Syntagma variarum dissertationum rariorum

341쪽

uno in anno Nisan ajar utrique pleni, in altero utrique cavi, in alio alter plenus alter cavus, esse quiverunt. Ita Iohan. Coch in Sanhiar.

quoa

342쪽

quod nobis probandum incumbebat. Atque si characterisinus ille Pentecostalis firmissime istud contra Langium tuetur, quod ab ipso tanto

cum molimine oppugnatur.

Sufficit, ut spero, hic aruumentorum nostrorum e Scriptiua petit rum senio, ut anticiuam de feria passionis Dominicae sententiam securam atque invictam praeuet. Nec plura cumulare necessum arbitror, qui m jus in delectu, quam in numero, robur sor confido. Possem quoque typis ac figuris nonnullis rationes depromere, sicque sanctos Patres Ir naeum Epiphanium Malios imitari. Venim cum sciam, eum argumentandi modum non satis valide in hujusmodi disceptationibus concludere, prorsus illo stipersedere, quam minus selida ac evidentia estare, contatius duco. Nullus enim dubito, qui .e jam attuli momenta, tantum ponderis apud omnes cordatos habitura sint, ut Langiani dogmatis vanitatem haut gravatim agnoscant. Existimaveram, cum primum hujus ciliaestionis conliderationem aggrederer, Langium Mathematicis demonstrationibus novam hanc sitam opinionem maximopere fimaturum , in calculo praecipuum praesidium positurum fuisse, ita ut e neomeniarum

pleniluniorum scrupulosa computatione ostendere allaboraret, Pastha Judaeorum, in cujus arasceve passus est Dominus, in eum septimanae diem incidisse, qui cum ipsius mente congruere posset. Sed tantum abest, ut Langius e calculo probare praesemat, diem αυρώσιρον feriam quintam fuisse, ut potius hanc hypothesin, e prava loci Matth. XII, F. παρερμηνεέο unice deductam, principii ac fundamenti loco usurpet, a que inde concludat eum annum, cujus plenilunium Nisan seriae sextae convenit, adeoque XIV. Nisan seu Parasceve Paschatis feriae quintae congruit, verum annum o δηρι passionis existere, veluti penes ipsum L. I P. 2. c. 8. videre est. Quod demonstiandum erat Langio illud ipse ceu demonstrationis principium adhibet, sicque revera το ν άρχν λαρο

eLai. Quis enim ipsi hanc hypothesin concedet, quam tota Ecclesia, universi Patres, doctissimi quique Chronolos merito ut absurdisssemam ejiciunt, nimirum quod Servatordie Jovis sit crucifixus Inco trarium hactenus tendit omnium eorum laudanda praxis, qui in eo toti occupati fuere, ut tempus mortis Dominicae eruerent. Hi enim hoc υποθέσεως loco constituerunt, quod e Scriptura omni antiquitate, notissimum judicarunt, nempe quod seria sexta seu die Veneris diros moditis cruciatus Servator toleraverit. Sic nominatim Beda, caliger, Peta

vius, Baronius, tota Chronologorum natio. Moe ceu principio

343쪽

ανα ιμητιν constituto, mox inde annum ac mensem morte Christi claros colligere conati sunt. Cum vero nos istam Langit hypothesin, qua seriam quintam passionis characterem ponit, falsam ac Scripturis adve

sam esse luculenter vicerimus. atoue e contrari illam ouam inse

344쪽

seriam septimam cadere debuit. Ita Langius supputat p. 13. atque satis ostendit, quam lubricum sit subsidium, quod eiusmodi calculus lac in

parte afferre poterit. Nondum enim certo ipsi constat, quis mensis Julianus fuerit, quem morte sua Servator nobilitarit. Imoρ AI 3. diffiteri non audet, quin parassecve Paschati Judaeorum in feriam hebdomadis sextam eo ips Passionis σοίημι anno incidere quiverit, dum ita ait: suspiam ideo communem hodierna quasi vero non antiquae esset E clesiae opinionem sequi vellet, ne teneris indoctorum hominum conscientiis scrupulum injiceret, non tamen alio anno, quam hoc ipso, Christumρ sum dicere posset. Nunquam enim in reliquis annis Parasceve Paschatis feria flexia convenire ulla vera ratisnepotest. Heis vero fi dicatur novilunium Martii non fuisse mens Nisan, cadet Par ceu nychatis in LM i feriam sextam. Atque sic satis concinne loqueretur , CN. Ecce ultro diserte concedentem Langium, quod Mathematica neomeniarum ac pleniluniorum ratio non repugnet, quin is septimanae dies ςαυρ ιμω

