anno, mense,aie, accipiumur, quod latissime ostendi poterat, si non notorium id esset: sic de Οὐη-οις Christi idem quin asseramus , nihil prorsus impedit

310쪽

drai, ac sic αρια ιρμη e tumulo redivims contra Langium disputaret, eius que novum ἐυρηριοι ex professo refutaret. Ita autem infit t. a. Epist. 12.

interprete inershusio: Quod mad exactam est accinatam hujus quastionis expianationem dessendendum est, illud dixerim. Tertio die resium auram ρ dixit. Habes Parascevem, Mer Sabbatum, Aue adselis oc-eubitum. Ac post Sabbatum surrexit, intacto quidem utroque die, me dio autem expleto atque confecto. In tribus enim diebus reserrecturum se dixit, non autem post tres dies Solvite namque templum hoc, inquit, in tribus diebus excitabo illud. Atque item Propheta vaticinans , his verbis utebatur Tunc mors lugebit fortiore morte devicta. Sanabit nos post duos dies in tertio surgemus ac vivemus in eo. Quod si tres dies ac noctes nobis objiciant, illud dixerim, auod hoc ipse quod eas attigerit, id quod pollicitus fuerat, impleverit. Unus enim dies quatuor in via ginti horarum spatium appellaretur atque flve in prima flve in pu ma harum quispiam in lucem prodeat, aut e vita discedat, hic ipsi dira computatum Verbi gratia Siseis ad occasium vergente quispiam nascarum, fit autem die ista prima mensis, hac ipsi a-ribetur. Si autem, cum jam occiderit , alter procreetin, secunda. Quis igitur, ut caemunica