esse potuerit, quem fuisse omnes Christiani hactenus censuerunt. Id quidem unicum hinc secuturum incommodum metuit, quod scinulia ratio dari possit, cur alio tempore Christus, alio iudai, Pascha comedissent, nisi diseretur, Christum errasie. Sed inanis hic timor est, e vana persuasio. Causa enim sufficiens non deest, quae Christum Judaeos in Paschatis celebratione anticipantem ab omni erroris suspicione liberet, si vel nova illa Langiana ratio, de Κarraeorum consuetudine a Servatore observata, valere jubeatur. Nam si dicamus, Christum legis Dominum ad praecepti caerimonialis rigorem se tam arcte adstringi haut passum fuis se sed libertate ita usum ideo pridie Parasceves Judaicae suum Pascha comedisse, quia poliriduana luce, qua agnus umbraticus e legis praestriapto mactandus erat, ipse verus, antitypicus Agnus in odorem DEO gratum immolari debebat, nihil ab num aut a veritate abhorrens dicturos nos fore confidimus. Ipse Christus Matth. XXVI, 18 rationem hanc

dat, cur illo tempore Pascha suum προς του δεινα facere voluerit, dum inquit: ο κωροὶ μου ἐγγυς ἐς ν , tempus meum , nempe quo patio mori oportet, vicinum est Syrus a I ri, Non tempus meum appropιnquar.

Explicat autem se Luc. XXII, is quando desiderium comedendi cum diastipulis Paschatis προ ἔ ἀυτον σαθῶν pri quam passurus fit luculenter exponit Paralogismum Langit, quem pag. 39q. e Matth. V. II, fabricat, non semidamus. Nam per νομον, quem se non blutum ire Christius

ibi pronunciat, aliud quam legem moralem intelligi, nihil cogi Hanc

enim

345쪽

HIs TORI Co-ΤΗΕOLOGICA. 334 enim propria irincipe significatione ea notio designa Eius quoque

346쪽

Seder iam ostendi Munsterus in Kal Ebr. v. m. I 28. I 29. I 29. I 1 in Euang. Matth. c. XXVI. eandem ex iisdem principiis fuse tuetur. Defendunt quoque eam os caliger Emend. Temp. I. um Vra Gaion. pag. lib. III. Joh. Lucidus inci de dis pasi Christi c. s. onus. Panvinius Fastorum lib. II Joh. Stoeflerus, Henr. Buntingus, Edu Lia veleus Anglus, Sethus Calvisius, Isias ibonus Exerc. XVI. n. I 3. erat. Accedunt e Pontificiis Jansenius Epist. Gandave is in Conc. c. I 28. Alf Salmero T. s. tr. Bapt. Mantuanus Fast. l. et Joh Gagneus comm. in Johan. Maldonatus in Maia XXVI. E nostris autem Α. stander, lacius Bucerus, Hunnius, Geinardus Ha m. Com. T. 2. c. 166.8 Callatus Cois Ea lib. VI. c. I. onmes uno ore docent, Christum quidem tempus a in praescriptum observasse, ae Judaeos ant Ortis. Iudaeos autem majorum placita legi divinae preserentes uno die insedius, ne concursus sabbatorum fieret, ascha celebrasse. Atque hoc modo umia retunduntur, quae into nix Langius p. 394. Opponit, Nec obstant illa, quae occinit8 396. seqq. maximam partem e Cl. Co coi notis ad tit. Talm Sanhedrin. e. I. v. Ιχ. Due desumpta. Recentiora enim sim ea e Talmud, Aben Ezra Rambam petita documenta, quam ut liquido ostendant, hunc festa transserendi morem stante templo secim do Christi tempore plane bisse inusitatun Antiquior e Sederolam documenta istum morem probant, quam ut Tahnudicorumllacita ei derogare queant, multo minus sequiorum Rabbinorum. Conscriptus

enim est liber ille ederitam a R. Jose en Chilpheta, qui vixit

cir ca Α. C. I so praeceptor R. Jehudat Haisadosch, auctoris libri Mise nases, almud Babylonicum in Gemara mentionem ejus secit tum Cod. yeiamo fol. 82. rum Cod Nidda fol. 2 6 ut gratis proinde asserat Langius p. 398. quod Judaei fateantur, nihil se antiquius habere scisco maloiae, rate sacros Codices, eorum παραφρασεις, ersententias quasdam inc licet quidam' de Zohar er Bahis contendantia Nam Geder iam vetustius esse e dictis patet. Quae itaque a Langio objecta sunt, magis non stringunt, quam quod e solius Eliae Κarrastae verbis apud Selaenum repertis concludere tentat, Christum nimirum Ρωscha cum arraeis, qui almudicos nonnunquam praeverterimi, potiusquam Traditionalibiis manducasse, quod ante innuimus. Si αυτοπιε ον est istius Eliae testimonium, de sui quidem aevi consuetudine, quod ver ba ejus designare videntur, verum perhibere potu1t: at quod iam mos

cmpore Christi templi secundi obtinuerit, id Scripturarius ille, qui

annis

347쪽

amis post Christum et o demum vixit, certo demonstrare non valuit. Adeoque ab illo ad hoc colligere velle, prorsus ανακολουθον est. Nobis hie latius nos distundere non licet Dabitur alias occasio, si DEus volet, uberius de his disserendi. Ad alia jam accingi oportet, quae simul declarare polliciti sumus.

R erologium actorum Christi in P ebriiseptimana proponitur. Quid fit προ ξ ημερων ὐπάχα, y--.X' I. Quo die Christus Belia-niam venerit, otique unctus in Locus unctionis non fuit domus Laratri, sed Simonis Leprosi Hierosol mas feria prima solenniter invectus est. Templum repuetavit feria secunda, non prima Feria tertia gesta recensentur, qua Langis ad feriam secundam perperam trahit, duosique dies confundit Sermonem de Urbis Templique mersone Christus ista quinta habuit. Tum in Iuda vendisus M. Loii pedum institutionem S. Eucharistia praecessit. Senatui δε- date capitalia judicia 3 omodo adempta fuerint Qua hora feria sexta erucifixus fit Dominu ' Marci tum is inepta Langit viditi

vindicatum C cum Johanne conciliatur. Pia mulieres quando aromata coemerint omcRgumentis e Scriptura productis succedat jam eorum Christi est cibo rum series, quae in ultima hebdomade, quam memorabilem passio Dominica essecit, contigisse Euangelica Historia docet. Ut evidenter appareat, nulla alia hebdo adis feria, quam sexta, mortuam ac sepultam esse Vitam nostram, hemerologium των πραξεων Christi e manis sta Euangelistarum narratione conficiemus, inuid singulis 6 vel . a te Pascha Judaicum proximis diebus acciderit, accurato ordine&succi m exponemus. Simul ostendemus Langium, dum ejusdem septimanae acta in ordinem redigere conatur lib. II cap. uis in rum septimanae diem expungere, eaque quae biduo gesta sunt, in unum diem compingere. Alia quoque nonnulla Langi circa hanc historiam παροράριατα reviter detegemus ordimur autem a Christi in vicum Bethaniam adventu, quem Johannes c. XII, I. προ ξ ἡ ικῶν ἔ-άκα, accidisse refert. ostquam cap. praeced. v. q. seqq. dixerat, quod ascha Iudaeorum appropinquaverit, ad cujus solennitatem plurimi Hierosolymam adscenderunt,&cum Tt 3 Chri

348쪽

Christus non statim praesentem se sisteret, alii mirati sint alii autem Iut Pontifices QPharisaei ejus indicium fieri jusserint, si quis ubi esset compertum haberet, subjungit jam Christum se Bethaniam contulisse, cum jam sex dies ante Pascha essent. Locutio Johannaea προ ἔξ ημερων ἔπαFon Interpretes non parum exercuit. Vulgatus, Erasmus rivrus ad

verbum reddunt me siex dies Paschatis. Bea Vulgatum reprehendit, tanquam qui id ita intellexerit ante Pascha, quod ex diebus constat. Arguit hoc, quiafestum Pasichale erat septem dierum, non sex Drusius mPrater. Vulgatum contra Bezam tuetur, quod Pascha septem dies h beat incluso termino, sex excluso eodem, quomodo Josephus hebdom dam 8 dierum facit, incluse utroque termino. Ipse id ita accipit, ac si esset ante hexaemeron Paschale. Sed fallitur Drusius, dum festum sex dierum id dici posse putat, quod e legis praescripto omnino septem dies habere debuit. Josephi septimanam octo dierum huc non quadrare bene ostendit Lud de Die ad h. Lomo si Drusii Vulgati interpretamentum admittatur, nullum certum tempus a Johanne designatum esse s quetur. Si enim integro mense vel amplius ant Pascha Bethaniam venis.la Christus, venisset tamen ante Hexaemeron festi Paschatis. Certam autem temporis notam intendisse Euangelistam e comm. 12 patet. Bera

commodius vertit sex mi Pascha diebus; sicut inutherusci echgTage vox Distern Di laesi sti giorni auanti la Qua Placet&hoc Grotio Trajectium enim est ilia προ veluti alias saepius, idemquc stquod ἔξ ἡμι ρων προ si πάκα. Non ovum ovo similius est, quam haec

phrasis illi Hellenisticae Amos La. προ δυο ἐτων σεισμοῦ, i. e. duobus annis ante terra motum, ac si esset δυο των προ si σεισμου, quomodo se te diserte habent spm aa, dynael. Forte cita Cor. XII, 2. προ των δεκολωάρων exponi potest, annis quatuordecim ante hunc diem Lud de

Die hunc sensum esse putat cum adhuc plusiquam sex dies ad Pascha restarent. Nam eum sex dies isturi Paschatis sint sex dies ad Pascha, ante sex istos dies declarat tempus, quod proxime antecessit. Sic Arabs id expressat: dabit tuum mnnet amantes dies a Paschate, Lis ant quam sextus a futuro Paschate dies venistit. Sed cum haec expositio duplex a eo textui intrudere videatur , ac si esset, προ ἔξ ἡμερων πενοπάαα,- tempus simul incertum relinquat, Lutheri, Bezae aliorum sensum meliorem ac convenientiorem judicamus, ut Euangelista Christum sex diebus ante Pascha appulisse indicaverit. Quod vero aut a bat aut prosabbato proximae ante Paschalem septimanae hic adventus

Christi

349쪽

Christi contigerit, sequentes actorum ipsius ephemerides luculenter monstrant. Grotius post Cajetanum, ansentum Toletum prolabbato id

350쪽

Christum feria prima Bethaniam venisse, nisi asserere velit, convivio exceptum unctumque Bethaniae esse Christum prius, quam illuc venisset, quod pueri ridebunt. Verum sicut in tempore unctionis istius, α in loco ejusdem demonstrando Langius insignem suam ἀκρί,ειαν prodidit. Dicit ibidem , quod Christus, postquam Bethaniam v

nit , ibi a Maria in domo Laetari unctus fuerit. Ne autem p te iam1μονευτικον αμάρ ημα hoc esse, repetit illud, q32. udas me. mor eorum, qua in arari domo ante p.atuor dies gesta erant, Cre. Unde hoc hauserit Langius, locum convivii, unctionis filisse domum Lazari, ego non dixerim. An forte e verbis textus comm. . quae Lazarum inter discumbentes referunt An eo. I. ubi eiusdem, ceu Bethaniensis civis, mentio exstat Aut num id ipsi persuaserunt Baronius A. C. 3 2. n. 28. ω A. Q q. n. q. 43. ejusque Epitomator Spol danus ad A. 3 2. n. s. A. 34. n. a. qui ab eo hac in parte non abludunt

Id scio, quod vehementer hic hallucinetur. D. Johannes h. l. non indicat, a quo, vel ubi paratum sit illud convivium, sed omissa ejusmodi

circumstantiarum notatione nude rem narrat . 2. ἐποίησα αυτω δειπνον

εκῶ, fecerunt persense pro impersonali positum ipsi convivium ibi,sc. Bethaniae. Hinc Lyra Toletus incolas Bethaniae communi consensu cenam instruxisse putarimi. Sed Matthaeus cap. XXV 6. 7. Marcus cap. XIV. . eandem plane historiam describentes locum diserte exprimunt, nempe domum Simonis Lemost. Lagari aedium nullo apice meminerunt. Quod enim eadem prorsus sit unctio, quam tres illi Euangelistae Matthaeus, Marcus Johannes iis in locis commemorant, circumstantiae evidenter ostendunt. Locus unus est Bethania, pe sena ungens eadem, unguentum item ejus pretium non diversum murmur secutum ejusque praetextus coincidunt, apologia tandem Christi pari modo concepta, c. Ita sentiunt Augustinus de Cons. Euang. L 2. s. 7879. Victor Antiochenus in Mare. Π . in Bot Pare. T. I. Jod. Clichtoratus in Addit. 'risti in Phan. l. 8. c. 6. ae doctissimi quique I terpretes Jansenius Salmeron, irinus, Barradius, Tomiellus, Mal- donatus, cinardus, Calixtus, rotius, Belgae Srnodici, Diodoti alii Baronius e contrario rapondanus , nonnullos e Patribus secuti, bis Christum ante passionem unctum esse contendunt, semel ea unctione, quam Johannes refert, deinde altera, quam Matthaeus & Marcus in domo Simonis factam narrant opponunt'. diversitatem temporis, quod 'ctio apud Johannem sex diebus illa autem apud Matthaeum marcum biduo